Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 18, 1 May 1896 — Page 3

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Christine Rosenfeld
This work is dedicated to:  Researchers

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

@A MUI A@HAO ME AINA O OAHU

 

MANAWA HOLO. 

 

Mai a Moahope aku o lilai 5. 1895

 

[train schedule; difficult to transcribe]

 

Haalele la Honolulu  6:40am 9:15am 1:45pm 1:45pm 5:10pm

Haalele la Manana   7:40am 9:55 am  2:28 pm 2:28 pm 5:53 pm

Haalele Wili o Ewa  8:10 am 10:19 am 2:40pm 2@ pm 6:14 pm

Hiki i Waianae  10:50 am 3:24 pm 6:49 pm

 

Haalele ia Waianae 6:44 am 1:32 pm 4:16 pm

Haalele Wili o Ewa 7:19 am 9:10 am 2:07 pm 3:31 pm 4:51pm

Haaiele ia Manana 7:30 am 9:48 am 2:@ pm 4:22 pm 5:22 pm

Hiki i Honolulu 8:23 am 10:30 am 3:11 pm 4:55 pm 5:55 pm

               

                E lawe ana na kaa ahi hali ukana i na kaa ohua o ka papa ekahi. 

                G.P. DENISON.  Luna.  F>C> SMITH.  Luna Kuai Palapala Holo. 

 

NU HOU HAWAII

 

He nui ka ua o ka Poalua nei. 

 

O ka mokuahi Auseteralia ko kei Poakahiu ae. 

                A kei apule ae hoopukaia aku ka Moolelo Aha Euanelio o Oahu nei. 

                O ka Poaha o keia pule aku nei.  Oia ka la hanau o ka Peresidena mua loa o ka Repubalika o Hawaii nei. 

                Ma ka Poalua nei i hookuuia mai ai na Iapana nei i hookuuia mai ai na Iapana ame na Pake i laweia mai ai e ka mokuahi Belegika mai kahi hoomalu paahana mai. 

                Ua lauaheaia mai Kau a mai na Kona mai, ua pohalu wale ka manao hooholo mokuahi paonioni o kekahi poe no Kona ame Kau i Hawaii. 

                Mamuli o ka anai ana mai a ke ku-a-na ma ka Poalua nei, nolaila.  ua hoopaneeia ka Aha Mele a ke Kula o Kamehameha a keia ahiahi Poaono ae.

                Hoopanee hou ia ka nui o na Nu Hou mai na Aina E mai, a hui pu aku me ko na mea hou e loaa mai aua i keia Poakahi ae maluna mai o ka mokuahi Auseteralia. 

                Ma ka Poakolu nei  lawe ai o Keawekuloa i kona ola iho, ma ke oki ana i kona opu me ka pahi umiumi.  Ma kahi kokoke i Kaumakapili ae new kahi i hanaia ai keia hana. 

                He eha mau hui Iapana ma Keaau, Puna.  I loaa na eka aina he 1,000 no ke kanu kope ana. ma ka mahele.  Me he mea la, he 50 ana eka e paa ana i ke kanuia e na Iapana i keia makahiki.

                Ma ke noi a ka Puu Kaulana o Kauwiki, Mr. Hanuna, ma ka Poalua nei, imu ao ka Hale o na Makaainaua, ua aeia e holo aku he elima lala o kekahi Komite Ahaolelo no ke kahua ma’i lepera o Kalawao. 

                Ua hookohuia o Fred Walakahauiki, keiki a John T. Walakahauki i make, i Luna Nui no na ipukukui uwila o ke Aupuni.  Ma ke kulanui o Ann Arbor mokuaina o Mikikana i aoia ai oia i ka oihanan uwila. 

                Nui ka mahaloia o ka Aha Mele i haawiia e ua kaikamahine o ke Kula o Kawaiahao ma ka po Poaono aku nei.  Ua nui na makaikai i hoea aku ma kahi i malawaia ai ka Aha Mele, a ua hiki ole ke loaa he wahi kaawale i kekahi poe, a ua huli hoi kauhale mai lakou. 

 

                HE PALAPALA AFIDEVITA.

                he mea hoolaio keia, ma ka la 11 o mei, ua hele aku la au i ka halekuai lapaau o melick me na laau kookoo pon@ae, a kuai aku la i omole o ka laau hoopau eha a kamalena, no ka hoola ana i ka ma’i rum@atika, ka ma’i hoi nana au i hoolilo i lu-ahi na ka oopa.  Mahope iho o ko’u hamo ana i ekolu omole a keia laau, pa ola loa ne ia au.  A ke hoola aku nei au ia mea me ka hauoli. –Charles H. Wetzel, Sunbury, Pa. 

                Hoohikiia a kakauinoaia imua o’u ma ka la 1- o Augute, 1894.—Walter Shipman, J.P.  He 50 keneta no ka omole.  E kualia aku ana e na poe kuai laau lapaau apau.  BENSON & SMITH, na Agena ma ko Hawaii Pae Aina. 

