Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 32, 7 August 1896 — UA HALA O REV. E. BONA. Ua Hoomaha aku la i ka Lahi ma kela ao. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

UA HALA O REV. E. BONA.

Ua Hoomaha aku la i ka Lahi ma kela ao.

Aole o kakou kauhale e uaau ana ; maanei. ke pa-e mau mai nei kela j olelo i pa-e pinepine mai ia kukou. > "O ka hana i loaa i kou lima e hana. e hana koke oe." 1 Ma ka po o ka Poaha Ia 23 o lulai, , 1596, ua oluoiu i ka Mea Mnna Loa ke ! kii ana mai i ka hanu ola o ka Makua j Rev. Elias Bona. a hoomaha aku ia ' iaia ma na keena nani a ko kakou Haku aloha i hoomakaukau ai no ka- : kou. ; O kakou ea na mea i koe. e kaei i ka ' puhaka. e hpoikaika. oiai ka la. no ka j mea. he pokole ka manawa. Pomaikai ka poe mnke, ke make iloko o ka Haku. he oiaio wahi a ka Uhane, e hoomaha lakou i ko l:ikou luhi, a o ka lakou mau hana e hahai mahope o lakou. l"a hanauia o Rev. Eliap Bond ma Maine, Mokuaiua o Ame : ika Huipuia i ka Ia 19 o Augate. A. P !St3. mai na puhaka mai o Elias Bonv:. arv».e RrSeka Davis. 'Ua hoonaauao ia nia nu; na kula, a ua puka mai ke ' 'a nui mai

o Bowdoin College, A. D. 1837, a ua komo i ke kula kahunapule, Bangor Theologicai Seminarj', a puka i ka A. D. 1840. Ma ka la 29 o Sept., A. D. 1840. aa mare oia ia Miss Ellen Howell. a na laua mai na keiki e ola nei ehiku, aine na moopuna he nui. Mamuli o ko ke Akua leo kahea iaia no kana luma i',vaena o keia lahui lcanaka. no ka iawe ana mai i ka laniaku o ke ola. nolaila, ma ia mau la no, ua haalele i ku-oia i ka aina, na makua. a mi- na I kini a pau, a au mai la i ke kai loa, a me ka ino o Lae Hao. a ma ka la 21 o Mei, pae mai la i Honolulu. O kona hoa hele ma keia huakai. oia no na inakua Rev. D. Dole, ka makua o ka Peresidena o ka Rcpui»alika o Hawaii i keia wa ka makua Rev. J. D. Paris a me Wm. \V. Rne, he kumukula. a me na wahine a lakou. O ka makuahine Mrs. M. Rice wale no e ola nei o keia huakai i koe. O keia ka helu eiwa o na huakai a na /makua misionari i mai i Hawaii nei. x Ia lakou i pae mai ai ma Honolulu o ka wa no ia'a-na mak'ia misionari mua e halawai ana no ka Ahahui o ka Pae Aina, oiai aia iloko o Mei ka Aliahui ia wa. Ua hooholo koke ka Aha e noho o E. Bond ma ka Ekalesia 0 Kohala Akau, Hawaii. kahi ana i noho hoomanawanui ai, e mahi ma ko ka Haku pa waina, no na makaliiki loihi he 56 a oi. a hoomaha aku la. Ma ke kakahiaka Poaono. ua hoolele ke kapena iaia ma Paoo, he wahi kokoke ekolu mile mai Mahukona aku. No ka nui o ka makani, aole i ku ka moku ma Mahukona kahi ku mau o na moku. Ua pii wawae mai ka makua E. Bond a kahi i loaa aku ai i ka lio, no ka mea, elua wale no lio o Kohala nei ia wa. Hookahi no na misionai i, a hookahi no ke alii Naihe, a o Boiul wahine hoi, ua lawe ia mai e na kanaka ma ka manele. Ma ka Poakahi ae, ua komo koke no oia i ka hana, ma ka hui pu ana me na kanaka. A hala na pule elua, ua kukulu oia he kula ao kumu, o keia kula. he kula ao aku a ao mai, oia hoi. ua ao aku o Bond i na kumu a ua ao mai na kumu ia Boml nia ka olelo Hawaii. Oiai oka nui o na kula mai Awini a hiki aku i Waika, he 32, a pela no ka nui o na kunui ma kelu kula kumu. Ma ka la 14 o Sopt., IS4I, ua kukulu ola I ke kula wae, kahi i hoonaauau ia ai na keiki he nui o Kohala nei. Ua lilo kekahl poe o lakou i mau koo no na hana o ke Aupuni o keia ao, a o kekahi poe hoi. im lilo he mau allhikaua no na hana o ko leau Aupuni, a o keknhi poe hol, ala ma na hamt like ole. Ua hoopau ia nae ke kula mu 1 ka A. D. 1877, oiai i hoala ia ke kula olelo haole. ma Kohala nei ia wa. O | kana hana nul iloko o keia mau la mua. oia kona ao ana i ka olelo, a me ka haku ana I ka haiolelo ma ka oU ; lo Hawaii. Ua lilo ka niakua L. Laiana i mea kokua nui iaia ma na hana o ka [ Ekalesia. Aole emo a 1110 o E. Boml ! he kakaolelo akamai loa ma ka oielo ! Hawail. Ekolu ana mau luakini i kukulu al, elua he mau luakini Hawaii, i uhlla [me ke pili la-i i hana noeau ia. O ka lua nae o keia mau hale, ua hoohina ia e ka makani Kona mamua o kona paa ana. O ke kolu, oia ka iuakini e ku tv i i keia wa, he pohaku i uhiia me ke pili !aau. Ua paa keia hale i ka makahiki 1858, nona hoi na makahiki h» K{ i keia wa. Ua kukulu pu ia no hoi he mau hale halawai ma na apana.

