Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 39, 25 September 1896 — KA HUAKAI POKOLE I KOOL ULOA [ARTICLE]

KA HUAKAI POKOLE I KOOL ULOA

i - < K» V• lUafk»lluM k» Aknm Uln—Ra Mo.,i«lq o ka Hila k» I m N#VaoV —O HakMk»ucMft ka ! lon* o n«'-.KiU »m« k«i« | ®*n m«« ano aai i LkeU mko | ai&]ieJe- ! I He oiaio aat\ taa Knaloa i hoikeia i mal ai e k:i moolelo n Mr. Fornamifr. i i kanuū\ ai ka utu mua loa ma H&waii | nei: a no ia ta«?a. aole paha he Eaea j kanalua ka hiki ana Ke ol<fio me ka i holo!ea. ua kanuia no kahl mau laau | uiu ma keia wahi kihapai nani. Xia- | hope iho o ko'u makaikai aoa i keia | wahi, ua nonoi aku ia au i ka Luna- ; kanawai Kiekie e hookuu mai oia ia'u ] e hei? aku au ma ka'u huakai, oiai aia ; i Kooiauloa ka pahu hopu o ka'u mi- | ?iona. Haaleie iho ia au ia "Keaiohiwai" i to ka inoa pololei ka, keia o ua wahi la). a niau aku la ke kupopou ana o ko'u wahi holohoiona ma ke aiaheie e ike ae ai au i ke kia pohaku kaulaaa 0 "Nanahoa." e ku koili mahh-hie ana 1 ke alo paii o ka mookapu o Haloa. Haia o Kualoa ia'u. hehi au i ka ae one mahamaha o Kaaawa: mai iaiia ; aku hoea i ka makani ahiu o Kahana. I keia wahi ha'i niai la ko'u kokoolua o ka hele ana mai ka iae aku o Kaoio. aia ma ka piii piili ma ka aoao o keia oawa. e aueane ioa ana e piii i | kahakai e ikeia ai kekahi wahi upoho i maluna o kekahi pohaku. me he mea la he upoho o ke kukuli ana o ke kuli oke kanaka. Ua hai mai oia ia'u. oia kekahi kuli o Kana, iaia i kiei ai mai Kahana aku a nana aku i kela aoao o Kaluanui t ?) a ike ai oia i kekahi mau kanaka elua e puepue io'i ana, a no ko ua kupueu nei ike ana i ke anake<> o kekahi iaiani o ka ioi a ua mau kanaka jia kahea aku la oia. ika i ana: "K! Kekee kela lalani a olua '* I ka nana io ana a ua mau kanaka nei i na ialani a laua i hana ai. he oiaio hookahi lalani j i kekee. Huli aku la au nana ia uka j o Kahana ike aku la au i ka.pu-a mai j a ka uwahi iloko o kekahi mau oawa. a hoomanao ae ia au. o ke ahi no paha ia a ko iaiia mau kiui, he ahi hooia i ka lau o ke ki.

