Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 48, 27 November 1896 — Moolelo o JULIUSA KAISARA Kakauia e Hoonaueueihe-Ka Haku Moolelo Kaulana loa o Enelani. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Moolelo o JULIUSA KAISARA

Kakauia e Hoonaueueihe-Ka Haku Moolelo Kaulana loa o Enelani.

I I'nnLim / ./'i--. J\". A" Ktohi.) MOKI'NA I. Barutusa. E kohu lima kakauha loa auanei ka kakou hana e Kasiusa, ke okl i ke poo a poke pu ae no i na lala, me he make inaina ala a hoomainoino aku; 110 ka mea he wahi lala wale iho no o Auatonio no Kaisara. E lilo kakou i poe alana mohai. aolo hoi i poe lole pipi e Kasiusa. Ke ku lokalii nei kakou apau e kue i ka uhane o Kalsara, a iloko o ka uhane o na kanaka aole he koko: nolaila e kii pololei kakou ! ka uhane o Kaisara, aole hoi e poke i na lala o Kalsamh Aka nae hoi e kahe ana no ke koko o Kaisara no ia mea! A e o'u poe hoa akahai, e pepehi haaheo kakou iaia. aole e hoomainonlo; e kaha kakou iaia i io kupono na na akua. aole hoi e okioki i io ua na ilio hae: e Ulo ko kakou mau puuwai. e like me na haku maalea, e hoouluku a inaīna kupouli ua knuwa, a mahope ano hoomalielie aku. Pela auanei e manaoia ai ua kupono loa ka knkou hana aole hoi no ka lili pilikino; a Imua hoi o na maka o na poe noonoo ole, e kapaia auanei kakou he poe kaiahala, aole he poe pepehl-kanaka. A no Maka Anatonio hoi. mai noonoo nona; no ka mea. aole hiki iaia ke onionl ao e Hk* no oie ka Uma o Kaisara ke moku ke poo o Kaisara. Barutusa. Auwe oo hoi oe e Kasiusa maikai e. mai noonoo iaia: Ina he aloha kona no Kaisara, l&ia ponoi wale iho 110 oia e u wale ai,—hilaliUa walo iho no a moepuu aku no Kaisara: a o kahl hana hiki wale iho !a no ia iaia, oiai he punl lealea oia, he ahiu, a he ulaia hoi. Tereboniusa, Aohe makau ana iaia. mai pepehi iaia; e ola auanei oia a kani wale no kana aka mahope aku, Barutun. Hamau! e helu i ke kani a ka u«mti. Ka&iusa. He ekoiu kani ana mai la. Ten?boniusa. O ka ws kupono keia e hookaawale ai. Kaaiuaa. Aka he mea kanalua ka hele mai o Kaisara 1 keia ia; oial ua

f -:: ;• •••• r. -• : r/.~-i,-;,t >*•*/* aia** ». ? n*. *•"* h:l':-:c?. sa .. -ān:< hin..i c :>:- r;2r.sn?!*»ia. Mal?a auan*? paha. -snst:2l! o ea o*Jii pāhaehao. na *«*! kama.hs.o o keia po. a ne k* kaehi nsai a na kilokiio e hiki kiuo ol* a* ai oia i k- Kapiiola i k'īia !a. B*?€iīisa. Mai fccp*3hopo ia mea. Ina oia e manaopaa pela. na'u oia e fccfOmaliaaaii aku; no ka mea be walpahe waie no oia ke oleio ia aku he puai wale a boa hewa na lae-aao l ua k ! .;rnu !aau. na bea i na ar.iaaī t na elepani i na iua-meki, na liona I na welu. na kanaka hoi i ka pai wale ia akū no: aka. ia'u e olelo aku ai iaia he hoopailua oia i ka poe oieio pai wale aku no. ae mai no oia, a ia wa o;a i puni loa ai. Me nei au e hana ai: oiai ua hiki ioa ia'u ke hanai aku iaia i na olelo e hai-maluie ai oia, a ua'u oīa e lawe ae i ke Kapieola. Kasiusa. Ae. o kakou no apau ke kii aku iaia ilaila. Barutusa. I ka walu o ka, hora; oia anei ka wa kupono loa? Cina. Oia paha ka poiena. a naai haule hope nae. Metelusa. Inaina loa o Ligariusa ia Kaisara no ka nukuia ana ona no ka mahalo ia Ponape; pehea la oukou a pau i noonoo ole ai iaia. Barutusa. E hele oe e Metelusa e kii iaia: he aloha oia ia'u, a ua ike no oia i ke kumu; e hoouna wale naai no iaia ia nei, a na'u oia e kalai aku. Kasiusa. Ke uhi mai nei na kukuna o ke kakahiaka maiuna o kakou; e haalele ana makou ia oe e Barutusa.— A e na hoa, e hookaawale ia oukou; aka e hoomanao no mea apau i ka oukou olelo paa, a e hoike piha ia oukou he poe Roma oiaio.

