Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 26, 26 June 1896 — Page 5

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

Aia a hoohikiia e ia. He hookahi o ia mau jope e waihoia me ka luna helu o ka mahele. O na kope la ka papa e hookoia ai ka ohi ana o na auhau. Aole e hanaia kekahi may hoololi ana iloko. A i ole ia pakui ana aku paha i ua papa helu la ma ia hope iho. Koe wale no ka pakui ana aku i na waiwai a mau auhau paha i ha@le.

E kauoha aku na luna helu o na mahele elua, ekolu a me eha i hanaia. A waihoia aku me ke Kuhina Waiwai, i moolelo hoa kaka o ka buke helu a papa hoike paha o ke la a me keia apana oloko o ko lakou mau mahele pakahi. E hoike moakaka a maopopo keia moolelo hoakaka i na houluulu ana o kela a me keia aoao oloko o na buke helu a buke hoike pakahi paha, a pela no hoy me na huina o ka helu holookoa ana.

 

 

KOIKOI O KA HANA O NA LUNA HELU

 

 

Pauku 56. E ohi mai no kela a me keia luna helu maloko o kona mahele iho i na auhau apau, e kūlike ana i na papa hoike helu a auhau paha a may buke paha, a me na papa hoike a me na buke hoike, pakui, a mau buke paha, e like me ia i hoikeia maloko nei. E hoike aku no oia me ka pololei i ke Kuhina Waiwai no ka helu ana me ka hoopono, kaulike a hoopono hoi; no ka ohi ana a me ka huina o na auhau i kūlike i na papa hoike helu a me na auhau a me na papa hoike pakui. A maluna hoy ona ke koikoi a me ka poino o ua mau auhau la i heluia. Ina aole e hiki iaia malalo o ka hoohiki e hoakaka aku no ka ohi ole ia ana o ia mau auhau a lawa pono i ka manao o ke Kuhina Waiwai. E hookaa aku oia i ke Kuhina Waiwai i kela manawa keia manawa i na auhau apau i ohiia, ma na manawa a ke Kuhina Waiwai e kauoha ai.

Pauku 57. E noho no kela a me keia luna helu a i ole ia o kona hope paha. Mawaena o ka la ekahi o Sepatemaba a me ka la unikumamalima o Novemaba o kela a me keia makahiki, no ka pono o ka poe hookaa auhau ma kekahi mau manawa a i ole ia wahi paha maloko o kela a me keia apana. No ka ohi ana i na auhau.

E hoolaha akea ia aku no ka manawa a mau manawa paha, wahi a mau wahi paha e noho ai a me ke kumu o ia noho ana, ma ka hoolaha ana maloko o kekahi nūpepa a mau nūpepa puka pule paha, a ma ke kau ana i kekahi hoolaha no ia mea ma na wahi i ke pono ia, aole e ewi malalo o ekolu maloko o kela a me keia apana. E hookomoia no hoi maloko oia hoolaha kekahi olelo hoakaka o na auhau apau i hookaa ole ia a hiki i ka la umikumamalima o Novemaba e kuala ana no ia, a e kauia ana i kekahi hoopai o umi pa@keneta hou iho, a e hoolahaia ana ka papainoa o na auhau i hookaaole ia ma ka la ehako o Dekemaba, a mahope iho paha oia la.

E hookaa no kela a me keia mea hookaa auhau i na auhau waiwai a pau i ku i ka hookaaia e ia i ka luna helu, a i ole ia i kona hope, ma ka la umikumamalima o Novemaba, a mamua iho paha oia la, o ka makahiki I heluia ai ia mau auhau, a aole no he hoolaha a koi ana mawaho ae o ka mea i hoakakaia analoko nei e kolia e haawiia.

Aole no e hoolahaia aku a kioia aku paha no ka hookaa ana I na auhau kino a me na auhau ilio koe wale no e like me ia I hoakakaia mahope iho nei.

 

 

HOOLAHA ANA I KA PAPA INOA O NA AUHAU I HOOKAA OLE IA.

