Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 42, 16 October 1896 — Moolelo o JULIUSA KAISARA Kakauia e Hoonaueueihe-Ka Haku Moolelo Kaulana loa o Enelani. [ARTICLE]

Moolelo o JULIUSA KAISARA

Kakauia e Hoonaueueihe-Ka Haku Moolelo Kaulana loa o Enelani.

i l'nnkii'.i t _\. A. t MOKCXA I. Mahele I.—He Alanui ma Ron'.a. Falaviusa. Hookaawak! K hoio i ko oukou home e na poe auwana. ht»i ika hale. He ia kulaia anei keia? Ea! aole anei oukou i ike. oiai he poe paahana wale no oukou, aoie he kunono ka hele wale ana ma kekahi la hana me ka aahu ole i ka hoailona o kau hana? E kamaiiio mai. heaha kau hana? 1 Makaainana. He kamana k.\'u hana. Marulusa. Auhea kou epane ili, ame kau rula? Pehea oe i kahiko ai a nani? O i ala hoi. heaha kau hana? 2 Makaalnana. He oiaio, me ka mahalo i ke kanaka hana lima akamai. wahi kumeka kamaa wale iho no au. Marulusa. E pane pololei mai. heaha kau hana maoli? Marulusa. E pane pololei mai. heaha kau hana maoli ? 2 Makaainana. He wahi hana no ka'u i kupono no ko'u noonoo iho. oia hoi, he pahonohono i na ili kainaa ; puka. : Marulusa. Heaha kau hana maoli e kena lopa? Eka unu pehi iole lapu- ( wale, heaha kau hana? 2 Makaainana. Ea, e maliu mai. . mai inaina mai ia'u; aka, ina oe o i akakuu ole mai, na'u oe e pahonohono J aku. j Marulusa. Heaha ke ano o kau j olelo? E pahonohono ia'u, he wahi j kanaka olelo koikoi oe? i 2 Makaainana. Oia no hoi paha. e I humuhumu ia oe. j Falaviusa. Alaila, he humuhumy | kamaa anei kau hana? 2 Makaainaua. He oiaio aia i ke | kui humuhumu kamaa ko'u wahi ola.' • Aole o'u makahehi wale aku i ka hana I a na poe kalepa, aole hoi i ka hana a | na wahine; aka mai luna a lalo owau I wale iho la no ia, he kauka no na kamaa popopo; ina lakou e loohia i na • popilikia, na'u lakou e hoopakele. He jnui na poe hanohano e hehi haaheo ! mai nei me na kamaa a'u i hana mikioi i ai. | Falaviusa. A pehea oe i noho ole lai i kou keena i keia la? Pehea oe e j alakai hele nei i neia puulu kanaka ma na alanui? 2 Makaainana. Me ka oiaio. i ,nohaehae koke ae hoi paha ko lakou mau kamaa. a loaa nui hoi ka'u liana. o ka oiaio maoli nae, e kulaia ana makou i keia la i ike aku ia Kaisara. a e hauoli hoi i kona lanakila ana. I Marulusa. ī aha ai ka hauoli ana? Heaha kana mau waiwai pio e hoihoi ! mai nei? Owai na pio e ukali mai nei ! . 1 . p hnonlnmoK i - ■■ — l huiīa o kona kaa kaua? E na poe : pauku laau. na poe pohaku. e na poe ! lapuwale haalele loa! E na poe naau ' oolea na poe lokoino o Roma, aole oukou i ike ia Poinape? Nui a lehulehu na manawa a oukou i pii ai ma na pa ame ua paia pohaku, na towera ame na J puka aniani, ae, maluna o na puka ( uwahi. e hii ana i ka oukou mau bebe, a malaila e noho ai a po ka la me ke i kali hoomanawanui. i ike lihi aku ai ia Pomape e kaalo ae ana ma na alanni 0 Roma; a ia oukou i ike lihi aku ai i kona kaa kaua e oili mai ana. aole anc? oukou apau i uwa lokahi a haalulu na kapa wai o ka muliwai Tibera e loho 1 ka wawalo o ko oukou mau leo kupinai ma kona mau aekai? A o ko • oukou wa anei keia e hao mai al a , paihi? O keia anei ka la a oukou e

