Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 28, 10 July 1896 — Page 8

This text was transcribed by:	Kate Motoyama
This work is dedicated to:	sister juna carle

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, IULAI 10, 1896.

KA MOHO KUIKUI PUUPUU.

CORBETT A ME SHARKEY.

Ka Paio Hahana Iloko o Eha

Puni.

Ma ka po o ka la 24 o Iune aku nei, i malamaia ai ka hakaka hoolei puupuu mawaena o Corbett, ka moho kuikui puupuu kaulana loa o ke ao nei, ame Sharkey o ka mokukaua Piladelapia. O Corbett, he kanaka opio no ia, o 6 kapuai, ame 1 iniha ke kiekie, he 192 paona kaumana; he 38 iniha ka laula o kona umauma, a ma ka wa nae e mohala pono ae ai kona waiho palahala ana, e hoea aku no i ka 24 iniha; kona puhaka he 33 iniha ke anapuni. O Tom Sharlkey hoi, he 5 kapuai me 8 iniha kona kiekie; he 45 iniha ke palahalaha o kona umauma, a in a e mohala pono ae ana alaila, e hoea aku no i ke 48 iniha; o kona puhaka he 32 iniha: a o kona kaumaha, he 178 paona.

He hakaka keia no eha puni. Ua nui na makaikai i hoea aku e ike i keia hoolei puupuu kaulana loa i ike ia maloko o ka Aha Kuikui a namoho hookelakela o ke ao nei. He nui na poe i manaoio maoli, aole loa e hiki ana ia Sharkey ke ku imua o kona hoa paio kaulana, ka mea i kapaia, "Ka Moho hoolei puupu kaulana loa o ke ao nei."

Ma ka hors 10 âme 40 minute, komo aku la o Sharkey ma ka rina hakoko, a noho iho la ma ke kihi komohana hema o ua riha la, a oia no kahi ana i noho ai mamua, ma kona wa i kuikui puupuu ai me Jimmy Williams o Loko Paakai, a lanakila ai oia. Iaia i noho iho ai maluna o kona noho, he nanaina ioena ole kona, a kunou aloha ae la ia i kona mau hoaloha, a pela nohoi imua o ke anaina. Aole nohoi i liuliu mahope iho, ua komo mai la o Corbett iwaena o na leo huro o na kanaka. Ua hele ae la ia me na helehelena mohala maikai.

I kela wa i hele aku ai o Billy Jordan oiai hoi oia e paa ana i ka lima o Sharkey, imua o ke anaina, a hoike aku la imua o lakou, no SHarkey, ma ke ano, oia hoi ka moho o na Aekai o ka Pakipika, a o ka moho uhalu kai o ka Pakipika, a o ka moho uhalu ole hoi o ke aumoku kaua o Amerika." Ua puia mai la na leo huro o na kanaka ia wa. I ka hoi ana aku o Sharkey a hoea ma kona noho, ua huli ae la o Billy Jordan a kehea aku la ia Corbett, e hele mai a waena o ka rina, a hoike aku la oia imua o ke anaina: "O Kimo Corbett keia, ka hiwahiwa o na Aekai o ka Pakipika a o ka moho uhalu ole o ke ao nei." Hoolauna pu aku la hoi oia imua o ke anaina ia Mr. Frank Carr, ka lunakanawai koho.

Ikeia wa i ku ae ia na moho ma ke kahua hakaka me ke ohohia nui ia.

Puni 1--Lilo ia SHarkey ka hoolele puupu mua ana e loaa akuka ihu o Corbett, ua hala nae, a loaa mai la ia ma kona mau maka i ka puupu mua a Corbett. Ma keia puni ua anene lilo ka "moho luina moku" i mea paani na Corbett. I ka pau pono ana o keia puni, ua ano hopohopo ia ka hiki ana ia Sharkey ke ku loihi hou aku no ka lua o ka manawa.

Puni 2--Ua hui aku, hui mai na moho ma keia puni. E noke ana o Corbett i ka hanai puupuu alapine i kona hoa paio, eia nae aole i uhalu iho ua hoa paio la on a. I ka wa i hele ai ua mau moho nei a aneane e pili pu o Sharkey i ka paia, oia ka wa i eu mai ai ka hulu-aa o ua "moho luina moku" nei, a hoomaka mai la oia e hakaka i kona hoa paio me ka ikaika nui. Ua ku'i mai la oia (Sharkey) i ka maka o Corbett, alaila, kulai hamare hou ua "sela" nei, a loaa ka moho o ke ao nei ma ka a-i. I keia wa i naholo awiwi aku ai ka nanaina hoomahiehie hoouiui mai na maka aku o Corbett, a hekau mai la na hoomakue ana o ka manao hana kuoo.

