Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 31, 31 July 1896 — Ka Hooale Waiwai. [ARTICLE]

Ka Hooale Waiwai.

O kekahi kumuhana waiwai loa keia i kupono ke noonoo nui ia e na kanaka Hawaii. Ke ike nei kakou, aia na lahui e ae, no lakou na hookuene ana mawaena o kakou nei, ke hooikaika nei me ka pauaho ole ma ke alahele o ka hooulu ame ka hooiaupai ana i ka aina me na hana holomua. Ke ku mai nei na mahiko nunui ma kela ame keia mau wahi o ko kakou mau Pae Aina nei, na mahi raiki, na kula hanai holoholona, na halekuai kukaa a kuai liilii, na alahao, na laina mokuahi, na maLi kope, ame na hana e ae he nui, e ike paka aku nei me ko kak'ou mau maka, he mau hoike maopopo iea no ka holomua o ka hana hooulu waiwai iloko nei oka aina. Aka, o keia mau hana i lilo i mau maka-ha no ka hoopii ana i na pomaikai hooulu, hoolaupai a hoolaha hoiomua iloko o kakou nei, aia maloko ponoi o na lima o na kanaka mai na aina e mai, ame na oiwi ili-kēokeo o Hawaii nei. Ma ka aoao o na kanaka Hawaii maoli, he nele.

He mea oiaio, ua hoouluia a ua kukuluia na hana a makou i hoike ae la, mamuli o ka loaa ana i ka poe na lakou ia mau hana, he huina dala mahuahua, e nee ana mai ka papa mai o na tausani, haneri tausani a hehi nohoi i ka miliona. I ke ku ana o kekahi huina dala nui, i lilo i kumuwaiwai hoohana no kekahi kanaka hookahi, a lehulehu paha, ua loaa ka uhane ola maikai e ku ai ka hana, e oni ai, e hele ai a e hooulu ai i ka pomaikai no ke kanaka a poe paha i kuleana iloko o kela ame keia dala ho»kahi o loko o ka huina dala kumupaa i ku ai ka hana.

E like me ka pananaiki o kahi kumupaa o ke kanaka, pela no ka pa iki o kahi kulana hana e hoohanaia aku ai; a elike hoi me ka mahuahua o ke kumuwaiwai, pela no ka puipui ana ae o ka hana e hoonee aku ai.

O keia mau mea a makou i hoike ae la, he mau mea maopopo loa ia. A o kela ame keia o na hana holomua a kakou e ike nei i keia wa, mawaena o kakou nei, he mau hana no ia—ka hapa nui paha o kakou —a makou e olelo ae ai, ua hiki no i na kanaka Hawaii ke lawelawe. Aka, heaha la nae ke kumu i hiki ole ai ia lakou ke kukulu, ke hoala ae a hoonee i na hana o keia ano, a i ole ia, i kahi hana holomua paha i hoikeia ae la, a ano e ae paha? O ka haina maopopo, oia keia: He poe nele kakou i ka huina dala mahuahua i akoakoa i kahi hookahi, no ka hiki ana e hoala i hana hooulu waiwai, ma ke ana kiekie. He pane oiaio loa keia. O keia nele io maoli no mawaena o ka lahui Hawaii, kekahi kumu nui loa i kaohiia ai lakou mai ke ku ana ma ka papahele hookahi o ka hakoko pu ana me na lahui e ae, ma ka poai o na hana hooulu waiwai iloko nei o ka aina, ma ke ana kiekie, elike me ka nui ame ka mahuahua o ke kumuwaiwai i hoahuia. Nolaila, oka hoahu dala ana a kekahi poe lehulehu mawaena o na kanaka Hawaii i loaa ai ona kumuwaiwai e hiki ai ke hooulu i kahi hana kalai waiwai o ke ana kiekie, oia ka hana mua loa a ia poe e hana ai. Penei paha e maopopo ai: Ina e olelo kakou, e houluulu ae, a e hoohui ae na kanaka Hawaii he iwakalua tausani ko lakou nui, maloko o keia poai o ka hoahu dala ana. E hookomo ana kela ame keia mea pakahi o lakou i hookahi dala ($3.00) i ka mahina hookahi; ua maopopo ma keia hana ana, e loaa ana he iwakalua tausani dala ($20,000) ia lakou iloko o ka mahina hookahi. I ka piha ana o ka makahiki hookahi o keia-'nee houluulu a hoahu dala ana a keia poe he 20,000 ka nui o na kauaka Hawaii maoli, ua loaa ia lakou he huina dala nui hewahewa: oia hoi, he5240,000. Ua hiki ke hoala ia, he mau hana hooulu waiwai holomua mai loko ae o keia huina dala nui i hoahuia e na kanaka Hawaii. A ina no e hoomau keia poe i ka hoahu ana a piha na makahiki elima. e loaa ana ia lakou he kumuwaiwai o Hookahi Miliona Elua Haneri Tausani Dala ($1,200,000).

O ka ninau nui e ulu mai ana, ma ko makou manao ana, ma keia kulana hoohuihui ana i na loaa, elike ae la me keia a makou i hoike ae la, oia keia: Pehea la e loaa ai ka lokahi like ana o 20,000 kanaka Hawaii o loko nei o ka aina e lulu i hookahi dala ($1.00) a ka mea hookahi, e piha pono ai hoi ka $20,000 iloko o ka mahina mua? Aole paha makou e hewa ke olelo ae, o keia kahi apuepue a puikaika loa o ka hana. O ka hoolokahi ana i na manao ohohia like o 20,000 k£naka e komo iloko o keia pohai o ka houluulu dāla ana, he hana nui ia. A e loaa ana anei he 20,000 kanaka Hawaii e ae ana e komo ma keia hana, a hooko io aku?

E nana kakou i keia: Ke hookaa auhau nei na kanaka he 10,000 iloko nei o ka aina i ke Aupuni, i kela ame keia makahiki, ma ka $5.00 no ka auhau kino; nolaila, e loaa ana i ke Aupuni he $50,000. Aka, he mau agena ko ke Aupuni e noho ana ma kela ame keia Apna Ohi Auhau o loko nei o ka Pae Aina holookoa; a o keia poe Agena ka poe na lakou e ohi a e houluulu ana i keia mau dala elima a kela ame keia kanaka e hookaa ana no ka Auhau Kino. Maluna oke alahele elike me keia, i manao ai makou, ua hiki no ke hookoia ka hana houluulu a ohi dala mai na kanaka Hawaii mai he 20,000 i kōmo iloko o keia poai 0 ka hana houluulu waiwai a makou 1 hoakaka ae la. Malia hoi, he hana i oi aku ka kekahi i ike ai no ka holopono o keia kulana houluulu dala, alaila, he mea pono no ke hoike mai ia mea ia makou i kona manao ma ka hoakaka ana mai i na mea ana i ike ai he pono, a ua noa ko makou nei mau kolamu no ia mau manao. O ka loaa ana o kekahi kanaka i paulele ia e ka lehuleliu o na Hawaii i ohohia no keia hana, kekahi mea kupono e noonooia a e imiia ai hoi a loaa. Oka loaa ana o ka hana i manaoia ai no ka hoohanaia ana aku o keia mau dala kekahi mea nui e pono ai ke hanaia. Ua noa ko makou mau kolamu no na manao hoakaka akea o ka lehulehu ma keia kumuhana.