Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 14, 3 April 1896 — Page 2

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Mia-mae Cummings
This work is dedicated to:  My love for you my sons, Shea Kaulei, Dylan Kaipo, and Noah Keola Cummings. This is your roots.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Koolaha Maua Kooko.

 

            Ua hookohuia i keia la o MR. KAAPUNI i Luna no ka hopuhopu ana i na holoholona aea a helehewa no ka Apana o Honolulu.  Mokupuni o Oahu, ma kahi o Mr. Kahanaaupo i waiho mai.

                                                                                                                        J.A. KING

                                                                                                                  Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina,

Aperila 1. 1896

                                                                                                                                    2592-

 

Kuai o ka Hoolimalima o na Aina Aupuni ma na Apana O Hana a me Koolau, Maui.

 

            Ma ka POAONO, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo, e kuaila aku ai ka hoolimalima o ka aina ululaau ma ka Apana o Hana ame Koolau, Maui, maloko o ia mau aina he aneane &.500 eka. a eia na kumu aelike:

            Uku hoolimalima maluna aku o $300 no ka makahiki, e ukuia ana i kela ame keia hapalua makahiki, ma ka hookaa mua.

            Manawa hoolimalima--21 makahiki.

            A eia hoi na kumu e paa ai ka hoolimlima:

            E hiki no i ke Aupuni, i kela ame keia manawa. ke lawe a paa i kekai mau wahi o ua aina la, no ka pono aina hookuonoono, me ka hoemi ole ia nae o ka uku hoolimalima.

            Aole e hooholoia ka holoholona maluna o ua aina la.

            Aole hoi e okiia na kumulaau maluna ua aina la, koe wale no ma ka mea kupono no ka pa ana ae i ua aina la, a hana hawai paha.

            E komo pu no maloko o ka hoolimalima ka pono alakai wai maluna mai o kekahi aina Aupuni e aku, i mea e pono ai ka pomaikai hookahe wai maluna o ua aina nei i hoolimalimaia.

            E loaa no na kii ame na hoakaka e ae, ma ke Keena Aina Aupuni.

                                                                                                                        J.F. BROWN

  2592-3                                                                                                    Agena Aina Aupuni.

 

 

Kuai o na Aina Aupuni ame no Hoolimalima.

 

            Ma ka POAHA, Aperila 23, 1896, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, e kuai kudala ia aku ai keia mau aina ame na hoolimalima ma Puna, Hawaii:

            1.  Aina o lliililoa, Puna. maloko o laila 75.32 eka.

            Kumukuai maluna aku o……$301.28

            Uku no ke ana ana………………70.0

                                                            ________

 

                                                              $371.00

 

            2.  Aina ma Oneioa, 14.78.  Kumukuai maluna aku o $22.17.  Ma ke Dala Kuiki, Dala Gula O Amerika.

            Na Aelike:  He Kuiki ke Dala. ma ke Dala Gula O Amerika.

            3.  Hoolimalima o ka apana aina ma Waiakolea, Puna maloko o laula ho 18 eka. oi aku a emi mai, me na i'a ame na opau loko apau, ma ia wahi.  E koe nae, he pono alanui, maluna aku o ka aina a hoea i ka Pa Aupuni.  Manawa hoolimalima. he 15 makahiki.  Hoolimalima oi aku mamua o $40.00 no ka makahiki, e hookaa mua ia ana i kela ame keia makahiki.

            E ikeia no na kii o na aina maluna ae nei, a loaa no na hoakaka piha ma ke Keena o ka Agena o na Aina Aupuni, Honolulu, a i ole ia, ia E.D. Balauwina, Hope Agena, ma Hilo.

                                                                                                                        J.F. BROWN

                                                                                                                Agena o na Aina Aupuni.

Keena Aina Aupuni,

Honolulu, Maraki 24, 1896                                                                                2591-1m

 

 

NA BUKE HOIKE MARE.

 

            O ka poe a pau aia maloko o ka lakou paa ana, a malama ana hoi i na Buke Hoike Mare a kekahi mea i hoomanaia ma ke Kanawai no ka hooko aua i ka Mare maloko nei o keia mau Mokupuni, i make a i haalele iho paha i keia aina; ke kau ohaia aku nei ma keia, elike me na olelo o ka Pauku 5 o ke Kanawai i apopoia i Dekemaba 30, 1864. e waiho mai ia mea ma ke Keena Kalaiaina.

                                                                                                                        J.A. KING.

                                                                                                                   Kuhina Kalaaina

                                                                                                            Keena Kalaaina, Maraki 13, 1896.