Puni 3--Ua lilo na Sharkey ka ulele puupuu wikani ana i keia puni. Ua hooke pu ia o Corbett a pili i ke kaula. Ia wa i puili ai o Corbett ia Sharkey, a ma keia wa i hele aina ai ka hakaka ana a ua mau moho la i ke ano hakoakoa a kulakulai maoli. Oiai no laua e puili ana i kahi ame kekahi, e lele ana no na puupuu a laua. E hanai ana o Corbett, i ka@a mau puupuu ma na maka o kona hoa; a pela nohoi o Sharkey ma na maka o Corbett. I ko laua puili hou ana, ua kiola ia o Corbett e Sharkey a hina ilalo.

Puni 4--Ma keia puni i hoike hou ai o Sharkey i kona pu-kani. Ua hono mai la oia no waena konu o ka rina, me ka puahi nui, a ua like loa ia me kekahi pipi bulu. Oiai hoi o Corbett e kuupau ana i kana mau puupuu ikaika maluna o Sharkey, e pa ana i ka ihu, e ku ana ka papa auwae, a pela hoi ka a-i, aka, aole i uhalu iho ka "moho luina moku." O ka wa keia i loli ano e ae ai ke kulana hakaka o Corbett. Ua puili hou ae la na moho, a oni kulana hakoakoa maoli ae la laua maloko o ka rina, a ia wa i ikeia aku ai ke ano haalulu o Corbett oiai oia e hooikaika ana nona iho. O ko Sharkey manao oia ka hiki ana iaia e kiola hou i kona hoa paio iluna o ka papahele. I nei wa i hoao mai ai o Frank Carr e hookaawale ae i na mo@o. Ua hele mai la oia a ma ke kua o Sharkey me ka hoao ana ae e wehe i ka lima o Sharkey e puili ana i ka a-i o Corbett, aka, iloko o ka imo ana a ka maka ua ikeia aku la ka niniu ana @e o ua lunakanawai Carr nei, ame Corbett pu nohoi, a waiho ana iluna o ka papahele. I lawa no a ku hou o Corbett maluna o kona mau wawae, na lele hou aku la no o Sharkey maluna on a.

Ma keia wa i ka@@@ ai ka lunakanawai i @@ makai a @@ lakou i @wao @e i na mo@o. Eia nae @@@@ o ka hemo ana o Sharkey, mai kana puili ana mai na pala@@ ae @@ @ @@ ka makai, a kui aku @@ oia ia Corbett. I ka wa a @@ makai a pau @@@ ia Sharkey oiai hoi e aku @@@@ wale @@ o Corbett ma kekahi @@@ o ka @@@ o p@@ ana i ke kaula, ua aneane hemo hou o Sharkey mai ka paa ana a na makai, a lele hou aku la oia maluna o Corbett. Aia hoi na leo hooho o ka lehulehu ke wawa@o ia. "E hookuu ia laua e hakaka hou." Aka, ua kuea wale ia keia mokomoko ana.

Me he mea la no nae, e hakaka hou aku ana no keia mau moho ma keia hope aku. Ua aa loa o Sharkey e hakaka hou me Corbett a ua ae nohoi o Corbett e halawai hou me Sharkey in a he $10,000 ka pili o ka aoao hookahi. E hakaka nae a hoea i ka pehu hopu. O ka nui o na loaa o keia po, ua manaoia he 18,000 a 20,000 dala. E loaa ana ia Corbett ka hapalua oia mau dala, a he $3000 ia Sharkey.

NA HAKAKA KAULANA A COR-

BETT.

He 30 ka nui o na makahiki o Corbett i keia wa, a he keiki oiwi ia no Kapalakiko. Ua hanau ia oia maloko oia kulanakauhale ma Sepetemaba, 1866. Ua loaa no iaia no hoonaauao maikai ia ana. Ua lawelawe ia i ka oihana kakauolelo maloko o ka Banako o Nevada. No kona makemake loa i na hana hooikaika kino, ua komo oia iloko o ka Hui Olympic. No kekahi manawa ua noho ao pa-le-pa-le oia malalo o Prof. Watson. No ka nui loa o kona makaukau ma ia hana, ua koho ka hui iaia i kumuao ma ka oihana ku'iku'i no ka hui.