                Ua loaa mai nei he mau lono mai Hana mai e hoomaopopo mai ana i ke kupono ole maoli o ka hanaia ana o ka luakini o Hana.  Ke ku la ka paoa o ka hale bele aohe i paa i ke pili a ua loheia ko ke kamana olelo ana aole oia e hana i ua luakini la aia no a loaa ka uku. 

                Eia kekahi poe Hawaii opio ke hoelala mai nei e hoala i Banako Ho@hu Dala no na Hawaii.  Aole anei i lawa na hunahuna dala kakaalawa e paaia mai nei e na lima o kela ame keia Hawaii e loaa ai he waihona deala mahuahua no ka hiki ana e hoala ae i Banako Hawaii. 

 

                Ua lonolonoia mai he halawai makaa@ana nui ka na Pukiki e haawi ana ma keia ahiahi Poaono iho mawaho iho o ke kuea o ka pa hale Mana Hooko.  Ua wawa wale ia mai ua konoia aku kekahi mau loio Hawaii e lilo i mau pumakani (haiolelo ma ia po aole nae i loheia mai ke u ia ana aku oia noi. 

               

                He mea auanei e hauoli ai me ka piha pahaohao no ka poe i loohia i na umii ana a ke nahu hoholo iloko o ka opu, ke ike iho e loaa no ka hoola hikiwaweia ana, mamuli o ka inu ana i ka laau hoola a KAMALE NA.  Ma na wa he nui, e hiki ana i keia laau ke hoopau hikiwawe loa i na hoea mua lo@ ana mai a ka ma’i ma ka inu ana i keia laau.  E kua@ia aku ana e na poe kuai laau lapaau apau.  BENSON & SMITH na Agena ma ko Hawaii Pae Aina. 

 

                He Papa Hoike Waiwai Paa. 

 

                Ma ka oluolu o Mr. F.R. Testa (Hoke), ka ona o ka Halepai “Ka Makaainana,” i hoomaikeike mai ai imua o makou i kekahi “Papa Hoike” no na moolelo pokole e pili ana i na kuleana ame na pono o na aina i hoopaaia ko lakou mau palapala kuai, hoolimalima, moraki a ano e ae paha maloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni.  He nupepe maoli keia i paiia a he pomaikai nui hoi keia no na loio ame na poe kuai aina.  A pela pu nohoi me na ona aina.  E kauoha ae ia Mr. F.R. Testa (Hoke) ma ke Keena o “Ka Makaainana,” a nana no e hoike aku i ka uku. 

 

                KE AHI A HONUA A KA WAHINE. 

                ENAENA MOKUAWEOWEO HUILA I KE AHI!

                Heaha ana la ka Hana a ke Ahi e a mai nei?

 

                Ma kela pule aku nei i loaa mai ai na lono e hoike ana ua hoolale hou ae la ka wahine kupueu o ka lua i ka hoaleale ana i kana loko ahi kaulana loa, a aia ke, hookalakupua la ia iluna o Mauna Loa. 

                Eia iho malalo nei kekahi mau mea hoike e pili ana no kekahi mau mea ano nui i ikeia ma ka lalani moo-alii o Hawaii nei, i kela ame keia wa, mamua iki a mahope iho paha o ke kahe ana o ka Pele:

                1823—Kahe ka Pele mai Kilauea aku a hoea i ke kai, ma Puna.  O ka ma kahiki no ia i holo ai o Liholiho me Kamamalu i Pelekane a hoihoi kinowailua ia mai ai.

                1832—Kahe ka Pele mai ke kiekiena mai o Mauna Loa.  O ka makahiki no ia i make ai o Kaahumanu, ke Aliiwahine Kuhina Nui o Hawaii nei ma Manoa ae nei. 

                1840—Kahe ka Pele mai Kilauea aku.  Haawi o Kamehameha III. i ke Kumukanawai mua loa i kakauia.  I kahi makahiki mai no make o Kapiolani ma Kaawaloa, Hawaii. 

                1843—Kahe ka Pele mai Mauna Loa aku.  Ma keia makahiki ka hoomaka ana o na popilikia hoopea wale majuna o ke Aupuni “moi” o Hawaii, a ma ka makahiki 1843 mai kaili ai o Lo Keoki i ke Aupuni a paa malalo o ke Aupuni o Beritania.

                1852—Feberuari, hu hou ka Pele o Mauna Loa a iho i kai o Hilo.  I ka M.H. 1854 mai no, Dekemaba 15, make o Kamehameha III. 

                1855—Augate, hu hou ka Pele o Mauna Loa a iho i kai o Hilo.

                1859—Feberuari, hu hou ka Pele o Mauna Loa a kahe i kai o Wainana’lii.  Sepatemaba, make ke Keikialii Kinau Wm. Pitt Kinau ma Kohala Akau, Hawaii. 