                                                                                              2590-3

 

            KEENA O KA PAPA OLA

            Honolulu, Maraki 20 1896

            Mai a mahope aku o keia la, he Hookalu Dala ($1.00)  ka uku o ka hora no ke Kaa Hoomaemae Hale Liilii.

            Ma ke kauoha a ka Papa Ola.

                                                                                                                        C.R. R eynolds.

                                                                                                                        Komite Hooko.

                                                                                                                        2590-3

 

E NANA MAI I KEIA

            E hoonua pololei mai i na Dala uku Nupepa a Olelo Hoolaha paha, a ano e ae paha, e pili ana i ke KUOKA ma ka inoa HAWAIIAN GAZETTE COMPANY, aole ma ka inoa o kahi mea e ae.  Aole ma ka inoa o ka Luna Nui a Lunahooponopono hoi.

 

NUPEPA KUOKOA

No ka Makahiki………..$2.00

@@ @@@ Ma@@@…….10¢

Kuike ka Kala

___________________

 

            @@KA           1          2          3          4          5          6

            ANA.           Pule      Pule     Pule     Pule     Pule     Pule

_________________________________________________________

_________________________________________________________

 

iniha                            $1.50   $2.00   $2.50   $3.00   $3.50   $4.00

_________________________________________________________

 

2 iniha                         2.00     2.75     3.50     4.00     4.50     5.00

_________________________________________________________

 

3 iniha                         2.50     3.50     4.50     5.00     5.50     6.00

_________________________________________________________

 

4 iniha                         3.00     4.00     5.00     6.00     6.75     7.50

_________________________________________________________

 

5 iniha                         3.50     4.75     6.50     7.00     8.00     9.00

________________________________________________________

 

    iniha                                  4.00     5.50     7.00     8.00     9.00     10.00

_________________________________________________________

 

         O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa e hoouna pu mai me ka auhau a ina aole ae. @ hookomo ia.

___________________

 

         HOOPUKAIA E K@

         HAWAIIAN GAZETTE CO.

         C.G. BALLENTYNE, Luna Nui.

JOSEPH M. POEPOE,  Lunahooponopono.

Honolulu, Oahu.

 

POALIMA……..APREILA 3, 1896.

 

Papa Kuhikuhi no na Manawa i Hoopukaia ai na Kanawai o keia Kau Ahaolelo me na Nupepa.

 

         Hooponopono--Ma ko makou pepa o ka la 20 o keia mahina aku nei, ua hewa ke kulana o ke Kanawai 4, ma kona Pauku 3; nolaila i hoolaha hou ia aku ai ia ma ko makou pepa o ka la 27 aku nei, a pelalapu no hoi me ke Kanawai Helu 2. A nolaila, eia ka Papakuhikuhi pololei:

KANAWAI    ADVERTISER KOUKOA

1 Kanawai 3. Poakolu, Mar. 11. Poalima Mar 14

2       "        1. Poaha,   "        12     "        "              14

3       "        4. Poalima  "        13     "        "        27

4       "        2 Poakahi   "        16     "        "        20

5       "        5 Poaha      "        16     "        "        27

6       "        6       "        "        26     "        "        27

7 Olelo Hooholo Hui    "        26     "        "        27

 

-------------------------------

 

Na Lono no ka Hoohui Aina.

-------------------------

         Ma kekahi palapala i loaa mai ia nei mai a Luna Senate Eugene o ka Hale mai O Amerika Huiia, ua loaa mai keia mau malama olelo:

         " E kali ana ka Hoohui Aloa no kekahi wa, aka nae, aole o'u kana loa no kona hoea ana mai ma kekani la i mamao loa ole aku.  Eia ke kumuhaoa uwea telegraph i keia wa imua o ke Komite o ko na Aina E, iloko o na hale a i elua, a ua hoopopoia ka holo pono ana, mamuli o ka paio mawaena o na hui elua.  Heaha la auanei ka hopena o hoea la auanei ka hopena e hoea mai ana, aole mea hiki ke wanawa ae."

         He keu no hoi kela a ka poe kamehai luana ole maim oiai, o ka hoi i komo ai o Mr. Spalding, oia kahui i noho ai ke kanaka a ke Aupuni Hawaii i haawi aku ai i ua pono ame na kuleana hoomoe uwea i Hawaii nei, a no ia kanaka kela pomaikai kaokoa.  Nolaila, he mea hiki ke haawiia ka olelo hooholo malaelae e ka Ahaolelo Amerika, ina ua ike ia he kana holomua ka hoomoe ana mai ka uwa telegraph i Hawaii nei, no ka pono o ka hui e paa ana i ka kanaka i loaa aku ai na pomaikai o ia hana ma Hawaii nei, mai ke Aupuni Hawaii aku.

