Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 27, 3 July 1896 — Page 3

Page PDF (985.72 KB)

This text was transcribed by:  Joy Mcleod
This work is dedicated to:  Jerry A. McLeod

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

MA KE KAUOHA.

KANAWAI 33.

HE KANAWAI

E HOAKAKA ANA I KE ANO O KA HOOHIKI WAHAHEE A ME KA PAIPAI A HOOKONOKONO E HOOHIKI WAHAHEE.  A E HOOPAU LOA AI I KA MOKUNA 27 O KE KANAWAI KARAIMA E PILI ANA I LA MEA.

E hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii:

Pauka 1.   O ka hoohiki wahahee oia no ka hoike ana mamuli o ka manao ino, me ka ike no he wahahee a oiaio ole ia ma ka olelo waha a i ole ia ma ke kakau i kekahi mea pili i ka io maoli malalo o ka hoohiki a ua kauohaia a i ole ia ua hoomanaia ka hoohiki ana ma ke kanawai.    Pauka 2.   O kekahi hoohiki ua huipuia iloko olaila kekahi olelo hooia paa mamuli o ka manao o keia Kanawai.  O ka olelo hoohiki a i ole ia o ka olelo hooia paa e hoohiki pono ia no e kekahi mea i loaa ka mana ma ke kanawai e hoohiki aku i ia mea, ma ona ponoi iho a i ole ia ma o kekahi mahele olelo.  Pauku 3.   O ka paipai a hookonokono e hoohiki wahahee oia no ka imi ana aku me ka manao ino a kolohe a loaa, kekahi e hana i ka hoohiki wahahee.  Pauku 4.   O kela a me keia mea i hewa no ka hoohiki wahahee a i ole ia no ka paipai a hookono e hoohiki wahahee, e hoopaiia no ma ka hoopaahaoia ana ma ka hana oolea aole e oi aku mamua o iwakalua makahiki.  Pauku 5.   Ma keia ke hoopau loa ia ka nei ka Mokuna 27 o ke Kanawai Karaima.    Aponoia i keia la 19 o Mei, M.H. 1896.   

SANFORD B. DOLE,    Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

KANAWAI 34.

HE KANAWAi

E HOOLOLI I KA PAUKU 7 O KA MOKUNA 9 O KE KANAWAI KARAIMA, E PILI ANA I KA HAKAKA A ME KA PEPEHI O NA LUNA AUPUNI.

E hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii.

Pauku 1.   O ka Pauku 7 o ka Mokuna 9 o ke Kanawai Karaima e hoololiia i heluhelu ai e like me keia mahope iho nei:    “7.   O ka mea hakaka me ka pepehi aku i kekahi luna aupuni, ina he lunakanawai a he luna e ae paha o ke Aupuni, me ka manao e kue, pale aku, ke’ake’a a alai paha iaia ma ka hana a i ole ia ma ka hooko ana i kana hana ma ia ano, e hoopaiia oia ma kekahi uku aole e oi aku mamua o hookahi tausani dala a i ole ia ma ka hopaahaoia ana ma ka hana oolea aole e oi aku mamua o elua makhiki.”  Aponoia i keia la 19 o Mei, M.H. 1896.

SANFORD B. DOLE,  Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

KANAWAI 35.

HE KANAWAI

E HOOMAOPOPO ANA A E HOAKAKA ANA I KEKAHI HOOPAI NO NA HANA INO A ME NA HANA KOLOHE, A E HOOPAU LOA ANA I NA PAUKU 1 A HIKI I KA S O KA MOKUNA XXIII O KE KANAWAI KARAIMA, E PILI ANA I NA HANA INO A ME NA HANA KOLOHE.

E hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii:

Pauku 1.   O kela mea keia mea me ka hoohemahema a i ole ia me ka manao kolohe nana i hana ino a i ole ia nana i hoopoino i kekahi waiwai paa a i ole ia waiwai lewa paha o kekahi, a i ole ia nana i hoopoino a hoopilikia aku paha i kekahi ma kekahi o kona mau pono a kuleana paha o ke kino a i ole ia o ka waiwai, e manaoia na pili iaia ka hewa hana ino me na hana kolohe, a e hoopaiia ma ka hoopaahaoia ana ma ka hana oolea aole e oi aku mamua o elua makahiki, a i ole ia ma kekahi hoopai aole e aku mamua o hookahi tausani dala.   Pauku 2.   O kekahi hana i hanaia ma ka lawelawe pono ana, hoike ana a i ole ia hooko ana me ka manao maikai i kekahi kuleana i manaoia ma ke kanawai, aole no e hoopaiia ma ke ano he hana ino me ka hana kolohe:  aka o ka ninau no ka manao maikai na ka lunakanawai a i ole ia na ke jure e hooholo.   Pauku 3.   O na Pauku 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 a me 8 ka Mokuna XXIII o ke Kanawai Karaima ma keia ke hoopau loa ia nei.   Aponoia i keia la 19 o Mei, M.H. 1896.

SANFORD B.DOLE, Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

NUPEPA KUOKOA, IULAI 3, 1896.

 

KANAWAI 36.

HE KANAWAI.

E HOOLOLI AI I KA MOKUNA XXXVII O KE KANAWAI KARAIMA E PILI ANA I NA AEA HAUKAE A ME NA KANAKA HANA PONO OLE A E HOOPAU LOA AI I KA MOKUNA III O NA KANAWAI O KE KAU O 1876, A ME KA MOKUNA XL O NA KANAWAI O KE KAU O 1886 E PILI ANA I LA MEA.

E hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii:

Pauku 1.   O ka Pauku 1 o ka Mokuna XXXVII o ke Kanawai Karaima ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai e like me keia mahope iho nei:   “Pauku 1.   O kekahi mea hookamakama mau;  a i ole ia o kekahi mea i inoino, pelapela a haumia paha ma kona mau olelo a i ole ia ma kana mau hana; a i ole ia o kekahi mea i akaka ole kahi i loaa mai ai kona ola ma ke ano i ku i ke kanawai a i ole ia ua lawa ole ke ola ma ke ano ku i ke kanawai:  a i ole ia ua auwana hele a noho paha ma kekahi wahi o ka lehulehu no ke noi ana i ka poe manawalea a i ole ia ua kauoha i kekahi keiki e hana pela; a i ole ia nana i noi aku a ohi paha i na manawalea a kokua paha mamuli o kekahi mau olelo hoopunipuni; a i ole ia nana i lawelawe a hana i na hana hoopiopio hoounauna, hoomanamana, anaana a i ole ia ua olelo he mana kona e pule ai a make kekahi poe; a i ole ia nana i olelo he hiki iaia ke wehewehe i na ouli no ke dala a i ole ia no kekahi uku e ae; a i ole ia nana i malama me ke kumu kupono ole ma ke kanawai ( o na hooiaio ana o ia kumu kupono ma ka aoao no ia o ua kanakala), i kekahi ki wehe puka a i ole ia i kekahi mea hana e ae no ka wawahi hale a i ole ia i loaa aku i ka po i hoaahu ano e iaia iho a i ole ia i hoano e iaia iho me kekahi manao kolohe; a i ole ia i loaa aku i ka po me ke kumu kupono ole ma ke kanawai, (o na hooiaio ana o ia kumu kupono maluna no ia o ua kanaka la), maloko a maluna paha o kekahi hale moe, a hale e ae a paha a maloko o kekahi pa i paia, a i ole ia maloko a maluna paha, o kekahi moku, a i ole ia i lilo i mea hoopilikia a hoohaunaele paha mamuli o kona hana hoohaunaele, kue i ka maluhia, hele ana me na mea eha, e hoopuka ana i na olelo hoomaka’uka’u, a hooweliweli, a i ole ia ma kekahi ano e ae paha, e hoopaiia no oia ma ka hoopaahaoia ana ma ka hana oolea aole e oi aku mamua e eono malama.”   Pauku 2.   O na Pauku 2, 3 a me 4 o ka Mokuna XXXVII, o ke Kanawai Karaima, Mokuna III, o na Kanawai o ke Kau o 1876 a me ka Mokuna XL, o na Kanawai o ke Kau o 1886, ma keia ke hoopau loa ia nei.   Aponoia i keia la 19 o Mei, M.H. 1896.

