Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 23, 5 June 1896 — Ka Hoike a ka Papa Hoonaauao Imua o ka Ahaolelo, Kau Mau Mua o ka Re-pubalika o Hawaii. [ARTICLE]

Ka Hoike a ka Papa Hoonaauao Imua o ka Ahaolelo, Kau Mau Mua o ka Repubalika o Hawaii.

I ka Ahaolelo o ka Repubalika o Ha-' waii: . E na Keonimana:—Ua loaa ia'u ka hanohano o ka waiho ana aku i ka hoike mahope iho nei o ka Papa Hoona-, auao no ka manawa e hoomaka ana ! ma Aperila 1, 1594, a e pau ana ma De- 1 kemaha 31, 1895. I 0 na papa hoike a me na olelo wehewehe i kinohi' a me na olelo hoakaka e pili ana i na kula, ua hoomakaukauia e Mr. A. T. Atkinson, ke Kahukula Nui, mua iho nei, a o na hoike e pili ana i na loaa a me na mea i hooliloia ua hoo- i makaukauia e ke Kakauolelo, Mr. J. P. i Scott. | Ua waiho o Mr. W. R. Castle, Pere- j sidena o lea Papa Hoonaauao, i ka hana i iloko o lulai aku nei no ka lawe ana i, kekahi hookohu mai ke Keena mai o ! ko na Aina E, a ua kohoia au e hoopiha i ka hakahaka ma ka la 14 o Augate, 1895. 1 ke kokoke ana e pau ka makahiki i hala iho nei ua waiho mai o Mr. A. T. Atkinson, ke Kahukula Nui, i ka hana hui a koikoi ana i hana ai me ka makaukau nui mai ka la 1 mai o Augate, 1887, mamuli o ka maikai ole o kona ola kino, a ua nui ka minamina o ka Papa no ia mea. O ka holomua nui o>' ka Oihana Hoonaauao iloko o na ma- I kahiki ewalu i hala ae nei, mamuli no ; ia o kona hooikaika nui ,me ka pauaho j ole a me kona makaukau ma ke ano I hoonaauao. | Ua kohoia o Mr. H. S. Townsend, oj Lahainaluna, i hope nona a ua hoo-j maka oia e lawelawe i na hana o kana j oihana ma ka la 1 o lanuari, 1896. A j eia oia ke nana nei i keia manawa i na kula ma ka Mokupuni o Hawaii. j E like no me ka mea i hoakakaia ma na hoike mua, mamuli o ka mahua- • hua loa ana mai o na kula ua oi ae ka pilikia o na hana o ke Kahukula Nui, j a ua oi aku ka nui mamua o ka mea j hiki ke hanaia e ke kanaka hookahi! ina' no he kanaka makaukau loa oia. j Nolaila, e hoao ana ka Papa e pakui i aku i ka liana o ke Kahukula Nui ma ka hooponopono ana no ka nanaia ana' o na kula ma kela wahi keia wahi ma- ' lalo o kona hooponopono ana ma na wahi i hiki e hanaia pela. i E like me ka mea i hoikeia maloko o i na papa mahope iho nei, aia ma ka I Apana o Honolulu ke huiia na Kula' Aupuni me na Kula Kuokoa, he aneane 1 hookahi hapakolu o na keiki hele kula; iloko o keia aina. .Ma Amerika Hui-' puia, o kekahi kulanakauhale me ila kanaka i like ka nui me ko Honolulu, e loaa ana no kona kahukula ponoi e haawi ana i kona manawa a pau loa i ka hoopōnopono ana i na kula. No keia mau kumu a i mea hoi e hoomama ! ae ai i ke Kakauolelo o ka Papa mai i kekahi hapa o kona mau hana lehulehu ' ua noi ka Papa Hoonaauao i haawina j dala no.ka uku o kekahi hope kahu- j kula nana e hana i na hana o ke Kahu- j kula a Luna Nana o na Kula no ka 1 Apana o Honolulu. I

Ua manaoia no hoi e haawi nui ana oia i ka manawa no ka hoonohonoho papa ana i na hoike pili i ka oihana hoonaauao, i huipuia me na mea e pili ana i na mare, na hanau ana, a me na make.

Ua manao no hoi ka Papa e hooi aku kona mau luna i ka nana a me ka hooponopono ana i na kula kuokoa mamua o ka mea i hiki e hanaia mamua iho nei. E hoakaka hou ia aku ana keia mea mahope aku nei.

E like me ka mea i hoikeia maloko o ka hoike mahope iho nei ua mahuahua nui loa na keiki e hele ana i ke kula iloko o na makahiki elua i hala ae nei, ua like me 17 pa-keneta ma na Kula Aupuni, a no na keiki Pukiki hoi ua aneane hoi 25 pa-keneta. O kekahi kumu paha o keia mamuli no ia o ka hooko pono ia o ke kanawai e koi ana i na keiki e hele i ke kula e na luna nana e hooko ia hana. Oka ikeia ana ua mahuahua iki ae na haumana o ke koko Hawaii he mea ia e hauoli nui ai na hoaloha a pau o ka lahui Hawaii.

Mai na wani mai a pau o ka aina ua hoea mai na hoopii no ka piha loa a me na noi-e hoomahuahua hou ia ae na halekula i lawa ai na keiki killa. Ua koe no kekahi mau wahi ano nui me ka loaa ole o na kula, e like me Olaa, na home liilii ma Honokaa me Paauilo, Kahuku, Oahu, a me Makaweli, Kauai. Aia no ia hemahema like iloko o ke kulanakauhale kapitala o ka Repubalika. E like me keia, ua pilikia maoli no i ka halekula ole mauka o Nuuanu kahi e noho la mamuli o ka helu maoli ia ana he 198 keiki i hemahemahema i na pono kula ole, a o na kula a pau o ke kulanakauhale ponoi ua piha a oi loa aku mamua o ka mea kupono.

Nolaila, ua noi ka Papa i na huina dala i manaoia paha he nui loa no ke kukulu ana a me ka hoomaemae ana i na halekula a me na hale noho o na kumu. Aole o na wale no o keia wa ka mea pono e hoolakoia, aka, he mea pono no e hoomakaukauia no ka mahuahua nui e hoea mai ana iloko o na makahiki elua e hoea mai ana.

He ano paakiki na kauoha o ke kanawai e pili ana i ka hele ana o na keiki i ke kula, a i mea e hiki ai ke hookoia he mea pono e hoolako ke Aupuni i na hale kupono a me na kumu makaukau i lawa ko lakou nui no ia hana. (Aole i pau.)