 

----------------------------

Ko Hawaii nei Kulana Aupuni ma ke ano Lahui.

_________

         Aole makou e kamailio aku ana no ke ano o ka lahui Hawaii maoli, ma ke ano o kona kulana pili kalai aupuni i keia wa, a i ole ia, ma kona kulana pili kalepa paha, holomua ma na hana hoowaiwai aina, ma ka hoonaauao, ka pii mahuahua ana ma ka heluna hoolaupai aina; aka, e hoakaka ana makou i ko kakou Kulana Aupuni ma ke ano lahui.

         Ke ole e hoopoina ko makou poe heluhelu, ma ko malou hoakaka ana i kekahi wa, e kokoke ana i na mahina hope o kela makahiki aku nei, no ko makou koohalike ana i ke Aupuni me kekahi ahahui i hoohulia, ma ke kulana kiekie.  He mea oiaio, eia ke Aupuni ke ku nei ma ia ano, oia ke keko eaena i houluuluia ai na pono ame na pomaikai e ae o loko nei o ka aina.  O kahi ia o na hoolu'e ana o ka auhua waiwai lewa a waiwai pau o keia a me keia kino kanak i ku i ka auhauia maloko nei o kakou, a o ka pomaikai nui, a uku pahai hoi e loaa mai ana i ka poe hookaa auhau mai ke Aupuni mai a lakou i noho hookupu aku ai, oia ka malujia ame ka pnon o ka imi hookuonoono ana.  Na ia ane, ua loaa he kuleana iloko o kela ame keia kanaka hookaa auhau e koi ai i ke Aupuni e nana ia kona mau pono, a o ko ke Aupuni lawelawela ana i na keehina hana, e ikeia ana he mau mea ia e poino a e hoopilikiaia ai ka pono o kekahi kauaka, mau kanaka a poe kanaka paha, oia ka wa e aia mai ai o na koi ana a ka lahui maluna o ke Aupuni.  Ina he mahuhua ka pilikia i ikeia, pela auanei ka ikaika o ka pii ana o na hana hoolu ae i ke oolea o na koi ana.  Elike paha me ka na Pukiki hana ana iho nei.

         O keia kulana hoonee kalai Aupuni, aia la ioko o keia ame keia lahui like ole mawaena o kakou nei.  Ala iloko o ka Iapana, aia iloko o ka Pake, aia iloko o ka Amerika, ke Geremania, ka Enelani ame ka lahui Hawaii maoli nei, ma ka nana aku, me he mea ia ua @@lohia kona ikaika oui kalaiaina mawena o lakou.

         A o keia ka makou e olelo nei, mamuli o ka nee ana mai nei he mau mahele lahui like  ole mawaena o kakou nei, e ku ana ma ke kulana p aonioni a hookelakela, e lilo ai ke kulana hooponopono Aupuni o Hawaii nei, ma keia mua aku, wahi a ko makou noonoo ana, i mea pilikia.  A ina, aole e oni ae ana ka kanaka Hawaii e kukulu ia lakou iho, ma na kulana hoohuihui la lakou ino e paa iloko o kekahi Ahahui Kalaiaina ikaika, alaila, ua kokoke loa mai ka was e hoopau loa ia ai ka manao ia ana he @@@@@ kalaiaina kekahi aia iloko o ka lahui Hawaii.

       A oiai hoi, e hookaukooia ana ka noho Aupuni maluna o ka noeau, ka ikaika ame ke kuonoono o ka poe na lakou e paa ana ke Aupuni, me ka hoopuni ia ana e keia mau kulana koi like ole a na lahui e ae, iloko nei o kakou, ua hoea aku kakou i ke kulana e haawi ai ke Aupuni i na kiai noeau ana, me ka @a@@@l@, i mea e hoomalinoia ae ai ke alahele moana o ko ke Aupuni hee ana aku.

 

       _____________________

 

KA HAIOLELO AKEA IMUA O KA LAHUI HAWAII.

 ______________

 

Ke Kumu o na Paeaina ma Hawaii nei.

_____________

 

Ma ka hora 8 ponoi o ke ahiahi Poaha, Maraki 26, maloko o ka halepohaku o Foster, ma Alanui Nuuanu, e kokoke ana i ka hale hana hao, ua haiolelo aku ka Lunahooponopono o keia pepa imua o ka Ahahui Hawaii Opio, maluna o ke kumuhana, "Ke Kumu mua o na Pae Aina ma Hawaii nei."