t hoomanao ai? A e lu hele anei oukou i i na pua nani ma ke alahele o ka mea e hoi lanakila mai nei maluna o ke koko o Pomape?* E hookaawale! H.olō i ko oukou mau kauhale, e pelu ko oukou mau kuli, e pule aku i na akua e kaohi aku i ka mai ahulau e haulehia mai ana mamuli o keia hana lokoino. t*o keia ka elima ame ka lanakila hope loa ana o Kaisara. Ma keia kaua. , ua auhee na keiki ponoi a Pomape. ke ' Generala kaulana o Roma, ma ke kahua o Munda, ma Sepania. Mar. 17. B. C. Falaviusa. E hoi. e hoi e na lioa maikai, a no keia hewa, e hoakoakoa mai apau i na kanaka ilihune o ko oukou ano; lawe ia lakou ma Kae o ka muliwai Tibera, a e hoohauini i ko oukou mau waimaka iloko o ka muliwai a hiki i ka piha ana a honi kahi wai papau loa me na wahi paliku kuhoho loa. —(Holo na kanaka i na hale.) E nana i na poe lapuwale ua piha eehia! Ke nahoīo la lakou me ka pane ■ leo ole no ko lakou hewa. Ma kela ala oe e iho ai i ke Kapiiala; ma kela aia hoi au. E wehe oe i na kahiko 0 na akua kii ina e loaa aku ia oe ua ' hoonani ia. Marulusa. E hana anei kaua pela? E hoomanao oe ,o ka la hoomanao keia { o ka Lupakelia (oia hol: Ahaaina Hooj maemae.) , I Falaviusa. Aole noouoo ia mea: mai : ae i na kii e papahiia me na hae o ■ Kaisara. E huli hope ae au, a e hooknke aku i na poe iapuwale mai na i alanui aku: pela nohoi ne oe ina ©e : e ike ana fa lakou e haiamu aaa ma kahl hookahi. O keia mau hulu hou 1 akoia mai ka eheu mai o Kaisara e - iele awiawi aoanei oia, ka mea e oni | ae nei maluna o ka hiona o na kanaka. } a e kupee ia kakou apau iloko o ke kut iana lopa kuapaa mau. . Mahele 2.—He wahi no ka lehulehu. i Kaisara. E Kaiapunia! Kasaca. Hoomala ke anaioa! E ka- ? mallio ana o Kaisara. j Katsara. Kalapunia! j Kalapunia. Eia no au, e kuu haku. 1 Kaisara. E ku pono oe ma kabi a f Analonio e liolo aku ai ma kona ala.— E Anaeonio! Anatonio. Ela au e Kaisara. kuu haku. Kaisara. Mal polna hoi oe ia oe e liolo ana o Anatouio, i ka hoopa ana ia Kalapunia; no ka mea. wahl a kahlko.

k-e hix>peia na wahire hanau k*ikt oie iu:i\o iun';;*-; aeaio^:U- .uio,. v hoohua a.uis lakou ► Anaiomo. K hooko no au. k«? oleio . o Kai?ar„ £ hana t keia. " v.a hookoia : !iA. Kaisur:i. E hok\ a niai hookoe i k.ihi mva. He kilokīlo. E Kaisam: Kais;ira. Ha! Owai keia ? kahea n*!? Ka«aea.' E ir.»:ha na ivo a;uiu.—K hoomalu hou! Kaū?ara. Owai iloko o keia aluka kanaka'e kahea u«?i ia'u? Kc !ohe n«i au he ioo i oi ae -ka wawalo maluna 0 na mea kani apau. e kahea ana. " Kaisara." K kaiuaHio :nai: oia ke haiiu j aku uoi ka inpeiao o Kai?«ira. • lie Kilokilo. Mai poina ina po ma- ■ hiua piha o Marakt. j Kais;ira. Owai hoi kela kanaka? ; 13arutusa. He kilo.o i mai ana ia oe mai poīna i na po aiahina piha oMa- 1 raki. E lawe mai iaia imua o u 1 kilohi aka au i kona mau hiona. ;a. E oili niai oe e kena kanaka ; maiioko iuii o keia aiuka; e uana oe | ia Kaisara. , Kai<ara. Heaha kuu e olelo mai ai ; ia'u aiio ' 01010 hou uiai. He Kiiokiio. Mai poina ina po nia- j hiua piha o Maraki. | Kaisara. He moeuhaiie pahaohao t oia; e kapae ae iaia;- uee aku. 1 Ka&iua. E hele paha oe e ike i ke | kahua heihei? } Barutusa. Aole owau. ■ Kasiua. E pono ik 1 e hele. ! I3arutusa. Aoie au he kanaka puui j leaiea; aole au i like me Anaiouio ka piha eleu. Mai ae nae ia'u e kaohi i kou mau iini, e Casiusa; e haalelo ana au ia oe. Casiusa. E Barutusa. ko ano hooiuaopopo nei au ia oe i keia wa: aole ou nana oluolu mai ia'u a aole hoi he mau hoike o ke aloha waipaho e like me kou j maa mainua; ke kaomi oolea pahaohao | loa mai nei oe maluna o kou hoaloha i aloha io ia oe. Barutusa. E Kasiusa. mai manao kuhihewa; ina ua ano e ko'u holeheleua maluna iho no o'u na hiohiona haku- j makuma o ko'u nanaina. l'a hoano e ia ko'u noouoo i keia wa me kekahi mau k'uihe kupono wale no owau k«* ike, a na ia mau mea paha i hookunahihi ae i ko'u kulana; aka mai hookaumaha ia oukou- no ia niea e o'u poe hoaloha maikai—o oe hoi kekahi e Kasiusa iloko oia pohai—a mai hooulukuia ko oukou noonoo no ko'u ano hoihoi ole aku. oiai kahi Barutusa noi. 1 iaia e hakoko ana me ia iho. o hoo- j niaunauna ana i ke aloha o hai.

