Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 42, 16 October 1896 — Page 4

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Jean Howard
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

I-IAAWINA

 

KULA SABATI

 

IV.   5.  Nov. 1 – Ke kukulu ana i ka luakini.  I Nalii 5:1-12.

 

Hoouna mai ia o Hirama ke alii o Turo i kana mau kauwa lo Solomona la, no ka mea, ua lohe oia i ko lakou poni ana iaia i alii ma ka hakahaka o kona makuakane; no ka mea, he hoaloha mau o Hirama no Davida.

 

2.  Hoouna aku la hoi o Solomona io Hirama ia, i uku la.

3.  Ua ike no oe i ko’u makuakane ia Davida aole hiki iaia ke kukulu i ka hale no ka inoa o lehova kona Akua. no na kaua e puni ana iaia ma na aoao a pau, a hiki i ka manawa i waiho iho ai ke Akua ia lakou malalo ae o kona mau kaupwai.

4.  Aka, ano la, ua haawi mai nei Iehova ko’u Akua i ka maha a puni, i ole he mea ku e, aole hoi mea e popilikia ai.

5.  Eia no hoi, ke manao nei au e kukulu i ka hale no ka inoa o Iehova ko’u Akua mamuli o ka Iehova i olelo mai ai ia Davida ko’u makuakane, i ka i ana mai.  O kau keiki au e hoonoho ai maluna o kou nohoalii ma kou wahi, oia ke hana mai i hale no ko’u inoa.

6.  Ano hoi e kauoha ae oe e kalai lakou i mau laau kedera no’u, mai Lebanona mai:  a o ka’u poe kauwa kekahi pu me kau poe kauwa; a e uku aku wau ia oe no kau poe kauwa e like me kau olelo a pau; no ka mea, ua ike oe, aohe mea iwaena o makou e akamai i ke kalai laau e like me ko Sidona.

7.  Eia kekahi, i ka lohe ana o Hirama i na olelo a Solomona, olioli nui ae la ia, i iho la hoi ia, E hoomaikaiia o Iehova i keia la, ka mea i haawi mai la Davida i keiki naauao maluna o keia lahuikanaka nui.

8.  Hoouna mai la o Hirama io Solomona la, i mai la, Ua noonoo ae nei au i na mea au i kauleo mai ai ia’u; a e hana no wau i kau mea e makemake ai a pau i na laau kedera a me na laau kaa.

9.  E. lawe ae ka’u poe kauwa mai Lebanona ae a kahakai; a na’u no e alo aku ia mau mea ma ke kai, ma na huina laau lana, i kahi au i hoomaopopo mai ai, a e hoopae aku au ia lakou malaila, a e lawe ae oe; a e hooko ae i ko’u makmake i ka haawi ana mai i ka ai no ko ka hale o’u.

10.  Pela i haawi mai ai o Hirama i na laau kedera a me na laau kaa e like me kona makemake a pau.

11.  A haawi aku la o Solomona ia Hirama i na kora hua palaoa he iwakalua tausani i ai na ko kona hale, a me na kora aila maemae he iwakalua.  Pela i haawi ai o Solomona ia Hirama i keia makahiki keia makahiki

12.  Haawi mai la hoi o Iehova i ka naauao ia Solomona e like me kana olelo hoopomaikai ia ia:  a he kuikahi like ko Hirama me Solomona, a hana pu iho la laua i berita.

 

Pauku Gula.  Halelu 127:1 – Ina aole o Iehova e kukulu i ka hale, hoikaika makehewa ka poe nana e kululu.

 

Manao Nui.  E pono ke malama mau i ka halepule.

 

Olelo Hoakaka – Ua hoomaka koke o Solomona e hooko i ka manao paa o kona makukaue.  Ua hoiliili e o Davida 500 iona gula, 1000 kale 1100 oia i paiapaia kuikani me Hirama, ka moi o Turo.  Mai ona mai ua loaa iaia  ka poe paahana akamai, a me na kumulaau kupono no na kaola, a me na oa, a me na paia o ka hale.  Ua hooliuliu oia i mau makahiki ekolu ma keia mau hana.  Ua hoomakaukauia ke kahua ma ka mauna Moria, ma ka kahua hehi huita o Arauna.  2. Sam. 24:18-25.  Aole keia luakini he hale nani wale no, aka nae ua kukuluia ma ua hale la na manaolana a me na hoihoi o ka lahui Iudaio.  Ua lilo ia i kiko waena konu o ke oia o ka Iseraela.  Ua hoomakaia ka hana Mei 2, M.K. 1012, ua pau ka hana Novemaba, M. K. 1005.