Alaila, kamoe loa aku la au a hoea i kahi o ka'u hana i makemake ia ai. oia hoi o Hauula. I ka lae ponoi' o Kapalaoa kuu ko'u maopa o ia hele ana aku, launa pu me ko'u haku hana. a pela nohoi me ko u poe hoaloha oia mau kaiaulu oluolu a maikai. la nei halawai au me Mr. W. 11. Kahumoku, a lulu-lima pu me ia me ke aloha. Ala mai la na hoomanao aua iloko o'u no kela mau la i aui lilo loa aku la e hoonnika ana mai ka M. H. 18S7 a hoea i ka M. H. 18S9 a ma ia hope mai. Hu mai la ko'u aloha no k;i Lunahooponopono Kawainui, oiai o Mr. Kaliumoku no kona hoa pili paa iloko o ia mau la. I keia wahi hoi i hoikeia luai ai la*ti ka moolelo o kekahi mau "Hilu" elna. He mau hilu kanaka keia. a kupua nohoi. O "Kaululena" ka inoa o kekahi "hilu," oia ke kaikuaana ike ole au e kuliihewa): a o'ka.lua o ka/'hilu" oia o Maio, a o ke kaikaina ia. O ka liilu mua. oia o Kaululena. he ekolu ona ano kino—he kino hilu. kino kanaka ahe mano. Oka hilu elua, oia o Maio, he elua uo ona kino, he kino i'a maoli ahe kino kanaka nohoi. ī'a oleloia, ua pae mua laua ma kahi wahi e pili ana i Kawaihoa, a ma laila laua i hookaawale ai. a hele.as la ke kaikuina, oia o Maio. ma Makapuu, e h< I<* ana ma ka liuli Koolau: a o Kaululena hoi hele ae la ia ma ka huli "Kona." Ma na kino hilu no keia a laua e hele nei. Ma keia wa i pae mai ai keia mau "hilu" ma Kawa JU oa. a komo hou ai ma ko laua mau kino hllu a hele hikina kekahi a hele komohana lioi kekahi o Makalii ka inoa o ke Alii e noho ai ahupuaa ana ma Hauula. Elike nohoi me ke ano mau o na lii'o ka wa kahiko, ka lako i na kanaka lawaia ame na pono uohoi apau o ka oihana lawaia pela no ko Makalii noho ana ma Hauula. Nolaila. i keia hele ana mai o Maio, ma ka huli "Koolau" a hoea i ke kai o Hauula, ua ikeia oia, a ua paa iho la oia i ka hopuniia me ka upena e na lawaia akamai a Makalii. He "hilu" nei a Makalii. Ua kaualupeia aku la keia poe i ka ae one, a kanikani pihe ae la na kanaka i ka hel ana o ua i'a nui nei. aole i kana mai! Ua pakakaia iho la ke kino o ua hilu nei a haawiia aku la i na kanaka, oiai hoi kona koko i hee aku ai iloko o ka moana a pualena ula weo ae la o luna o ka lewa i ka ula o ke koko o ua hilu nei.

I keia wa/aia ke kaikuaana I ka !ae o Kaena. laia i nana ae ai iiuna tke ae Ia ia i ka puai o ka ula i ka lev> a, a fke iho la ia ua make ke kaikaina. Noiaila, hoopae keia iaia nei iho i uka o ka aina, a heie kino kanaka tnai ia mai Kaena mai. Aole nohei i kupono ka la i ka 1010 hoea ana keia i Hauula. Heie mai la keia a loaa he haie, e pule- i hu ana i ka i o o ka hllu, me ko ia nei ! mua oie aku i ka poe na lakou ! ia pulehu i'a, lalau aku la keia i ka i'o j 0 ke kaikaina a kiola iloko o ke kai, j peia aku ana«no ua hale a ia nei e loaa ! aku ai ka To o ke kaikaina. Pela ka I ii> nei hele ohi ana i na apana i'o o ke kaikaina ona. elike me ka mea e loaa ana iaia, maioko o kapuahi kekahi a mawaho ae nohoi kekahi. a hoea keia Ika hale o kekahi wahi elemakule. E mama awa ana ia, a i ka makaukau ana o ka inu o ka apu awa o ua wahi kanaka nei. hoomaka ae la ia pule ma ka inoa o na mau hilu nei. oia o Kauiulena ame Maio. I ka lohe an& o Kaululena i ka pnle a ua wahi kanaka nei, ua ike iho la la he kahu keia no iaua. I ka amama aiia oka puie aua wahi kanaka nei. ua inu ae la ia I ka apu awa. Aiaiia, ninau mai la o Kaululeoa i ua wahi kanaka nei: 'Ea. ua ike no nae <paha oe i nel mau akua au e puīe nei—o Kanlulena ame Maio?" Ua pane aku la tm wahi elemakule nel: Mamuii o ka hoike apau I ioaa mai me he mea la o ka Laau Kunu a Cbamberiain, he iaatt ia mai ke Akua mai r no ka pono o ka poe I hoopilikiia. Aole keia he hapai memeue wale aku ma ke ano hookeikei hooiaha; aka, he wahi mea hoakaka wale no.—The Democrat, Carroelton, Ky. E kuaiia ana e oa Mea Kuai Laau Lapaau o na ano apau, BENSON . BMITH & CO. Na Agena uo ki Hawail Pae Aina. fSept.) •