                868—Aperila, hu hou ka Pele o Mauna Loa, puka ma Kahuku.  Novemaba, make ke Alii Kekuanaoa. 

                1877—Feberuari, hu hou ka Pele mai ke kiekiena mai o Mauna Loa a kahe i kai o Kona, a hoea i kai ponoi o Keei, e kokoke ana i Kaawaloa.  Aperila 9, make ke Keikialii Leieiohoku. 

                1880—Nov. 5. kahe ka Pele mai Mauna Loa mai a iho i kai o Hilo.  Ma ka malama mai no o Feb. 1881, laulaha ka @a’i luku hebera ma Honolulu nei me ka ikaika. 

                1887—Ianuari, kahe ka Pele mai luna aku o Mauna Loa, mawaena o Kahuku @ Kau a h@aa i ke kai.  Feberuari, make ke kamalii wahine Likelike.  June, Iulai, ke Kumukanawai hou. 

                Mai ka makahiki 1887 mai nei a hoea i keia makahiki ua like me 9 makahiki oka ua ikea na loli Aupuni ano nui aole i kana mai.  A he poe ikemaka kakou no keia mau mea hoike. 

                O ka nui o ka Lua-o-Pele ma Mokuaweoweo he 3-7 mile ka area ua like ia me 2370 eka: kona ana puni he 15-@ kapuai, oia hoi, he 3-7 mile: ke akea he @200 kapuai a i ole 1.74 mile: ke kiekie mai ka ili-kai mai he 13,@75 kapuai, a i ole, he 2.50 mile.  Aole maopopo kona hohonu. 

               

                AHAOLELO O 1896

                KE KAU MAU O KA REPUBALIKA O HAWAII.

                LA HANA 34.

                KA HALE O NA SENATE.

               

                Poalua, Maraki 31. 

                Pane ke Kuhina Kalaiaina no ka ninau a Makanalesa e pili ana i ka hoonee ana i ka hale pauda Aupuni e ku nei ma Puowaina.  Oia hoi, ua loaa mai no he palalapa hoopii no ka hoonee ana aku i ua hale la, eia nae aole i lawelawe iki ia kahi noonoo ana no ia mea.  Waihoia keia kumuhana ma ka lima o ke Komite Oihana Koa.

                Hoikeia mai ua lawe ka Hale o na Makaainana a noonoo no ka mea e pili ana i ke kanawai e hoakaka ana no ke ano o ka hae Aupuni.  Hoike mai hoi ke Komite o na Bila Kanawai i hooholoia ua waihoia aku imua ao ka Peresidena ka Bila Kanawai o na Alanui o Hilo no ke kakauinoa ana. 

                Hapaiia ka noonoo ana o ka Hale no ka Bila Kanawai Laikini.  Eia na mea i hooholoia: Laikini Kudala akea no Honolulu.  $600; no keia ame keia apana mawaho ae o Honolulu, $25.  O ka poe ma Honolulu e haawi ana i bona hoopaa ma ka $3000, a he $500 no na apana e ae; a maluna ponoi o ka mea laikini ka auamo ana ae i kona mau lilo ponoi, a e ka-ki hoi oia i 5 pa-keneta no ke dala, a e loaa pu ana hoi i ka mea laikini ka mana e hoopii ai ma na aelike i hanaia me ia.  Laikini kahi umiumi, $50; papa biliodi.  $25 no ka papa hookahi.  E uku ana hoi ka mea hoe waapa i $1 no ka laikini i ka makabiki: ka wapa eha hoe (4).  $8; a emi iho na hoe malalo o ka eha (4). he $4.  Waiho ia ka mea pili i na laikini kuai bipi a io holoholona a ae i ke Komite Huikau.  Haawiia ka mea e pili ana i ka laikini kalewa i na waiwai o na aina e i ke Komite Hookolokolo.  Laikini kauka he $50; ki manu, $5.  Laikini e ae ana e paa kahi mea i pu $1 no ka makahiki.  Aohe laikini no na pu ki manu ai raiki, makai me oihana koa.  No na loio, $50 no ka Aha piha a he $15 no na Aha haahaa; hale hoolimalima kaa lio, $50 no Honolulu a he $25 no Wailuku ame Hilo; hale hoolimalima, $20; hale hotele a hale aina, $30 pakahi. 

                Hoopanee ka Hale.

                KA HALE O NA MAKAINANA

                Pane ke Kuhina o ko na Aina E no na ninau a Kanile Bona e pili ana i na Pake.  Iapana ame Pukiki:

                Komo Mai.

                Manawa. 1891  1892  1893  1894  1895 

                Pake. 1,386  1,082  981  1,459  2,734

                Iapana.  6,041  3,512  4,580  3,690  2,878 

                Pukiki  109  154  111  367  1,105

                Huina  8,362  20,693  1,946

               

Haalele ia nei.

