Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 44, 30 October 1896 — PALAPALA MAI NA AINA E MAI. [ARTICLE]

PALAPALA MAI NA AINA E MAI.

1 kuu Papa aloha: Aloha oe a nul )oa, a o ka Haku pu me oe. Ua halawai mai au kau kalkamahine nei me kau palapala i ka la 10 iho nei. a ua hoohauoliia mai au i ka ike ana iho he maikai no kou ola. Ua ioaa m&l no ka Mama, leta ia'u. Mahalo no 1 ko ke Akua aloha i Kona malama pau&ho ole la kakou iloko o Kona lokomaikai. E papa, nui no ko'u aloha no olua e noho nei„ a pela nohoi no ka aina hanau, aka, i ole no ko ke Akua aloha loaa no ka puuhonua e maha ai na m&nao hoopoluluhi noonoa Auwe! Aloha wale no ka hoi! Ua ninau aku au ia oe, e papa no ka loio Hawaii i make ma Kapalakiko mamua

aku nef. a ua hat mai nei oe. E»a ka, o Nawahj. Aioaa ino! Kaumaha ic»a au no keia iono. Aioha eo ia hoaloha ou. e papa: aka. o ko ke Akua makemake no aae ke hana ia. aole o ko kakou. noknmea, Nana no I iiana ia kakou, a Oia no auanei ka Mea i kuleana e hoihoi hoo aku ia kakon ttīe Ia r ma Kona poli. E haawl aku 1 kuu aioha a nui ia Mrs. Nawahi ame na keikL Aole au I poina ia lakou. OI E papa. ke hoomanao la no paha oe i kela ahiahi a Mr. Nawahi i iho ae ai i kauhale. oiai kakou e noho j u j£ a o Kapalama a hookani ai i kahi ogana a kakou? Ua hoomanao au i kona paani ana ia <4 Sweet, Sweet home" a peia no ia "Aloha oe/' O keia kona manawa mua loa a'u i ike ai iaia e paani ana ma ka ogana, a o keia no ka hope loa a'u i ike i iaia e paani ana, a hoi wale kakou i uka o ke alanui Kuakini.

I keia mau la aku nei. kii ia mai ana au e ka wahine a ka lunakanawai Apana o Santa Cruz nei, e hele i ko laua hale no ke dinner. Ua lohe laua he kaikamahine au na kekahi hoa o ka papa loio o Hawaii, nolaila, kii mai ai ka Vahine ia'u. Ua hele no au, e papa, a ua paina pu me laua me ka maikai ame ka oiuolu. Mahope iho oko makou paina ana, ua hoouanea iki makou ma na himeni Hawaii, ame na mea e pili ana ia kakou. Nui loa ka makemake o keia wahine e holo aku no Hawaii. Ua ninau mai oia ia'u no ka mea e pili ana i ka "barking sand," oia paha ke "one kani," elike me ko Nohili i Kauai, a'u i lohe wale ai; a pela nohoi me ko Makua i Waianae. L»a hoike aku au, he one io no oia ano, aia naema kekahi mokupuni okoa aku mai ka mokupuni aku i ku ai ke kulanakauhale o Honolulu. 0 ka inoa o ia mokupui oia o Kauai, a i kapa mau ia e na kamaaina haole o Hawaii, "The garden island." Ua hoike aku nohoi au no ko'u lo.he ana aia ma Makua, i Waianae, ma ka mokupuni o Oahu. he one oia ano hookahi no. Hai aku no au iaia, i kekahi mea ano kupanaha a'u i lohe ai no ka iliili hanau o Kau a o Puna paha. Nui loa ka makemake o keia mau mea e holo i Hawaii. Ua kamailio mai nohoi laua no ka lua-o-Pele. Olelo aku au, aole au i ike ia wahi. Aka, hoike aku au ia laua, ma ka wa e noho ana ko'u makuakane maloko o kekahi o na keena o luna ae 0 ka hale Banako o Spreckels ma alanui Papu, ma ke kulanakauhale o Honolulu, oia hoi ka wa e noho ana o Travanier, kela haole Farani pena kii, ma kekahi keena no oloko oia hale, ua lawe ko'u makuakane ia'u iloko o ke keena pena kii o kela haole no ka makaikai ana i ke kii o ka lua-o-Pele. Ua hoike mai kela haole pena kii ia'u 1 kekahi mau poo kii o kekahi wahine luahine, me kona olelo mai, ua kaha oia i ua kii la mamuli o ke ano o kekahi mau ohuku a olaelae pohaku o ka paia pali oka lua-o-Pele. He mea hou loa kela ia'u, a he mea nohoi keia i loaa ole i na poe pena kii he nui i pena i ke kii oka lua-o-Pele. Ua ho« ike aku au, he like loa io nei me ke poo o kekahi luahine. Aua ninau mai kela wahine ia'u, ina paha oia ke kii o Madame Pele. Ua akaaka aku au, me ka olelo ana, aole hiki ia'u ke hooia aku ia mea ia oe; aka, ua paa nae kela kuni naue ole (immovable stamp) ma ia wahi. Hu ae la ka makou aka.