       Ua nui no poe i akoakoa ae malaila ia po, ua hoea ae o Luna Senate Holstein, na Lunamakaainana Kamauoha ame Hanuna, Mr. ame Mrs. Nakuina. Mr. ame Mrs. Desha. Kauka Emekona, ame Emekona o ka Oihana Ana Aina Aupuni, na Loio Antone Rosa. S. K. Ka-ne, J. K. Kahookano me Enoka, a me na poe o ka Ahahui he lehulehu.

       Mamua o ka hoomaka ana o ka mea haiolelo i kana hana, ua hoakaka mai la ka Peresidena o ka Ahahui, oia o Mr. Chas. Wilikoki ma ka was e pau ai ka haiolelo ana a ke mea haiolelo, e waiho ia ke kope o ua haiolelo la ma ka waihona o ka Ahahui.  I kela wa ua hoomaka mai la ka mea haiolelo i kana hana.

       Mahope iho o kona hoakaka ana mai i na kulana kaawale o ka Pae Aina o Hawaii nei mai na wahi like ole mai ma Amerika Akau, ma ka hikina, a mai Asia mai, ma ke komohana, a pela hoi mai Polapola mai, ame Auseteralia, ua hoike mai la oia i ka ike e ana o na poe kahiko i ke kulana "pae" like o na mokupuni O Hawaii nei, a peia hoi ko lakou ka-moe ana mai ka hikina mai a hoea i ke komohana, elike me kekahi mau lalani olelo i loaa maloko o ke mele a Kamahualele i hea ai ma ke kaikuono o Hilo, ma ka wa i huli hoi mai ai o Moikeha mai Tahiti mai.  Penei:

       "Na Papa i hanau, Na ke kamawahine a Kukalaniehu, laua me Kahauakoko, Na pulapula aina i pae-kahi I nonoho like i ka Hikina Komohana Pae like ka moku i lalani."

 

               *                            *                            *                             *

       Ua maheleia keia kumumanao iloko o na mahele nui ekolu:

               (1)   Na manao o na poe kahiko O Hawaii nei no ka hanaia ana o ka lani ame ka honua.

               (2)   Na manao o na poe kahiko no ke kumu mua o ka aina ma Hawaii nei.

               (3) Na manao o kekahi poe naauao huli kumuhonua, elike me Prof. Agassiz ame Dana, e olelo ana.  he aina nui puni ole ma ka moana Pakipika nei i ka was mamua.

               (4)   He mau hoohalike Palapala Hemolele, no kekahi mau manao i hoikeia maloko o na mele a ka poe kahiko, e pili ana i na Akua ekolu, elike me keia mau ialani mele:

 

" O Kane, O Ku-Ka-Pao. Me Lono noho i ka wai."

       Malalo o ka mahele manao mua. e pili ana i ka hanaia ana i ka honua ame ka lani, he ike ole na manao o na moolelo kuauhau.  Manao kekahi poe na ka hoonaue ana a ke olai ame ka pele; manao kekahi poe i hanau maoli ia mai e ke kino kanaka, elike me Papa.  Kumukanikekaa (w), wahine a Paiaaiani; pela hoi ma ke kuauhau o Kumuhonua.  O kekahi mele kahiko e hoike ana i ka puka ana mai o ka lani ame ka honua mai loko mau o ka pele ame na hooaue olai ana, oia ke mele Koi-honua i kapa ia "Ka Holona i ka Papa Apuapu o Lono i ke Kapulani." oia iho keia:

 

"Hookumu ka Lani,

Kumu ka Honua,

Ka paa, ka paa.

Ka naki, ka mau.

Ka hihi, ka pipili, ka aaki.

Pipili kani a owake lele.

Lele hoaka ka Lani.

Hoaka ka Lani.

Hoana-kaka.

Kukui ka Lani,

Hoena, kako, n-ei ka Lani.

Hoene i hoene i kukulu, ku aku e

Ku ka Lani i luna."

       He nui aku na mea i koe o keia kumumanao aole i pau ia makou. a ke lana nei nae ko makou manao e pa'i buke ia ana keia kumumanao, a ma ia ano e ike holookoa ia ai na mea i hoike ia malaila.

_________________________

 

HAULEHIA O KUAINA BAYARD

_________

 

Hohewa ka Hale o na Makaainana.