Ua hookomo ia iloko i ka Ekalt**ia m hoahana'i a ua n;i mea » pau i li!o no r.ui kana mau hana kokmi no k:t j«>i:o rue ka h*->iv>mua o ko lesu Aupuui Iwa.-na o r.a lahui like olf. a t> ka oi loa aku i kei* lahui Hawail. 1 ka piha ana o na makahiki o kuna ola ana ma keia ao. ī k* kauahiku. ua waiho aku oia i ka noho kahu ana no ka ekaieeia ana i aloha nui ai. a ua kahea ia na mea ekolu i kahu. a htw kahi o iakou i ae aku. oia ke kahu e noho nei i keia wa. e pani i kona hakahaka. Ua noho pu k*< kahu hou nu* ka makua. no na makahiki he umikumamakahi. me eono malama a m«> iwa-kalua-kumamakolu la. l'a piha keia mau makahiki he umi a oi iaia. me ka ma'i kunu ikaika loa. i ka po a me k* ao. a nie ia ano no a hala wale aku la. Iloko o na makahiki eiima i hala aku nei, ua moe m?tu oia ma kahi m»»* 4 nie na ehaeha he nus e hoomanawanui ana i na pilikia eia nae. aole i lohe ia. kona leo ohumu a hoino &ku i ke Akua. O ka mea i hoea mai kona \vaha mai. oia kona hoomaikai aku i ke Akua. me ka i ana. "0 ko ka Haku m:\kemake ke hooko ia e pono a». h* nui ko'u makemake e h«>i akii in<- ka Makua." Ma koia wa pilikia. aole oia i hoonele i na kokua no na hana <> ko lesu Aupuni. ua oia mau kona ho»>mohala ana i kona lima lokoniaika; !h> ka hana a kona Haku.

O keknhi mea i ikeia no Bond, aole oia he Uanaka hoikeike iaia iho no kona ■ nau kokua. I ka wa i konio ;ii ke Kuia Ha'nai o Hilo i ka pilikia. a nui ka pilikia o na kahu. me ka imi ana i.kahi.e pau ai kela pilikia. l"a hoouna 'aku o E. Bond i ke dala e hoopau ia ai'kela pilikia me ka papa pu aku. aole'e hai aku nana ke daia. Ta p;:i>a ka paP<'' kahn, a ninau i ka mea nana ke dala i pau ai kela pilikia o ke kula, oia ka Lyman. "Na kekahi makamaka." Ma ka hoike makahiki a ka puuku o ka Papa Hawaii imua o ka halawai o ka Aha Pae Aina, i kela' ame keia makīihiki, ua hai mai oia. "na' ke\ahi •iiUikann-.ka <• ima ilala." me kona i mai na ka mak>>a Bona keia niau dala. "aohe .makemake o Bona e hai ia kona i inoa." i Ku.mau oia ina keia Ekalesia. h<» ko:i | -wiwo ole. e paio ana i ka paio maikai. >a e aiakai ana i kanaka iloko <> ka ha!e !ana o ke ola. Aole no na huna wale no o ',o lesu Ekalesia ma K»»hala Akau nei. aka. no na hana o ke Aupuui ikawa o ns Moi i hala e aku. l'a kau maluna o kona poohiwi na hana o ka oihana hoonaauao ma Kohala n»*i. a ua ike ia ka holoniua o na knla i kona manawa. Ua unuhi oia i kekahi buke no na kula. oia ka huke "He ninau no ka ' Palapala Honua Poepoe,' i lilo hoi i mea ao nui ia iloko o na ku!a Hawaii o keia Pae Aina. Ma ka hooholo ia ana. e kuai ia na aina Aupuni i na lui naka. ua lilo o Bond i mea kokua nui ( i ke Aupuni, ma ke ana ana i na aiua 1 mai Awini a Waika, a no ka pomai-kai , hoi o ko Kohala nei poe, a no ka oono o ke Aununī. : I ka wa o Mr. Wm. Lee ka Lunakanawai Kiekie o ke Aupuni Hawaii, 0 ka makua Bontl kekahi e kokua iaia nui ka hana ana i ke Kanawui Kivila, a ma ka hale o ka makua Hond laua 1 hana ai ia mea. He makua o Bot.-d i pilia me ua manao aloha no keia lah ii auo ka hana aka Haku aloiia. (> kana olelo hoohina "mui paupauaho i ka hana, e noho me ka hoomaiiawauui, a na ka Haku e kokua mai " l'a hala o Bond, aka, o kana tuyu hana. k* ku | nei he kia hoomanao e f»oi«u oie ai. | O ka uui o kona uiau la o keia ola aaa, i he kanawalu-kumumawalu im- uaii-ku-j mamakahi malauia me eha ia. Ma ka , luakini iut haua hop«* toa uo kt. ua bua | kai, a (u>i aku I kahi mau. "O ka ikh» i nui a me ka pw uuku aia uo incdaila. k I Owau ke he!e aku ana i ona la, aoie oia e hoi hou mai ana ia'u nel, Nana »o J i haawi mai a hana ila .v<- aku. K 1 Uoomaikai iu Keua iaoa " i Me ka wuiohia W. KKKI'KWA

REV. ELIAS BOND.