O keia ae ke kii o kekahi o na Kahunapule kaulana loa o ka Ekalesia • Enelani." O Hight Rev. Frederick Temple kona inoa. He hihopa oia no Laelana. a i keia wa ua lilo oia i Akibihopa no Canterbury a o ka luna kieBarutusa. E na keonimana maikai, e nana me ke ohohia ame ka nanaina hauoli. Mai noho a hoike wale mai ka nanaina i ka kakou hana; aka e hookuoo e like me na poe hana keaka" Roma, me na nhane liauoli ame ka manao kupaa oni ole: a nolaiia aloha pakahi oukou apau. (Puka iwaho na mea apau a koe o Barutusa.) E Luciusa! E hiamoe loa nei? ua hiki no nae hoi; e hooipo ia na kipona kehau pua wal meli o ka hiolani: aole au mau hana ano nui, aole hoi he mau moeuhane pahaohao me na iaea e hoouluku ai i ka noonoo o na kanaka; nolaila lea kau hiolani. (Komo mai o Poretia.) Poretia. E Barutusa kuu haku! I Barutusa. E Poretia no hoi, heaha | keia ou? Pehea oe i ala koke mai nei? j Aole he mea kupono no kou ola kino ka mauna ana i kou kino nawaliwai! i i na ea huihui o ke kakahiaka. | Poretia. Aole no he kupono nou. ; Ua haalele ano e ae oe e Barutusa i \ kuu wahi moe; & i ke ahiahi nei, i ka ; wa paina. ua ku hikiiele ae oe a holoke | i o a ia nei, e nune a e kukule wale | ana no me ka poili o na lima; a ia'u j i ninau aku ai i ke kumu. ua leha mai -J oe ia'u me na nanaina piena. Ninau j hou aku au: ia wa wauwau oe i kou ! poo, a keehi tno me kou wawae. A j hele no hoi au: no ko"u makau i ka hoouiuhua ioa aku i kou mau manao uluku ua hele a pil ka ena, a no ko'u manao no hoi he mau kipona enaena wale iho no ia e like no me ka mau o na kane i kahi wa. Aoie ono o ka ai, aole hoihol e kamailio, aole hoi e hia- i moe. a ina e maumaua ioa aku ana | keia kuiana maluna o ue iike me ia e I halU nei maiuna o kou kioo, e hoo- ] hewahewa ana au ia oe. e Barutusa. B kuu haku aioha. e hoolawa mai ia*u i ke kumu o kou kaum&ha. B*ruto«a. Aole maikai o ko*o oia kino. a oia wale iho ia no. Poretia. Xui ko Barutusa naauao, a