 

  1. Hirama-ua nohoalii e oia ia wa he mau makahiki 12.  2.  Solomona – ua malamaia keia, mau palapala no ka wa loihi ma ka waihona aupuni o Turo.  3.  Davida –ua noho laua me Hirama me ke kuihahi.  4.  Maha – mak ke ano he hooilina mamuli o ko Iehova olelo mua.   I Oihanalii 22:9.   5.  Keiki – i oleloia 2 Sam. 7:12, 13.  6.  Kedera –kaulana loa keia laau no ka nui, a me ka mau ana.  He laau ula ia ame ka awahia, e ulu ana 1000 mau makahiki, 70 mau kapuai ke kiekie.  Ma kekahi ulu laau ma Lebanona i keia wa he mau kumu laau kedera 12, nona ke ana puni 18-47 mau kapuai.  7.  Hoomaikaila –he olelo hoohanohano paha wale no keia, oiai aole i hoomana aku o Hirama ia Iehova.  8.  Makemake, --me ka pomaikai nui i ka mea kuai mai a me ka mea kuai aku.  No kekahi na hui@a, a me na mea ai; no kekahi na papa laau a me ua pohaku i kalaiia.  Ma keia oihana kalepa ua loaa i kekahi i kekahi ka pomaikai hou ae.  9.  Lana –aole i hookomoia iloko o na moku.  10.  Kaa –he huaolelo Hawaii keia no na papa laau o na ano okoa mai ua aina e mai.  Ma ka olelo Enelani ua kapaia keia ano tir. E like ke ano me ko na papa mai Amerika komohana akau mai, i kapaia ma Honolulu.  Northwest.  11.  Kora –he mea ana ludaio; ua like ka nui me na busela 8.  Iwakalua ma 2 Oihanaliii 2: 10.  Iwakalua tausani b@to:  ua like ia me 1,000 kora.  -1.  Nanuao, -- no Iehova mai keia haawina ia Solomona.  Ua kukuluia keia luakini ma ke ano he wahi noho no ke Akua, aole he hale halawai no ka lehulehu.  Ua akoakoa lakou ma na pahale, no na kahuna mohai kekahi no na kane Iudaio kekahi, no na malihini kekahi.  Aole i loheia na leo o na mea paahana, 1 Nal. 6:7.

I.         Ko Solomona hana. 1-6.  Nowai mai na kokua ia Solomona?  No ko wai pono ua makaukau o Hirama e kokua ia Solomona?  Heaha ko Solomona olelo e pili ana i kona makuakane?  Heaha ko Solomona pomaikai ano nui?  Heaha ka nani oi, ke kaulana o na kaua, ke kuonoono o ka maiuhia/  Heaha ka hana ano nui a Solomona i makemake ai?  Heaha ke wanana nana e hooko ai?  Heaha ko Solomona noi aku ia Hirama?  Heaha ke kumu kuai no na Paahana, na laau, na pohaku?  Heaha ke kumu no ko Solomona noi ana pela ia Hirama?  Heaha ka uku hana mai ia Solomona mai i ko Hirama 2 Oih. 2:10?

II.       Ko Hirama hana, 7-11.  Ua ae mai anei o Hirama i ko Solomona noi me ka oluolu?  Heaha kana olelo hoomaikai?  Heaha na hana a Hirama i lawelawe ai@  Mahea na kumaiaau nui @@@@ @@@@ @@@@@@   ku lakou ia Ierusalema?  Heaha na mea i kaa ai ia Hirama @@@@ ia Solomona mai?  Ma ka oihana @@@    3 pono anei ae eo kekahi i kekahi.  @@@@ ole paha e loa ana anei na pomaikai i na mea elua?

III.     Ko ke Akua haawina.  11.  Heaha ko ke Akua haawina ia Solomona?  Pehea e hoikeia ai no ano maikai o ka hale pule?   Heaha ke ano maikai o ke kumu?  Heaha ke kumu no kona nani oi?  E pono anei ke oi aku ka nani o ka hale pule?  Ua kukuiuia anei ka hale pule no ka pono o kekahi mau mea kakaikahi?   Pehea e like ke ano o ka hale pule me ko ke aupuni o Iesu?  Pehea e like ke ano o ka hale pule me ko ka mea manaoio?  Pehea e like ke ano o ka luakini me ko ka Ekalesia?  Heaha ka manao ano nui ma ko kakou kukulu ana i na hale puie?

Manao Pili – 1.  Heaha kou luakini e kukulu ai no Iesu?  2.  Ua makaukau anei oe e haawi aku i ke Akua i kou mau waiwai makamae?  3.  E loaa ana anei i ko Iesu mau paahana he mau pomaikai?  4.  Pehea i houmakaukauia “na pohaku ola.”   1 Pet. 2:5, no ko Iesu hale?  5. Ua loaa anei i na kanaka na pomaikai kupono mai ko kakou mau hale pule mai?

 

 

MOOLELO O KA AHAHUI EUANELIO O KA MOKUPUNI O OAHU.

 

Halawai ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu ma Kaumakapili.  Oct. 7, 8 hora 10 A.M.

 

Na ka Lunahoomalu mua o ke kau i hala, Rev. J. Kekahuna i wehe i na hana me ka hapalua hora haipule.

 

Hoomaopopoia na lala o ka Aha i hiki mai.

 

Ekalesia o kawaiahao—Rev. H.H. Parker kahu, o J.W. Kahalewai ka elele.

 

Ekalesia o Kaumakapili –Rev. J. Waiamau ke kahu, o D.K. Kahuakai ka elele.

 

Ekalesia o Kalihi ame Moanalua – C.M. Hyde ke komite, aole elele.

 

Ekalesia o Ewa – Rev. J.M. Ezera ke kahu, o J.E. Kahoa ke elele.

 

Ekalesia o Waianae me Makua – Rev. J. Kekahuna ke komite, o D. Naoho ka elele.