O ka hookaulana mua loa i loaa iaia imua o ko ke ao nei, oia kona ulele kuikui puupuu ana me Joe Choynski. Ma ko laua halawai mua ana ma ia hana, aole no i hololea loa; aka, ma ka lua o ke manawa, ua hoouka ia kekahi hakaka puupuu wikani a oolea loa. A ma ia wa i omo ai kela ame keia o ua mau moho la i ke kuakoko o ka inaina no kahi ame kekahi. Alaila, ua paio o Corbett me Jake Kilrain ma Nu Oliana, a loaa iaia ka lanakila ma ia hakoko ana. Mahope mai, ulele puupuu oia me Peter Jackson, ka "Moho Paele Hoolei Puupuu Hao" o Auseteralia. Maloko o ka hale o ka Hui Hooikaika Kino o Kaleponi ko laua wahi i hoike ai i ko lau amau ikaika ame na akamai hookele puupuu o laua, a ua kuea wale ia hakaka ana. Ma ka la 7 o Sepetemaba, 1892, kana hakaka kaulana loa me John. L. Sullvan, ka mea e paa ana ia wa i ke "Apo hookelakela," ma ke ano oia ka "Moho Kuikui Puupuu" o ke ao nei apau. Ua kaili oia i keia hanohano mai a Sullivan mai, a oia no kana e paa nei i keia wa. Mahope mai, ua paio oia me Charlie Mitchell, ka moho Pelekane, a lanakila hou no oia. Mahope mai o ia wa, ua malani wale no kona komo ana ma na rina hoolei pupuu. Ua hoao ikaika loa oia e loaa he wa nona e halawai, ai me "Bob" Fitzsimmons, ka weli o Auseteralia, aole na he loaa.

NA HAKAKA KAULANA SHARKEY

Ua hanauia oia ma Irelani ma ka makahiki 1872, a i ka 9 wale no o kona mau makahiki holo mahuka oia mai kona home mai. I ka 10 o konamau makahiki hoea oia i Amerika, a lawelawe i ka oihana amara ma Nu Ioka no 2 makahiki. Alaila, haalele ia laila, holo iluna o na moku no 8 makahiki. He hana i paulehia loa ia e ia ka oihana pa-le-pa-le. Aole oia i ao maoli ia i ka ike kuikui, a ua loaa nae iaia ia ike mamuli o kona maa hakaka. He nui kana poe lae oo i halawai ai ma keia oihana, aole nae oia i uhalu iki. Ua hakaka oia me Aleck Gregians iloko o 8 puni a kuea wale ia: ulelel puoia me Joe Choynski, ka mea i olelo, ua hiki iaia ke ho-uhalu iaia iloko o 8 puni, a ua kaa ka lanakila iaia (Sharkey). Hookahi puni, ua hoopepe loa ia e ia o "Luina" Brown: iloko o 6 puni, pilikia loa o Billy Kamika; iloko o 8 puni, aole hiki ia Nick Burley ke ku imua on a; a iloko o 7 puni lanakila no oia maluna o Jim Williams. He nui na poe e ae ana i hoopuhili ai.

He Leta ma na Aina E mai.

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Alameda ma ka Poaha aku nei o kela pule, i loaa mai ai ia makou he palapala mai ko makou mea kakau e noho la i keia wa ma Santa Cruz, o ka leta nae i oaa mai ia makou mai Oakland mai no la, i kakauia ma ka la 22 o Iune aku nei, a ma ka la 23 ae i haalele ai oia ia laila, a nee aku la no ka hema, mai Kapalakiko aku. Ma ka inoa o kona makuahine i kakauia mai ai keia palapala.

Ia oe, e kuu Mama, i aloha nui ai, a'u hoi e homanao nei i na wa apau e noho nei: Aloha--Aloha kaua a nui loa.

He noi ka'u e nonoi aku nei ia olua, e o'u mau makua, oia hoi keia, makemake au ia olua e hookomo olua ia'u i ke kula a'o himeni ame ka ogana ame ka piano, oiai he uuku no ka uku o ke a'o kula ana maanei, he $75 no ka makahiki. Ua oleloia mai ia'u, in a au e noho a'o apau pono na makahiki okolu e loaa no ia'u ka makaukau piha, ma na mea mele (music). Ekolu o'u wa i kii ia mai ai e ke kumukula himeni a kuu hoaloha Miss Brown. Aia keia kula i Kapalakiko, aole i Oakland nei. Ua hai mai keia haole ia'u i ka minamina loa i ko'u leo, a ua hoike aku hoi oia ia Mrs. Brown, he kakaikahi loa na kaikamahine o loko o kana kula i loaa ke kiekie o ka leo me ko kau lei nei, elike no hoi me ka'u i hai aku nei ia oe ame Papa ma ka'u mau leta mua aku nei. Ua ninau mai nei o Mrs. Brown ia'u in a paha ua hoike aku nei au ia olua i kela mea: ua ae aku au, me ko'u olelo ana aku, aole i loaa mai ka olua pane. Nolaila, e Mama, pehea ana ia ko Papa manao no keia nonoi a ka olua kaikamahine? No'u nae, ua ikaika loa ko'u manao e komo i kela kula i loaa ai ka ike maikai ia'u, a loaa hoi ko'u makua no keia mua aku. Aia ma ka malama ae nei o Augate e komo hou ai ke kula, oiai ua hoomaha i kela wa.

