Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 8, 21 February 1896 — KA AHAOLELO. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA AHAOLELO.

Ma ka hnra 12 o ke awakea Poakolu nei, Feberuari 19, i weheia ai ke Kau Mau mua ioa o ka Ah«oleio o ka Bepubniikft o Hawaii nei, eiike me ka hoaKaka ana a ke Kumukanawai, maloko o ke Keena Knkakuka o ke Aupuni, ma ka haie o ka Oihaoa Hooko. Ua kukuiu ia ae na koa Aupuni ma ke alo iho oka haie Aupuni no ka haawi ana i na hoohanohano pUi olhana koa i na luna Aupuni kuloko a kuwaho, a peia no hoi me ka Bana Puhi Ohe o ke Aupuui. Ua hiki kino ae keia *naa luna Aupnni o ko na Aina e: Kuhina A. S. WiiliS o Amerika Hulia; Ko~ miaina Hawea o Beritania Nui; Kamikela Mila, me hope Kaoikeia Boyd o Amerika Huiia; Kanikeia Walker o Beritania Nui; Kanikela Hackfeid o Geremania; Kanikela Schaefer o Italia; Kanikela Vixzavona o Farani; Komisioa o Potugaia; Kanikela Focke o Beh*giunirt; Kanikela H. Beojes o MekiKo me

Sepania; Kanikela J. Hotinf o Kili; Kanikel» Oartwright o Peru; Kanlkela H. R. Makapolena o Oenemaka; Kanikela KuKimao Kina; a me ke Kakanolelo o ke Keena Kuhina o lapana. Mawaehi& o na poe makaikai kaulana, oia na wahlne a na Knhlna, ka Luhakanawai Kiekie a me Mrs. Jadd, na 'lli kba Amerika e ooho makaikai nel ma Hawail nei, a me ka mea kakau n ka nupepa TimeaHerald o Kikako. A ua hele no hoi a plha pofe)b ke Keena i na poe makaikaL Ela na hoa o na Hale elua o ka Ahaolelo: NaKuhina: H. E. Cooper, Kuhina o ko na Aina £; 8. M. Damoo, Kuhioa Waiwai; W. O. Kamika, Loio Kuhina; J. A. Kiog, Kuhina Kaiaiaina. Na Luna Bknatb: Mal Hawail mai—F. Nurthop a me F. 8. Laimana. Mani —A. Hockiog me W. Y. Horoer. Oahu—Kiklla Barau* nu, J. A. McCandiees, Hanaie Walakahaukl, W. C. Walla a me J. N. Wright. Kauai—W. H. Rice ame G. N. Wllcox. Na Lunamakaainana: Hawaii—E.E. Kikeke, Robert Rycroft, E. C. Bond (Kanile) a me G. P. Kamauoha. Maui —A. Pali a me E. M. Hanuna. Oahu—A. G. M. Kohikana (keiki a Lunakanawal Bobikana), E. C. Wio«ton, James D»vid, D. L. Naoae, L. K. Hainaiani a me J. C, €la«MQr. Kaoai—a ■ L Kaeo a me Mcßryde. Ma ka hora 12 poool i komo ai ka Perf«idfo« Dole, * ukallia ana eka &t;oer*la Sopa, oial ka Baoa e pohi ana I kn ieo mela Ha-

w*ii P«moi. \WbtMa iuw hān* mt ka |ml<? » Rev. IX p. U»fuie o Kaake»oo; a it heiaholu mai Ukt i k«Dn paUptila w*h<» Ahaolelo mt ke »00 nui peoel: £na SeHQtc attie na Lunamakaainana Mai k» w» mai i hoooaooeia <ū ke K«Q Kaikmwa oka Ahaoieio, ua maii do ko kakoii n»n laux>« ana me na napuiii e w, ma ke ano makamaka. Doko o keia vra a» Uk ua p«hola mai maloko o ka Apana o Honolulu uei ka ma'i ahulau kolera o keano ikaika a Ehoi; aka, mamuli uae o ke keeliiua etan a uomu a ka Papa Ola ame ua i,maaawaiaa ame ka eleu i haawiia mai ai eua kanaka joa juk» apau, me ka uaua ole ae iua mauao kalai aupuni, ua hoohaiki ia kaik ma'i ma Honolulu nei wale no, a mahope mai ua kiuai ia. Aka nae, he mau pule kakaikahi wale no ko ka i&ha ana o keia ma'i, ua konoia nae ke Aupuni e hoolilo aku he huina elala nui, a uo ia mea ua hookaawaieia ae la e ka Aha Kuka o ke Aupuni he mau haawina kuikawa. Ua lilo uohoi keia i ku» mu uui e hookuemi ni i tm hana hokōnua maloko nei o Houolulu. a maua*e ou ia nohoi ka holopono aua o ka oihana kale pa ma nu mokupuni e ae, manmli o ua rula hoomalu i kauia, a pela pu hoi me ka pihoihoi ame ka maopopo o)e 1 ikeia ma na wahi eneooka mea e pili ana 110 kona palmla K>a ana ae. O na haawina i aoia mai ai ua kanaka, mamuli o keia mea i ikeia, a hoike ana ia i ke kupouo loa o ke kukulu koke ia ana o na keehina haua malama ola ame na

