Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 34, 21 August 1896 — POWAIA O KIMO KAMABELA! Ka Ona Miliona o Lahaina ma Kapalakiko!! [ARTICLE+ILLUSTRATION]

POWAIA O KIMO KAMABELA!

Ka Ona Miliona o Lahaina ma Kapalakiko!!

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Belgic ma ka Poaono aku nei, Aug. 15, i loaa mai ai ka lono. kaumaha a hoolele hauli, mai Kapalakiko mai, no kekahi ulia poino i kau aku maluna 0 Kimo Kamabela, Jta "Ona Miliona o Lahaina," mamuli. o. kona hoowalewaleia ana e o 01iver W. Winthrop kona inoa, e hele laua e ike 1 kana wahine, ma kahi mamao loa mai ka hale hotele a Kainabela ma i noho ai, a ma ia hana ana, ua komohia aku la keia kamaaina kuonoono o Hawaii nei iloko o ka pllikia, i ku maoli no i ka make. A penei ka lono ano nui i loaa mai ia makou no keia pilikia ana o nei kamaaina kuonoono okakounei: Ma ka auiha la Poakahi, Aug. 3, haalele iho o Kimo Kamahela i kana wahine ma ka hotele Occidental, ma Kapalakiko, me ka olelo ana mai i kana wahine e hele ana no ia a hoi mai. O kona kokoolua ma keia hele ana, he haole malihini no ia, aole no oia i kamaaina i na poe paahana o loko o ka hotele. O keia wa a Kamabela e hele nei me keia haole, he wa ia no laua, me kana wahine, e makaukau ana no ka huli hoi mai no Honolulu nei ma ka mokuahi e haalele aku ana ia laila (Kapalakiko) ma ke kakahiaka Poalua ae. Ua loaa ko laua mau palapal uku-moku no ka hoi ana mai. Ia hele ana ma keia auina la Poakahi, aole oia i hoi iki mai a hoea i ke ahiahi ana, a hoea i ka Poalua, aole no ia i huli hoi mai, noiaila, ua kauoha ka wahine e hoopau ia ka waiwai o na tikiki uku moku. Ma ka hora 9 o ka po Poakolu, ua hoi mai la oia i ka hotele, ua hele a nawaliwali, me ke kau ana o kekahi mau wahi alina liilii maluna o kona mau maka. I kona hoea ana i ka hotele, ua kauoha koke ia o Kapena makai Lee, a mahope iho o kekahi mau kukai kamailio ana, ua holo aku Ia ia ame Kamahela maluna 0 kekahi kaa a hoea i k«kahi hale-ma Alanui Kaleponi, helu '4109. Ma keia hale i olelo ai o Kamaheia, oia kona jvahi i hoopaa ia ai, i hioopaa pio ia ai iioko o na hora he 48 a oi aku e elua mau kanaka, a na laua i aihue mailoko aku o kona mau pakeke he $305, ma ke dala maoli, me ka hookikina ana hoi iaia e kakauinoa oia malalo o kekahi bila kikoo dala no ka huina o $20,000. Ua hoike oia, o ke alakai nui nana i hana i keia hana maluna ona, he haole, ia nona ka inoa o 01iver W. Winthrop, a o kona kokoolua, wahi ana, he kanaka ia i uhiia kona mau maka me kekahi palulu maka, a ua mau ka paa ana o na maka o ua kanaka la rr.i ia ano, no elua la ame elua po i paa pio ai oia. Ma ka Kamabela olelo hoike, ua ki ia mai' oia i ka pu e keia kanaka 1 paa kona mau maka i ka uhiia me ka pale, oiai ko laua aumeume ank. Ma ka Poakolu mai kona hokuuia ana, a nana i alakai aku iaia a hoea i kahi o ke kaa "hapaumi," ma alanui Greary, oiai hoi, ua mahuka mua aku o Winthrop. O keia kanaka o Winthrop, ua hookolokolo ia oia ma kela makahiki aku nei, no ka haawi ana i ka laau make ia Mrs. Jennie Matthews ma Laurel Hill Cemetery, a ua hookuuia nae oia. KAMABELA IMUA O KA AHA KIURE NUI. Ma ka auina la Poalima, ua ku o Kimo Kamabela imua o ke Kiure Nui, a hoike aku la i ka mooielo o kona halawai ana me Winthrop ma ka Hotele Vendome ma Sana Jose, ke ano 0 kona halawai hou ana me ia ma ka Hotele Occidental maloko o keia kulanakauhale; kona hele pu ana me ia (Winthrop) ma ka auina la Poakahi 1 ka hale helu 4109 o Alanui Kaleponi; kona pepehiia ana e Winthrop ame •kekahi kokoolua ona i hoomaopopo ole ia na helehelena, kona powaia ana, hookomoia ana o kona waha i ka welu, ame kona hauhoaia ana i ke kaula, kona hanai ole ia ana i ka ai no kekahi wa loihi, kona hooweliweliia, kona kauohaia ana e na mea na laua oia i hoopaa e kakau i kekahi mau palapala kikoo dala, ame kona hookuuia ana, mahope iho o kona paa ana no elua po ame elua la, me ka haawiia ana mai iaia he 5 keneta no ka uku kaa hapaumi e hoi ai i ke kulanakauhale (taona). Mahope iho o ko na kiure lohe ana i ka Kamahela moolelo, ua hoopuka lakou i mau palapala hoopii hoahewa e kue ana ia 01iva W. Winthrop ame John Doe no ka powa ana ame ka hoana e eha, me ka manao e lawe i ke ola me ka manao ino. Eia ka moolelo piha e pili ana i keia hana puuwai eleele, i hoike ponoi ia ai imua o ka lunahoomalu o na kiure, oia o Maskey: Elua pule i hala ae nei, wahi a Kimo, iaia e noho ana ma ka lanai o ka Hotele Vendomme ma Sana Jose, e kamailio ana me kekahi hoaloha ona, no na mea e pili ana i na mokupuni (o Hawaii nei) ia wa i hele mai ai kekahi kanaka. ana i hoomaopopop ai i kona inoa maliope mai, o Winthrop, a me he mea la ua lohe mai oia i na mea i kamailio ia mawaena o laua nei (Kamahela ame kona hoaloha), a ninau mai la iaia, ina paha mai Honolulu mai oia. Ae aku la o Kama.bela, ua hoomaka mai la o Winthrop e ninani-