 

 

Pauku 58. Mahope iho o ka la ekahi o Dekemaba o kela a me keia makahiki, e like me ka mea e hiki koke ana, e hoolaha aku kela a me keia luna helu ma ka olelo Beretania, maloko o hookahi nūpepa puka pule i hookahi manawa i kela a me keia pule no eha pule, a i ole ia ma na hoolaha kapili i na inoa o ka poe i hookaa ole i ko lakou mau auhau maloko o kona mahele, a me ka huina o na auhau a me na hoopai ekoe ana m ka hookaa ole ia e kela a me keia mea hookaa auhau.

Ua hiki no e hoakakaia ka huina o na auhau a me na hoopai i hookaa ole ia e kela a me keia mea hookaa ole ma ke ano huina nui wale no.

E hooiaiola a kakauinoa na papa hoike o ia ano e ka lunahelu. Ua hiki no e hoolahaia na papa hoike o ia ano maloko o ke kono o kekahi nūpepa, a i ole ia maloko o kekahi pakui o ua nūpepa la.

E kauoha no hoy kela a me keia luna helu e kauia kekahi kope o ia papa hoike ma na wahi ike pono ia i emi ole malalo o ewalu maloko o kela a me keia apana auhau maloko o kona mahele.

Ehuiia aku he kanalima keneta i kela a me keia auhau i hookaa ole ia i heluia a hoolahaia ma ke ano he mau koina, a e ohiia e ka luna helu a i ole ia e kona hope ma ke ano oia kekahi o ia auhau.

 

 

HOOKO ANA O NA AUHAU I HOOKAA OLE IA.

 

 

PAUKU 59. Ina ua hookaa ole ia kekahi auhau i ka manawa i kūpono e hookaaia, ua hiki i ka luna helu e lawelawe a e hooko i ka hookaaia ana o ia mea me na hoopai apau, e like me keia mahope iho nei.

 

1. 1.         Ma kahoomalu ana i kekahi o na waiwai lewa o ka mea hookaa ole i kona auhau, e like me ka mea ana i manao ai ua lawe no ka hookuala ana o na auhau, a m ka uku panee maluna oia mau auhau mai ka la i ku ai i ka hookaaia, a me na hoopai apai a me na koina, a me ua liko o ia hoomalu ana.
2. 2.         Ma ka hoopii koi ale ma kona inoa ponoi ma o ka repubalika o Hawaii, no ka huina o na auhau, na hoopai, na koina a me ka uku@panee, imua i kekahi Aha Hookolokolo Apana, me ka nana ole i ka nui o na dula i koiia. Ua hiki e hoopukaia ka palapala hoomalu mamuli o ka olelo hooholo i ho’opukaia ma kekahi hihia o ia ano, a ua hiki e hookaaia mailoko ae o kekahi waiwai paa, a i ole ia kekahi waiwai lewa o ka mea i hoopiiia ma ia hiia me ka loaa ole o kekahi mana hou aku.
3. 3.         Ma na auhau kino, oia hoy ka auhau kino, auhau alanui a me auhau kula, ma ka hopu ana i ke kino o ia mea, a me ka hoopaaia ana, e hoopaahaoia ma ke ano i hoakakaia ma ka Pauku mahope ae nei.

 

 

NA AUHAU KINO I HOOKAA OLE IA.

 

 

Pauku 60. Ma na auhau kino I hiki I ka manawa e hookaaia ai aole nae I hookaaia ma ka la ekahi I lanuari o kela a me kēia makahiki, ima aole e loaa kekahi waiwai lewa e hoomalu ai, ua hiki I ka luna helu e kauoha e hopuia a e hoopaaia ke kino o ia mea hookaa auhau mamuli a malalo o kekahi palapala hopu I hoopukaia a I kakauinoaia e ka luna helu, a I ole ia, e kona hope, ma ke ano nui e like me ke ano mahope iho nei, oia hoi.