rula e hof»jx3oopono ana ia m*a, e hiki ole ke laul&ha hon ae ka ma'i koleni, • paliola ae paha &a ma'i ahaiaa weliweli« ? a Iwplnian mai.ke Aapuni i na olelo hoakaka mai aa aioa e mai do keia knmuhaiia, a hookupoeo ae la ia i man mea paahana do ka pepehi ana i na aaoano ma'i, e laweia mai ona ilokonei I mai na aina 9 I Mawaho o na tuku ana a ke io r<ra, ua ttke do k« kulana oU o ka lehnlehn »e ka mea nan. OnaAooliio Uakooka makahiki ibahoahrib poao ianom iUb 0 ka weihona i W. #$9 n^makkooaaloaa , «namw o ka hnina <Ma nni i koe maīka l makahiki mai mamna iho. ! ***** *•* 0 kahna hana no a ke Auka mmoo «oa ma na hoolik» makahikiae eloa; mkiwawe iiu ana o ka helttna o na pua, a oa makemakeia na haawina b<ra no na halekola vm, sx* knmnknla: o ka hoo4*oomi» anaika «hanakmla nmloko o hele Oihana o ke Anpnni; a o no ka pono o na hana hoa e wehe ae ai i na «»m mahiai a kalepa. O kekahi hapa o keia haawina dala mahnahna e hk> aoa iano na hana pili hookneaioono ii&a a ke Anpnni, malalo o ke Kaoiwii »j»w i hooholoia e ka Ahaolelo ma ke Kan i hala akunel Oiai hoi, i hoakakaia aka la, ka hooholomoa ia ana o kekahi man bni hon rrtitmnli ok*aie dala ana, na manaoia no, e hooiana anake koena'o na lilo i manao la mailoko mai o na hooaln loaa ana, **»*» na datē ame kui aohaa mii, a mai na kaa mai hoi o ka hoohanaia analm o na K*nawai oihanaololee waihoia akn ana e ke Knhina Waiwai, xm> ka hoomahoahna aaa i na aohan ehiie o mao waiwai e hookomoāa mas ana iloko 00, ka boohttihtri ana i na kanawai e pili aoaa i na laikini akea, ame ka hooponopono hon aaa i ka manawm ohi aaha&L Ua manaolanaia. maOoko mai o keia man knmn e hoomahnahna ia ae ai oa loaa Anpnni, me ka anhaa hon ole fia ana akn malnna o na kanaka He mea pemo ke haawiia na oooaoo akaheie aaa mahuia o na b«aa bo« ae ka pono o ka khniehn. oiai mamnh o ka aie