nau mai iaia no na mea e pili ana i na kulana oihana kalepa ame oihana mahiai ma na mokupuni (Hawaii nei). Olelo mai ia ia, o kona kuai lilo ana aku no ia i kekahi aina hanai holoholona no $70,000, a ua makemake oia e hookomo ia mau dala ma ka oihana mahi kope. Olelo mai Ia nohoi oia ia Kamahela, makemake loa oia, ma Honolulu e noho ai, no ka pono o ke ola o kana wahine. Ninaninau mai la no hoi oia ia Kamahela, no ke ano o ka ea malaila (ma Hawaii nei) a ua makemake ia e ike i ko Kamaoela manao, ina paha he mea no kana wahine e pono ai. ka loaa ana iaia ma keia loli ana o ka ea. , Pane aku'la o Kamabela, manao ia he mea ia nona e pono ai. Olelo mai Ja o Winthrop, ua kamailio oia me kana wahine no ia mea, alia, ua makau nae oia i ka loihi loa o ka holo ana i ka moana, manao oia he mea ia e hoopilikia loa ia ai kona ola. A 0 kana mau hooikaika ana apau, wahi a Winthrop i hai mai i kona hoaloha hou, aole hiki iki iaia ke hoohiili ae 1 ka manao o kana wahine, ma ke auo, he mea e pono ,ai kona ola, ma ka hele ana ma keia huakai moana, aole hoi ia he mea e pilikia ai. Mahope īho o keia wahi kamailio maikai ana, hoike aku la no o Kamabela imua o ke kiure nui, ua kaawaie oia mai a Winthrop mai, aole hoi oia i ike hou iaia a hoea wale i ka auina la Poakahi. Ua huli hoi mai oia, mai Sana Jose mai, ma ke kakahiaka Poakahi, a hele mai la no ka Hotele Oecidental. Ma ka auina la, iaia e kamaiUo pu ana me kekahi mau hoaloha ofla maloko o ke keena oihana q, ka holele, komo mai la o Winthrop a hele mai la imua ona. Mahope iho o kekahi mau kamailio liilii wale ana, kamailio hou oia no ka makemake ole o kana wahine e hele pu me ia i Honolulu nei. Oielo Kamabela, ua haaleie iho oia ame Winthrop i ka hotele, hele aku la ma ke Alanui Kamahela a hiki i Clay, a olelo mai la hoi o Winthrop o na kaa "hapaumi" ma ia alanui, oia ko laua mea e hoea aku ai i ke alahele pokole loa i kona hale. Kau laua maluna o kekahi kaa a holo aku la maluna o ua kaa la o na Alanui Clay me Sacramento, me ko laua. kamailio ana nohoi ia wa a laua e holo nei. Holo aku la laua, a holo no, wahi a Kamahela, a hiki i kona uluhua ana, a kamailio aku la oia ia Winthrop, i ka loihi launa ole mai o kona wahi i noho ai mailoko mai o ke kulanakauhale: Pane mai o Winthrop he mau wahi kulana-hale (b!ocks) kakaikahi wale no koe a hoea aku lai.a" i kona hale. Mahope iho o ko'laua hoomau ana i ka holo ana aku, wahi a Kamabela, haalele iho la laūa i ke kaa, ma kahi ana i ike ai mahope mai o ke Alanui Akolu ia (Third Avenue) a heie aku la laua ma kekahi alanui, ana i haiia* mqi mahope mai, o ke Alanui

