Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 3, 17 January 1896 — E Kukulu ke Aupuni i Kula Nui Olelo Hawaii ma ke Kula Kahunapule. [ARTICLE]

E Kukulu ke Aupuni i Kula Nui Olelo Hawaii ma ke Kula Kahunapule.

I,ko ke Kuokoa kauoaiiio ana i keia Kamumanao, ke lawe nel a ke auamo ponoi nei kona Lunahooponopono i na koikol ame na ahewala ana maluna ponoi iho o kona hokaa, no kona kikoo ana aku maluna o keia Kumumanao, ina he mea ia e alrewaia ana. Ua maopopo lie kula kuokoa keia mai ioko aku o ko ke Aupuni mana a kuleana hoi, oiai, aole kuleana ke Aupun< ma na mea pili manaolo Ekalesla o kela ame keia Hoomana eku nel ma Hawaii nei. A nolaila, o ko ke Aupuni haawi ana i na kokua ma ke Dala no keia Kula, ua like ia me ko ke Aupuni kokua ana, ma ke «iao kau kapakahi, i ka aoao Hoomana hookahi wale no, a nele na Hoomana e au. Ua ike makou i keia-. 'Aka, e nana ia nae kahi i hoea mai ai ko makou manao aua he mea pono ka loaa ana o ka ke Aupuni mau kokua ana i keia Kula. O ke Kula Kahunapule e ku nei, oiu ka halekula hookahi a makou i ike ai, oia kahi kupono loa o ke aoia ana o ua ike kiekie o ka hoonaauao ma ka Olelo Ilawaii i hookuponoia ai ka mea e iilo ana i Kahunapule mawaena o na kihapai Ekalesia o keia mau Pae Aina. Ke ulu mai nei ma na apana kuaaina i keia wa ka mahuihui ike o na keiki ma ka Olelo Beritania, a ke maiiuahua pu mai neī kg> lakou makaukau ma ia mahele ike, a ke nalo «ku nei nA Kula Olelo Ilawali mao'li. .Kelau-j laha mai nei ma na kuaaina ka no-1 hona o na poe naauao mawaena o na i haolo ame na Hawaii, a oiai e ku ana ke kihupai Ekalesia me na poe naauao a makaukau, no lakou na pepeiao i makemake e lohe i ka ke Akua olelo mai ka waha aku o ke Kahunapule, alaila, l;o mea popo i ke Kahunapulo ke lflo i kanaka i hoonaauao pono la, a loaa lioi ka makaukau ma na laia ho nuī o ka Ike. Oka ike Pllioleio, oia kekahi ike kupono e loaa ana.i ke Kahunapuie, pela pu me ka ike haku kumu manao. Oka ike Piliolelo e loaa ana, he mea ia e kokua ana I ke Kahunapule ma koua wehewehe ana i ka manao o ka Palapala Ilemolelej a o ka ike haku kumumanao, ola ka mea kokua laia i ke kukulu pono ana i kona mau manao hoouka e lawa £>ono ai fea hololea aune ka holopono o kana ahikai ana I na noonoo oka poe lioolohe mai iaia. Aka, aole Buko Ao Piliolelo no ka Olelo Hawaii, ma ka olelo Hawaii iho, aia wale no keia ano Buke ma ka Olelo Beritanla, elike me ka Buke Ao Piliolelo a Mr. Anaru/ ame ka Prof. Alekanedero, A ina e hooliloia kekahi wahi o ke Kula Kahunapule \ wahi e aoia ai keia ike ma ke ano akea, no ka pomaikal o na poe makemake e ike 1 ko Ao Pilioleio Hawaii ame na Loina kumumanao o ka Logika, alaila, i mea pono mua ke unuhiia na buke ao piliolelo a Mr Anaru a me Prof. Alekanedero ma ka Olelo Ilawaii, a i ole ia e hoomakaukauia paha i buke o ia ano. Ua lohe mai makou, o ka hapanui o na poe opio e hooikaika nei no ka Oihana Kahunapule i keia wa, he poe no lakou i mahuahua ole ka naauao ma na apana, nelaila, ua lilo ko lakou aoia ana ma ke Kula Kahunapule ī mea hoohakalia loa ia ma ka holomua. Aka, ina lawe ke Aupunl, mamuli o ka ae ana o ka Papa Hawaii, e haawi i na kokua ma ke dala, a e kukuluia kekahi hapa o ke Kula no ka hoonaauaoia ana o na keiki Hawaii i makemake e mau ke ola ana oka ike olelo o v ko lakou mau kupuna, alaila, e loaa auanei he Kula Hawaii oiaio elike me Lahainaluna ame Hilo ika wa mamua. Ama ke ao Kahunapule ana, aole kuleana oke Aupunl ma ia mea; ( o ko ke Aupuni kuleana waie no, oia ke KuiaOlelo Ilawaii, ma nabuke HaJ waii. E laa ka Holomoku, ke Aohoku, ka Akeakamai o na mea ike ia, ke Anaaina, ka Anatomia, ka Arimatika, ka Hoailonaheiu, ke Ao Piiiolelo Hawaii, ka Buke Malama Waiwai ame na buke e ae.