Manawa.  1891  1892  1893  1894  1895  

                Pake.  1,982  1,148  1,235  1,268  1,136

                Iapana.  878  2,364  2,394  2241  1,727

                Pukiki  177  581 352  31  44

                Huina 6,769  9,549  1,195

 

                Huina oi o na poe komo mai iloko nei o ka aina iloko o 5 makahiki—Pake, 1,593; Iapana, 11,147; Pukiki, 651. 

                Helu lahui 1890—Pake, 15,301; Iapana 12,360: Pukiki, 9,252.  Kauohaia ka hoike e unuhiia ma ka Olelo Hawaii paiia a haawiia i na hoa o ka Hale malalo o na lilo o ka Hale oiai ua hoike mai ke Kuhina aohe haawina dala ma kona keena no ia hana.  

                Waihoia mai ka pane a ka Luna.  Kope Palapala no na ninau a Kamanoha e pili ana i ka rula hooiaio palapala i hoopukaia e ke Keena. 

1.        Eia ka palapala e waiho nei no ka rula i ninauia. 

Oihana Kalaiaina. 

Honolulu, H.I., Nov. 6. 1895. 

Thomas G. Thrum. Esq..  Luna Kope Palapala—Aloha oe:  Ua kauohaia oe ma keia, aole e kakau kope ia kekahi palapala i haawiia mai no ke kope ana maloko o ke Keena Kope Palapala, ina he mau kahakaha holoi huaolelo kekahi, a mau huaolelo hookomo hou iho paha, ke ole e loaa mai ona palapala hooia mai ka luna mai nana i hooiaio no ua mau kahakaha ia a mau hua@elo hookomo hou iho paha ua hanaia ia mau mea mamua o ke kakauinoia ana hookoia ana@ o ua palapala la: a eia hoi kekahi, e kopeia no ka palapala o ia ano e like me ia i hoololiia. 

Kakauinoaia e ke Kuhina Kalaiaina). 

2.        Aole i waihoia aku mawaho o na apo ana a keia rula na palapala i hooiaioia mamua aku o ka wa i kau a i hoohanaia aku ai ka mana ana o keia rula. 

3.        Me he mea la aole no keia i kue i ka Pauku 71 o ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii. 

Waiho mai o Bona, o ke Komite Ola a Hoonaauao he hoike no kekahi mau itamu i haawiia aku na lakou e noonoo, oia hoi, e apono ana ke Komite no na haawina o $3000 no ke Kula Hoopololei: $2,000 no na lako humuhumu a mau mea paahana no na Kula Aupuni: $7000 no na lako waihona buke a he $8000 (1500 no na lilo helukanaka ame $6500 no na lako kakau): $12,000 no na hale kula: no na lilo ahahui o na kumukula.  $1,000, ua like me $46,500.  Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina. 

        Na Kaeo o ke Komite Hookolokolo i waiho mai he hoike e hoopanee loa ana i ka Bila Kanawai e hoololi ana i ke Kau Hookolokolo Kaapuni o Lahaina a i Wailuku.  Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina. 

        Na Kamauoha o ke Komite Wae no ka palapala hoopii a na Pukiki e haawi hou ia aku ia lakou i manawa.  Aeia ke noi.

        Waiho mai o Hanuna i kana bila kanawai e hoololi ana i ke Kanawai Helu 21 o ke Kanawai Kuikawa e pili ana i ka piliwaiwai, ma ka pakui ana aku he pauku hou i kapaia Pauku 9a.  Haawiia i ke Komite Pa’i.  Waiho mai o Kanile Bona i ka olelo hooholo e papa ana i na hana ki-ki pu ma ka ia “Sabati.”  Waihoia i ke Komite Pa’i.  Nana mai no he kanawai pili no ka hookamakama. 

        Hora 11 a oi hoopanee ka Hale. 

       

LA HANA 35.

KA HALE O NA SENATE.

                Poakolu.  Aperila 1. 

                Na “Kikila” o ke Komite Hookolokolo i waiho mai he hoololi no ka Pauku 55 o ke Kanawai Laikini, no ka uku o na laikini o na poe kalewa i na waiwai mai na aina e mai.  He $500 no ka mokupuni o Oahu nei, a he $250 no na mokupuni e ae o ka Pae Aina nei.  Aponoia ka hoike. 

                Na Balauwina o ke Komite Kalepa i hoike mai no ka mea e pili ana i ka bila kanawai no ka hoopae limahana Pake, oia hoi, e kapae loa ana i ka huina o 10,000 Pake i kaupaleia maloko o ke kanawai, no ka hookomo ana mai iloko nei o ka aina, a e waiho hamama no ia wahi, ma ke ano na ka Aha Kuka o ke Aupuni e noonoo ia mea.  Waihoia ka hoike ma ka papa.

                Hapaiia ka noonooia ana o ke kanawai laikiui malalo o na hana pau ole. 

                Waiho mai o Kikila he hooioli no ka Pauku 78 e pili ana i na hale hoolimalima.  O ka hoololi oia ke kaupalena ana i ka nui o ka poe hoolimalima e noho ana maloko o na hale e nohoia ana e kekahi ohana, a o ka nui o ia poe hoolimalima he eha (4) wale no. 

