Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 24, 12 June 1896 — Ka Hoike a ka Papa Hoonaauao Imua o ka Ahaolelo, Kau Mau Mua Loa o ka Repubalika o Hawaii. [ARTICLE]

Ka Hoike a ka Papa Hoonaauao Imua o ka Ahaolelo, Kau Mau Mua Loa o ka Repubalika o Hawaii.

. Ua manaoia mahope koke iho o ka hoolawaia ana o na halekula i imakemakeia e mahuahua nui ana na keiki i hele i ke kula. a mamuli oia mea e pakuiia mai ana mai ke kanakolu a hiki i ke kanalima mau kumu hou.

O ka averike o ka uku i ukuia i na Kumukula Aupuni i keia manawa ua ōi iki aku ia mamua o $50 o ka malama, he uku ano haahaa hoi ma ka hoomaopopo ana i na hana i hanaia e lakou, a oi loa aku hoi ma ka hoomaopopo ana iho ua pii mau ae ke ano maikai a makaukau o na kumu.

O ka haawina no na uku no na makahiki elua i hala iho nei he $324,000, oia hoi he averike o $13,500 no ka malama hookahi. Iloko oka hapa mua o na makahiki elua ua emi iho malalo o keia averike ka mea i hoohanaia, aka, iioko o ka hapa hope ua mahuahua ae na uku mahina ana a aneane hiki i ka $14,800* Ua ioaa ka hapanui o keia mahuahua mamuii o ka nui hou ana ae o ka heluna o na keiki e iiele ana i ke kula, a niamuii oia niea ua hoohanaia he aneane kanaKoiu mau kumu .hou. & iike no me ka mea i hoakakaia ma kaua holli.e iiope ua nooikaika ka Papa iioonaauao e hooponopouo a noonoho pupa i na uku o na Kumukuia Aupum ma kekahi papa noonohonoho like, me ka hoomaopopo pu ia o ka ioihi o ka manawa i noho ai ma ka hana, ka makaukau e iike me ia ī hoikeia mai e na paiapaia hoike a ma na ano e ae, ka nui a me ke ano o ke Kuia, a peia aku. Mamuli o keia hana ana ua hoemiia nb kekahi inau uku kakaikahi, eia nae ma ke auo nui ua hoomahuahua iki ia ka uku. Ina e hanaia ana ma kekahī rula paakiki a hiki oie ke hooioiiia he mea ia e hoopilikia aku ai i kekahi poe. Oke ku kaawale ana o keia aina, kona mamao mai na kikowaena hoonaāuao a me ka pilikia o ka imi ana a īoaa na wahi e noho ai na kumu ma ko kakou mau apana kuaaina, oia kekahi o na mea i lilo i mea noonoo nui ia e ka Papa. No kekahi mau mahina e hiki mai ana aole paha e oi nui aku ana na huina o na uku mahina maluna o $15,000, aka, ma ka hoomaopopo aku ina e ulu

nui ana na kula e like me ka mea i ikeia iloko o na makahiki elua i hala iho nei e hiki aku ana ka huina i makemakeia mamua o-ka pau ana o keia mau makahiki elua e nee nei i ka $17,000 no ka malama hookahi. Ua manao makou o ka huina o $400,000, he nui no paha i ka nana iho, aole no ia i hala mawaho o ke. koho poHo no ka malama ana i na Kula Aupuni Beritania no na makahiki elua e hiki mai ana. Me ka loaa no o na mea keakea i oleloia maluna ae nei ua holomua no nae na kula o ka aina iloko o na makahiki elua i hala iho nei. Ona Ahahui 0 na Kumu i malama i na halawai ma na mokupuni no ke kuka like ana a! no ka imi ana a hoakaka ana i ke ano o ke ao ana, ua lilo ia i mea nana e kokua 1 ka makaukau a e hoala ae i ka manao hooikaika o na kumu, a ua ku-