Repubalika o Hawaii, Mokupuni o……………………..Apana o………………………Ia…………………….Namuku a I ole ia I kekahi makai o ka Apana o ……………………………..Mokupuni o ……………………. O ……………………….ma ka Mokupuni o ……………………….. aole i hookaa aku i ka huina o ……………………. Dala i heluia iaia no na auhau kino no ka makahiki…………………i hiki i ka manawa e hookaaia ai, aole nae i hookaaia, a oiai aole i loaa kekahi waiwai e pili ana ia……………………….. i oleloia i hiki e hoomaluial;

Nolaila, mamuli o ka mana i loaa ia’u ma ke kanawai, ma keia ke kanoho aku nei au ia oe e hopu koke aku ano a lawe aku ia………………….i oleloia imua o ………………………..Luankanawai Apana o……………………………Mokupuni o …………………… e hoike i ke kumu ina h kumu kekahi e hoopai ole ia ai oia o………………I oleloia e ka Lunakanawai i oleloia, e hoopaahaoia ma ka hana oolea a hiki i kona wa e hookaa ai i ka huina o ka auhau a mena koina i oleloia e like me ia i hoakakaia ma ke kunawai.

Ano keia, mai hoohaule i ka hooko ana, a no kau mau hana e pili ana i keia kauoha e hoike pono mai oe.

Haawiia malalo o kuu lima i keia la…………………..o……………………..M. H……………..

Luna Helu o ka Mahele o…………………….

Mokupuni o ………………………………..

 

 

HOPU ANA, HOOKOLOKOLO ANA, HOOPAI ANA NO NA AUHAU I HOOKAA OLE IA.

 

 

Pauku 61. Na ka makai i loaa aku iaia ia pala hopu e hopu koke aku i ka mea i hoikeia kona inoa maloko olaila, a lawe aku iaia imua o ka Lunakanawai Apana nona ka imoa i oleloia maloko o ka palapala hope. Na ia Lunakanawai, ina aole i hoikeia kekahi kumu kūpono ma ke kanawai no ka hookaa ole ia ana o ia mau auhau kino, e hoopai aku i ua mea la e hoopaahaoia ma ka hana oolea a hiki i kona hookaa ana i ka huina o ia auhau a me na lilo o ka hopu ana, a me ka hookolokolo ana ma ke kanalima keneta o ka la hookahi. O na koina oia no na koina i maa mau ma n Aha Hookolokolo Apana.

Ina e hookaaia ka huina o na auhau a me na koina e hookuuia no ka mea i hopuia.

 

 

KA HANA ANA E PILI ANA I KA HOOMALU NO NAAUHAU

 

 

Pauku 62. E hoomaluia na waiwai lewa no na wauhau ma ka hopu ana a me ke kuai ana i ka waiwai lewa o ka mea hookaa auhau i hookaa ole i kona auhau. E lawe ka luna hlu i ka waiwai i hoomaluia ma kona lima a e malama a hiki i ka manawa e kuaiia ai.

 

Mahope o ka lawe ana ma kona lima e kuai aku ka luna helu i ka waiwai ma ke kuai kudala akea me ka hoolaha mua nae ma ke kea no elima la, i ka manawa a me kahi oia kuai ana, ma ke akea no elima la, i ka manawa a me kahi oia kuai ana, ma ka hoolaha ana maloko o kekahi nūpepa, ina he nūpepa kekahi i hoopukaia ma ka apana, a i ole ia, ma ke kau ana i ua mau hoolaha la ma kekahi mau wahi akea i emi ole iho ma lalo o ekolu ka nui ma ka apana kahi o ua kuai ana la e mala@maia ai.

E kuaiia aku no ua kuai ana la iloko o umi la mahope iho o ka hoomaluia ana. koe wale no a hiki e aeia i hookahi hoopanee ana aole nae e oi mamua o hookahi pule.

E kuaiia aku ka waiwai i lawa ka nui e kaa ai na auhau apau, na hoopai, na koina a me na lilo.

I ka wa e hookaaia ai ke kumukuai i kohoia no kekahi waiwai i kuaiia, o ka haawiia ana aku o ia waiwai meka palapala kuai mai ka luna helu a i ole ia kona hope, he mea ia e pili ai ke kuleana iloko oia waiwai me ka mea nana i kuai. Aole e koiia kekahi uku no ka hana ana o ia palapala kuai. O na dala apau e koe iho ana i loaa ma kekahi kuai o ia ano mahope iho o ka ukuia ana o na auhau, na hoopai, na koina a me na lilo, e hoihoiia aku no i ka ona o ka waiwai i kuaiia, a e waihoia no ma ke keena o ka Luna Helu malalo o ke kauoha a ka ona a hiki i ke kiiia ana mai.

