Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 43, 23 October 1896 — Moolelo o JULIUSA KAISARA Kakauia e Hoouaueueiha-Ka Haku Moolelo Kaulana loa o Enelani. [ARTICLE]

Moolelo o JULIUSA KAISARA

Kakauia e Hoouaueueiha-Ka Haku Moolelo Kaulana loa o Enelani.

{l'noKii*i f Jns. S. K. K?<>h.t.\ MOKUNAI He mai fiva kona oiai oia ma Sepania, a i ka *a i iliki iho al na kitvona enaena o ka mai maluna ona. ua ike lo au iaia e naka haalulu ana: he oiaio ua kunahihi kēfa akua: ua haikea ae- kela ieheiehe hohe wale ona, a o kela maka ona ke awihi mai weii ka honua ua pau kona huiiii ana* Ua lohe maoii wau iaia e kuwo ana; ae, a o kela alelo ona t kauoha aku ai i na poe Roma e kakau i kana mau oleio iioko o ko iakou mau buke a e haiiu mal iiiia. aia hoi, uwe ae ia, "l wai no'u e TaiUnitts& M me he kaikamahine ma"i ia. E na akua, he mea kahaha ia'u. ka liio ana o ka noho mana o keia ao nanl II ke kanaka manao piiiwale o keia ano. n nana hookahi e hahi haaheo nei (Kani ka pihe a h&aieie wale.) Bamtnsa. He uwa hou no keia! He manaoiana ko'u o kela mau leo pihe oauoli he mau hoohanohano hou no ia e papahi ia ia maiuna o Kaisara. Ka.?lua. Ae. aa iike oia me ke Koloausai e ku kikoo aei maiuna o keia honua haiki. a o kakou o na kanaka haahia e kolo a e halo malaio o kona mau wawae kiowea» a waiho aku na iwi iloko o ka luakupapau l hoowahawahaia. I kahi ve% lanaklla c.o kanaka aaaiur<a o ma pahele; o fea h«*a e kiiu iiaratu«A aloha, auie \ ko kakou Eiau hoku. aka ta kako'u Iho no ko kakoa e noho hoopiHwa!* aL 0 atue Kai$ant: Heaiwk ka oi aktt <i> Kai$«ra? Pehea i oi ae al ke koiknl oia. iaoa i kou? Ta iike so ka n&nī o kou inoa me ke kakau pu ta; ua ii!te no a Uke k& pahee> ke hoopuka ia ae; ua iike ao ke kaumaha ke kauia; ina e ho«fCī&Rala «. oiii ana no ua ia Bajniiusa e Uke nae Kai«irak: nolaila iloko o txa iaoa. o $a mkt£a apau i ka w -t hoōkahi. bea&* ka Kaisara i« i'a e ftti I kle-