nui hewahewa an« ku no ia man haoa«he I mea auanei ia e hooaavaiivali ia niai ai | na iiooneeia ana aku o na hana ma na wa e hīki mai ana. aka nae, o ka hoopalaleha | aka i ka hana aoa'ku i kekahi mau hana j hoo. no ka makau i ka aie. he mea auanei | ia e hookuemi hope ai i ka hokmma wai- 5 wai io a kakou i makemake ai. [ Ma ka moknpuni o Hawaii, me kona ; mau kumu waiwai kuloko iho, a he uuku : nae kona poe kanaka ke hoohalikeia ae | me ka nui maoii o kā aina, i hoom&okioki [ ,ia hoi me na kaheawai ana a ka pele, a i; Aoowaawaaia e na oawa hohouu a iehu- j lehu wale, he mea pono ke loaa ona mau j alanui malkai. O ka hana i na alanui ma ; keia mokupuni mamuli o keia maa. ku- j mu, ua oi aku ka lilo mamua o ko na | mokupuni eae.ao ka loloa o na alanui waiwai k>, ua oi aku ia. Aka, o ka hana nae i kupouo ke hanaia. he mea pono ke hana koke ia me ka maikai ame ka hikir wawe, oiai he hana waiwai loa ka wehe ana i na waiwai kuloko o ko k&kan mokupuni pookela o ka nui, e iilo ai ia i mea e hoopomaikai ai a e hoeueu ia ai na kulana hoopomaikai o ko Hawaii Pae Aina. Ke koi nei ka pii mahuahua ana o ko kakou oihana kalepa i mau uwapo nunui ae ma na awa-ku-moku o Honolulu ame Hilo. Ua ikeia nae ke kupono maoli o ■ nei hana i makeinakeia ma ke awa o Ho- j nolulu nei. O ka hoakeaia ana ae o ke ; awa ku moku nei, he me* kupooo loa ia \ no na hana e hoea mai ana ma o na ulu moku la ma keia mua kokoke aku. E hoeueu ia auanei ka holomua o na hana ma ka aoao Koolau o kakou aku nei, mamuli o ka loaa ana o na alanui. maikai a hoea i Honolulu nei. Nolaila, mamuli o keia mau kumu, ke waiho aku nei au i ke noi ana, i mau haawina dala lawa pono no na alanui ma Hawaii, no ke alanui pali o Nuuanu ma Oahn, no ka hoakea ana i ka uwapo a me ke awa o Honolulu, a i uwapo ma Hiio, a ma o ka aie elala ana la e loaa ai na haawina no ia mau mea. Mamuli o na mea lehulehu wale i ikea ma ka hoakea a hooloihi hou ana aku i na Alanui o Honolulu uei a me Hilo, ua lilo ia i mea na ka Aha Kuka e noonoo ai he mea pono ke hana ia ona Kanawai e hoakaka ana i ka loa o ka hoonee hou ana aku a hoakeā .hou ana ae paha, me ba mana hoi e liiki ai ka hana ana ia mau hana, a e papa pu ana hoi i ke kukuluia aua o na hale maloko o ia palena, mahopeiho o ke aponoia anaoia Kanawai. Ua hoomakaukauia na Bilā Kanawai ho keia mea, a e waiho aku ana ka Aha Kuhina ia mau mea imua o oukou. Mai ka wa mai i hooholoia ai ke Kanawai Aina o 1895, uā hookomo mai la ke Komisina Aina i kohoia ai o ke Kanawai i na hana i kauolia ia malaila, makeana ana i na Aina mauawahi he lehulehu no ka noho ia ana aku, me ke ana i na alanui no ia mau aina, a me ka hoqmakaukau aua i ua olelo aelflte a me na pepa pai-hakahaka no ka hooko ana i na 01010 o ke Kanawai. Ma na mokupuui o Hawaii a me Oahunei,ua* kokoke e makaukau loa kekahi mau aina no ka nohoia ana aku. O ka makemake 0 ke Aupuni, oia ka hoonee ana aku i ka hana malalo o ke Kanawai Aina, me na hana a pau e hiki ana uiaialo o ua haawina dala a ka Ahaolelo e hookaawale ana no ia mau hana me ka manao paulele ana, o ka noho kokoia ana aku o na aina 1 makaukau e na kanaka mahiai liilii, e kuleana ponoi ana hoi i ka lepo he, mea hoeueu ikaika ia ma na hoohua ana mai i ka oihana mikiala o ka aina. Oiai nae kekahi poe o ko kakou poe kanaka « lokahi like ole ana me keia keehina liana i lawelaweia aku la malalo o ke Kanawai Aina, aole nae i ikeia kekahi kue. Ke hoomaka nei kekahi poe mea aina e ike, he mea no lakou e pomaikai ai na hana a keia Kanawai, mamuli o ka loaa aua he makeke kokoke no na mea i hoohuaia mai e ko lakou mau aina, a pela pu hoi me na koiia ana mai o ko lakou mau aina e noho ia mnmuli o ka hoolimalima. Ua hoopii aku he heluna o kekahi poe kanaka, he poe makaainana hoi lakou no kekahi mau aupuni e ae, ka poe i ho.puia no ka manaoia ana ua komo pu lakou iloko o ka haunaele kipi o keki makahiki aku nei, i ko lakou mau aupuni e ahewa ana i na mana aupuni o Hawaii, no ka hana kue kanawai ame ke koi ana mai i na poho piHkino no ia hanaia ana O ka hapa nui o keia mau hoopii, ua waihoia mai i keia Aupuni ia mau mea, i mea e loaa aku ai ua olelo hoakaka mai keia Aupuni aku a na haawiia aku ia mau mea Iloko o ka hapalua hope. o ka makahiki i hala, ualawe ae ke Aupnui he keehina huikala i na pio kalaiaina i hoopaaia ma kahi paa, amalalo oia keehina hana i hookuu liilii ia ai lakou malalo o na kumu hoopaa i olelo waha ia. U a ikea ka pono o keia hana, mamuh o ka loaa ana lie nohona lokahi ma ke ano aupuni. Eia ī keia wa ke noonooia nei imua o ka Ahaolelo o Ameiika, he kanawai i hookahuaia maluna o ke kuleana pomaikai o ka hoomoe ana i Uwea olelo Pakipika a kela Kau Ahaolelo aku nei i hapwi ai, a ua maikai kona kulana no ka hooholoia ana. Ko ka ninau e. pili ana i ka hoohniia ana o keia aina me Ameiika Huiia. aole ia i loli ae mai ka wa mai o kela Kau Ahaolelo aku nei. Ke paulele nui nei au, e kokua nui ana na hoike a na Komisina noii he lehuleha i hoounaia ai e ke Kau Ahaolelo i hnl» aku nei, i ka oukou mau noonoo ana. E waiho aku ana ke Kuhina Waiwai imua o oukou i na Bila Haawina lehulehu i noonoo akahele loa ia e ka Aha Kuka Hooko. Ke hoakaka nei na hoike m»k»hiid a na poo o na oihana hooko i hoouna mai ai ia'u, he mau hoike moakaka no na hana malalo o ka oihana hooko i hnnnīa ma ka makahiki i hala. A ke waiho pu ia akti nei iu man mea ao ko oukou noonoo ana Ke haawi aku nei<au i ko'u ia oukou, ke weheia nei ke Kan mau mua loa o ka Ahaolelo o ka Bepubalika o Hawaii, malalo o na hiona ulnmahiehie no ka pomaikai laulaha. Ka nni o na ohi ai ana i ka mahahiki e hiki mai ana» ka wehe mahuahua ia ana o na «Jihana a me mikiala, a he halana iho hoi o na manao kuee pih aupuni, i na makahiki i kaahope ae nei he meaiari hookuia auiika holomua pili iahai, a liioia mau mea i mau kumn e iKiopuipui mai ai i ke ohohia aloha anoonoo akea ma ka oukou tnau knkakukaana Mahope Iho o ka hookuaia qna o ke aoain>i wehe Ahaoleio, u» lawelawe Koke a» hoa Kaukaonwai o ke Aupuui i Da kukakaka ana no na Walii e »mbo ai r* hale Ahaoleh» elu*. Mahope iho o o» kukm oieio aoa n kekahi mau h*m o oa hale elua, m.i ke noi a ka Loio Knhina Kamlka, ua hOopaneeia aa