               

                He mea pono i keia ame keia ohana ke loaa ona laau lapaau mama no na ma’i o ka opu.  I laau lapaau puhili ole no ka “Moku ino loa o lepo” (Darhea) Nahu, Umii, Kolera ame na ma’i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aka o ka maikai, elike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (Pain Killer).  Oa lawelaweia keia laau no na makahiki he kanalima, a ke hana mau ia nei i kela ame keia la, ma na aina apau o ka hon@ nei.  () ka Hui Kua Laau Lapaau o Holister, ka Agena. 

               

@EOLAKA @ANA @OEKOLOKOLE. 

 

                A HA KAAPUKE APANA KAAPUNE EKAHI o ko Hawaii P@ Aina.  Ma ka Hooponopono Waiwai.  Ma ka hana @ pili @ ka @ Kahu, Malama no Kaohimaunu (w) Mana @ Kap@ Ikeole (k) @. 

                Ma ka heluhelu ana ame @ wai@ ana mai o @ moi a La@ David Kaili, e n@ eia i Kahu, a e lo@ hoi ke @ ke kuai @ kekahi mau kaleana i mahele @ ua poe ke@ ele nei ma ke ano @ poe @ lakou makuakane, maloko o ke Ahupuaa o Ho@ maloko o laila he wahi hakina e @ ana @ o ka 5 mailoko mai o na mahele @ hookawale ole ia, e @ pu @ i na kumu ma ke kanawai e pono ai ke kuai ia aku @ mau k@ieanaia. 

                Ua ka@ keia o ka poe @ i @ ma ua waiwai ia e keia ma lakou i mua o keia Aha, ma ka PUAKAHI la @ o M@I A D @ ma ka @ Hale, Honolulu mokupuni o Oahu, ma ia @ ai i kumu e hiki o @ ia ke hoo@ i Kahu no na poe keiki @ ia, a @ ka kumu e haawi oie ia ai ke ka@ ana e kuai i ke kuieana waiwai @. 

                Na ka Aha:

                J.A. THOMPSON.

                Kakauelelo

                Honolulu, Aperilla @ 19@

 

                A HA KAAPUNI.  APANA HOOKOLOKOLO Kaapuni Ekahi o ka Hawaii P@aina.  Ma ka Hooponopono Waiwai @ ke hee@a.  Ma ka hana o ka Waiwai o Helalalaui, he keikoo oie. 

                Ma ka heluhelu ana a me ka waiho ana mai o ke noi a Sarah Kalai, ke Kahu o ua keiki @ ole la e no@ ana i k@ keia Aha aku, no ke k@ ana i kekahi waiwai pea o ua keiki @ ole ia, e @ ma Wai@, ma ka Mokupuni @ a e hoike pu mai ana @ i na kumu me ke kanawai e kuai aku ai ua waiwai p! ia. 

                No@ ua ka@ ma keia e hele mai na poe a pau kuienua i ua waiwai ia imua o ke@.  Aha, ma ka POAL@MA, @ MEI, @ ma ka ho@ 10 am kakahiaka, ma ke keena hooko okoio o keia Aha, ma Ali@olani Haie, Honolulu, Mokupuni o ahu, ia wa a me ia wahi e hoike mai ai i kumu e hiki ole ai ke haawiia kekahi !auoha no kie kuai ane i ka aina i @ ia mai. 

                Na ka Aha:

                J.A. Thompson.

                Kakauolelo.

                Hanaia, Honolulu, Aperila, 9, 1895@. 

 

                I ka Aha Kaapuni, Apana Kaapuni Ekahi o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o Keahi Nakaahiki o Honolulu, Oahu iho nei, a i make.  O ke Noi a S.M. Damon, ka Lunahooko Kauoha o ka mea i make i oleloia ae nei, e nonoi ana e nanaia a e aponia kana Hoike Waiwai, a e haawila Hoi ke kauoha hope a ka Aha no ka mahelehele ana i ka waiwai i koe ma kona lima i na poe i kuleana ma ia mea, a e hookuu ana iaia ame kona mau hope mai na koikoi mai a pau elike me ia i hoikeia aku. 

                Ua kauohaia, o ka POAKAHI, la 18 o Mei, M.H. 1896, hora 10 am (kakahiaka), a imua hoi o ua Lunakanawai la ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia ka manawa ame kahi no ka hoolohe ana i ua Noi la ame ka Hoike Waiwai, a ma ia wa a ma ia wahi e hele ae ai na poe a pau i kuleana a hoike mai i ke kumu, ina he kumu ka lakou e hiki ole ai e aeia ua noi la. 

                Hanaia ma Honolulu i keia la 16 of Aperial, M.H. 1896. 

                Na ka Aha:

                J.A. THOMPSON

                2594-3t  Kakauolelo. 