' - v i- Hoik.i. na aku Ali! v .Ka a?r.;> ' [ V:.i h» ,i uīai wtt ivai o •- ]s,;; j". -■>»- i ike ia ai i hanohano ka air,ji i kanaka luxjkah. T ka mea hUa ke ok:to ti>ai ua piha {Kiia akea o' r.a pa o Roma ike kanaka hwkaii! * \>\ o koni io keia. a, he mnn ?«• kv Y\h~\ •& '■ kaeaka A?:w< • 5 -» v -" 0 no i ku kaua u- u . ? u;. ,o h-- iJ-.trLunsa no ka mea !Mna i huopahua k»: j ;vt Kona ku!a::a ma Roir,a o likr :r.v k.i h:.-. ; ! ka moi! I>arutusa. No kou io> ia'u. ?.o'e v> ia rnea; ua wal?io wale !u*e Kāei mea e hoohuahualau u;ai nei ia'u; " hoike. aku ana no au ia ma kei* :«n:a aku i ko u nianiio no keia mau tura ame keia au e nee nei; me ka nuuian a!oha au e uwalo aku nei ia oe :r* 1 i.oeueu hou ae. O kau mea i oiel'i nei. e noonoo no au; o kau hoi j iur.nao ai e'hoike mai. e hoolehe ak:\' lua r.o au. a e huii i wa kupono e pane la mau mea koikoi. A h»ki mai ia e kuu hoa maikai, e noouoo oe i keia: E aho e noho kuewa o Barutu.<a manuia o ke kaena hwaheo ana he keiki ■papa no Huma, e noho kupilikii nae e like im na ouli o ka manawa e Ui :n.:i anā maluna o kakou. Kasj;:>a. Ke hauoli uei au no ka hio ana o ka'u mau wahi olelo nawaliwa!i i momoku e hooenaena ai i v i Bar»::usa. i'.arutusa. I a pau ua lealea. eia ae 0 Kaisnra ke hoi mal nei. Kasiusa. Ia lakou e kaaio ae ai, e hopu aku ia Kasaea ma ka pulima; a nana ia e like me kona ano mulea mau. e hoike mai i na mea auo nui i hanaia 1 kela la. iiarutusa. E hooko no au.—Aka, e nana aku oe e Kasiusa. ke pii mai la kn ula wena o ka inaina ma ko Kaisara papalina, a ua muiuule hoi na poe apan. ua haikea na papalina o Kalapunia. a ua pii hoi ka pupuku ame ka ena o ua tr.;;ka o Cicero e like me kona ano ma ke Kapitola ke hiki iho koua kuakoko ke hookuikuiia mai e na poe Senate. Kasiusa. la Kasaca kaua e lohe ai i ua mea hou. i\.aisara. E Anatonio! īa u me na kanaka ano inomonu, na kauaka poo puipui hoi, a o na poe moe pono i ka po; he nanaina omali a pololi hoi ko Kasiusa la; noonoo nui oia: o na ano ka:iak keia e poino ai. Auaionio. Mai makau iaia e Kaisara; he kauaka Roma oia a he kuiana maikai. Kaisara. Ina no hoi he puipui iki ae oia!—Aka aole o'u hopo i'aia. Aka nae ina he mea kekahi a u e makau ai. aoie a"u mea e ae e hoomanao mai ai o kela Kasiusa wale no. He heluheiu nui oia, nui kona hoomaopopo, a he kilo pono oia i na hana a kanaka: aoie ona puni lealea e like me oe e Anatonio; aole ona hooiohe i ua leo nn ;e. Kakaikahi kona wa e miuo aka ai, a ke miuo aka mai no hoi me he mea ia e hoohenehene aua iaīa iho. a e hoomainoino ana i kona uhane ke iiuao oia e aka i kekahi mea'. 0 na kanaka e like me ia ke ano aoie e iana malie ka puuwai ke ike lakou he mea i;;« kie ae kekahi maluna o lakou. a nokanuka keia e i>oino ai.

E aho nae e hoike aku au ia oe i ka mea i weliia mamua o ka'u mea e makau ai, uo ka mea o Kaisara au i na wa apau. E nee mai ma kuu aoao akau, oiai he kuii keia pepeiao. a e hoike oiaio mai i kou manao nona. (Puka iwaho o Kaisara me ua ukaii.i Kasaca. Ua hopu oe I kuu kuka. heaha kou manao ia'u? Barutusa. Ae, e Kaaaea; e holke mai oe i na mea I hanaia t keia la. i kaumaha ai ko Kaiiara nanaina. Maaaea. Me ia pu no hoi oe. aole anei? Marutusa. Me ne nei hoi ha aoie au e ninau aku ia oe i na mea i hanaia. Kaaaea. Aia hoi paha. ua onouia aku ko karaunu iaia; a i ka «a i onou ia aku ai.ua paie mai oia me ke kua o kona Ilma, penei: a kani ae la ke 010 pihe o na kanaka. Barutusa. Heaha hoi ke oio plhe eiua? Masaca. No ia mea hookahl no hoL Kasiusa. Ekolu hoi uwa ana; heaha ka uwa hope? Kaaaea. No ia mea hokahi no. Baruiusa. He ekoiu anei wa i ooou ia ai o ke karaunu iaia? Kasaca. Ae, he oiaio, a ekolu ana psle aha ae me ka malie loa a peia i huro ai na apan. Kasiusa. Nawai t ooou aku iaia tke karaunu? Kaaaea, Na Anaionio no hoi. i&rutusa. E hoike pono mai i ke arjo o ia as&, e kuu Kaaaea akahai. E aho e liia an mamua o ko u hai ana aku ia mea. he mau hana kr.malti wale ao. ao!e oa«- au I uaaa poao, Ua Ike au ia Analonio e onou aku ana I. ke karauau taia.--ao|e he ano karaunu k>„ kohu lei ano. a v Jike uo me ka"u i hai mu& aku m*t, «ia f«ile a* no oia i ka mua; aka i ko'u ho»>mao|rt>po aku he saau ha hcK)meameti wale iho ao, īa aaa, o ko.ia makemake maōli c<> ia. A o«ou hoi la akn *io a s*ai« hou ae no aka i ko*u nootio*j akn, aol-e oaa makomake e maiel-e aku mai koaa !iaa aku. A ua ouou how ia mai oo tola i k« kola o ka manawa. a ua pale hou mal no oia: a iaia « hooie a&a, ua u*a ae &A puuiu kanaka. e psaipal ana i ko lakou sum tima iepo a kiioi hoi I ko