 

Ekalesia o Wailalua – Rev. E.S. Timoteo ke kahu, o S.K. Mahoe ka elele. 

 

Ekalesia o Hauula – R. Maka ke komite, o H. Kauaihilo ka elele.

 

Ekalesia o Waikane – Rev. . Davis ke kahu, o E.P. Aikue ka elele.

 

Ekalesia o Kaneohe – Rev. Moses Kuikahi ke kahu, o A.Ku ka elele.

 

Ekalesia o Waimanalo – Rev. Moses Kuikahi ke komite, aole elele.

 

Na lala mau:

 

Rev., O.H. Gulick, J. Leadingham, C.M. Hyde, D. Kapali, J. Nua ame R. Maka.

 

Koho ana i na luna nui.

 

Ma ke noi a J. Davis ua koho ia o E.S. Timoteo i Lunahoomalu, a ma ke noi a H. Kauaihilo ua kohoia o J.M. Ezera i Kakauolelo.

 

Koho ka Lunahoomalu i i na komite mau.

 

Rev. O.H. Gulick, James Davis, J. E. Kahoa, na komite imi hana.

 

J. Waiamau, M. Kuikahi, S.K. Mahoe, na komite halawai.

 

Rev. C.M. Hyde, H.H. Parker, D. Kapali, na komite imi haawina.

 

E. S. Timoteo, J.M. Ezera, na komite pai.

 

Ma ke noi a Rev. Moses Kuikahi ua aponoia na haumana o ke Kulakahunapule ame na lala o ka Ahahui Kula Heluhelu mai o Rev. O. H. Gulick, Lunahoomalu o ke komite imi hana i ka hoike hapa a ke komite.

 

  1. Hapalua hora haipule.
  2. Hoike kihapai ama hoike komite.
  3. Na Palapala hoopii.
  4. Oihana kuloko.

a.        Ekalesia kahu ole ame kahu ekalesia ole.

e.  Hooponopon ekalesia.

j.   Ola kahu.

o.  Luakini ame na hale halawai.

u.  Keiki a keia Aha.

h.  Kulakahunapule ame Kula Hanai.

   5.  Oihana kuwaho.

   6.  Heluhelu haawina.

   7.  Na mea kinai pono a me hooholomua ana.

   8.  I manawa e lohe ai i na manao aloha o na ekalesia e ae.

   9.  Na komite a keia Aha i ka Ahahui Paeaina.

  10.  Kahi ame ka wa e halawai hou ai keia Aha.

 

Hapai ka Aha i ke kumuhana 2.  Na hoike kihapai.

 

Na J.W. Kahalewai.  D.K. Kaelele, J.E. Kahoa, D. Naoho, S.K. Mahoe, H. Kauaihilo, E. P Aikue ame A Ku i ka lakou mau hoike pakahi.

 

Hapai ka Aha i ka hapa hope o ke kumuhana 2.,  Na hoike komite.

 

Na Rev. Moses Kuikahi i ko Waimanalo, a na R. Maka i ko Hauula a ma ke noi a Moses Kuikahi ua waihoia keia hoike a hapai ia ke kumuhana o na ekalesia kahu ole.

 

Na Rev. J. Kekahuna i kana.

 

Hapai ka Aha i ke kumuhana 4.  Oihana kuloko, malalo o ka mahele (a).  Ekalesia kahu ole ame kahu ekaslesia ole.

 

Malalo o keia ua hapai pu ia ka hoike komite o Hauula, a i ka pau ana o na kamailio a kekahi mau lala o ka Aha ua koho hou ia aku o Rev. R. Maka i komite kiai no Hauula.  A o Moses Kuikahi no Waimanalo a o Rev. J. Kekahuna ko Waianae me Makua.

 

Noi mai o Rev. J. Waiamau e hoopanee ka Aha a noho hou i ka auina la, hora 2.  Aponoia ke noi a hoopanee ia me ka pule a Rev. O H. Gulick.

 

HALAWAI AUINA LA. HORA 2.

 

Halawai hou ka Aha e like me ka hoopanee ana.

 

Na ka Lunahoomalu i wehe i na hana me ka himeni ame ka pule a D.L. Naone.

 

Hapai ka Aha i ka noonoo ana i ka hapa hope o ka mahele (a) o ke kumuhana 4.  E. pili ana i na kahu ekalesia ole.   No ka hiki ole mai o na lala o ke komite imi hana ua noi mai o S.K. Mahoe e hoopanee ia ka noonoo ana, aponoia ke noi.

 

Hapalia ka mahele (e).  Hooponopon ekalesia.  Noi mai o S.K. Mahoe e hoopanee a hiki mai na lala o ke komite imi hana hoopaneeia.     

 

Hapai ka Aha i ka mahele (i).  Oia kahu.  Ua hoike pokole mai ka Lunahoomalu o ka Aha, e i ana aole he leo i pa-e aku imua ona.

 

Hapaiia ka mahele (o).  Luakini a me hale halawai.  Na ka Lunahoomalu komite mau a keia Aha. I hoike pokole mai, aole he mau hana i waiho ia aku imua ona i keia kau.

 

Hapai hou ka Aha i ka napa hope e ka mahele @@@ .   Na @@@@ @@@@ ole.