Ah» Seottte a noho hou uu ka hora 2 o ka aoioa la, a o fea hale o na makaainana mi ka hor* 8 aku. He ekolu m*u Luna Senate i hiki ole aial, Kaahaoe o Haw.iii, liilauwioa o Mnui ame Scbaildt o Oahu nei. Aole hoi olelo aaa uo n«ho Seoate o Hitwaii e hoopaapaaia net i keia w*u Noho ka Aha Sexate. Hora 2, halawai ka Aha Senate maloko o ke Keena oka Aha Kuka oke Aupuoi, o Peresidena Waila oaa ktt noho. Ua hiM>hoioia e paa uo ua iuua o ka Atm Se»ate o ke K«u Kuikawa, koe waie uo ka ka! oka hale. Ua koho lokahi U o Archie Kao<ika uia ia kuiana. Hoopaneeia ke kohoia ana o ka eiele ahai-olelo mawaeua o ka Ahn Seuate me ka Hale o oa Makaaiuan* aka la apopo, peia no ka mea lualama hale. Hoike ka PeretsidenH, hora 10 Poaha. Ka Hale o na Makaainana. Akoakoa keia h»lt uia ka hora 3, ka Lunahoomalu Naoue ina kn uoho. HoakHka mai oia no kn loaa hou ana iaia oia hauohauo ana i uioeuhane aiua ole al, i ole wale no k» Loio Kuhina e iuuke uoai iai», ua iuau no ka na luna nui mua o ke Kau Kuikawa. Kohoia ka Makai oka Hnle, Ekolu i holo balota: Paka, Prestidge a me Isn«ka Sentwuda. Kohoia ka iuoa mua, iuh ka helu eiua o na koho bulota ann, 3 baiota eku mau uo na kou*ite Ahaolelo Kuiuau o ke Kau Kuikawa. Hoike mai o Luua Senate Biraunu o ke Komite Rula Ahaoleio, he mau hoololi kana no nu Rula 29, 57 me 104 o ka Hale, i mea e hiki ai ke kohoia eiua mau mea kakau uiikini, <t he mea hoi ia e hoemi ia ai na hana pa'i a kakau poe|>oe i ikeia mamua. Waihoia mai ka Hoike a ke Kuhina Waiwai a hoike iutū oia, o kana hoike kekahi e loaa uua i na hoa ke loaa mai ka mea pa'i mai, Kauohaia ke Kakauoielo e hoike iiku i ka Peresideua a me ka Hnle o na Makaainnna no ka noho ana o ka hale ona Senate. Hoopaneeia aka ia 6 o Isaaka Ser«wudu. Haawiia na kope o ka hoike a ke Kuhina Walwai. Hoike ka Loio Kuhina, e noho uo ka Hale o na Makaaiuana maloko o la.Keena, oiai ua lohh ko na Senate keena okoa. Hoopaneeia a noho hou ma ka hora 10 o ka la apopo.

) PERES!DENA I»OLE.