koo-:; k : Jy ? 14 •>• ?-*'&« ;i». s .A V r,A ao xa ..'■>•.•.»• An;i o x : AvV r.\ -.n-.;. * ■■■ Ka;.v.r.t tr * ; ; : uu «-"AUii- t;o t;d»' t-;.t a j'.i ~; \ Ho U iho. luki U'-i ko ANAakA o hiiiuiun» ko'u w a h u a komo n;. ti (a u;o. K»*iu>A AKa > uiaU- ivu« a - ;A Jo o Kus>ar;i. * L a , K .;n.i o;.i ~ .;»•;, 'k.i h?; c k;i \v.th.a ir > . -';-t. V<:'.a :e .:V;; ";.• •*.; A . h'.ik: MWa. Ku>:u<a. • Aoit> ; \ix>? i& ».V ;u -:. avi auu ;t'.; u;;„ ■ ,ixw< A- ' < ! . ;■••»{;>.>. i.i a.%.. ;«.. 5.i ,in»» l\■ :'.s ;•. 'vro.M-u. AoW nuu-;-vfvi >; •,,; kv>.i ii.'UIUO. aKu. • .-: K* :. ,>■■. Ka:sv;ru liiiU'. It:.t vtui».' i ...i:k;u ka. ia;a :ia .kat\dkn U'j»« }«»{.•' ,v i". •' Hk«» IV'- ko !.i>.•>!,• h«':N--: * >;.»•- hoi ule ;uha uiia uole-au. h«> k.\::.*k.i <'.■•■ K» o'«i«.v -i:4ru' katn o:< ; i i ; ao ai'* t\;i>;ua. lie iuoa ih- ■ kor.a U;na i k->na ho»uu.u»iu.; H i hatioh r.a kaauka i koua h».»»»:» «*ua i kv kdru»r.u. u.» .«»',.%' u c \vrhr t k.ina piihi k.iua.i k >\ m.u <? oki l kon.t k;iti:-;u- u uva ;ui i h:ma k. a i »;»»o;-.o ho; i kana kaw»}; iv. luia ua htu pu aku ;;u nu» tia hfi'.!»;a o tm poe lapuwa!»'. A hina iho ia oi:v A iain t mao ao a:. ua n:nau m;u <v,a i»a ua han a oUi<> paha «»ia « k» kaht ttioa k;:}«ono tiU*. ua uuū .>makc «ua ». na ja«>o hoa hauohano o kaia ak:t ma muli o kona nawaliwali Kkolu a eha imha po«» kamaiiiwahino lapuwaU l »• kii'iiko ana uio a'u. ua pano aku lakou. Auwv. ka uhane maikai'' a kala mai !a iaia me ko takou m.nt puuw.ai Aka. aolo naua ia iakou ina i hou mni 0 Kaisara 1 ko lakou mau mak'iahin*' me ka i>ahi. aolo a iakou au-a o ao c hana ai. Raru:u?a. A mahoiKP oia ua hoi mai (a o Kaisara mo k«» kav»mah« ' Kasaca. Ao uo hoi. Ka.siusa. fa kamaili») anoi o (Vonj" Ka.sara. A»\ ma ka 01010 H<*lon«Kasjuj»a. Ap» h« i a na kanaka' Kasn. a. lrja h« hiki ia u k#» hat aku h. t»»' ia inpH, aolo au.o kiiohi h»»u i kou n- oi kti otjt»iū. () n;t {«h 1 t tuu»>(»or«) nK>~£tT TuUlu?i o nrt |»<»«); aka nmi s»ri 1•' H« hno ia'u na n:oa apau. H»mau t:u.»a ho»: »■ ao t.o kohai.i; ua .ho»»ut-i!'f.:v o \Vurulusa amo Kal;ivau?a nn Jk.» *<■ ho ana i na kaihko o na kii a K4t.».Ara Aloha oe. Ho nui aku tta m«a iap;; walo i koo. aole n;vo o u hoomaopopo. Kasiua. K paina anoi <«■ o Ka.«a<a mo a'u i koia po? Kasaea'. Ao!«\ tta paa ;ut no k* ia po i\a?siusa. 1 ka !a «pop»> hoi'hu ' Ka«a.'a. A» 1 . ina *» ma:: - o i o!k .»r:.r a loli 010 ao hoi kou tu r.», »,. , hol kau man moa-at. Ka.siusa. Nau t ••!r.. E kait-iu- ;u; :a o*\ Ka.sara. A!»;ha oit;.v (Puka iwaho o Ka.- .-u a • HaruiuB«. Ho kou h«i "k.>;a « kt» kanaka nunuha i kf!a «a' H« *!• ; ti> t ia i kona wa ♦ h* ani t k< ku,.t Knsiusa. H»* uia mau no ia n:;i ka hookoo ana nap i na hana -hopu <io a ano nuh H* uhiiihi *alr ih«> n»> k«*ta ano hakanu ona Oka n»» a na>» ia kohu ai o kana mau o'.olo hoomak»*k(t. a hik! pono hoi i ka opu k«» uumi aku mo ka pahoe.