Eia keia, i ka la 17 aku nei, oia pah aka Poakolu, ua kii ia mai ia au e kuu poe hoaloha o keia wahi, e hele i ka makaikai i ke ku@anakauhale o Kapalakiko ame kekahi mau wahi e ae no hei oia wahi. Nolaila, na hele a@ me Mrs. Brown, kana mau kaikamahine ei@a, ame kekahi poe kaikamahine e ae ekolu. Ua ike au i ka nani o Kapalakiko nei, ka nani o na hale. He hale pohaku ka nui, he kakaikahi loa na hale laau. Ua laweia aku au i ka Palace Hotel, kahi a ko kakou Moi aloha, oia o Kalakaua, i hookuu ai i kona hanu hope loa a hele aku la ma o. He hale maikai maoli no keia, he nani namea apau. O na hale banako a'u i ike ai maanei, aole i kana mai ke kiekie, pela no me na hale kuai. He emi no hoi na mea kuai o keia wahi. O ka mea pilikia o keia wahi, ma ka'u hoomaopopo ana, oia ka nui launa ole mai o na kaa, e holo ana i o a ia nei, me ka makaala wale no e pono ai ke hele i keia wahi. Aole hiki i ka malihini ke hele hookahi, aia a me ke kamaaina e hele ai, alaila, pono. Mamuli hoi o ka lehulehu loa o na alanui, e nalowale ana, a ku maoli i ka hoka ka malihini ke hele. O ka mea i haiia mai ia'u, o ka hoopaa i ka inoa o kou alanui i noho ai a paa naau, alaila, in a e nalowale oe kou hele ana, e ninau oe i ka makai ku huina, a nana e hoike mai ia oe ma ka hai paa naau ana mai i na alanui au e hele aku ai a hoea i kou alanui i noho ai.

I ka pau ana o ka makou makaikai ana i kahi mau wahi kaulana o ke kulanakauhale o Kapalakiko nei, ua holo loa makou i Sutro Park. Sutro Bath House (Hale Auau) ame ke Cliff House. He elima keneta wale no ka uku o ka mea hookahi e holo ai a hoea i keia wahi. He loihi no kahi e holo ai, me he mea la elua hora a oi, e hala ma keia holo ana. E Mama, i ko'u ike ana i keia mau wahi, he mai la nohoi ko'u aloha no oukou. AOle hoi o ko'u ike ana i keia mau wahi malihini kaulana a o kakou pu la nohoi kekahi. AIa hemau tausani mile ke kaawale mawaena o oukou ame a'u. E kuu Mama, aole hiki ia'u ke hoomaopopo iho i ka nani palena ole o keia wahi, oia nohoi, o na alanui o keia mau wahi, ua hoonoho pohaku wale ia no, a ua palaina puna ia nohoi. He ku i ka maikai ke nana aku. Ua hiki ia oe ke hele me ka manao ole ae, he kelekele he lepo a he inoino elike me ke alanui Kuakini o ko kakou wahi. He hoohilahila maoli no ia ano alanui. Ia makou i holo mai ai a kokoke ikeia mau wahi i olelo ae nei, ike mai la hoi au i na kuahiwi i ka waiho uliuli mai imua o ka ike ana aku o na maka, ia wa i hu mai ai ko'u aloha i na kuahiwi o kuu aina hanau, kuu home aloha hoi. He maikai maoli no ke nana aku, aohe pela ko Oakland nei mau kuahiwi, he ano ole; ke nana aku, he kula panoa; aka, o keia mau kuahiwi ma ka huli o Kapalakiko, he nani maoli no. Ike aku la au i ka holo mai o na kaa-ahi maluna o keia mau kuahiwi. He hiehie no keia mau pae kuahiwi ma ko'u hoomaopopo aku. O na pa ilina o keia mau wahi, he nani a he maikai, he ano Park ka nana aku. Aole hiki ia oe ke hele a puni, ma ke ano makaikai i ka la hookahi, no ka nunui launa ole, elua a ekolu paha la, alaila, puni. He nui na laau o loko okeia mau pa ilina. O ka hapanui o na laau he maganolia, kekahi o na pua i makenikeni e loaa ai ia kakou; aka, he kenikeni e loa ai ia kakou; aka, he ulunahele keia ano laau maanei. Pela nohoi kela pua akulikuli. Ke hoomanao la no paha oe e Mama, i kela pua au i kauoha ai ia kuaana Mrs. Annie Kahalia Voeller? He akulikuli paha ka inoa. Ke ole nae au e kuhihewa, he ano elike me ke akulikuli o Kohala. He nahelehele nohoi ia no keia wahi, a elike me ka lilo ana o ka maau manienie (makika) i halii nani no na pahale okakou, pela iho la keia ano akulikuli, o ko onei maua iho la ia. Paa pu ke kula, a ma hai no hoi o ke alanui. He nani kona mau pua ke nana aku.