 

                A HA KA PUNI APANA HOOKOLOKOLO Elima, Ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Hooponopono waiwai ma ka mea pili i ka Oihana Kahu Malama no Lilia, Alexander, Haulani a me George Leihauanu, na keiki oo ole a A.W. Maioho i make.  Ma ka heluhelu ana ame ka waihole na mei o ke noi a William O. Smith o Honolulu, Oahu, ke Kahu Malama o na kino a me ka waiwai o Lilie, Alexander, Haulani ame George Leihauanu Maioho, he poe keiki oo ole e nonoi ana i kauoha mai ka Aha aku no ke kuai ana i kekahi waiwai paa o kana mau hanai i oleloia, me ka hoakaka pu ana mai hoi i kekahi mau kumu ma ke kanawai e pono ai ke kuai ia aku ai ua waiwai paa la.  

                Ua kauohaia ma keia, e hele mai na poe apau i pili i ua mau keiki oo ole nei, ame ka poe apau i kuleana ma ua waiwai la, imua o keia Aha ma ka POAONO, la 9 o MEI, M.H. 1896, ma ka hora 10 am kakahiaka, ma ia wa a malaile e hoike mai ai i kumu e hiki ole ai ke aeia ke kauoha a ka Aha no ke kuai ana i ua waiwai paa la: 

                A ua kauohaia hoi, e hoolahala aku keia kauoha, i ekolu pule kailike, mamua ae o ka la i oleloia no ka hoolohe ana, maloko o ka nupepe Kuokoa i hoolaha ia ma Honolulu i oleloia. 

                Hanaia Lihue, Kauai. K.H.P. Aperila 1, 1896.

                (Kakauinoaia)  JACOB HARDY. 

                Lunakanawai Kaapuni Apana Elima. 

                Ikeia: P.W.T. PURIVS. 

                2593-3. 

 

Kela ame Keia. 

       

Hoolaha Hoopau Hui. 

O MAKOU O NA POE HOA HUI NO LAKOU na inoa malalo iho nei, e lawelawe ana mamua aku nei, i ka Oihana Kuai a Hana Wai Momona a mau wai momona e ae, ma Hilo, Hawaii, malalo o ka inoa hui o kai “Pacific Soda Works.”  Ua kuai lilo aku la makou i ua eihana la, na mea paahana ame na hale ia L.C. Laimana, R.G. Anderson, W.J.Forbers, ame H.J. Laimana, a ma keia la hoi, mamuli o ka aelike lokahi ana ua hoopauia ka hui o makou, a na ko makou poe pani-hakahaka e uku a e hookaa aku i na aie o ka Pacific Soda Works, a na lakou hoi e ohi mai i na aie a pau i aie la mai ia makou, mai ka la 7 aku o Aperila, 1896, a hele aku imua. 

MANUEL MACHADO,

JOHN VIERRA,

ROBERT KELLEY BAPTISTE

Hilo, Hawaii, Aperilla, 16, 1896.

2596-3.

 

HOOLAHA KUDALA A KA LUNA HOOPONOPONO. 

Waiwai Paa Ma Waikele, Ewa Oahu.

WAIWAI O G.B. HONUAKAHA I MAKE. 

 

E pono e makaala ka poe dala makemake kuai aina.

 

MAMULI o ka mana i loaa iaia, ma kona ano he Lunahooponopono no ka waiwai o G.B. Honuakaha, e kuai kudala aku ana oia ma ke akea, ma ka aoao mauka o Alilolani Hale i ka. 

Poakahi, la 4 of Mei, 1896,

Hora 12 awakea. 

               

I keia mau apana aina a pau loa e waiho la ma Waikei, Ewa. Oahu, no lakou na helu penei:

1—Aina i hoakakai ma ka P.S. Nui @ kuleana helu 9884b no Kahula @ kona ili he i 47,100 eka oi aku a emi mai paha. 

2—Aina i hoakakaia ma ka P.S. Helu (Grant) 125 no F.P. Manini, kona ili he 18 eka oi aku a emi mai paha. 

3—Aina i hoakakai ma ka P.S. Nui 833 kuieaana helu 1311 no Kekualope, kona ili he @-100 eka oi aku a emi mai paha. 

4—Aina i hoakakai ma ka P.S. Nui @ kuleana helu @ no Kahaekaua, kona ili he 1.08 eka oi aku a emi mpi paha.

5—Aina i hoakakai ma ka P.S. Nui @ kuleana helu @ no Koniho, kona ili he 7@ eka aoi aku a emi mai paha. 

6—Aiua i hoakakaia ma ka P.S. Nui @ kuleana heu @ no Kaakiakiaho kona ili eka oi aku a enu mai paha. 

7—Aina @ ma ka P.S. Nui @ kuleana helu 880 no Nulii kona ili he L32 eka oi aku @ mai.