SANFORD B. DOLE, Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

KANAWAI 37.

HE KANAWAI.

E HOOLOLI AI I KA PAUKU 8 O KA MOKUNA IX.  O KE KANAWSI KARAIMA E PILI ANA I NA HOEHA ME KEKAHI MAU MEA EHA.

E hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii:

Pauku 1.   O ka Pauku 8 o ka Mokuna IX. o ke Kanawai Karaima e hoololiia i heluhelu ai e like me keia mahope iho nei:   “Pauku 8.   O kela mea keia mea i hakaka a pepehi aku i kekahi me ka pahi, kookoo pahi, a i ole ia me kekahi mea make e ae i kupono i ka lawe i ke ola, e hoopaiia oia ma kekahi uku hoopai aole e oi aku mamua o hookahi tausani dala, a i ole ia ma ka hoopaahaoia ana ma ka hana oolea aole e oi aku mamua o elua makahiki.”

Aponoia i keia la 19 o Mei, M.H. 1896.    SANFORD B. DOLE,

Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

KANAWAI 38.

HE KANAWAI.

E HOAKAKA ANA NO KE KOMO A ME KA WAWAHI HALE, A E HOOPAU LOA AI I KA MOKUNA 14 O KE KANAWAI KARAIMA E PILI ANA I KE KOMO A ME KA WAWAHI HALE.

E hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii:

Pauku 1.   O ka mea nana i wawahi a komo i ka po a i ole ia i ke ao iloko o ka hale noho, rumi, hale, hale-kuai, hale-wili, hale-ukana, hale e ae a i ole ia ka moku o kekahi, me ka manao e hana i kekahi feloni maloko olaila, ua pili no iaia ka hewa komo a wawahi hale.   Pauku 2.   O ka wawahi oia no ka mea i hana maoli ia, a i ole ia ua hanaia mamuli o kekahi ano e ae.  O ka wawahi maoli ua huiia iloko olaila ka wehe ana i kekahi puka, a i ole ia puka-aniani i paniia; o ka wawahi ana ma na ano e ae oia no na komo ana mamuli o na hana lima ikaika, a i ole ia na olelo hooweliweli e hana aku me ka lima ikaika I ka poe e noho ana iloko, a i ole ia i ko lakou waiwai, a i ole ia mamuli o ka hoopunipuni, a i ole ia mamuli o ke kokua ana o kekahi mea kokua hewa.    Pauku 3.   I mea e lawa ai ke komo a wawahi hale, aia no a loaa kekahi komo ana i hiki e hanaia ma ka hookomo ana i ka lima, ka wawae, ka manamana lima a i ole ia kekahi wahi o ke kino iloko o ka hale, a i ole ia iloko o kekahi keena o ka hale i komoia a i ole ia ma ka hookuu ana a i ole ia ma ke kiola ana i kekahi mua a i ole ia ma ka hookomo ana i kekahi mea hana a i ole ia o kekahi hapa pah iloko oia hale; eia nae aia a lawelawe ua mea la a i ole ia mea hana paha ma ke ano he mea e hanaia ai, a i ole ma ka hoao an e hana i kekahi feloni, a aole hoi ma ke ano i mea wawahi wale no.   Pauku 4.   He elua degere o ke komo a wawahi hale, o ka ekahi a me ka elua:  O ke komo a wawahi hale i hanaia i ka po, a i ole ia i hanaia e kekahi mea i lako me kekahi mea eha ku i ka make, a i ole ia i hanaia i ka manawa e noho ana kekahi mea i kuleana e noho malaila, maloko o kahi i komo a i wawahiia, oia no ke komo a wawahi hale ma ke degere ekahi: o na komo a wawahi hale e ae apau aia no ma ke degere elua.   Pauku 5.   O kela a me keia mea i hoahewaia no ka wawahi hale ma ke degere ekahi e hoopaiia no oia ma ka hoopaahaoia ana ma ka hana oolea apau ke oia a i ole ia no kekahi mau makahiki.  O kela a me keia mea i hoahewaia no ke komo a wawahi hale ma ke degere elua, e hoopaiia no oia ma ka hoopaahaoia ana ma ka hana oolea aole e oi aku mamua o iwakalua makahiki.   Pauku 6.   Ma keia ke hoopau loa ia nei ke Mokuna 14 o ke Kanawai Karaima.  Aponoia i keia la 25 o Mei, M.H. 1896.    SANFORD B. DOLE, Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

KANAWAI 39.