_________

 

       Wasinetona, Maraki 20--Mahope iho o ka hoopaapaa ana o ka Hale e na Makaainana o na la ekolu, i keia la, ua hooholo ua Hale la, i ka olelo hoololo e hoahewa ana ia Thomas F. Bayard ke kuhina noho o Amerika ma ke aloalii o Sana Iakobo, ma Enelani, no kana mau haiolelo akea i waiho aku ai umua o ke Kula Piliolelo o b setona ma Enelani a me ka Ahahui Akeakamai o Edeneboro, Sekotia, i kela kau aku nei. A eia ke ano nui o ka olelo hooholo i hoahewaia ai ua Kuhina la:

       Oiai, ua olelo ae o Thomas F. Bayard, ka Amebasedoa o Amerika Huiia i Beritania Nui, ma kekahi haiolelo akea ma Bosetona, Enelani, ma ka la 2 o Augate, 1895, penei: "Ke ku nei oia, ka Peresidena o Amerika Huiia iwaenakonu o kekahi lahuikanaka manao paa ikaika a ooloku pinepine nae--he poe kanaka e nee ana ma ke ala o ko lakou mau manao ponoi iho--a e hai aku au ia oukou me ka moakaka, o ke kanaka auanei nana e rula i ka lahui o Amerika Huiia, he kanaka ia nono ke kulana hookanaka io maoli," a

       Oiai, ua olelo ae no ua Thomas F. Bayard nei, ka Amebasedoa O Amerika Huiia, ma kekahi haiolelo akea ma Edineboro, Sekotia, ma ka la 7 o Novemaba, 1895, penei:  "Mako'u aina ua ike maka au i ka ulu ana ole ana o kela ahahui Socialike Mokuaina i kapaia he 'Ahahui Hoomalu', ka mea a'u i manaoio ai, ua lilo ia i kumu e hoohanaiahuhuia ai ke kulana kau-kanawai, me ke ano o ka lahui, a kukuluia ka like ole o na kaana waiwai ana, e hoohaumia ana i ke ola kalaiaina ana o ke kanaka, e kaiehu ana i na kanaka noo noo kuokoa a inoa maikai hoi mai na ahakuka akea mai e hoohaahaa' na i ke ano maoli o ia mea he wahaolelo no ka lahui, e hookumumu ana i ka lunaikehala, e kukulu ana he mau hae hoailona alakai kuhikewa imua o ka noonoo laulaha o na kanaka, ua oki ia ka noonoo hoopono mai na hana kalaiaina mai, a kukuluia ka oihana kalaaina ma ka papahele haahaa o ka lilo ana i kahua alaapapa na ka poe imi dala.  *       *      * Ua pili aku keia keehina hana hoomalu pomaikai ana, i ka hana e hookukaawale loa ia ai ka oihana kalepa, a hoemi iho la me ka weliweli nui i ka Waihona Aupuni, a a maua ae la i ka lumaikehala maikai ma o na hana hookapuhi, e lilo ana i mau mea e keia mai ai ka ka lehulehu kakoo ana.  A peia iho la i lilo nui ai ia i mea keola aku i ka oihana kaukanawai ma ka makeke kalaiaina, kahi a na poe piepiele a hao opala e komo nui ai a lawe ae la i ke kulana o ke kanaka kalaiaina," no laila,

       E Hooholoia, o ka manawa o ka Hale o no Makaainana, mamuli o ko Thomas F. Bayard, ka Amebasedoa o Amerika Huiia i Bertania Nui, hoopuka akea ana i na olelo i hoikeia ae la, ua hewa oia mamuli o kona ohai aua i na rula maemae o ka oihana pili aupuni kuwaho, a hoohaehaaia hoi na pono o koaa ku lana kiekie, na mea hoi i lilo ai oia he wahaolelo no ke aupuni holookoa aole no kekahi aoao kalaiaina wale no.  O ia mau olelo, ua kue loa ia i kela kulana noeau a akahele hoi, ka mea ana i kau ai i rula maluna o na wahaolelo kuwaho apau o Amerika Huiia, oiai oia he Kuhina Nui.  Ma kekahi haiolelo ana, ua hoonaukiuki mai ia i kekahi hapanai o kona poe hoa lahui; a ma kekahi hoi, ua hoe haeha loa mai ia i kona mau ho,

lahui apau, i manaoio ua hiki no i na Amerika apau e hooponopono ia lakou iho.  Nolaila, ma ke ano he wahaolelo aupuni pili pololei loa ia no ka lahui Amerika, a ma ko lakou inoa, ke hoakhewa nei makou i ua mau olelo ia a Thomas F. Bayard.