Kaleponi ia. Hele aku la laua ma keia alanui, no k'ekahi maaawa, a komo aku la iloko o kekahi hale. KE KUPAA ANA—KANI KA PUPANAPANA —HĀLA-HIA KA POKA —KA HINA ANA — KE KUPEEIA ANA. I ke komo ana iloko o ka hale, wahi a Kamahela, ua hookamakamailio mai la o Winthrop iaia. He mau minute ko laua kamailio ana; alaila, ninau aku ia o Kamahela ia Winthrop no kana wahine. Pane mai la o Winthrop, aia ma kekahi aoao o ka hale a he hoi mai koe. Alaila, hoomauia ke kamailio ana. Aole i liuliu keia wa o ko laua kamailio ana, komo mai la kekahi kanaka iloko o ka rumi, ua paa kona mau maka i ka palulu ia, a ma kona (ko Kamahela) inanao aku, he hainaka eleeie ua mea la i paluluia ai ma ka inaka o ua kanaka la. Kau mai la oia i ka pu panapaua i kona poo, a kauoha mai la iaia e hapai i kona mau lima iluna. Ua pane aku nae oia, aoie loa oia e kau i kona mau lima iluna ma o ke kauoha la a kahi kanaka, me kona olelo aku i ua kanaka nei, e ki mai i kana pu. Ia wa i aumeume ai o Kamahela me ke kanaka i palulu ia na maka, a mahope iho o ko laua aumeume ana, ua hina iho la laua iialo. Ma ka wa o laua i kaawale ae ai, oia ka wa i ki mai ai ua kanaka la i kana pu, a hala-hia ae la ma ka maha o kona (ko Kamabela) poo, puka pu ae la kona papale a kapoo aku la ka poka ma ka paia o ka rumi. I keia wa i hahauia mai ai oia e Winthrop mahope mai o kona poo me kekahi mea kaumaha. Na keia mea i hoohina iaia iho ilalo a pau ae la kona ike no kekahi wa. Oiai oia ma keia ano, ua paa iho la leona mau lima me na hao hoopaa lima, a hoopiha ia iho la kona waha i ka welu. Alaila, hapaiia ae la ia a kau iluna a hoomoeia iho la maluna o kekahi moe iloko o ka rumi, a hauhoaia iho la a paa i ke kaula. Hoopaaia aku la kona mau wawa'e me na kaulahao a paa i na ku mahope o ka moe, pu ia ae la kona mau lima ma ka umauma a nakiikiiia iho la me ke. kaula, a poai puni ae la i kona kino, a komo ae la ma na apo kila e hoopaa ana i na apo hao hoopaa lima. Mahope iho o kona hauhoaia ana a paa iluna o ka moe, ua huli iho la o Winthrop iloko o na ekeeke o kona mau lawe ae la he $250 ma ke dala maoli, a he $55 ma ke dala gula. Lawe pu aku la nohoi oia i kekahi bila kikoo banako (o ke kulanakauhale o Kapalakiko) nona ka huina o $10,000, eia nae, i kahi wa mahope iho, ua hoihoi mai no oia i ua bila kikoo la. I kekahi wa mahope iho o kona hauhoa ia ana a paa iluna o ka moe, ua lawe mai la keia mau kanaka elua he mau pepa lehulehu loa, a hookikina mai la iaia e kakau i kona inoa. O keia mau