HE KANAWAI.

E HOOLOLI AI I KA MOKUNA 43 O NA KANAWAI O KE KAU O 1890.  I KAPAIA “HE KANAWAI E HOOLOLI AI I KA MOKUNA 31 O KE KANAWAI KIVILA E PILI ANA I NA HUI I HOOHUHA.”

E hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii:

Pauku 1.   Ma keia ke hooioliia nei ka Mokuna 43 o na Kanawai o ke Kau o 1890, ma ka hookomo ana iho ma ka Pauku 1. mahope iho o na huaolelo  “Hana Lima Akamai.” ma ka lalani ekolu o ua Pauku la i na huaolelo “a i ole ia no ke kuai ana aku, kuai mai, hoolimalima ana a i ole ia ma kekahi ano e ae e kalepa i ka waiwai paa a me na hale a me na mea e ae i kukuluia, ina na lawelaweia, a i ole ia ua manaoia e lawelaweia ma ke ano he mau hale hana, hale-kuai, hale hoahu ukana, keena kana, hale-aina me hale-moe, hotele a i ole ia ma kekahi ano e ae, “i heluhelu ai ua Pauku la me ia i hoololiia ai e like me keia mahope iho nei:   “Pauku 1.   Ua hiki no e hoohuiia na Ahahui i hoohuiia no ka lawelawe ana i kekahi hana a oihana paha ma ke ano Kalepa.  Mahiai a Hana Lima Akamai, a i ole ia no ke kui ana aku, kuai mai, hoolimalima ana a i ole ia ma kekahi ano e ae e kalepa i ka waiwai paa a me na hale a me na mea e ae i kukuluia, ina ua lawelaweia, a i ole ia na manaoia e lawelaweia ma ke ano he mau hale hana, hale-kuai, hale hoahu ukana, keena hana, hale-aina, me hale moe, hotele a i ole ia ma kekahi ano e ae paha i hiki i kekahi poe e hoohuipu ia lakou iho ma ke ano ku i ke kanawai, (koe wale no ka hana baneko a me na oihana akamai) ma ke ano i hoakakaia ma hope ae nei, aole ma kekahi ano e ae.”

Pauku 2.   E mana keia Kanawai mai kona ia aku e hoolahaia ai.

Aponoia i keia la 25 o Mei, M.H. 1896.      SANFORD B. DOLE,

Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

KANAWAI 40.

HE KANAWAI.

E PILI ANA I KA MANA HOOKOLOKOLO O NA LUNAKANAWAI APANA MA NA HIHIA HEWA, A E HOOPAU ANA I KA PAUKU 1 O KA MOKUNA LIL O KE KANAWAI KARAIMA E PILI ANA IA MEA; A ME KA MOKUNA VIL O NA KANAWAI O KE KAU O 1870, I KAPAIA ‘HE KANAWAI E HOOAKEA ANA I KA MANA HOOKOLOKOLO O NA AHA HOOKOLOKOLO HOOMALU A PAU O KEIA AUPUNI MA KEKAHI MAU HIHIA PEPEHI ANO INO LOA;”  MOKUNA X. O NA KANAWAI O KE KEAU O 1890, I KAPAIA “ HE KANAWAI E HOOAKEA ANA I KA MANA HOOKOLOKOLO O NA AHA HOOKOLOKOLO APANA A PAU O KELA AUPUNI MA KEKAHI MAU HIHIA PEPEHI ANO INO LOA; “MOKUNA VI. O NA KANAWAI O KE KAU 0 1882, I KAPAIA “HE KANAWAI E HOOLOLI AI I KA PAUKU 2 O KA MOKUNA 10 O NA KANAWAI O 1880, I APANOIA MA KA LA 13 O AUGATE, 1880; “  MOKUNA XV. O NA KANAWAI O KE KAU O 1884, 1 KAPAIA “HE