       Hooholoia.  Eia hou hoi, ma ka manao ana o ka Hale o na Makaainana, o na haiolelo akea a ko kakou mau luna aupuni i ko na aina e, ma ke ano e hoike ana i ke ahewa ana i kekahi aoao kalaiaina o Amerika Huiia, ua kue loa ia mau mea i na hana a ia mau luna aupuni, a lilo i mau mea hoouawaliwali wale i ko lakou mau kulana waiwai ia, ma ke ano he poe kauwa na ka lehulehu a hoemaiia iho hoi na paulele ana a ka lehulehu e pono ai ke hekau aku ma luna o lakou, ma ka aina nei a ma na aina e no hoi.

_____________________

 

       Ma ka hora 10 o ka po Poaono aku nei i haalele mai ai i keia ola ana o Miss Rosa Keahi Moepali.  he kaikamahine na Mr. ame Mrs. Maria Lanakila Moepali, ma Auwaiolimu ae nei, mahope iho o kona kaa ma'i ana no kekehi mau pul elua.  Ua kokoke loa oia e hehi aku ma ka papahele o ka noho na materemonio, aka ua hala e aku ia Aloha na Hawaii opio e ka-liloia aku nei ma ka muliwai eleele o ka make.

_______________________

 

NUHOU KUWAHO

_________

 

Puka Lanakila o Claus Spreckles.

________

 

       Kapalakiko, Mar. 13--Ma ka la i nehinehi, ua eo la Spreckles he kumu ma ke kanawai, ma kana hoopii e noi ana i palapala kaohi, e papa ana i ka Hui Hawaii Kalepa me Kopaa.  oia o Russel J Wilson, Mountford S. Wilson, Charles S. Wheeler, Rudolph Spreckles ame B.J. Hoffecker--aole lakou e onou mai i ka lakou hoopii i hoomaka ai ma ka Aha Kaapuni O Hawaii.  Ma ia hoopii ua makemake na poe hoopii e hooholoia kekahi mau eka waiwai nui, nona kahuina o 6,000 ma Maui, no ka hui, a ua paa wale no o Claus Spreckles ia mau eka, ma ke ano kahu no ka Hui.  A oiai o ka Hui e hoopii nei, he Hui Kaleponi ia, a o kaka poe paa kuleana apau, he poe Kaleponi wale no, ua lawe ae o Claus Spreckles i ke keehina o ke kaohi ana ia lakou, mai ka hoopii ana mai iaia ma ka aina e.

       Ua dimara noi na poe i hoopilia i keoa hoopii a Claus Spreckles, me ka olelo ana, aole ehiki ke laweia mai ku hoopii palapala kaohi ma ka hihia imua o ka aha.  Ua hoopaapaaia keia ninau imua o Lunakana wai Proutt, a ma nehinehi oia i hoole ai i ke dimara, a hoopuka mai la oia i ka olelo hooholo, ma ke ano he mana piha kona e hoopuka ai i ka palapala kaohi i noi ia mai e Claus Spreckles, a ua hoomau aku hoi oia i ka paa ana o ka palapala kaohi a hiki i ka wa e hoolohe maoli ia ai ka hihia, e maopopo ai mamuli o na olelo hoike, e hiki ai ke aponoia ka aha, ma ka hoomau loa ana aku i ka papa ana i na poe i hoopiiia, aole e hoohele aku imua i ka lakou hoopii no kekahi hihia Hawaii."

 

KE KUHINA WILLIS.

       Nu Ioka, Maraki 17--E olelo ana he lono kuikawa ma ka nupepa Herald o Wasinetona.  Wole loa e hoohaohaoia kekahi mea, ina e huli hoi hou ole aku ana o Mr. Willis no Hawaii, mahope iho o ka pau ana a kona hoi hoomaha ana mai.  Ua hawanawanaia ae, ua hookananlua nui loa ia ka Aha Kuhina ma ona la, no ke ano o kana lawelawe ana i kana hana no ka hoihoi hou ana i ka Moiwahine i ka nohoalii.  Ina paha i loaa iaia Willis ka manao koa paha a noiau e pa-pa aku i ka Moiwahine a heluhelu pu aku la hoi ke kanawai kinai haunaele imua ona, makona wa i nonoi mau ai no na poo o na poe na lakou oia i kiola mai ka nohoalii aku, he mea kanalua ole e kapae ana oia (Moiwahine) i kana koi.  Ina i pono ia, ina ua hoonohohou ia no ola maluna o ka nohoalii me ke kanaloa ole.

