Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 16, 17 April 1896 — Ke Kulana Oiaio o ka Repubalika o Hawaii nei i Keia wa. [ARTICLE]

Ke Kulana Oiaio o ka Repubalika o Hawaii nei i Keia wa.

Mamnli o ka haaleie ame ka hookuu ana o ka "Moiw&hine" Liliuokalani i kona kuleana apau. o kela ame keia ano, i ka "nohoalii" o Hawaii, e like me kana palapala haalele nohoalii i hoolahaia aku ai ma ka aoao 1 o ka Helu 5, Buke 34 o keia pepa, i puka ai ma ka Poaono, Febeniari 2, 1895, a o ka palapala hoi e ku nei, i keia wa. ma ke ano he kia hoomanao poina ole, no ke kapae loa ia ana aku o ke Aupuni "Aili" no ka wa pau ole; a pela pu hoi me ka hoike ku-maka a ka lahul e ike aku nei i keia wa, no ko ke "Kama'liwahine" Kaiulani kakoo ana ae i ke Aupuni Repubalika o Hawaii nei, ua moakaka loa. e hiki ole ai i ke kanaka noonoo ewaewa ole ke ike iho, me ka hoohewahewa ole, ua haalele maoli na "Alii" Kumukanawai o Hawaii nei. ellke me ka "Molwahine" Liliu, ame ka "Hooilina Moi" Kaiulani i na koi ana apau no ka "nohoalii" o Hawaii. A ma ia ano e hiki ole ai ia Peresidena Kalivalana ma Amerika Huiia k hoihoi hou mai i ke Aupuni "Alii" a ku hou ma ke kulana elike me ka wa mamua; a pela no hoi e loaa ole ai he manaolana no ia hana hoihoi Aupuni "Moi" mai ka mana mai o Beritania Nui. Nolaila, o ke kulana maopopo loa o ke Aupuni e ku nei' i, keia wa, oia keia: Aole na Amerika { Huiia, aole nohoi na Enelani e hoihoi mai i ke Aupuni "Alii" a hoohiolo iho hoi i ka Repubalika o Hawaii e kunei I keia wa. Ua mske kanu loa ia mau manao. Aia hoi iloko o ke Aupuni e ku nei i keia wa he elua mahele o na kanaka Hawaii. ka poe i kahoo 1 ke Aupuni e ku n~i a kue i ka hoihoiia ana mai o Aupuni "Moi," ame ka poe i haawi ole i na kakoo ana i ke Aupuni Repuballka, a i ku no ma ka aoao e holhoi hou mai I ke Aapuni "Moi." A no ia mea i kapala ai ka poe 1 hoohiki malalo o ke Aupun! e noho mana nei he poe Repuhalika; a o ka poe hoi malalo o n& manao hoopiplli i ke Aupuni "Moi" i haaleieia ai e kona mau Poo Aupani kiekie loa, he poe Roialiki lakou. A ua hikl ke kau moakaka ia keia mau kulana mahele kalaialna o na kanaka Hawaii i ku ai ma ke ano elike penei: (1) Repubalika kue i ka hoihoi hou ia ana mai o ke Aupuni Moi; (2) Ka poe Roialiki kue la Repubalika a makemake e hoihoiia mai ke Aupuni Moi. Mamuli o ka ae ole ana o ka hapa o ka iahui Hawaii e noho nei ma ka aoao Roialiki e kakoo i ke Aupuni Repubalika. elike me ka Liliuokalani ame Kaiulani i hana ai. ua ku mau ia poe ma ke kulana e haawi ana i na kakoo ana i na hana apau e hookahuliia ai ke Aupuni Repubalika. He akiioma maopopo loa keia. Ma ka Poalima, Aperila 21, 1893, ua hoea aku ke Komite o ka Hui Kalaiaina imua o Mr. Blount ma Honolulu nei, a ua hoikeia aku imua ona, he 3,000 a oi ka nui o na kanaka Hawaii maoli i komo iloko o ia Ahahui, he poe kupono keia i ke koho balota. 0 ka nui nae o na lala o ua Ahahui la, he 2,320 ma Oahu nvi; Maul. 384; Hawaii, 266; Kauai, 222, a ma Molokai, 263. Ua like me 3.455. Ua hoike aku hoi kekahi hui kalaiaina e ae imua o Mr. Blount ma ka la 15 o lulai, 1893, ala maloko o kana paa ana he huina o 7,500 poe kanaka Hawaii koho balota, mai loko mai o na poe koho balota apau o keia mau mopuni, i hiki ka huina i ka 13,000. A ua ike hoi makou ma ia hoike he 19 ka nui o na laia iloko o ke Komite I hoea aku ai imua o Mr. Blount, a ma ka makou hoomaopopo ana he eono o ia poe ke ku nei he poe i haawi i ka lakou mau kakoo ana i ke Aupuni Repubalika, Ahe lehulehu loa hoi ona lala o ia mau ahahui i keia wa he poe i haawi i ka lakou mau kakoo ana i ke Aupuni. Oiai e ku ana keia kulana lokahi like ole o na aoao kalaiaina a na Hawaii e paa nei, ua lilo no ia mea na ka aoao e noho mana ana maluna o ke Aupuni e haawi ai i na kiai makaala ana i na hooni kuloko ana a kekahi poai kuhalahala o loko nei o ka aina.

Mamuli o keia mau mea a makou i hoaiai ae la, e ike maopopo ia ai ke kulana oiaio o ke Aupuni Repubalika o Hawaii nei. ame na Aupuni o Amerika ame Eneiani, ka "Moiwahine" Liliuokalani ame ke "Kama'Hiwahlne" Kar iulani," ame ka poe na lakou e kue aku ana ke Aupuni Repubalika, ke ioaa ia lakou he wa pono e hana ai pela. Aole i waho ka haunaele e hoea m&i ai, aia, eia ponoi no mawaena o kakou nei. A nolaila, ua pono loa ka ke Aupuni paa ana, a ua naauao hoi ka Ahaolelo i ka au'a ana ia Konela Hakaleaia i mea nana e alakai ka papa hoonohonoho o na hana e mau ai ka maluhia ame k& palekana o ka lahulkanaka. O na olelo i hele a lono papa mawaena o ka Poai Koiallki I keia a m &r mua aku nei nohoi, "Aia a mea, hoihoi |ia mai ke Aupuni Moi—he ku mai koe o na maauwa Pelekane no ka hoihoi ana ae i ka Moiwahine"—i hoike aku makou, aohe oiaio oia mau olelo. O ka mea oiaio, ua paa ke Aupuni Repuo Hawaii, oia wale no ka mana Aupunl ma Hawai nei, a hoea i ka wa © hohuiia ai |a me Amerika Hulla.