Kasiusa. lna pela e Uarutusa. ua kuhihewa nui au ia oe; a māiuuli o ia kumu ua hoouluku nui ia keia puuwai nie na manao ano nui, piha waiwai. E pane mai e kuu Barutusa maikai. \\9 ike no anei oe i kou helehelena ponoi ilio? Darutusa. Aole hiki e Kasiusa; aole ike ka maka iaia iho Ite ole e hooleloakaia ine kekahi mea okoa e ae. Kasiusa. Pololei kela; ahe inea kiuimaha io e Baruiusa ka loaa ole aua o kou aniani kilolii nana e hooieleaka mai i na mea huna o kou kuiaua nani imua o kou maka, i ike iho ai oe i kou aka. Ua lohē maliui wale au, ma' ka waha mai o na poe koikoi o Roma— koe wale no o Ivaisara ola-mau-ioa,— e olelo ana nou e Barutusa,,a e uwe pu ana hoi malalo o na kua-bibi hookaumaha o keia au, ua iini nui lakou ina o.iko n.Rariihmn maikiii inia Iho. Barutusa. Heaha la na ppino au e alako nei ia'u e Kasiusa, au hoi e iini nei e huli iho au iloko o'u i ka m« a aole iloko o'u? Kasiusa. Nolaila, e hoolohe mai e Bartitusa inaikai; a oiai aole iie hiki ia oe ke ike ia oe iho koe wale 110 me ka hooleleakaia. owau nei kou aniaui nana e hoike hookamani ole aku i ne mea hiki ole ia oe iho ke ike. A mai inaina mai oe ia'u e Barutusa hilu: Ina paha au he waha kakani wale iho no, a i ole ua papahi wale aku no i ko'u aloha maluna o ia aku ia aku; ina oe ua ike ua oleio haanui wale aku au i na kanaka a puill hooipo pu aku, a mahope hakukoie aku; a ina paha ua ike oe ma na wahi ahaaina ua painuu wale aku au ia'u iinua o ka lehulehu, alaila e manao mai oe ia'u he ino. (Kani ka pihe a haalele wale.) Barutusa. Heaha ke ano o keia le«> uwa? Ke lele wale nei no ko'u hanli 'ua koho mai la na kanaka ia Kaisara i moi no iakou. Kasiusa. Ae, hopohopo oe ea? Alaila ke manao nei au aole ia o kou hoihol. Barutusa. Aole ia o ko'u hoihoi e Kasiusa, eia nae he aloha io no ■hm iaia.—Aka heaha kau e paa loihi nei ia'u maanei? Heaha kau e iini nei e hoike mai ia'u? Ina ia he mea e pomaikai ai no ka lehulehu. e k;.u i ka hanohano ma kahi maka, a o ka make ma kahi. e kilohi like no au ia laua; a oiai na akua e ae mai ana ia'u e hanu he aloha au i ka inoa hanohano i oi ae i ko'u makau i ka uiakt\ Kasiusa. L'a iko au ia momi makamae iaia iloko ou e Barutusa, e like me ko'u ike pono aku ia waho ou. Aka 0 ka inoa hanohano (laahia) ka kaua kuuiuhana. — Aole he inaopopo ia'u pehea ia kou manao ame kekahi poe e ae no keia ola ana; aka no'u iho, e aho e nalohia aku au mai keia ola ana, mamua o ko'u ola ana e kuuahihi mau imua o kekaht mea nawaliwali e iike me au, nei. l'a hanau lanakiia ia mai au e like me Kaisara. pela oo me oe; ua hanai maikai like ia kaua. a ua hiki ia kaua ke alo i ke anu o ka hooilo e iike me ia. No ka mea, ma kekahi ia puanuanu huihui, e ooloku ana na ale ahiu o ke Tibera ma kona kapawai, ua i mai o Kaisara ia u, He aa anei oe e Kasiusa e leie pu me a'u Uoko o kela wai kupikipikio, a e au i kela wahi iae ma o? I hakaiia i ka oieio, o ko'u mau pono a pau, a kono mai ia iaia e ukali ae; a leie mai ia no hoi oia. E kupikipikio ana na ale, a naku aku ia maua me na a-u oolea e kope ana ma o a maanei; a e hehi ku ana i na ale me na manao oni paa. Aka mamua o ka hoea ana aku i kahi i manao ia, kuhea mai la o Kaisara, ' E kokua ia'u e Kaaiuaa o plhoio auanei au. Owau nei eiike me Kneaaa ko kakou kupuna nui, i auamo mai ai i ka makna Anakiseka ma kona hokua mai ioko mai o ka uia o ke ahi o Teroi, peia au i hoopakeie mai a! ia Kaisara mauieuie. Aka o ua kanak nei ua iiio ae nei oia 1 keia wa i haku; a he irahl kanaka iapuwale iho no o Kaaiuaa, a e hoalu iho i kona wahi pauku kino ina e kunou hoomaoe wale mai ao o Kaisara iaia. (Aole i pao.)