 

Ma kahai @ paha nui o na eka o keia mau aina, he aina wai a @ aina kula.  Aia ka aina wai, malako o ke kanu @aiki, a he kupono ka aina kula no ka mahiai hahakahiki a me na mea ulu a ae.  He @ ka loaa makhiki i keia wa ma ka boolimalima. 

Ua hoolimalima mua la keia mau aina no 10 makahiki mai ka la i o Ianuari, 1890, e Mua, ka wahine o ka mea i make aka na pili wale no ia heel@ i kona kuleana iloko o ka waiwai o ke kane. 

E kuai ia ana na aina apau i ka manawa hookahi. 

A na ka Aha e apono mua i keia @ ana mau ua o ka @ ana i na palapala. 

He dala kuike ka rule e @k@ mai me ke dala gula o Amerika Huipala. 

No na mea  e me a p@ i ka mea nona ka inoa malalo, ma kona @ ma Alilolani Hale.

HENRY SMITH.

@ponopono o ka waiwai o G.B. Honuakaha i make. 

2@-3. 

 

 

HOOLANHA HUI.

O KE@ POE NO LAKOU NA INOA MAlalo iho nei, ua hookui @ ia lakou i ho na kukahi Hui @ i @ hui a i @ o H@ & Co. @ hana pepehi a kuai Dipi me Hilo, Hawaii. 

CHANOTAL CHUN HUNG.

CHO YAN NGH LEONG.

Hilo, Hawaii, Apr, @.

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai. 

                UA HOOKOHUIA KA MEA NONA KA ino malako @ Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai of Frederick Sebo@, o Wa@uka, Mani i make ma @ Mea Hanohano J.W. Kalua.  Lunaka@ pani o ka @ Hookolokolo K@puni ke @ mau koi kalakou ma @ waiwai e @ mai la mau mea me na hoo@ pono lia inoa ona, ma ke Keena O@hana o ka Hope H@ Nui ma Waiuke Maui.  @na mai kela @ la mau kui. 

                Ke hai la aku nei boi ka lobe i ne poe a pau i @ mai i ua waiwai la a ke kauooaia aku nei e hookaa mai ia mau ae i ka lunahooponopono @. 

                W.H. HALSTEAD. 

                Lunahooponopono o ka Waiwai o @ Schultz

                Wailuku, Maui, Aperila, 15, 1896.

                @

 

Olelo Hoolaha a ka Lunahoo ponopono. 

                OLAL UA HOOKORUA MAI KA MEA NOKA ka inoa malalo ino @ i Lunahooponopono no ka waiwai o W.R. Naumu o Kekaha Kauai, i make, ma o ke k@oha ia a ka mea @ nobano Jacob Hardy, Lunakanawai Kaap@ai o ka Apana Kaapuni Elima, ma keia ke hoikela aku nei ka lohe i ka poe apau he mau hoi ka lakou ma na waiwai la, o waiho mai ia mau mea me na hooia kupono i hoolaio ia imua ona, ma kona K@ena ma Waima, Kauai.  Hoko o eono mahina mai keia ia aku a i ole, e haole mau loa ia aku no ia mau koi. 

                O ka poe hoi a pau i ale i ua waiwai la ke hoolahala aku nei a kauoha ia aku nei hot e uku koke mai ia mau aie i ka Lunahooponopono wale no. 

                F. BRANDT.

                Lunahooponopono o ka waiwai o W.B. Naumu. 

                Hanai Waimea, Kauai, Aperila 11, 1896

 

 

Kuai o Kekahi Aina Waiwai Nui.

                I kulike ai me kekahi kauoha o ka Aha Kaapuni o ka Apana Kaapuni Ekahi, e kuai aku no ka mea nona ka inoa maialo iho nei ma ke Kuai Kudaia Akea, ma ke alo iho o ka Hale Oihana Hookolokolo (Aliiolani Hale), Honolulu, ma ka Poaono, Mei 9, 1896, ma ka hora 12 awakea. 

                Keia aina a pau i hoakakala: E hoomaka ana ma kekahi kiko ma ka aoao Hikina o ke Alanui Kapiolani kanawalu (80) kapuai mai ka laina mai ma mauka o ke Alanui Lunaiilo, a e holo ana ma na holo alalo ana.  Ak. 21 deg. 21 min. Hik. kanahiku (70) kapuai ma ke Alanui Kapiolani, alaila, Hem. 68 deg. 18 min. Hik., hookahi haneri (100) kapuai ma ka pa-hale o Baldwin Mehner, alaila.  Hem. 21 deg. 12 min. Kom. kanahiku (70) kapuai, alaila, Ak. 68 deg. 48 min.  Kom. hookahi haneri (100) kapuai i kahi i hoomaka ai.  Maloko o laila he 7000 kapuai kuea ka area. 

                Kuike ke dala, a ma ke Dala Gula o Amerika. 

                Na ka mea e lilo ai ka aina e uku i na lilo o na palapala. 

                Kumukuai oi maluna aku o $1800. 

                PAI KAMAKA. 