 

Ma ke noi a C.M. Hyde, @@ @@@@@  keia hana ma ka lima o ke komite kaloko a ka Papa Hawaii.

 

Hapai hou ka Aha i ka mahele @@@ Hooponopono ekalesia.  Noi mai o C. M. Hyde e hookuu aku keia Aha iaia mai ka noho komite ana malalo o keia kumuhana, oiai he nawaliwali oia Aponoia ke noi a kuu ia ka Makua C.M. Hyde.

 

Na J. Waiamau he nei e lilo o E. S. Timoteo i lunahoomalu no ia komite aponoia ke noi.

 

Malalo no o keia mahele (e), ua hapai pu ka Aha i ka noonoo ana no ka hana pono e hana ia ai na hoahanau i hele, a haalele mai i ko lakou mau ekalesia no ka wa loihi.

 

Heluhelu mai o C.M. Hyde he olelo hooholo, e waihoia keia kumahana ma ka lima o ke Kakau Leta o ka Papa Hawaii a nana e  paipai i na kahu ekalesia a puni ka Pae Aina.

 

Noi Mai o J. Waiamau e waihoia keia kumuhana a laweia mai ka olelo hooholo a ka Pae Aina, aponoia.

 

Hapai ka Aha i ka mahele (u).  Na keiki a keia Aha.

 

  1. Mai ka ekalesia mai o Waialua.  Henry Kuniaupuni Poepoe.
  2. Mai ka ekalesia mai o Kaumakapili.  Wainee Kalai.
  3. Mai Kawaiahao mai, John Kiaaina ame Mekaka Kawelo.

 

Koho ka Lunahomalu i na lala o ke komite ninaninau.

 

O.H. Gulick, J. Kekahua.  James Dvavis.

 

Hooholo ka Aha e ninauinauia na keiki ma ke kakahiaka Poaha.

 

Na O.H. Gulick, he noi i manawa e hele mai ai na makamaka o na ekalesia e ae, hooholo ka Aha hora 10, kakahiaka Poaha.

 

Hapai ka Aha i ka mahele (h).  Kula Hanai ame Kulakahunapule.

 

Na Gulick i hoike pokole mai no na Kula Hanai.

 

Hapai ka Aha i ke kumuhana 5.  Oihana kuwaho.  Na ke Kakau Leta i hoike pokole mai malalo o keia kumuhana ame ka paipai pu ana e hoomanao na ekalesia o keia mokupuni i ka lakou mau haawina kokua.  Noi mai o J. Waiamau e lawe mai na komte mahelehele dala a ka Aha Kuikawa i koho ai i ka lakou hoike mahelehele ma ka oaha, aponoia ke noi.

 

Hoike mai o J. Waiamau, lunahoomalu o ke komite halawai ia ka inoa o na mea nana e malama ka halawai.

 

Halawai po Poakolu – Rev. E.S. Timoteo.  Kakahiaka Poaha – R. Maka ame D. Kapali.

 

Noi mai o E. P. Aikue e hoopanee keia Aha a noho hou i ke kakahiaka Poaha hora 9, aponoia ke noi.

 

Hoopanee ka Aha me ka himeni ame ka pule a ka Lunahomalu.

 

LA HANA POAHA, LA 8 HORA 9.

 

Mahope o ka pau ana o ka hapalua hora haipule, ua hoomaka na hana.  Mr. Lunahoomalu ma ka noho.

 

Hapai ke Kakauolelo i ke kahea inoa, mahope o laila, heluheluia ka moolelo o ka halawai i hala a aponoia.

 

Hapai ka Aha i ke kumuhana 6. Heluhelu haawina.  Aole haawina i makaukau.

 

Hapai ka Aha i ke kumuhana 7.  Na mea kue i ka pono ame ka holomua ana.  Kamailio iki kekahi mau lala o ka hiki ana i ka hora i haawi ia ai no na kahu ekalesia a ae.

 

O Rev. Barne, F. Damon, Ogumura, na hoaloha i haawi mai i na manao.

 

Hapai hou ka Aha i ke kumuhana 7 i hoopaneeia ai.  Mahope o ke kamailio ana o na hoa o ka Aha, ua paipai ia na lala a pau o keia Aha e hoi a hooko.

 

Hapai ka Aha i ke kumuhana 9.  Na komite a keia Aha i ka Ahahui Paeaina.

 

Waiho mai o J. Waiamau i na inoa o na komite.

 

Rev. James Davis, no na hoike kihapai.

 

Rev. Moses Kuikahi, no na hana a keia Aha.

 

Hapai ka Aha i ke kumuhana 10.  Mai a D. Naoho mai he noi e hoopanee keia Aha, alaila e noho hou ma Waianae i ka Poakolu mua o Aperila, hooholoia.

 

Hapai ka Aha i ka mahele (h).  Kulakahunapule.  Na ka Makua Rev. C. M. Hyde i hoike pokole mai malalo o nei kumuhana.

 

Hapai hou ka Aha i ke koena o na hoike komite.  Hoike waha mai o Hyde no Kalihi ame Moanalua.

 

Heluhelu mai o Rev. O.H. Gulick he hoike a ke komite ninaninau i na keiki a ka Aha, nona ka huina he 4 @ koe o D. Ai aole i hiki mai, a wahi ana ua apono lakou e lilo na keiki imau keiki na keia Aha.