Ma ka Poaono, la 17 o Okatoba, hele au i ka makaikai me kekahi poe hoaloha o'u me Mrs. J. C. Clapp, kuu kumukula a'o himeni ame piano i noho ai i Honolulu, iluna o kekahi puu i kapaia o East Hill (Puu Hikina.)

He puu kiekie keia. Maluna makou 0 ke kaa o ka pii ana. 0 keia wahi, me he mea la e kakaa mai ana oe ilalo 1 ka ua mea he ano nainai o ka piina, a ku nohoi i ka hoomaka'uka'u. Hē hapalua hora paha ia o ka makou pii ana a hiki iluna. I ko makou hiki ana iluna, he nani na mea apau i ikeia aku e ko'u mau maka. Nui ko'u mahalo i ka nani o keia wahi. Kahaha a piha pahaohao nohoi ko'u noonoo. oiai hoi, ke nana mai oe mai lalo mai koliu me he mea la he puu wale no, aohe Ia he honua olunā nei. Eia ka, aole. Ma keia wahi, he nui na haie nani, he mau halekuai nohoi. He mahalo ka naau o ke kamahele i ka nani o keia wahi. E ulu ana nohoi na pua o kela ame keia ano. Aia nohoi na laau hua ke ulu mai la iioko o na pa, pela no ma ka'e p ke alanui. Aohe pilikia o ka malihini ma keia wahi, he noa na mea apau. 0 kekahi mea maikai nohoi a'u i ike ai a hoohihi nonoi ka manao, ma keia wahi. oia ko'u ike ana i kekahi mau hale eha i okoa ioa ae ko lakou hoowehiwehiia ana a hanaia ana i ko na hale e ae a'u i ke ai. Aia keia poe haie iloko o kekahi pa nui e uluia ana no e na laau, o ke paina nae ka laau nui, a he mau ano laau e ae nohoi kekahi. E papa, e hai aku au ia oe ma keia w T ahi no ka'u mea i ike ai no keia mau laau paina. Ua hana maiau ia ko lakou mau lau ma ka okikoiia ana. a ike aku oe i ka lau o ke paina e kau moakaka mai ana ke kii o ka eki haka, eki kaimana ame ka eki kalapu, a pela nohoi me kekah'i mau ano kii e ae. He nani maoii no ke nana aku. 0 na hale eha hoi a'u i oleio ae nei no kuu piha makemake, he mau hale nunui lakou i hoohihiia o waho a puni i ka rose. Aole oe e ike aku i ka hale. O ka puka, he ioke wale no a puni. Aia a wehe ia ka puka, alaiia, oe ike aku he hale. Ke nana mai nae oe ma kahi e mai he kohu pena akala me ke omaomao. Ke hele mai oe a kokoke, eia ka, he pua rose. He ku maoli no i ka nani ke nana aku. E pii mau ia ana nohoi keia wahi e makaikai e na mea apau. O kekahi hale. he ulaula waie nohoi ka rose e hoopuni ana iaia. He maikai nohoi. Ua Uke no me ka hale mua. O ke kolu o ka hale. he keokeo wale no ka rose e hoopuni ana iaia. O ka eha hoi o ka hale. o na ano pua apau ke hoopuni ana i&ia. He nani ke ike aku. Ke ku oe ma keia wahi. e hiki ana ia oe ke nana aku i na wahi apau o ke kulanakauhaie o Santa Cruz. Aia ka waiho ana o ke kaona o Santa Cruz nei iiaio o kekahi awawa, a ma hai a puni he pnu. Oia nohoi keia pun a'u i hai ae nei. Pau ko makou makaikai ana i keia wahi ae la. hoi mai makou a pii hou aku !a iluna o kekahi puu okoa aku. O kona inoa ke ole au e kuhihewa, oin o Mission Hill. Maluna o keia puu, he halepule Katolika. O ka h&lepule nui hookahi keia ma Santa Crus nei. He halepohaku kela halepuie. Pela no ka haiekula hanai o na kaikamahine i kapaia Holy Cross Seminary. He mau haneii kaikamahine maloko o keia hale kula. O ke ano o na lole o na