Hoea make i Sutro Park, Sutro Bath House ame Cliff House. Aia key mau wahi i ka lae khaki. O na hale mua loa no hoi keia au e ike mai ai ke holo mai ka moku a hiki i ke Golden Gate (Ipuka Gula) o Kaleponi nei. Aia nae keia wahi ma kahi aoao o ke Sutro Park. O ka hale mua a makoku i komo ai e makaikai oia ke Sutro Bath House. He hale nui keia, a he lehulehu wale na mea nai o loko okeia hale. O na mea hoikeike o ka wa kahiko, elike me ko Kamehameha. Ia nei au i ike ai i na mea ku i ka manaonao. Aole hiki ia'u ke hai aka. He ku maoli no oe i ka manaonao ke ike aku. He nui wale na mea hoikeike o ka wa kahiko o na lahui like ole apau. Ua ike au maanei i ko kakou mau pupu ame na niho palaoa o ka wa kahiko. Ua hai aku au i ko'u poe kamaaina, he hoailona alii ka niho palaoa ma Hawaii i ka wa kahiko, a ma ka hapanui o ka manawa e hanaia ai ke kaula lei o nei ano niho palaoa, he lauoho o ke kanaka.

Pau ko makou makaikai ana i keia wa, iho makou i ka hale elua. Maloko o keia hale kahi i ulu ai na ano pua apau. Uhu no na kumulaau nunui iloko o keia hale; a me he mea la aia oe i ke kuahiwi kahi i hele ai He maikai ka ea maloko o keia wahi. Pau ko makou makaikai ana i keia wahi, iho mai la makou i ka hale ekolu. O keia ka hale auau. I ko'u ike ana i keia wahi, ua kuhi au he muliwai maoli ke kahe ana iloko o ka hale; aole nae. He maikai ka wa. Ua huiia ka wai huihui ame ka wai wela. O ka hohonu, mai ka 20 kapuai a ka 4 kapuai ame ka hapa. Ua hookaawaleia nohoi ko na wahine wahi e auau ai, a pela nohoi ko na kane. E luhe ana nohoi na pua ma o a maanei o kahi au e auau ai. E hiki ana no ia oe ke lele kawa, a he holua (slide) auau nohoi kekahi. E piha mau ana keia wahi i na poe makaikai. Manao au. Ina e hana ia kekahi hale auau elike me keia ke ano ma Puuloa, aole i kana mai ua mea he dala a ke mea nana i kukulu ia hale. He hale keia, he aniani wale no o luna. I ka pau ana o ko makou makaikai ana i keia hale, hele makou no ke Cliff House. He maikai no keia hale. O ka mea wale no e hele ia ai keia hale, no ka ai ana a hoomaha ana nohoi, ame ka nana ana i ke kai. Ia nei nae au i ike ai ia holoholona he seal (sila). He holoholona ano e no keia. He hiki @a@a ke au iloko o ke kai, luuiho a pii iluna o ka aina. O ko lakou wahi e noho ai mauk@ nei o ka aina iluna o na pohaku ma ka lae kahakai. He nui loa keia ano holoholona maanei. O kekahi ua ike au i ka pipipi e kau mai ana iluna o na pohaku, he ke@ a ka nunui. Pau ko makou makaikai ana i keia wahi, hele amkou no ka Park. He wahi nani nohoi ia. Pau ko makou makaikai ana i keia mau wahi, huli hoi mai ia makou no Oakland nei.

Ua loaa mai nei no kau leta, e Mama. a ua heluhelu au me ka helelei o ko'u mau waimakano oukou apau loa. Nui ko'u aloha i kou hai ana mai nei no ko oukou akoakoa like ana i kahi hookahi, oia hoi o kuaana. Mrs. Ane Kahalia Voeller me kaina ma, Mrs. Daniel Sanddford, Jr., ame Elizabeth Keawehiku, ame na moopuna au. Nui ko'u aloha ia oukou, aole hoi o ka akoakoa ana ae o kau poe kaikamahine imua o kou alo, a owau no la hoi kekahi. Aka, eia au i ka aina malihini mamuli o ka leo kauoha a kuu Papa aloha, e hele au i na aina e, i hoomahuahuaia ai ka ike; eia nae, o ke aloha i ka makua, pehea la ia e pau ai?

Elike no me ka'u i hai mua aku ai ia oe ame Papa, ma ka'u mau leta o ka la 13 aku nei, pela no au e hai aku nei ia oe, oia hoi e kakau ae ma Santa Cruz, i kahi o Mrs. J. C. Clapp. Mai oina i ka pule ana no'u. Aloha oukou apau. God be with you till we meet again.

CECILIA KEALOHA POEPOE.

Oakland, June 2, 1896.

OIHANA KAHUNA HAWAII.

Haiolelo a Mr.J.K. Kaulia imua

o ka Ahahui Opio Hawaii.

(Koena mai kela pule mai.)