 

Pakui mai o Rev. H. H. Parker e apono pu ia o D. Ai oiai he keiki oia i kamaaina ia Kawaiahao ama Kaumakapili.  Aponoia ka hoike me ka pakui.

 

Heluhelu mai o D.L. Naone, komite mahelehele daia.

 

Ekalesia o Kaukeano                                       $180

  “    “ Kawaiahao                                     150

  “    “ Kaumakapili                 130

  “    “ Kalihi & Moanalua                         12

  “    “ Ewa                                                     20

  “    “ Waianae                                           30

  “    “ Waialua                                             30

  “    “ Hauula                                                6

  “    “ Waikane                                    100

  “    “ Kaneohe                                           12

  “    “ Waimanalo                                       5

 

Hapai hou ka Aha i ka mahele (e)  Hooponopono ekalesia.  Hapai hou ia ka olelo hooholo a C.M. Hyde, oiai ua hoike ia maloko o laila he 3 makahiki ka loihi e hoomanawanui ai na ekalesia i ko lakou mau hoahanau hele auwana, & c.

 

Hoololi mai o Rev. H.H. Poarker ma kahi o 3 makahiki i hookahi no makahiki.  Apono loa ia ka olelo hooholo me ka hoololi.

 

Heluhelu mai o Rev. C.M. Hyde ke komite haawina, e hoololi ana i ke ano mau o na haawina e heluhelu ia ai a ke ano hou, oia hoi e lilo na haawina i kumuhana maoli no na Ahahui e kamailio like ai no hapalua hora ma keia mua aku i keia la ame keia la e noho ai ke halawai.  Aponoia ka hoololi:

A penei na haawina o nei kau ae:

 

  1. Pehea ia e loaa ai, a e mau ai hoi ka launa pu ana o ka Uhane Hemolele?
  2. O na hana ano hou a keia ame keia hoahanau e lawelawe ai me ka holomua.

 

Ma o ke Kakauolelo ia a keia Aha, ke haawi aku nei ia i ka hoomaikai piha i ka ekalesia makua o Kaumakapili, i ka malama pono ana mai i na mea e oluolu ai na lala o keia Aha iloko o na la hana 3.

 

Ua hoopanee ia na hana a keia Aha me @@ manae paipai a ka Lunahomaia ka himeni ame ka pule.

                                                J.M. EZERA, Kakauolelo.

 

 

Moolelo o JULIUSA KAISARA

 

Kakauia e Hoopaue@@ho –Ka Haku Moolelo Kaulana loa o Enelani

 

(Unahiia e Jas. N.K. K@@ia.)

 

MOKUNA !.

 

 

Mahele I. – He Alanui ma Roma.  Falaviusa.  Hookaawale@  E. hoio i ko oukou home e na poe auwana, hoi i ka hale.  He ia kulaia anei keia?  Ea aole anei oukou i ike, oiai he poe paahana wale no oukou, aole he kupono ku hele wale ana ma kekahi la hana me ka aahu ole i ka hoailona o kau hana?  E kamailio mai, heaha kau hana?

 

  1. Makaainana.  He kamana ka’u hana.  Marulusa.  Auhea kou epane ili ame kau rula?  Pehea oe i kahiko ai a nani?  O i ala hoi, heaha kau hana?
  2. Makaainana .  He oiaio, me ka mahalo i ke kanaka hana lima akamai, wahi kumeka kamaa wale iho no au.  Marulusa.  E pane pololei mai, heaha kau hana maoli?  Marulusa.  E pane pololei, heaha kau hana maoli?

 

  2    Makaainana.  He wahi hana no ka’u i kupono no ko’u noonoo iho, oia hoi, he pahonohono i na ili kamaa puka.

 

Marulusa.  Heaha kau hana maoli e kena lopa?  E ka unu pehi iole lapuwale, heaha kau hana?

 

2   Makaainana.  Ea, e maliu mai, mai inaina mai la’u; aka, ina oe e akakuu ole mai, na’u oe e pahonohono aku.

 

Marulusa .  Heaha ke ano o kau olelo?  E pahonohono ia’u, he wahi kanaka olelo loikoi oe?

 

2   Makaainana.  Oia no hoi poaha e humuhumu ia oe.

 

Falaviusa.  Alaila he humuhumu kamaa anei kau hana?

 

2   Makaainana.  He oiaio aia i ke kui humuhumu kamaa ko’u wahi ola.  Aole o’u makahehi wale aku i ka hana a na poe kalepa, aole hoi i ka hana a na wahine; aka mai luna a lalo owau wale iho la no ia, he kauka no na kamaa popopo; ina lakou e loohia i na popilikia, na’u lakou e hoopakele.  He nui na poe hanohano e hehi haaheo mai nei me na kamaa a’u i hana mikioi ai.

 

Falaviusa.  A pehea oe i noho ole ai i kou keena i keia la?  Pehea oe e alakai hele nei i neia puulu kanaka ma na alanui?

 

2   Makaainana.  Me ka oiaio, i nohaehae koke ae hoi paha ko lakou mau kamaa, a loaa nui hoi ka’u hana, o ka oiaio maoli nae, e kulaia ana makou i keia la i ike aku ia Kaisara, a e hauole hoi i kona lanakila ana.