pepa, he mau palapala ia e hooiilo ana i kekahi huina dala nui, a ua hoole oia 1 ke kakauinoa ana ia mau palapala a hoole nohoi i ka heluhelu ana. I keia wa apau e hanaia nei keia mau mea, aia no ke paa la kona waha i ka popo welu. No ko Kamabela hoole paakiki ana, aoie e kakau i kona inoa ua hooweliweli mai la ua mau kanaka nei, ma ka olelo ana, e hana no laua i na hana hoehaeha manaonao maluna o kona kino, a hiki i kona wa e ae ai. Iloko o keia wa apau, ke paa la no oia iloko o ka rumi, aole hoi he wahi manawa i waiho hookahi ia iho ai oia. E kike ana nohoi ke kiai ana a nei mau kanaka iaia. A o ka inoa o ka lua o ke kanaka oia o "Pete," ma kana lohe aku i ke kahea a Winthrop. 0 lee kanaka hoi nana oia i ki mai i ka pu, aole loa oia i wehe iki i ka palulu e uhi ana i kona mau maka, nolaila, aole hiki iaia ke hoomaopopo i kona mau heiehelena. Ma ka Poalua, wahi a Kamahela, mahope iho o .ka hoao hope loa ana ii ua mau kanaka la e koi iaia e kakauinoa i na pepa, ua haalele mai la o Winthrop i ka hale, aole oia i hoi hou mai. Mai keia wa aku a hoea i ke ahiahi Poakolu, aia ke noho pu la me ia ke kanaka i paluluia na maka me ka uhi. I kela ame keia wa. oiai ua kanaka la e kiai ana, ua hele aku oia ia Kamahela e ninau mau ai, ina paha ua mkaukau oia no ke kakau ana i na palapala, eia nae, ua hoole mai no o Kamabela, ma ka luliluli ana o kona poo. Mamua iki iho oka hora 8 oke ahiahi Poakolu, wahi a Kamahela, ua hookuuia ae la oia e ke kanaka maka 1 paluluia, alakai aku la iaia ma ka puka, ma ke alo o lea hale, haawi aku la iaia i 5 keneta i mea uku no kona kaa e hoi ai i ke kulanakauhale. Me ka pololi ame ka nawaliwali hoea aku la o Kamahela i ka Hotele Occidental, a malaila oia i hoike ai i keia moolelo i kona poe hoaloha ame ka makai. Mahope iho o ka-pau ana o kana hoike ana i kana mau olelo, ua ninau ia mai la oia e ke Kokua oio Hoopii o ka Apana, oia hoi, o Hosmer, ina paha ua maopopo loa iaia o Oiiver W. Winthrop, kē kanaka nana oia ipowa. Ua ae aku oia.

KIMO ICAMABELA.