O kekahi hapa o na waiwai i hopuia i kuai ole ia ua hiki no e waihoia ma kahi kuai malalo o ke poho o ka ona.

Ina ua makemake ka ona o ka waiwai i hopuia e waihoia no ka waiwai ma kona lima a i ole ia e hoihoi hou ia ma kona lima, ua hiki iaia e haawi i hona me ka hope kūpono e hoakaka ana e lawe ae no oia i ka waiwai i ka manawa a me kahi e kuaiia ai, a i ole ia, e uku no ola i na auhau, na hoopai ai me na koina apau.

 

 

KA HANA E PILI ANA I KA POE I LIKE OLE IA A I OLE IA HE POE NOHO OLE PAHA I HOOKAA OLE I NA AUHAU.

 

 

Pauku 63. I na manawa āpau I heluia ai na auhau I kekahi poe I ike ole ia a I ole ia he poe noho ole ma ka mahele, a ua hookaa ole ia ka auhau I ka manawa kūpono no ka hookaa ana, ua hiki no e hoomaka@a ka hoopii ana no ia mau auhau a me na hoopai, a ua hiki no @ oleloia aole I ik@ia ka mea I hoopiiia, a I ole ia, e halia no kona inoa ina @na ikeia, a he mea enoho ole an, e like m ka mea I ikeia. Ma kekahi hana ana o ia ano @

Lawa a kūpono no ka hookoia ana o ka palapala kii a keoa paha a e paa no maluna o na mea āpau I kuleana ina malalo o ke kauoha o ka i Lunakanawai Apana na @ aka @ @ a me ke ano nio o ka hoopii a me ka palapala ke i huiia @ ka la e hana ai. e kahea aku ana i na moa apau i kuleana e hele @ a e pale. maloko o kekahi nūpepa @ puke o @a republica no ekolu pule moekahi. a me keia na haawiia ka mana i na Lunakanawai o na Aha Hookolokolo Apana o ka Republika e kauoha pela e hookoia ai.

E hooleoheia a hooholoia na hoopii apau o ia ano ma ke ano no i like me he mea la ua hooko pono ia maluna o k kino, a ua hiki no e hooholoia ka olelo hooholo a hoopukaia ka palapala hoomalu a hookoia maluna o ka waiwai i heluia ai ia auhau, a i ole ia maluna o kekahi waiwai o kekahi mea e noho ole ana ma ia mahele i keia.

 

 

E KOKUA NA MAKAI I NA LUNA HELE.

 

 

Pauku 64. Ua hiki no i kekahi luna helu in ua k@eia a keakeaia paha oia ma ka hana ana i hona oiha@a, e koi aku i kekahi makai a luna e ae o ka Oihana makai e kokua mi iaia ma ka hooko ana i kana hana a ina e hoole kekahi luna o ia ano i ke kokua mai pela e u@naoia ua pili iaia ka hewa mikawina.

 

 

PAPA HOOHALIKELIKE.

 

 

Pauku 65. I mea e hoohalikelikeia ai ka helu ana o na waiwai apau, e like hoy m ka hiki ma na wahi apau o ka Repubalika, e lilo na luna helu pakahi me ke Kuhina Waiwai ma ke ano lunahoomalu, i Papa Hoohalikelike Auhau, a e malama hoy i halawai ma Honolulu i loko o ka mahina o Dekemaba o kela a me keia makahiki, ma ka manawa hoy e hoakakaia ai e ke Kuhina Waiwai, a ma ia manawa e hooholoia ai he mau @ula laula e pili ana i ka helu ana a me na ana waiwai, e like me ka mea i manaoia he kūpono a kaulike a i kue ole hoi me ke kahi kanawai e ku nei.

 

 

MANAWA HELE.

 

 

Pauku 66. E heluia no ka waiwai i leka a me keia mahahiki me ka naania o ka nui a me ka waiwai io o ia mea ma ka la ekahi o Ianuari o ia makahiki, koe ma na ano e ae i kauohaia ma keia Kanawai.

 

 

HOIKE AUHAU.