 

Marulusa.  I aha ai ka hauoli ana?  Heaha kana mau waiwai pio e hoihoi mai nei?  Owai na pio e ukali mai nei iaia i Roma e hoo@@@@@@@@ @@@@ huila o kona kaa kaua?  E na poe pauku laau, na poe pohaku, e na poe lapuwale haalele loa!  E na poe naau oolea na poe lokoino o Roma, aole oukou i ike ia Pomape?  Nui a lehulehu na manawa a oukou i pii ai ma na pa ame na paia pohaku, na towera ame ne puka aniani, ae, maluna o na puka uwahi, e hii ana i ka oukou mau bebe, a malaila e noho ai a po ka la me ke kali hoomanawanui.  I ike lihi aku ai ia Pomape e kaalo ae ana ma na alanui o Roma; a ia oukou i ike lihi aku ai @ kona kaa kaua e oili mai ana, aole anei oukou apau i uwa lokahi a haalulu na kapa wai o ka muliwai Tibera e lohe i ka wawalo o ko oukou mau leo kupinai ma kona mau aekai?  A o ko oukou wa ane keia e hao mai ai a paihi?  O keia anei ka la a oukou e hoomanao ai?  A e lu hele anei oukou i na pua nanai ma ke alahele o ka mea e hoi lanakila mai nei maluna o ke koko o Pomape?

 

E hookaawale!  Holo i ko oukou mau kauhale, e pelu ko oukou mau kuli, e pule aku i na akua e kaohi aku i ka mai ahulau e haulehia mai ana mamuli o keia hana lokoino.

 

( O keia ka elima ame ka lanakila hope loa ana o Kaisara.  Ma keia kaua ua auhee na keiki ponoi a Pomape, ke Generala kaulana o Roma, ma ke kahua o Munda, ma Sepania, Mar. 17, B.C. 45.)

 

Falaviusa.  E hoi, e hoi e na hoa maikai, a no keia hewa, e hoakoakoa mai apau i na kanaka ilihune o ko oukou ano; lawe ia lakou ma kae o ka muliwai Tibera, a e hoohanini i ko oukou mau waimaka iloko o ka muliwai a hiki i ka piha ana a honi kahi wai papau loa me na wahi paliku kuhoho loa – (Holo na kanaka i na hale.)

 

E nana i na poe lapuwale na piha eehia!  Ke naholo la lakou me ka pane leo ole no ko lakou hewa.  Mak kela ala oe e iho ai i ke Kapitala; ma keia aia hoi au.  E. wehe oe i na kahiko o na akua kii ina e loaa aku ia oe ua hoonani ia.

 

Marulusa.  E hana anei kaua pela?  E hoomanao oe o ka la hoomanao keia o ka Lupakelia (oia hoi: Ahaaina Hoomaemae.)

 

Falaviusa.  Aole noonoo ia mea; mai ae i na kii e papahiia me na hae o Kaisara.  E huli hope ae au, a e hookuke aku i na poe lapuwale mai ua alanui aku; pela nohoi me oe ina oe e ike ana fa lakou e haiamu ana ma kahi hookahi.  O keia mau hulu hou i akoia mai ka eheu mai o Kaisara e lele awiawi ananei oia, ka mea  e oni ae nei maluna o ka hiona o na kanaka, a e kupee ia  kakou apau iloko o ke kulana lopa kuapaa mau.

 

Mahele 2 –He wahi no ka lehulehu.  Kaisara.  E Kalapunia!

 

Kasaca.  Houmalu ke anaina!  E kamailio ana o Kaisara.

 

Kalapunia.  Eia no au, e kuu haku.

 

Kaisara.  E ku pono oe ma kahi a Anatonio e holo aku ai ma kona ala – E. Anatonio!

 

Anationio.  Eia au e Kaisara, kuu haku.

 

Kaisara.  Mai poina hoi oe ia oe e holo ana o Anatonio, i ka hoopa ana ia Kalapounia; no ka mea wahi a kahiko,  ke hoopoaia na wahine hanau keiki ole @@@@@@@@@@@@ hemolele ana e hoohua mai auanei lakou.

 

Anatonio.  E hooko no au, ke olelo o Kaisara “ E hana i keia,” na hookoia ia.

 

Kaisara.  E hele a mai hookoe i kahi mea.

 

He kilokilo. E Kaisara!

 

Kaisara.  Ha!  Owai keia e kahea nei.?

 

Kasaca.  E meha na leo apau. –E heomalu hou!

 

Kaisara.  Owai iloko o keia aluka kanaka e kahea nei ia’u?  Ke lohe nei au he leo i oi ae ka wawalo maluna o na mea kani apau, e kahea ana, “Kaisara.”  E kamailio mai:  eia ke haliu aku nei ka pepeiao o Kaisara.

 

He Kilokilo.  Mai poina i na po mahina piha o Maraki.

 

Kaisara.  Owai hoi kela kanaka?

 

Barutusa.  He kilo e i mai ana ia oe mai poina i na po mahina piha o Maraki.

 

Kaisara.  E lawe mai laia imua o’u i kilehi aku au i kona mau hiona.