vtiikin» *sisters) o keia wahī. aoh-? e iike me kn loie o na TiliU.Be Ka'oUka t> Honoiiilu. O keia he pc<no ioie no. o ka papak nae. ano like. Malia nae paīha no na wa e ae keia ano aahu 0 lakou. maiia paha he "uniform" (he lole pili oihanai no ko lakou. Aole nae an.i ike. He hiki no i keia por? viIlkine ke heie iwaho e ike ai i na hoahsnau hoaloha. He maikai nohoi keia puu (hill). he nui nohoi na hale maikai e ku ana ma keia wahi. He kohu kaona, E ulu ana nohoi na ano poa like oie ma kela ame keia wahL Ma keia wahi au 1 ike ai, e papa, i ka pii o ka pua tuba rose. Hookahi no wahi pua tnba rose makalii he 5 keneta; a ina nae he nui iki ae. hookahl no kenikeni (10 kenet). Hai aku la au i ko'u poe hoahele, ma ko'u aina, he hana ia keia ano pua i lei no makou e lei ai. Ma ka wa pii loa o keia ano lei. he hookahi lei okoa he 25 keneta ke kumukuai: aka. ma ka hapa nui o ka manawa e loaa ana ia makou na lei o keia ano 3 aoi aku lei no ka 25 keneta. Ua hoomakeaka mai kekahi o ua poe hoaloha la o'u, ma ka i ana mai, "Alaila. o Hawaii ka paha ka aina i kaulana. o ka aina pua oka Pakipika," Ua pane aku au. "No Kina ia olelo kaulana; kahi i kapaia, The flowery Kingdom: aka. o kuu aina hanau. ua kapaia ia o ka Paredaiso o ka Paipika." Hoike pu aku la au ia lakou i ke ano o ka kakou hana ana i lei. O Va lakou nei hana ana i ka lei, he hikii kaula ae no ma na oioi o ka pua, a iei ae la. Hu ka aka! I ko lakou ike ana i ka'u kui ana i ka pua mele-kule i'lei, ua nui loa ko lakou makemake, a ua hana like makou i mau lei mele-kule no makou. Kau ma na papale, lei ma na a-i, a ka-ki-kepa iho la ma na poohiwi. A olelo nui mai la ia'u: "We are all girls from the Paradise of the Paclfic." Ia makou i ohuohu pono ai i na lei.melekule, ua nui na poe makaikai mai ia makou, oiai makou e hele ana. Hele mai kekahi mau wahine haole ano kamaaina me kuu poe hoaloha. a kamailio mai i ka maikai (pretty) o na lei o makou. Hai aku kuu poe hoaloha, he kaikamahine mai Hawaii mai ko makou mea nana i ao mai i keia mea maikai.

Haalele makou i keia wahi, a hele makou no Beach Hll (oia paha, o Puu Kahakai.) Aia kela puu ma ka lae kahakai. Maluna o keia puu, he kula. Aohe nui o na hale, he kakaikahi wale no. O ka mea e ulu ana ma keia kula, he waina—he keokeo ame ka ulaula nohoi. He mau haneri poe e ohi waina ana, no ka uku he $5.00 o ka mahina. O kane, oka wahine ame keiki nohoi.. He ku no i ke aloha ke nana aku ia lakou. E hooikaika ana lakou i mea e ioaa ai kahi palaoa ame kahi waiu bata( bread and butter). O kekahi poe, he pilikia maoli no; aole a lakou wahi mea e ae, e ai ai o kahi uala kahiki ame kahi paakai, e like la no paha hoi me kakou, o kahi poi ame ka paakai. 0 kekahi poe e ae hoi he oki loa i ahona i na wahi lau nahele, ka apala ame na hua ai e ae nohoi. Ma kekahi mau hale nohoi e lohe aku ana oe i ka uwe o na keiki liilii i ka pololi, a peia nohoi na makua. He ku i ka walohia ke hoomaopopo aku i keia poino. Ua lohe nohoi au ika oleloia, aole i ikeia kekahi pilikia nui elike me kea. He ano maikai no keia wahi. He ano kula panoa, he ku ole i ka hoihoi, aohe nui na ano laau e ulu ana maiuna o keia wahi. Ma keia kiekiena i ike aku ai au i ke kulanakauhale o Monterey e waiho ana ma kahi mamao ioa mai keia wahi aku. Ua lohe au o ke kulanakauhale kapitala keia o Kaleponi nei i ka wa kahiko. Ke nana aku oe mai keia wahi aku a makou e ku nei ilalo o ka ae-one me he mea la e kakaa aku ana oe iialo. He ku nohoi i ka weliweli ke nana aku i ka ale 0 ka moana. Ua like me kekahi pali kiekie ke kawahawaha. I keia wahi i poino ai kekahi haole. Aole i loaa ia'u kona inoa. Ua lohe au he haole akamai keia i ka au. aka nae, 1 kona haule ana ma keia wahi. aole oia i ike hou ia. Aolu nohoi i ikeia kona kino. Imi wale ia aohe loaa. Kahaha na mea apau nona, nokamea, o ka haoie akamai hookahi keia o Santa Cruz nei i ka au. E papa, he maikai no ko'u ola kino e noho nei. Nui no ko ke Al\ua lokomaikai, nui no Kona aloha ia kakou. God be with you till we meet again. Owau iho no o kau kaikamahine ma ka aina malihini. CECILIA KEALOHA POEPOE. Santa Cruz, Oct. 1596.