Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 34, 21 August 1896 — Ka Aina Lei Alii o Hauula. [ARTICLE]

Ka Aina Lei Alii o Hauula.

Ke ole makou e kuhihewa, o ke Ahupuaa, a Kalana Aina paha o Hauula, ma Koolauloa, Oahu nei, he aina "Lei Alii" ia, a-i-ole-ia, he Aina Aupuni paha. oka mea nae i maopopo loa ia makou, aole ia he aina i nui na kuleana i loaa i na kanaka ma ke ano alodio. Ke paa ia nei kela aina e na kanaka Hawaii (maoli) malalo o kekahi hoolimalima. He ewalu nae paha makahiki i koe, alaila, pau pono ka huina o na makahiki he kanalima (50) i hoolimalimaia ai i kinohi. Nolaila, o ka makou i manao ai e kamailio aku ma keia wahi, oia keia, he mea pono i ke Aupuni ke mahelehele i kela Ahupuaa iloko o na Apana home hookuonoono a kuai aku i na kanaka e noho la malaila i keia wa, na keiki ame na poe moopuna a na poe na lakou i hoolimalima mua i ua Ahupuaa la. Ua maopopo no ia makou, i keia wa, aole hana ano nui e ae e paahana la nei ma ia wahi, ma ke ano he hana hoowaiwai aina holomua, o ka oihana mahi raiki waie no, a o ka na kanaka hana, e paa la i ua aina la malalo o ka hoolimalima, oia no ka mahiai kalo. He mahiai pomaikai no keia a ia poe ina e loaa ke alaheie nana e hookokoke mai i ka hoea ana-mai oia mau ano waiwai i ka makeke o Honolulu nei. Aole wale nohoi oia wale no, aka, he nui no na kumu hoopomaikai e ae ma ia wahi, a ma na aina nohoi apau o na Koolau, i kupono no ka laweia ana mai no Honolulu nei, a o ka nele i keia alahele, ua hoopiiikia nui ia na poe oia Koolau. No ia mea, o ka nohona hoa aina ana o na kanaka malalo o ke Aupuni, ma ke ano hoolimalima, he hana koikoi no ia, a ka poe i nele maoli i kahi kenikeni, i ka hapa nui o ka manawa, iloko o ka makahiki, e auamo ai. A oiai he ewalu makahiki i koe, alaila, pau keia hoolimalima oia poe, ke manao nei īnakou, o ka wa kupono ioa keia a ke Aupuni e hoomaka ai e haawi i na noonoo ana a hana aku hoi i na mea e hooliloia ai kela Ahupuaa o Hauula i mau Apana aina home hookuonoono. He mea pono ke loaa mua i kela poe e noho la malaila ka hoomaopopo ana no keia mea, i loaa ai ia lakou he wa pono e hoomakaukau ai ia lakou iho i na dala e lawa ai ke kumukuai o ka Apana hookahi.