 

Kas@@  E oili mai oe e kena kanaka mailoko mai o keia aluka; e nana oe ia Kaisara.

 

Kaisara.  Heaha kau e olelo mai ai ia’u ano?  Olelo hou mai.

 

He Kilokilo.  Mai  p;oina i na po mahina piha o Maraki.

 

Kaisara.  He moeuhane pahaohao oia; e kapae ae iaia; --nee aku.

 

Kasiua.  E hele paha oe e ike i ke kahua heihei?

 

Barutusa.  Aole owau.

 

Kasiua.  E pono oe e hele.

 

Barutusa.  Aole au he kanaka puni lealea; aole au i like me Anatonio ka piha eleu.  Mai ae nae la’u e kaohi i kou mau iini, e Casiusa; e haalele ana au ia oe.

 

Casiusa.  E Barutusa, ke ano hoomaopopo nei au ia oe i keia wa; aole ou nana oluolu mai la’u a aole hoi he mau hoike o ke aloha waipahe e like me kou maa mamua; ke kaomi oolea pahaohao loa mai nei oe maluna o kou hoaloha i aloha io ia oe.

 

Barutusa.  E Kasiusa, mai manao kuhihewa; ina ua ano e ko’u helehelena malua iho no o’u na hiohiona kahumakuma o ko’u nanina.  Ua hoano e ia ku’u noonoo i keia wa me  kekahi mau kuihe kupono wale no owau ke ike a na ia mau mea paha i hookunahihi ae i ko’u kulana; aka mai hookaumaha ia oukou no ia mea e o;u poe hoaloha maikai—o oe hoi kekahi e Kasiusa iloko oia pohai – a mai hooulukuia  ko oul=kounoonoo no ko’u ano hoihoi ole aku, oiai kahi Harutusa nei, laia e hakoko ana me ia iho, e hoomaunauna ana i ke aloha o hai.

 

Kasiusa.  Ina pela e Barutusa, ua kuhihewa nui au ia oe; a mamuli o ia kumu ua hoouluku nui ia keia puuwai me na manao ano nui, piha waiwai.  E pane mai e kuu Barutusa maikai, he ike no anei oe i kou helehelena ponoi iho?

 

Barutusa.  Aole hiki e Kasiusa; aole ike ka maka iaia iho ke ole e hooleleakaia me kekahi mea okoa e ae.

 

Kasiusa.  Pololei kela;  a he mea kaumaha io e Barutusa ka loaa ole ana o kou aniani kilohi nana e hooleleaka mai i na mea huna o kou kulana nani imua o kou maka, i ike iho ai oe i kou aka.  Ua lohe mahui wale au, mai ka waha mai o na poe koikoi o Romakoe wale no o Kaisara ola-mau-loa.,--e olelo ana nou e Barutusa, a e uwe pu ana hoi malalo o na kua-bibi hookaumaha o keia au, ua lini nui lakou ina @ ike o Barutusa maika iaia iho.

 

Barutusa:  Heaha la na poino au e alako nei ia’u e Kasiusa, au hoi e lini nei e huli iho au iloko o’u i ka mea aole iloko o;u?

 

Kasiusa.  Nolaila, e hoolohe mai e Barutusa maikai; a oiai aole he hiki ia oe ke ike ia oe iho koe wale no me ka hooleleakala, owau nei kou aniani nana e hoike hookamani ole aku i ne mea hiki ole ia oe iho ke ike.  A mai inaina mai oe ia’u e Barutusa hilu:

 

Ina paha au he waha kakani wale iho no, a i ole ua papahi wale aku no i ko’u aloha maluna o ia aku ia aku; ina oe ua ike ua olelo haanui wale aku au i na kanaka a puili hooipo pu aku, a mahope hakukole aku; a ina paha ua ike oe ma na wahi ahaaina ua painuu wale aku au ia’u imua o ka lehulehu, alaila e manao mai oe la’u he ino.

 

(Kani ka pihe a haalele wale.P

 

 

Barutusa.  Heaha ke ano o keia leo uwa?   Ke lele wale nei no ko’u hauli ua koho mai la na kanaka ia Kaisara i moi no lakou.

 

Kasiusa.  Ae. Hopohopo oe ea?  Alaila ke manao nei au aole ia o kou hoihoi.

 

Barutusa.  Aole ia o ko’u hoihoi e Kasiusa, eia nae he aloha io no au iaia == Aka heaha kau e pua loihi nei la’u maanei?  Heaha kau e lini nei e hoike mai la’u?  Ina ia he mea e pomaikai ai no ka lehulehu , e kau i ka hanohano ma kahi maka, a o ka make ma kahi, e kilohi like no au ia laua; a oiai na akua e ne i=mai ana ia’u e hanu he aloha au i ka inoa hanohano i oi ae i ko’u makau i ka make.

 

Kasiusa.  Ua ike au ia momi makamae laia iloko ou e Barutusa, e like me ko’u ike pono aku ia waho ou.  Aka o ka inoa hanohano (laahia) ka kaua kumuhana.