A ua manao ka poe kahiko i ka hookumuia ana o ka honua, ia manawa no ka hoomaka ana i ka mahae i na kino o Kane. Me kekahi mele kahiko i kapaia he pule houluulu na kahua, penei:

"O Kane, o Ku ame Lono

Loaa ka lai âme ka honua

Hoeu kukupu inaina

Ku iluna o ka moku

O ka moana nui a Kane

O ka moana kai oo a Kane

O ka moana i ka i'a nui a Kane

I ka i'a iki a Kane

I ka mano, i ka niuhi a Kane

I ke Kohola a Kane

I ka i'a nui hihimanu a Kane

Eia hoi ke mele e pili ana i na hoku:

"O na lalani hoku a Kane

O na hoku i ka nuu-paa

O na hoku i kakia ia

I paa i ka ili lani a Kane

O na hoku i kahakahakea

O na hoku kapu a Kane

O kini, o ka lau, o ka mano, o ka

hoku

O ka hoku nui, o ka hoku iki

O Ka hoku ula a Kane he lewa

Mahina nui a Kane

Ka La nui a Kane

A hoolewa a lewa

I hoolewaia i ka lewa nui a Kane."

Ke ice nei kakou ma keia mau mele i ka maheleia ana o na Kane iloko o ka moana, na i'a, na hoku, ka la ame ka mahine, a wahi a ka manaoio o na poe o ke au kahiko, oia no na mahele kino Akua o Kane i maheleia iloko o la mau mea. Aole o Kane wale no ke Akua, a mea like me ke Akua i mahaeia, aka, o Lononuiakea i hoopokoleia ma ke kaheaia ana o Lono, ame Kunuiakea i kapaia o Ku, oia no kekahi i maheleia elike me kekahi mele i kapaia he "mele houluulu no Lono," a i laweia e na kahuna ma ke ano he pule kahea ia Lono, penei:

"He kaukau nou e Lono

E Lono i ka po

E Lono i ka hekili

E Lono i ka uwila

E Lono i ka ua loku

E Lono i ka Oili-maka-akua-nei la-e

E Lono, e Lono, maka-hia-lele

E lele oe i kai uli

E lele oe i kai Kona

I kai Koolau

I oneuli, i Onekea

I mahina-uli i mahina-kea

I mahikihiki

O ke one a

Oke one nui

O ke one lei

O ke one kea

O ke one lau o na Kane

I ke one hanana

I ke one ka--

I ke one huli

Huli mai oe e Lono e

E Lono e.

O Pipi, o Pipipi

O Unauna, o Alealea

O Hee, o Naka

O Loi, o Lolipua

O PUhi, o Kuaiakai

O Kama-Opihi-Kau-Pali

O Aama noho mawae

O Pakii nui mow one ula

O Ulae niho wawaka

O Ohiki au moana

O Ohiki eli one

O Ohiki maka-loa

O Hinahina-papa

O Hinahina-moe

O Hinahina-ku

O Akulikuli

O Nau-paka

O Ohelo-kai

O Pohuehue

O Pili-kai

O Kulele-poo

O Helelei-ke-oho

O Waa-halau-alii-o-ka-moku

Kahi i waiho ai na huaolelo a Pii

O Kama a Poepoe

Ka wahine i ka ipu olelo nei la e

E Lono e hoolono mai

O Makua i ka olelo

O Makua i ka Pule

A ola-hoi-e

E Kane, e Ku, e Lono

Eli-eli Kapu, eli-eli-noa

Ama-ma-ua-noa."

Ma keia mele a'u i hoike ae ia i maopopo ai ka manao o ka poe kahiko he mahele kino lehulehu ana no ko Lono. Ku ame Kane iloko o keia mau mea i oleloia ma keia mele.

Nolaila, mamuli o keia mau mele, ame na hoakaka ana o ka Moo-kuauhau Akua, i loaa ai kamanaolo ana i na poe o ke au kahiko, ua mah@@ia ke Akua ame ka mana o ke Akua iloko o ka pohaku, laau, na manu, na holoholona, na i'a ame na mea ko@o ma ka honua. A no ia manaoio i loaa ia lakou, na lawe mai lakou a hoomana aku la i na mau mea la, a kapa iho la he Akua, a i kapa ia aku e keia au he hoomana kii.

He nui na mele ame na pule i koe aole i loaa ia'u, au'u hoi i manao ai he mau mea waiwai nui loa la ma keia Kumumanao, a mamuli o ka kaiki o ka manawa ua keake@ia mai ka hoomau ana 'ku i ka ha@@ ana, a oiai he hana koikoi maoli keia ka huli ana i na waiwai i @una ia.

2--Ka manaoio o ka poe kahiko mai ke Akua mai ke Akua mai e loaa ai ka mana o ka Oihana Kahuna: Mai ke au mai ia Welaahilaninui a hiki ia Kio, ka ehiku ia o na hanauna kanaka, he hookahi no Akua i hoomanaia, oia no o Kapuiakua, a'u i olelo mua ae nei, oia no ke Akua ia Lihauulua e lawelawe ana i ka oihana kahuna.