       Mamuli o ka hololea ole ana o keia hana, ua lilo ia hana a Willis i mea e lohe mahuihui ai ke Aupuni Hawaii no na mea i makemakeia e ka Aha Kuhina, mamua ae o ka loaa ana mai iaia o ka pane no kana hoike.  Nolaila, ua hala ae ia ka wa kupono no ka hana i manaoia, a o ka hopena, ua loaa he pewa hiu o ka palakai.  O kekahi hoi, aole he maikai loa o kona launa ana me ke Aupuni Hawaii, nolaila, aole he mea haohao e kau ia ae kona haalele ana i ka oihana, ma ke kui hoopaa i kakakuia me na huaolelo moakaka, He oiaio.

 

KA UWEA TELEGARAPA NO HAWAII.

       Wasinetona, Mar. 11.--Ua hapai hou ke Komite Senate o ko na Aina e i ka noonoo ana i ka bila kanawai no ka owea telegarapa mawaena o keia Aupuni ame Hawaii; aka, ua hoopanee no nae me ka hoohole ole ana i kahi mea.  He mea maopopo loa, aia ka hapanui o ke komite, ma ka nana aku, ma ka aoao e kokua ana e haawi ke Aupuni i kokua no ka hanaia ana o kekahi uwea telegarapa, aole nae i maopopo ma paha ua lokahi lakou ma ka noohole ana i ka laina uwea telegarapa e hauwila aku ai no kakoo ana.  Ua kue nae na Luna Senate Gray, Turpie ame Mills i ka haawi ana i ka uku hoo mau. Ua manao ke komite e onou ikaika i keia kumuhana a hoea i ka hopena.

 

PIHOIHOI IO ANEI O HAWAII IA IAPANA.

       Kapalakiko, Mar. 13.--Ua huli hoi mai nei o Henry C. Rew, he kanaka kalepa koikoi no Kikako, me kana wahine mai Honolulu mai, maluna mai o ka mokuahi Alameda o ka la i nehinei.  Aia laua ma ka hotele Occidental.  Ua no@@ akahele loa o Mr. Rew i ka kulana kalaiaina ma Hawaii, oiai kona mau la i noho ai ma ke Pae Aina.  A penei kaua olelo, ua ike o Hawaii i kona hookahuli Aupuni hope loa.  "O ka pilikia wale no," wahi ana, " a ke Aupuni e hopohopo ai, oia ke aia ana mai mamuli o kekahi mekuahana e ikeia ana me na Iapana.  Aia he 25,000 Iapana ma na mokupuni, a me he mea la e ku ae ana no ma Hawaii he mokukaua Iapana no ke koi ana i ka lakou mau pono kivila.  Ua oi loa aku ka nui o na Iapana o ke na ili keokeo malaila, a ua halia mai ia'u, ua makau maoli ke Aupuni no ka hoea io ana mai o keia koiana."

 

KUHIHEWA IA O LILIUOKALANI.

       Kapalakiko, Mar. 13--Eia ia nei o Miss Wiliama, kaikamahine a Lunakanawai Wilimana o ka Aha Kaapuni o Hawaii.  Ua lilo ae ia kona hoea ana mai ia nei. i kumu no kekahi nupepa puka kakahiaka e olelo ai, oia ka Moiwahine L. liuokalani, a ke hele ne oia ma ke ano hoonalonalo.

__________________

 

Ka Aha Mele ma Hookena, ame ka Hoike o na Kula Sabata.

_______

 

E Mr. L. H.    Aloha oe:----

       Ua ike au i na hana i hauaia ma ka Aha Mele i weheia ma ka pooka la 14 o maraki iho nei, a he kakauolelo au no ia po, a he $60.15 na loaa.  He 8 ka nui o na kalapu himeni i hele mai, oia hoi.  1 Pukaana, i Kailiilinehe, 3 Liloikawai o Heeia 4 Kawaimapunapuna, 5 Kahului, 6 Kaimalino, 7 Pianorose, 8 Kamakanihouhouili. He nani na mele, a he ku no i ka nanahe, o ka oi aka no nae ma ka'u kilohi ana, "Keia Song," akahi no au a ike aia k@@ Kola i ka lokowai; hooheno ina A hookuuia na hana ma ke h@@@ o ia po me ka maluhia.

       Maraki 15, ka hoike nui o @@ Kula Sabati.  Na Kula Sabati i @@ mai, Kaohe; nani no na himeni mele ia mai e ia kula, a he general wahine ko lakou alakai Mr. H@ Ua hiki no ke olele ae, "Olelo i ka moana, hookolokolo i Kolo."