pono e loaa aku ia lakou ka hoohoihoi ana a me ke kokua ana o ka Papa. Ua makemake nui ia o ke Kula Waena Makahiki e malamala ana iloko o lulai ae nei e lilo i mea holopono ma na ano a pau. Ua hooiia aku ke ao ana i na kumu iloko ok a makahiki i hala ae nei. Ua ikeia na hopena maikai loa iloko o na papa ao kumu a Prof. Scott, a mailaila mai i loaa ai i keia keena kekahi o na kumu maikai loa. Mahope mai nei o Sepatemaba ua ao mau o Prof. Dumas ma na mea e pili ana i ka ike ao e pili ana i ke Kula Kiekie hou, a ke manaolanaia nei ua loaa ia kakou malaila ka hoomaka ana o kekahi mea e lilo aku ana i kula ao kumu nana e hoolako i keia Pae Aina me na kumu i ao pono ia. a i kamaaina hoi me na mea i kupono no ko kakou mau kula a me na ano loa e ao ai ia lakou. Mamuli o ka naauao ike mua a me ka lokomaikai o ka Ahaolelo ma kona kau kuikawa, a me na manao i hoikeia e na kahu malama waiwai o ka Waiwai 0 Bishop, ua kuaiia e ke Aupuni ka hale i ikeia ma ka inoa o "Keoua Hale" 1 hui pu ia me kona pa nui a nani, no ke kumukuai i emi iho malalo o ka hapalua o kona waiwai io no na hana hoonaauao. O na papa kiekie o ke Kula o Fort Street i like me na papa hoopololei olelo a me na papa kula kiekie eae, ua hoihoiia iloko iho nei o Okatoba iloko o na hale hou ma ke Alanui Ema. Ua ikeia ua kupono loa ka hale no kona hana hou e hoohanaia nei e like me he mea la ua kukuluia no i halekula i kinohi, a ua kupono loa ka lilo ana i mea haaheo no keia keena. 0 na hale e ku' kokoke mai ana i ka hale nui ua hooliloia i wahi noho no kekahi o na kumu. Ke manaolanaia nei e ulu ae ana keia kula e like.me ka ulu ana o na mea imakemakeia no ka lehulehu, a ma keia mua koke iho e lilo i Kula Kiekie.i hoolako pono ia a lilo i poo no na kula o ka lehulehu o lieia kulanakauhale. No ka manawa mua loa, ua hooko pono ia ke kanawai e kauōha ana e hele na keiki a pau mawaena o kekahi mau makahiki i ke kula e pili ana i na Pake. O na kula Pake i houluulu liilii ia a hoalaia e Mr. F. W. Damon, a i kokuaia e ke Aupuni, ua lawe maoli ia ae nei e ka Papa Hoonaauao, a mahope mai nei o Sepatemaha iho nei ua hoohanaia ma ke ano he mau Kula Aupuni. Aole nae i manaoia e hoomau loihi aku 1 keia mau kula ma ke ano he mau kula no kekahi lahui wale no'. Ua ikeia no i keia manawa ma ke kula o na kaikamahine ma ke Alanui Kamika ua nui no na keiki Hawaii. Aole nae i manaoia he mea naauao ka hoololi koke ana ae i keia mau kula i kinohi. O ka ulu hikiwawe ana o keia mau kula ua lilo loa ia i mea hoohauoli, a ua hoike