A ia Wakea, hoomakaia ka hoomana ana i na Ulalele, a o kona Akua i hoomana ai o Kaoupo, a no keia Akua mai ka inoa i kapaia ai Kawaii nei mamua o Kahoupo-o-Kane. O ka inoa "Hawaii." he inoa hou mai nei ia. I ka hanauna 902 mai a Lailai mai, elike me ka moo-kuauhau o Kumulipo, i kapaia ai o "Hawaii."

A i ke au ia Ole, ka ewalu o na hanauna mai a Wakea mai, i loli ai ke ano o ka hoomana Akua ana, a loli pu me ke ano o na Papa Kahuna. Mamua aku aole e lawelawe na mamo a Makulu i ka oihana kahuna, no ko lakou ano kauwa, on a pua a Lihauula wale no ke lawelawe i ka oihana kahuna maluna o na mamo a Makuiu, mamuli o ka lilo ana i ka hoomanakii.

I ka wa ia Ole, ua loaa mai he kii i kalaiia; o ka inoa o ua kii la o Kiimaluahaku, a ia wa ka hoomaka ana o ka hoomana laula o na kanaka i ke Akua, a hoolilo ae la ia lakou iho i mau kahuna elike me na kuhikuhi ana o ko lakou mau Akua, a o keia ka hoomaka ana o ka hoomanakii.

Aole i pau.

Huikala ia e ka Aha Kuka.

Ma ke awakea Poalima o keia pule aku nei, i noho ai ka halawai mua loa a ka Aha Kuka o ke Aupuni, nona na hoa i hoonohoia e ka Ahaolelo i pau ame ka Peresidena. Mamuli hoi hoi o na hoakaka ana a ka Peresidena, ua huikala maoli ia keia poe: T. B. Walker, John S. Kaaua, Kawika Liilii, Charles Warren ame Josiah Kini. He poe pio kalaiaina keia i hookuuia mai kahi paa mai o ke Aupuni, mamuli o ka ae waha ia ana; aka, i keia wa, ua hemolele loa lakou. Ke ole makou e kuhihewa, na T. B. Walker, ke kaikamahine i haku i kekahi mele i kapaia "Liberty March," a i puhiia ai i kekahi wa e ka Bana Hawaii. Ai lolo iho la keia mele i ka luaui ponoi o ka mea haku mele, mamuli o ka loaa ana o ka "Liberty" ia T. B. Walker.

Mokukaua Aukekulia "Saida."

Ma ke kakahiaka o ka Poaha o kela pule aku nei i ku mai ai no ke awa o Kou nei, ka mokukaua Auseturia "Saida" mai ka Paemoku Makala mai. He 23 la ana i holo ai mai laila mai a ku iho la ia nei. Ke hele nei nohoi keia moku ma ka huakai kaahele honua. Ua haalele aku oia ia Auseturia, a nee ae la ma ke Kaiwaehahonua a hoea i ke kowa kaulana o Gibaraleta, a holo pololei mai ia no Amerika Hema, a mai laila mai oia a hoea i na Pae Aina o Makala, a hoea loa mai ia nei. A pau kona hookaulua ana ia nei, alaila, huli hoi loa aku oia no ka home, ma ke alawai eli aku o Sueza. I kona ku ana mai, ua haawi mai no oia o na kipu aloha ana i ka Have o ka Repubalika o Hawaii; a ua kipu aku no hoi ko uka nei mau pu ma Kakaako. Ma ke awakea ana ae, ua hiu ae la ia i ke kipu aloha i ka Adimarala Mekiko. He 330 ka nui o kona mau kanaka. He 1,700 ka nui o kona tona. He bana puhi ohe kekahi on a.

Kuhikuhi no ka Hana ame ka

Auaua ana i ka Laau Kepani

a Kauka Goto.

1--E lawe i ka laau i ke kakahiaka a hookomo iloko o kekahi eke lole lilina a eke mauu paha, alaila, hookomo i ua eke la iloko o ke tabu auau, alaila, hooweia ka wai a hiki i ka 100 degere ka wela, alaila, auau, elua manawa i ka la hookahi, mawaena o ka hora 9 a. m. o ke kakahiaka ame ka kora 4 p. m. o ke ahiahi.

2--E lawe i eono (6) la hoomaha auau ole i ka malama, oia hoi, i hookahi la iloko o keia ame keia elima la.

3--Ina e ano-e mai ke ola kino, oia hoi ka nawaliwali, a ano e ae paha mahope o ka auau ana i ka laau, e pono ke hoemi no i ka nui o na auau ana, a in a no hoi e pii mau ae ka papaa-na o ke kino, pela e hoomau ai ka auau palua ana i kela ame keia ia a pau ka malama.

4--He hookahi puolo laau ka iawa no ka mea hookahi, a he elua hoi puolo no na mea ekolu, a he ekolu no hoi no na mea elima, a he elima no na mea he umi, a pela aku, e like no me ka nui o ka poe e auau ana, pela no e pii emi like ole ai ka laau.