       Kula Sabati o Pukaana, he 5 na hele o keia kula, 1 na Pokii @@@ 48 lakou; nani na mala, paanaau ke Baibala, o Mrs. Amalu ko lakou alakai, a o Robert Amalu ke @@@@ mahalo nui loa.  2 Na Pokii, 2@ lakou, ma ka Olelo Bertania ma ninau ame na haina, "Ahukapeke i ka nalu o Puhele," o Mrs. Nahinelua ke alakai.  3 Na opio kane me wahine, maikai na mele, pela na ninau, ua pane ia me ka eleu, a i oi aku i ka eleu o ke alakai C. W P. K., "Aohe hoohalahaia a ka ua Naulu."  4 Na kupuna, oia hoi o Papa puna ma, Mama puna ma, ame tutu ma.  Elike no me ko lakou elekule, pela no haawina, a ua mele ia e lakou kekahi himeni, oia hoi, "Ua pa ka lae o Golia i ka ala a Davids."  Eueu no o Batimea, e hiki ai ia oe e ka malahini ke mahalo aku.  5 He mahele huikau keia, o Papa ma, Mama ma, tutu ma ame puna ma.  e hiki ai paha ia kaua ke olelo ae, na unupehi iole, a i oleia, ka papa a na "kuolo", nani no na mele, maikai na ninau.  a maanei ka mea kakau i haawi ai i na mahalo nui i na elekule me na elelua, o ka lewa o ka auwae kau e ike, "O ku no ka Maui," a o ke alakai hoi, oia no oe o ke ao opua ua o Kona, eleu a ku oo kahi kanaka, aloha no ia makua o ka pono, aka, aia iluna aku ka waiwai pookela, a hookuuia ke kula holookoa a Pukaaua me ka mahiehie nui.

       O ke kula keia o Honaunau, o Judge Wright ke kumu ninau, a o John Ahu ke alalkai himeni, maikai na mele me na ninau, liilii nae ka leo ke pane.  Na lakou kahi himeni i mele mai, "O ka wa pono keia," ame kahi ulunau ano hookanalua i ka manao o ka mea kakau, oia hoi, he mea pono no ka ke hanaia ka hewa. ina ia he mea e pakele ai.  Auwe! No laiau paha keia kumukula; aka nae, aohe hookahi halau i ao ia ai, e like ai na pili, malia pela io no, no ka mea, aia ilaila ka heiau o Haleakewae, ame ka Waikui o Kekela, aka, ua nani no.

       Kula Sabati o Kealakekua, o Mrs. E. Paris ke alakai, nani no.  Kula Sabati o Konawaena, J.M. Kaiwi ke alakai, oia like pu nae no mai Kaena a Waialua.  Kula Sabati o Helani, ne-i ke @lai, ku'i ka hekili, olapa ka uwila, na lakou i mele mai he 6 himeni nani, a peia n@ haawina uwese oe.  Kailua, Sam Liftie ke alakai, eleu no kahi kanaka, a maikai na ninau ame na mele.  Kula Sabati o Kohanaiki o C.A. L@@@ro ke alakai, maikai no na himeni a me na ninau, a ku no i ka eleu na haumana me ke alakai, ke ahi maha oo o Unulau.

       Maanei pau na hana hoike, a o ka'u ia e okioki nei, i akaka ai ka pauku hi'u a me ka pauku waena, a eia ka'u, ma na mele, ka loaa pololei o na ninau me ka kuia ole, ia Helani ka helu 1.  Ua hiki no ke olelo ia,  "Ua hala ka ua ka mea maka'u.  Moekahi iho ia ka Waikoloa i ke kula, ia Pukaana, Honaunau ame Kekaha ka helu 2.  Ua hiki no ke oleloia, "Ka liko uahimanu o Pokahi, aloha ia i'a he@@@ ka uahi."  O na kula e ae, ma ka helu 3 lakou, e hiki ai no nae ke oleloia "Aohe wahi hoohalahala a ka ua Nahua."  E eha ana paha oe ea, aka, he wahi kui ia i eleu oe, o ka'u keia keia.  No na keiki, ua lilo ia Hookena ka helu i, ua ku i ka maikai.  Hookuu ia na hana me ka pule a S.W. Kekuewa.

Aloha oe e Mr. L. H. WAIOPUHAU.

N. Kona, Mar. 16, 1896.

___________________________

 

               He mea pono i keia ame keia ohana ke loaa ona ia@@ lapaau mama no na ma'i o ka opu.  I laau lapaau puhili ole no ka "Moku ino loa o lepo" (Diarhea) Naha, Umii, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi ak@ o ka maikai, elike me ka PERRY DAVIS LAAU PANIKILA (Pain Killer).  Ua lawelaweia keia laau no na makahiki be kanalima, a ke hana mau ia nei i kela ame keia ia, ma na aina apua o ka honua nei.  O ka @ui Kua L@@@ L@@@@@ o Holister, ka Agena