Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 29, 17 July 1896 — La Hoomanao a na Farani no ka haule ana o ka Basetile. [ARTICLE]

La Hoomanao a na Farani no ka haule ana o ka Basetile.

O ka Poalua nei, la 14 o keia malama, he la hoomanao kulaia ia no na kanaka Farani, no ka haule ana o kekahi o na hale hookalakupua a weliweli loa 0 Farani ika au kahiko. Oia ka halepaahao e hoopaaia ai na pio kalaiaina e na poo Aupuni o loko o ke Aupuni Moi o Farani. O kela ame keia kanaka 1 hoohuoi wale ia, ma ke ano he kanaka ia e kue ana paha i ke Aupuni Moi a i kekahi paha o kona mau luna koikoi, ua kiola koke ia oia iloko o keia halepaahao weliweli. Elike me ka weli ia o ke Towera o Ladana i kona mau la, ma Enalani, pela no ka Basetile ma Farani. O ka hoohiolo ia ana o keia hale paahao e ka inaina o na kanaka e haawi i ko lakou mau ola ponoi iho, ma ka alana ana ae ia lakou ma ke kuahu o kekahi haunaele kuloko i mea e hoohioloia ai keia hale, a hoonohoia hoi ke anuu mua o ka haulehia ana o ke Aupuni Moi, a ku ke kahua o ke Aupuni Repubalika ma Farani. Ma ke au e nohoalii ana o Kale V no Farani, oiai hoi o Hugo d' Aubriot he Meia (Mayor) no ke kulanakauhale o Parisa, oia ka wa i hoomakaia ai ke kukuluia ana o keia hale. Na "Meia" Hugo i hoonoho i ka pohaku mua o ua hale la ma ka la 22 o Aperila, ma ka makahiki 1370, a o ua kanaka la nohoi ka paahao mua loa i hoomanalo ia ai ua hale la. Ma ka la 14 o lulai, 1789, oia hoi ka wa e nohoalii ana o Lui XVI ma Farani, ua houlmilu ae la he 12,000 kanaka i hoolako ia lakou iho me na mea kaua, e loaa ana ia lakou, a lele kaua aku la maluna o na koa kiai o ua hale la, mahope iho hoi, o ka hoole ana o ke "Kiaaina" nana e kiai ana ua hale la, aole e hookuu i na pio elike me ke noi aua poe la. Ua hoomakaia he kaua hahana, a ua ala mai la na kanaka mai kela ame keia wahi mai o ke kulanakauhale a kaua aku la i na leoa o ke Aupuni Moi. He oiaio, ua lilo pio ua hale paahao weliweli la iloko o na lima o na kanaka makaainana, me ka nana ole ia ae o nei mea he "Alii," e keia poe; a na lakou i hookuu i na poe paahao i hoopaaia maloko o ua hale la.

Ua manao kekahi poe, ua unuhiia ka huaolelo Bastile mai loko mai o ka huaolelo bastion, oia hoi, he papu; a manao hoi kekahi poe ua loaa ia huaolelo noloko mai o baster, o ke ano, e hooluolu, e hoomalielie, e hoo-na-na i ka inaina, i ka huhu a pela aku. Ua manao ia mamuli o ka hoopaaia ana o kekahi kanaka maloko o keia hale, e hooluoluia ai ka manao o ke "Alii." I ka wa e komo ai ke kanaka iloko nei o keia halepaahao, aole ona wahi manaolana i koe no ka pakele. Malaila ia e paa ai a hiki i kona make ana. Ua ikeia ka ehaeha, ka walohia me ka pilikia o ka poe i paa maloko o keia hale, mamuli o na palapala a kekahi kanaka i kakau ai nona ka inoa o Danry, ma ka la.l o Mei, 1762, i kakau aku ai ia M. de Junilhae, ke "Kiaaina" nana e kiai ana ua hale la, ma ka wa e nohoalii ana o Kale XV, a penei ua palapala la: E kuu Haku—He hoopau manawa wale no anei ka uwalo ana aku ia oe? Ua haawi ia aku ke aloha i na holoholona; he kanaka hoi au. O ka umikumamaha makahiki keia o kou mau nohona ehaeha; ke nonoi nei au ia oe e ae mai ia'u i elua hora i kela ame keia la, no ka hele holoholo ana maloko o ka mahinaai, a i ole hoi ia, maluna o ka hale towera. Ina hoi, e lilo ole ko'u nohona loihi iloko o ka ehaeha, i mea e konoia aku ai oe no ka loaa ana mai ia'u o keia lokomaikai, alaila, e haawi mai no ia'u i ka'u_e noi aku nei no ka pomaikai o ko'u mau maka. Ke aneane nei au e makapo loa. I Eia mai he wahi opeope, a'u e poloai aku nei ia oe, e haawi aku oe i ka mea nana ia, no'u nei. Ma oke aloha la o ke Akua, e kuu Haku, e aloha mai oe ia'u—ke make nei au. O ka lua o kana palapala ma ia la hookahi no, ua kakauia aku i kekahi wahine koikoi o ke aloalii o Farani, he wahine kuaaina ui ia i laweia mai e ka Moi Lui XV, a hoonohoia malalo o kana hanaiahuhu ana. 0 kona inoa "Aloalii" oia o Madame de Pompadour. A penei ia palapala: E ka Madame—lna ua lilo, ka manao makee ikaika a'u i hoike ai, i mea e pakele ai kou kino, i kumu nou e inaina ai, ke kiola aku nei au ia'u iho (ma ka uhane hoi) ma kou mau wawae a nonoi aku ia oe i wahi aloha, a nonoi pu aku i umi tausani kala ana mai. Ma o ke aloha la o ke Akua, e aloha mai oe ia'u.

E loaa ana ia maloko nei, he \>ahi mea na'u i hana na ke Alii. * * * * * Eia au i keia wa i ka 14 o ko'u mau makahiki o ka hoopaahaoia ana. Ua nawaliwali loa ia au. Ke manaoia i wa kupono loa e hoomahaia ai keia mau ehaeha o'u; eia ka wa kupono. He aloha kai haawiia i na hewa apau: e hoopoinaia na mea apau o ka wa i haia i keia wa, a e kanuia hoi no ka wa mau loa; e aloha mai ia'u; ia'u nei, ka mea e pulama mau i kou pomaikai; a o ka'u panai, oia no ko'u pule mau ana aku i ke Akua e kau mai i kana hoopomaikai hemolele maluna ou, ame kou ohana i aloha nui ia. "Bastile, Mei 1, 1762." O keia ae la ke ano ame ka moolelo e pili ana i keia la hoomanao kiulaia o na kanaka Farani.