 

 

Pauku 67. Ehaawi aku keia a me keia mea i ku i ka auhau ia. a  me kela a me kēia ona a mea paa paha I kekahi waiwai paa a waiwai lewa paha ina ua kuleana e hookuuia a aole aha, iloko o ka mahina o Ianuari o kela a me kela makahiki I ka luna helu a I ole ia I ka hope luna helu o ka apana kahi I waihoai o ia waiwai I kekahi palapala hoike papa helu waiwai I kakauia a I paiia paha I kakauinoaia a I hoohikiia e ia, e hoakaka pākahi ana I kei mau mea mahope iho nei.

 

1. 1.         Ke ano kahi I waiho ai a me ka waiwai lo o ka waiwai paa a me ka waiwai lewa I ku I ka auhauia o ua mea la, e huipu ana hoi me na dala I waihoia me na kahu waiwai, me agena a poe e ae paha o kela a me kēia ano a mai kela a me kēia wahi mai, a iole ia. o ka waiwai paha I ua mea la ka paa ana, malama ana a hoomlalu ana paha ma ka la mua I Ianuari, ia manawa a mamua koke iho paha.
2. 2.         Na ho ʻ olimalima, na moraki a em na aie apai I hoopaaia maluna pākahi o ia mau waiwai. me na inoa a me na wahi noho o ka poe i hauaia ai ia mau hoolimalima. moraki a me na ale i aieia ai.
3. 3.         Na holoholona apai i kūpono e auhauia e waiho ana ma ka lima a malalo paha o ka malama a hoomalu ana paha o ka mea e hana ana i ka hoike ma a la mua i oleloia o Ianuari.
4. 4.         Na inoa a me na ano lahui o na poe apau i ku i ka auhauia e noho hana ana malalo oia mea ma ka la mua o Ianuari.

Pauka 68. Ina o kekahi o ka waiwai i ka kauohaia ma keia Kanawai e hoikeia he waiwia paa me ka waiwai lewa a i ole ia he mau waiwai like ole o ka waiwai paa a lewa paha, i huiia a ua hooliloia oia ke kahua o kekahi oihana imi loaa, ma ka mea e hana ana i ka hoike e hana i hoike hoakaka piha no ia waiwai a e hoakaka i ka huina o ka waiwai io o ia waiwai me ka hoomaopopo i ka huina o na pika i loaa ma ia oihana a pela pu no hoy me ka huina nui o na loaa a me na lilo hoohana maoli a ina he hui i hoohui i kuai kona mau mahele waiwai ma na wahi i kuaiia ai ia mau mea ke kumu kuai oia mea, a me na mea e aea pai i kūpono a i pili i ua hoomaopopo ana la i ka waiwia io.

E hoakaka oia i ka huina pika. ina he puka kekahi a @ ka huina o na loaa o ia oihana iloko o na mahina he umikumamalua mamua iho a ina ua I kēia I ke kuai ana a mau kuai ana paha o na mahele waiwai @ a kuleana e ae paha iloko ola oihana I hania I loko o na malama he umikumamalua mamua koke iho me ka hai I ka inoa o ka mea hana I kuai me ka mea nana I kuai mai ka nui o na mahele waiwai @ a hapa paha I kuaiia aku ma kela a me kēia kuai ana a ina ua ikeia k kumukuai I lilo ai.

 

 

HOOPAI NO KA HANA OLE ANA I KA HOIKE AUHAU.

 

 

Pauku 69. Ina e hoole kekahi mea a hana ole paha i ka hoike pap helu waiwai a i ole @ e hoole i ka hoohihi i ka pololei o ia mea ua hiki i ka luna helu e helu aku ia waiwai e like me na ike maikai i loaa iaia a e paa no ia helu ana maluna o na mea apau a aole e hiki ke hoopii hoohalahalaia.

 

 

KA MANAWA E UKU AI I NA AUHAU KINO ME NA AUHAU ILIO.

 

 

Pauku 70. O na auhau kino a me na auhau lilo apau e @ no ma ka ia ekahi o Ianuari a mahope iho oia la o ka makahiki i heluia ai. O na auhau e aea pau e ukuia no ma ka la @ O Septemaba a mahope iho oia la o kela a me keia makahiki.