BanHusa. Ppla io no E haaWe na<* au ia oe i kein wa Ika ia ina e m&kemak» »• kanmiilo pu m« > a'u. e hele mai no au i& oe, a i ole o o* no hoi k* heie tnai i ko'u hom*. a e kali no au 1a ck» Kasiufui. l*« pono kola - a hiki mat la *a e haiia mau oe no ko kHa a«> (Puka Iwaho o Barutui»a ) Ae. be hanohano o* e liarutUsa. aka. ke ike nel au ua hiki loa i kou m«<taU hanohlno ke owf)iia ae mai kona knlana ae. Noiaiia. he mea pono e huipu mau na poe hanonano m? ko lakou huina; oiai owai ka m>*a kupaa loa t htki oie ke hoowaiewaieia' Aoie he aoe oluolu o Kaisara ia'u. aka h" waipah* ioa oia ia llarutu*a. iua o Harutu<ta au ano. a o Ka*iu«a oia. ao!<> hiki iati ke hoohuahualau mai ia u I k«*ta po me na Hma kakau ano <? i manaoia ai mai na poe iehuiehu mai » kiioi no au iioko o koo* ipuka aniani h* eaau mnao e p<ri aka ana 1 fca piha '«hohia n n ia o koea inoa mu R»>ma r.H a i nalohia ai ka ,Kai*ara mau han* hookeUDh atbhh Mma'.ho . »hr<i! brJiu<ii4 k«eta: a pau ia e n/ffco mAii» ioa auar4H o Kateara o mai ka U * ho-• naueuela aī ola. Maheie 3. — H# 1 - - -Oiapa ka ui!a kui ki hekiii. CicefO. Aioha ahiahi o#- * Ka*a-a t*a hoihoi tr.»> «.*■ ta KA:*ara* Heahia hoi k«t» *• «oi &H o ko=: haau * a U*U h«t ktia v si-'. ouii r.*t oa suu maka* KaaaeH. Aok an*i o* e mka h*..v }u!ti. ira * ottt ka hots»ta feoi«x>koa .* KĪ*- h.' I^l i% P.ol E <L T i<*ro. ua »k?' ao hoi %>i t ka ino v illaaU ai rta kuiuu ia.-i ī. <•>*.* v huhu * tk« U" hōi aa i ]U miana ia »? o-fe=i 2 e k9pik.tpik.i-Q a?i%. •*"- >.>M a«- hni vfcu't tne- na ao k;i:U<k*a. hainwnakom aka, a hiki mai t krl». p-> i *» 4kahi au a komo t" il<Ao U «h ; s* eh«3 k« ahi <* fc.*i*f-t iaa. ln:-t a• he kaoa kaioko eia ni i. uat booaaakiult waf* fco fc.a *waaj» a-t i twt aksj3. t ieakina «iupuni ai i4.ku« 4 haHuku mai i& kako« ta« fc*u p*iino Cl«*er*>. A«*e. a ofa iho U r?o kaa maa Kn-a feupa*ACAiui I ik« * (Aole i patu. t