 

Aole he maopopo la’u pehea ia kou manao ame kakahi poe e ae no keia ola ana; aka no’u iho, e aho e nalohia aku au mai keia ola ana, mamua o ko’u ola ana e kunahihi mau imua o kekahi mea nawaliwali e like me a’u nei.  Ua hanau lanakila ia mai au e like me Kaisara pela no me oe’ ua hanai maikai like ia kaua, a ua hiki ia kaua ke alo i ke anu o ka hoilo e like me ia.  No ka mea, ma kekahi la puanuanu huihui, e ooloku ana na ale ahiu o ke Tibera ma kona kapawai, ua i mai la o Kaisara la’u, “he aa anei oe e Kasiusa e lele pu me a’u iloko o keia wai kupikipikio, a e au i kela wahi lae ma o?  I hakalia i ka olelo, o ko’u mau pono a pau a kono mai la iaia e ukali ae; a lele mai la no hoi oia.  E kupikipikio ana na ale, a naku aku la maua me na a-u oolea e kope ana ma o a maanei; a e hehi ku ana i na ale me na manao oni paa.  Aka mamua o ka hoea ana aku i kahi i manao ia, kuhea mai la o Kaisara, “e kokua ia’u e Kasiusa o piholo auanei au”  Owau nei elike me Eneasa ko kakou kupuna nui, i auamo mai ai i ka makua Anakiseka ma kona hokua mai loko mai oka ula o ke ahi o Teroi, pela au i hoopakele mai ai ia Kaisara mauleule.  Aka o ua kanak nei ua lilo ae nei oia i keia wa i haku; a he wahi kanaka lapuwale iho no o Kasiusa, a e hoalu iho i kona wahi pauku kino ina e kunou hoomaeoe wale mai no o Kaisara iaia.

                                                                (Aole i pau.)

 

 

Hoo’aha Kumau

 

(drawing of man sitting at a table)

 

Aole loa e maikai a olloilae ola ana o kekahi mea @@@@    ina he asiole kona ak@@@@@@ ke lawelawe i kana mao @@@@@ ka hololea.  E ha@@@@@  a me na nawaliwali e ae @@@@@ ali o ke ake po@@@@@@  oiaio keia i hooiaio @@@@@  na poai oluolu akau i@@@@@  ha keneturia, o na

 

HUALE A AYERS,

 

Oia wale no ka LAAU @@@AKE maikai loa i @@@@@@  hoola ana i ka lepopaa @@@@@@eha, na ma’i oloko o ka @@@@   ano LAAU OHANA A@@@@@@ LIKE AI.

 

O ka Ayers Sasaparila, oia

Ka Laau Hoomaemae K@@@@@@ e haawi ai i ka ikaika a @@@@@ ponopono ana ia loko o ke @@@@@ o ka ili, e hoopau ana i@@@@@kanaka.  E pepehi a @@@@@@ na PUHA, e hoola ana i na @@@@@@@@@ hi o ke ola ana a e kipaku @@@@@ na ano ma’i a pau.  O ka @@@@@@ no ka wali pono  ole o ka @@@@ waliwali mau a ano ma’i @@@@@ ae mai ke koko ino mai.  @@@@@ pono e inu i ka laau.

 

SASAPARILA A AYERS

 

 He laau e hooikaika ai i ka @@@@@ wali, a e hoopuipui mai ai @@@@@  Ma ka inu ana i keia laau@@@@ ono ia ai ka ai ana, oluolu @@@@@@ ana a maikai ke ola ana.

 

O ka Ayers Cherry Pectorial laau, aohe lua ma ka hoola @@@@@ ana i na KUNU, ANU @@@@@@PUUEHA.  E hoola ia na K@@@@@@KALEA a me na ma’i pili @@@@@ me ka hikiwawe loa.

 

O na Huaale a Ayers, na Sasaparila a me ka Ayers Cherry P@@@@@@ aia kahi e loaa ai ma ka @@@kuai o ka

Hollister Drug Co. Lt

@a Agena ma ka Paenina Ha@@@

2@@4

 

 

KAKELA ME KUKE

 

Ka Halekuai Nui

 

-           O NA --

 

 

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANA KAMANA A PAU

 

Na lako pili hao kukulu hale,

                Na kepa,

                                Wa lei ilio,

                                                Na kaulahao @@@,

                                                                Na Pahi,

                                                                                Na Upa,

                                                                                                Na ko@@@@

                                                                                                                Na @@@@@@

 

 

 

PALAU LIO

 

Na@@@

                N@@

                                Na @@@@

                                                Na lei bipi

                                                                 Na kaulahao b@@@

                                                                                Na uwea pa.

                                                                                                Na kaa palala

                                                                                                                Na mea pinia

                                                                                                                                Na ipuhao.

 

 

Makau me Aho Lawaia

 

Na Iliwai

                Na Kaula,

                                Na hulu peua,

                                                Na pulumi

                                                                Na pena, me @@@@@

                                                                                Na kope

                                                                                                Na @@la mah@

                                                                                                                Na pahele

 

Na pakeke hao

                Na kapu hao,

                                Na pauda,

                                                Na kukaepele,

                                                                Na uwiki; a me

                                                                                Na ipuk@k@@

 

 

Mikini Humuhumu aulana

 

Wilcox, & Gibbs Hookahi  @@@ ka Remingron, Elna Lopi

 

A mea na @kaua he no @@@@@@ me keia ano.

 

Kakela me Kukie

@@@@