5--O ka nui o ka wai e auau ai, oia no ka nui e lawa ai ke uhi i ke kino a hiki i ka nalo ana o na poohiwi a koe aku ka a-i.

Ua unuhiia keia mai ka olelo beritania e Master Jno. A. Kamanu, ma ke ano nui me ka pololei, no ka pomaikai o ka poe a pau e auau ana ma ke Panalanu nei, a mawaho ae no hoi ke makaukau.

He oiaio, he laau oia keia, pela ko'u ike i ko'u papale alii ame kekahi poe e ae.

Nou e Mr. Lunahooponopono ko'u adie, ano na keiki uwila o kou halepa'i ko'u mahalo hui.

Hoohenoia e kou oiaio,

S. H. P. KALAWAIOPUNA.

Kalaupapa, Iune 26, 1896.

O ka poe noi laikini no ke kulana Notere no ka Lehulehu e ninaninauia aku ana lakou ma keia mua aku, i mea e ike ia ai ko lakou makaukau no ka lawelawe ana ia oihana.

Ua Jo@hia o Mr. James Perdue, he koa kahiko e noho ana ma Monroe, Mich., i kekahi ma'i rumatika oolea loa, aka nae, ua loaa koke iaia ke ola mamuli o ka hamo ana i ka LAAU HAMO A KAMALENA. Penei kana olelo: "I kekahi wa, aole i kana mai ka eha o ko'u kua a hiki ole ia'u ka oluolu aole loa au e hoea lanei e kakau ai i kela mau wahi lalani. He nui ka pomaikai i loaa mai ia'u mai ka Laau Hamo mai a Kamalena, a kehoomaikai ae nei au no ua laau la. E kualia ana e na poe kuai laau Iapan@ apau, oia o BENSON, SMITH & CO., na Agena ma ko Hawaii Pae Aina.

Hoolaha Kumau.

Aole loa e maikai e oluolu ke ola ana o kekahi mea kino uhane oia in a he aaiole kona akepaa a hiki ole ke lawelawe i kana mau hana me ka hololea. E hahai ana ka nalulu a me na nawaliwali e ae ma ka moali o ka ake ponalo. He mea oiaio keia i hoolaio ia ma na wahi o na poai oluolu akau iloko o ka hapaha keneturia, o na

HUALE A AYERS,

oia wale no ka LAAU HOOLA AKE maikai loa i ikeia. E hoola ana i ka lepopaa, ka nalulu eha, na ma'i oloko o ka opu, a ma ke ano LAAU OHANA aohe on a lua e like ai.

O ka Ayers Sasaparila, oia ka Laau Hoomaemae Koko kilakila, e haawi ai i ka ikaika a me ka hooponopono ana ia loko o ke kino o ke o ka ili, e hoopau ana i na maluhilukanaka. E pepehi a uiupa ana i na PUHA, e hoola ana i na pohapoha hi o ke ola ana a e kipaku loa ai i na ano ma'i a pau. O ka poe ma'i no ka wali pono ole o ka ai, ka nawaliwali mau a ano ma'i e ae i ulu ae mai ke koko ino mai, he mea pono e inu i ka laau

SASAPARILA A. AYERS.

He laau e hooikaika ai i ka nawaliwali, a e hoopuipui mai ai i ke kino. Ma ka inu ana i keia laau, e hoonoono ia ai ka ai ana, oluolu ka moe ana a maikai ke ola ana.

O ka Ayers Cherry Pectoral laau, aohe lua ma ka hoola awiwi ana i na KUNU, ANU a mena PUU EHA. E hoola ia na KUNU KALEA a me na ma'i pili i ke ake me ka hikiwawe loa.

O na Huaale a Ayers, na Sasaparila a me ka Ayers Cherry Pectoral, aia kahi e loaa ai ma ka Halekuai o ka

Hollister Drug Co. Lt.

Na A@@na ma ka Paeaina Hawaii.

251-4

KAKELA

KUKE

KA - HALEKUAI - NUI

-O NA-

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANA KAMANA A PAU

Na lako pili hao kukule hale,

Na kepa,

Na lei ilio,

Na kaulahao ilio,

Na Pahi,

Na Upa,

Na kope hulu,

Na Palapala.

PAUALU LIO

Na mea mahiai,

Na au ho,

Na au koi,

Na kua bipi,

Na lei bipi,

Na kaulahao bipi,

Na uwea pu,

Na kuu palala,

Na mea piula,

Na ipuhao.

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai,

Na kaula,

Na hulu p@@,

Na palumi,

Na pena, me ka aila

Na kopa,

Na aila mahu

Na pakeke

Na pakeke aho,

Na kapu hao,

Na pauda,

Na kukaepele,

Na uwiki, a me

Na ipukukui.

Mikini Humhumu Kaulana

Wilcox & Gibbs, Hookahi Lopi.

Ka Remington, Elua Lopi.

A me na ukana he nui loa, o kela ano me keia ano.

Kakela me Kuke

@@@@ @