mai i ka hemo liilii ana mai o na Pake e noho nei iwaena o kakou mai ko lakou mau manao kue kahiko. O na kuia i aoia ma ka oielo' Hawaii, ua aneane no e pau loa a me he mea la iioie uo e hoike hou īa aku aua maloko o kenahi hoike Aupuui. Ua makemaKe na makua Hawaii me ke koe oie o Kekani e hoonaauapia ka iaKou mau amni ma ka oieio Beniania. O ka naiowaie ana aku o kekani oieio i'oiinidia ne mea miuamina pana no kekaai „ mau kumu, aka, ua maopopo he mea jjOiiO ia no na kanaka Hawaii. | ua īKeia ke kupoiio e weheia na kula po uo Kekaui mauawa ioiiii i haia a.e, a ua waiuoia ua paiapaia hoopii uo ia uiea īiuua o ka Papa Hoko o ka uiakauiKi ī haia. Ua weheia kekahi kuia o īa ano muhope iho o ka pau ana o ka noomaha Karisimaka maloko o na hale o Ke Kuia o Fort Street, a ua oi ioa aku koua holopono mamua o na mea i manao mua ia e ipakou. E loaa ana he hoike piha no na hana o keia kula malalo iho nei. Ua ikeia ma na wahi a pau he nui loa ka liio e pili ana i ke ao pono ana i na hana, no ka mea e kukuluia āna a hoolakoia na hale hana a e hoolimalimaia na kumu i makaukau pono i ke ao ana. Ua lilo i mea hauoli no na hoaloha oiaio o ka lahui ka ike ana i na hana maikai o keia ano e hanaia nei e ke Kula Kamehameha a me na kula hanai kuokoa e ae. Ua hoomakaia me ka holomua maikai iloko o na Kula Aupuni kekahi aa | ana mā kekahi oihana kamana ano moaleaka loa no na keikikane, a me ka hana humuhumu no na kaikamahine, aoie no he nui o ka lilo e pili ana i , keia mau mea. E hoikeia mai ana mahope iho nei ka hoike piha no ia mea. 0 na koi ana mai e aola aku ma na hana humuhumu i hoea mai mai na wahi a pau mai o ka aina ua lilo no ia 1 mea hoolana i ka manao. Ma Lahainaluna, ua aoia i ka hana na hana mahiai. kamana. kahakii r>nlannfa.. n. neln nku. n r>n haumnnn r>n i Vptw a mnhi i Vp o lrn Inlmu ni/ TTn mnnnnia p Vinr>i hnn in sV-n Vp no n-pa mn r>n hnnn mn ia knīa,. No ria Talrn a rr»n r»o mpn "hona i mnlrpmalrpia no kPia TT, ' > " p noiia aku ana. he haar>nla nnku. TTa Vjinono no hoj r hooinleoin. ke T- T r>nr>r>iolei "mai na hale hnna. no r>a hanalima. TTa honmaknin iT»o nei ke ao mān ana n Vf> knhnkii mnlnko o nn kuln o Ho•"olnlii o ]rn hoonononono nna n VnVnhi Vnmn ao mn in mea. n e waihoia olm ana hp hoikp niha no ia hnna maiho npi. Aole i manaoia keia men Vr> mea ikp. walp iho no. akn. na manao ?n he mpn nui kein mn ka hoomnknnknn T. n ke aoia ana ma na hanalima nkamni. TTa manaoin no hoi he nui na, ikf> p -""Mhomai nei iloko o kpia nina i hnkaiia, wale no i ka, loaa o ka. manawa kup hoikeia ae ai. ATa ka himeni na holomun na kula o Honoluln iloko o nn mnkahiki elua i hala iho nei 'a i keia manawa ua ano like no me na, kula ma na anann e ae. He nui na kumu e ao nei i ka himeni "ma na apana e ae me kn holopono o na hana. TTa kupono loa e loaa kekahi Kuln Hanalima'no na kaikamahine a he mea hoi e hookuuia ai na kumu mai ka malama ana i kekahi poe hoopilikia ia lakou. aka." aole naha keia he manawa kupono e kukuluia, ai. E noonoo mau ia ana no nae ia kumuhana a e hoomaopopoia ana na hoolala ana no ia mea. Ma ke kanawai e pili ana i na kula e ku nei, ua hoohaikiia ka manawa hele kula a mawaena o ka eono a me ka umi-kumamalima o na makahiki. he mea maopopo aole i manaoia na kula Kindergarteft o lakou kekahi o na Kula Aupuni, a aole no he dala a ka Papa Hoonaauao i hiki" ai e kokua ia lakou. O na lede manawalea a manao kokua nana e hoohana nei i na kula Kindergarten uku ole ma Hilo a me Honolulu ke hana nei lakou i kekahi hana maikai loa e pili ana i ka hoomakaia ana 0 ke ao ana, a ua kupono e loaa ia lakou na hoohoihoi ana a me na kokua ana a pau. He hoomaopopo pono no ka Papa Hoonaauao, he mea ano nui a waiwai ke ao ana i na keiki ma na mea pili hoomana, aole nae lakou i manao he mea maikai na ke Aupuni e hoolako ia ano ao ana. E like me na mea i hoakakaia maloko o kekahi hoike mua mamua aku nei, 0 kekahi hoao ana e mahele ma ke ano kaulike a lawa i ka manao o na mea a pau i nadalai hookaawaleia e ke Aupuni no na kula o ka lehulehu iwaena o na ano hoomana like ole e hiki ole ana no a e lilo ana i mea e ulu ae ai ka lili kaulike ole a me ka mokuahana. Ua lilo na mea i ikeia ma I na aina e ae e pili ana i ieeia i mea e ao mai ai ia kakou. Mamuli o na mea ] 1 hoakakaia maloko o na kanawai kula a me ke Kumukanawai o ka Repuhalika o Hawaii, ua hoike maopopo loa ia ua manao ka poe nana i hana e kuokoa loa na Kula Aupuni mai kela a me keia hoomana mai. Ua hoopukaia kekahi pālapala kaahele e ka Papa Hoonaauao e hoakaka ana i keia mau manao a e hoihoi hou mai ana i ka ae ihaawiia i na kahunapule o kela a me keia ano

hoomana e lawelawe i na halekula o ka lehulehu no hookahi manawa o ka pule no ke ao ana ma na mea pili hoomana. Ma ia manawa hookahi no, ua hooikaikaia aku maloko palapala he hana na na kumu e ao aku i ka lakou mau haumana ma ; ka hōopono, a e nana mau i ka laljfcu anau hana maloko a mawaho o na kula. Ua kupono loa e hooponopono hou ia na kanawai kula. X kinohi ua kukuluia ka Buro*A'o Palapala o ka Lehulehu ma ke kanawai ma ke ano he Oihana, a ua loaa he Kuhina no ia oihana iloko o ka Aha Kuhina. lloko o 1555 ua hooliloia he Buro Hooko me ke koe no nae o ka hapanui o na mana o kekahi Keena Oihana., oi loa aku nae uoi e piii ana i ka hooponopono ana a hoohana ana o kona mau dala. Ma keia wahi ua kupono e hanaia ke kanawai a kaulike me ka mea e hanaia nei a me ka manao o kq Aupuni ikeia manawa. _ (Aole i pau.)