Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 28, 10 July 1896 — Ka Waiona. [ARTICLE]

Ka Waiona.

O ka waio'na he waiwai kalepa ia iloko o ka aina mai kahiko loa mai. O ka poe i kapaia. he mikanele (Amerika) o lakou ka poe kue ikaika i ke kuai ia ana o keia waiwai mawaena o na kanaka Hawaii, no ia kumu i papa ioa ia ai ke kuai ia &na o ia mea i na kanaka Hawaii no kekahi mau makahiki lehulehu, a ua kamaaina k&kou ia mea. Oiai no nae e kapu &na ke kuai ia ana o ka waiona i na kanaka Hawaii maoli, mamuli o ko na mikanele mamina i ka lahui Hawaii, e komo mai ana no na waiona iloko nei o ka aina nei mamuli o ka mana o na kuikahi Aupuni ame na kanawai o ka aina, e hiki ole ai i ka mana o ka mikanele ke papa aku.

He mea kamaaina imua o na mikanele ame na keiki a lakou, ka poino o na hana ana a nei mea he waiona mawaena o keia lahui, a ua lokahi pu ko lakou mau manao ahewa, pela ka makou hoomaopopo, me ko na poe e ae mawaho aku o ko lakou poai, e ahewa ana i nei mea he waiona. Aka, i ke au no e ku ana o ke Aupuni Moi, ua hamama ae la ka puka no ke kanaka Hawaii e inu i ka waiona i papa ia ai oia'ma ke kanawai, aoie e inu; a ke ole makou e kuhihewa he Kau Ahaolelo Aupuni Alii no ka mea nana i ae e hookuu i ka lahui Hawaii e inu. Ua nui ka minamina o na mikanele no ka Jhoonoa ia ana o na kanaka Hawaii e inu i ka rama; aka. t>ehea la nae e hiki ai oiai ua ae ae la ka Ahaolelo e noa ia mea he waiona no na kanaka?' Eia mawaena o na poe ikaika loa o ka aoao Roialiti, he mau halekuai kukaa o na waiona, a ua kamaaina ka lehulehu ia poe, me ko makou hoike puka-a-maka ole maoli ana aku i ko lakou mau inoa. 0 ko Hawaii nei ai no keia a na 'lii o Hawaii nei i ai haaheo ai, me ka lanakila, a hiki wale i ko lakou lilo ana i moepuu na ua ai lokoino la. Ua kani mau no nae na leo ao o tia mikanele ma na awai iloko o na pepei&o o na 'lii e hooki i ka inu rama, oiai, he hopena weliweli kona.

O na mikanele (Amerika) ka poe i kaulana loa ma Hawaii nei, no ke kue i ka waiona, a ua piha na buke himeni haipule a ia poe i holaha ai ma keia Pae Aina i na mele hoole a kue waiona. 0 na mikanele (Katolika) he poe i haawi ole i na papa ana i ko lakou poe hoahanau, pela ko makou maa, aole e kamau wahi kiaha. O ka hala aku mawaho o ka mea kupono, oia ka hewa; aka, o kahi mea kupono no, aole hewa ia. Nolaila, he wai auau puu keia mea he waiona no ia poe. A pela no paha kekahi mau hoomana e ae. Aka, o ka olelo ana, he poe pepehi kanaka na keiki a na mikanele no ka aeia ana o ka waina Kaleponi ame'ke sake o lapana e komo nui mai 1 Hawaii nei, i keia Kau Ahaolelo iho 'la, oiai he mea kahiko ka waina ikaika ma Hawaii nei, mai ka wa mai o ke Aupuni "Alii" ā hoea i keia wa, he manao aliewa kuhihewa ia. Aole i keia wa wale ae nei no ka ikeia ana o nei mea, he pepehi kanaka ka waiona, aka, e kala kahiko loa na mikanele i ike ai ia mea, a oia ke kumu nui o ko lakou paio mau ana me na 'lii o Hawaii nei ame na Ahaolelo Alii e kinai ia ka waiona mawaena o na kanaka Hawaii. Ua ike a kamaaina loa iwaena o keia lahui ma na kau koho balota o ke Aupuni AUi i ka wa e noho Kuhina ana 0 Kipikona o ke gini, oia ka mea i kapaia, he Mea Inu Lahui (National Drink). O ka wai auau keia o na poe hooikaika balota a poe koho balota nohoi iloko o ia mau la; a ua nui ka huhu o na mikanele ia hana, a ua hoino na kanaka pili alii i na mikanele no ka huhu i ka inu rama o na kanaka. A i keia wa nae, mamuli o ka hiki ole 1 na keiki a na mikanele ke papa aku i ke komo ana mai o ka waina Kaleponi ame na sake o lapana, he mau waiwai kalepa lauialia i aeia malalo o na kanawai ame na kuhikuhi o na Aupuni, ua lile koke ae la na keiki a na mikanele i poe pepehi kanaka. Mamuli o keia mau hoakaka ana. e ikeia ai ua uluahewa wale ke ahewa ana i na keiki a na mikanele ma ka mea e piU ana i ka waiona ma Hawaii nei. Na ka Pololei auanei e malama i ka Aoao o ka Oiaio.