                Kahu o Sam Kamaka, Kapaululana, Namahaokalani. 

 

                He wahi maikai loa kahi e waiho nei keia apana aina, a he oi aku o ka nani na wahi e hoopuni ana ia laila, ame ka nanaina o na wahi e ae mai laila aku. 

                2594-4t. 

 

 

Hoolaha a ka Luna Hooko Kauoha i na Peo Aie. 

                KE HOOLAHAI A KU NEI MA KEIA I NA pau he mau koi ka lakou i ka waiwai o John T. Waterhouse Jr, o Honolulu iho uei, a i make, e waiho mai ia mau mea i ka mea @ona ka inoa malalo iho nei, iloko o eono mahina mai kei ia aku o keai hoolaha ana, a i ole e hoole mau loa ia aku lakou. 

                ELIZABETH BOURNE WATERHOUSE,

                Luna Hooko Kauoha o ka Paiapaia Kauoha a John Thomas Waterhouse Jr. 

                Honolulu.  April 7, 1895. 

                2@93-4. 

 

 

OLELO H OLAHA. 

                O ua poe lawelawe hana ole a pau me ka ilui Hanai Hipa o Humuula, ke papa lo@ ia aku nei akou aole e hele maiuna o na alanui a ala iliili o na aina e noho mana la nei e ua Hui la ke loa a ole ka ae ia mamua. 

                O na ilio e loaa aku ana maiuna o ka aina e pepehiia no: aole loa e ae ia ka ho’a pua ana me alanui. 

                HUMUULA SHEEP STATION COMPANY,

                Kalaieha, Apr. 20, 1896.  2544-1. 

 

 

MIKINI HUMUHUMU

Hoomaemae a Hanahou

I KA WA POKOLE.

 

PERCY J. BUCK.

Alanui Moiwahine, Mawaena o ke Alanui Puowaina ame Kawaiaoao, aoao mauka. 

 

Hanaia no ka hana ma kahi noho o ka mea no nana ka mikini, a me kahi o ke mea nona ka ino maiu@ ae. 

2580-1m. 

 

 

@OOLAHA MORAKI. 

Manao Hooko Moraki a Kuai aku a ka Mea Paa Moraki. 

 

                KE HOOLAHA IA AKU NEI MA KEIA MAmui n o kekahi Mana Ku@ maloko o kekahi Moraki i kakauia ma ka la 30 Novemaba A. D. 1885, i hanala e Kealina o Puehuehu, Kohala Akau, Mokupuni o Hawaii, ia Edward @uriena @ o Fremen Geremania, i kopeia ma ke Keena o ka Luna Kakan Kope Palapala, maioko o ka Buke 113 ma na aoao 391-393, ke makemake nei o Edward Furetenau, ka mea paa moraki e hooko aku i ua Moraki la, no ka uhakila ana o na kumu maloko o na moraki la, oia hoi ka uku ole la ana o ke kumupaa a me ka ukupan@ ma ka wa e oo ai ma keia, ke hoo@hala aku nei e kuai kudalala aku no ma ke @kea na aina, na pono apau maloko o ua mo@ki la, a i hoakaka la hoi malaila, ma ke Keena K@dala o J@ F. Morgan, ma Alanui Moiwahine ma Honolulu i olelola, ma ka POAKAHI, ma ka la @ MEI, @ ma ka hora 12 o ke awakea o na la. 

                A penei i hoakakaia ai ka waiwai ma ua moraki la. 

                1—O keia apana aina apau e waiho la ma Honomakau, Kohala i olelola, maloko o le@ he ili o 15 Eka # anana e koe ana nae he apena, aneane he hapainu eka ma Kihi Hema Hikina o na apana aina la.  a i hooiliole mai e Kealina i oleloia la John Bell, ma ka Palapala Knai @ hanaia i ka la 3 o Novemaba 1838 a i kope@ma ka Buke 112 poao 312 ua kuaiia aku hoi ua aina la ia Keaiina i oleloia ma ka Palapala Kuai a H.N. Cas@ i kakania ma ka la @ Okatoba@ a i kopeia ma ka Buke 115, aoao 84; a oia no ka aina i hokakai ma ka Palapala @ila Nui @ la Kumauli. 

                2—He Apana al@ ma na haie main@ iho, o waiho @ ma Kainapuaa, Kapalama, Honolulu Oahu, @ o laila he @ kapuai ku@, i hoi keia @aloko o kia Palapala Kuai a H.N. Castle a me W. A. Bowen la Kea#na i oleloia, i kopeia maloko o ka Buke @ ma ka @.

                EDWARD PURSTENAU

                Mea Monaki.

                Na Hoakaku—Na ka mea e lilo ni ka alna, ma Hilo o @ palapala kuai a ho@.  No na mea i koe, e nina@ ia. 

                J.M. MONSARRAT.

                Loio no ka Mea Moraki. 

                Honolulu, Aperila 24, 1906

                @