;k:iika per.c e K---H3 : - ;.v: i .v a -o o«. . . . E F-~ -'■ * " ' ' ' i-v r e:;a. taai anfi o . —.-■! kx:pcno ac*i no k-? o,a I k.i kobana a * nen. -:kn t na ea k puanuanu v> ke kakahUka' h« mai aeei o Barutu?a': a pela auanei oia i e rJhi maiu ai niaī kona wahi moe ■ oluolu mai e aa aku e hui m? na inai > iele ico;no o ka po. a komo aku ! na ea huihui-i-ka-iwihilo a maemae ole e hoonui ae i kona mai? Aot-?. e kuu haku: he tnai kon e nahi nei aia i kon noonoo. he kupono ioa hoi no'u ame ko'u kulana iiihia e ike au: a me ke pelu o kuu kuli. ke hoohonehon? aku nei au ia o*. ma o kuu nani mae ole o na'ia kinohi. ma o kau mau ole'o kaili puuwai 3 me keia hoohiki paa i heohulia ai kaua a lilo i hookahi. e hoike hookamani ole mai oe ia'u sa o-? iho, kou hapa. kou mea i kaumaha ai. ame ke kumu i hiki mai ai i ou nei kela poe i keia po; no ka meti he eono a ehiku iho nei paha poe ia nei i keia po. i huna i ko lakou mau iloko no oia pouli. Barutusa. Mai kukuli oe e Po:etia akahai. Poretia. Aole au e hana pela ina o Barutusa akahai oe. lloko o ka be>rita maemae o ka mare, e pane mai e Barutusa, e koe anei au aole e ike i na mea huna e pili ana ia oe? He wahi mea apana a hoopili wale aku no anel au. e ai pu i kau papaaina, e hooluolu i kou wahi moe. a e kamailio ia oe i kahi wa? Ke noho anei au ma ka lihilihi wale no o kou lokomaikai? Ina oia wale iho la no, alaila he wahine manuahi o Poretia na Barutusa. aole hoi he wahine mare. Barutusa. 0 oe ka'u wahine kupaa

kie paha keia o na hihopa apau o Enelani. He 74 ka nui o kona mau makahiki, a he keiki oia na kekahi aliikoa. Na Pohakuhauoli oia i hoolilo i hihopa no Exeter i kahi mau makahiki i hala ae nei. **. oiaio a hanohano, e like kou aloha imua o'u me na kulu koko e kapalili nei i kuu puuwai pilihua. Poretia. Ina o ka oiaio ia, alaila, e pono e ike au i keia mea huna. He oiaio he wahine au. aka he wahine a Haku Barutusa i berita ai; he oiaio he wahine au, aka he wahine inoa no, ke kaikamahine a Kato. Manao anei oe aole au i oi ae maluna o na wahine, ina o ko'u makuakane ae la ia me ka'u kane mare? E hoike mai ia'u i kou mau manao, aole au e kamailio wale aku; oia ka hoike o ko'u manao kupaa. ua hou kumu ole iho au a moku ko'u uha ne; e hiki anei ia'u ke auamo hoomanawanui i keia eha, aole hoi o na mea huna a ka'u kane? Barutusa. E na akua, e hooaokanaka mai ia'u i kupono na keia wahine kupaa! (He mea kikeke.) Hamau, hamau' he mea kikeke. E hoi iki aku iloko o Poretia; a mahope e lohe no kou umauma i na mea huna o nei puuwai. E huaipau aku ana au ia oe i kau mau hana apau, na kumu apau i kaumaha ai ko'u nanaina. E haalele koke mai ia'u. (Puka o Poretia). E Luciusa, owai kela mea kikeke? Luciasa. Eia he kaoaka homali, e ake e kamailio iho nei. E nee ae ma kahi a e ke keiki. Pehea oe e Ligariusa? Ligariusa. He manao ilihia kakahiaka keia mai ka waha omaii mai. BamtUßa. Ua hoonahoa no hol oe 1 aa mai aei e heie mal e Ugariusa hopo ole. me ke kahei ika hainaka! Ina no hol aole ou nawa liwali! Ugariusa. Aole o*u nawaiiwali ina he haua ano nui ka Barutusa e koha pono al ka inoa hanohano. B*mosa. He han* k»-n 0 <« ano e Ug*rlosi, ina he tt»ika pono kou pepeiao e hooiohe mai. Ligariusa. Mao oa akoa apau a na Rom * e pein nel na knll. ke kueha nel •a maanei I ko'n m»i. Eka ohane o

Ron:s! E ke k?iki ole. i haa- \ ruat •: na puh.ika maema»?' l*a >j X*t*- oe nie ke kahuna nanA i hoola ae . ari kuv. uhane cmatr;:a:. Ano. e kau- , eha raai ia'u. e holo. a f hookuku n-"» au nw ua mea pohihih: Um. a e eo no | Uikou ia'u. Heaha ka hana? j Baruiusa. He «ani apana hana keia • pau ai ka mai ona kanaka homali. > Lizariusa. Aka. aolo anei he loaa l r ka mai kekahi poe kino ikaika? ; Baruiusa. He mea eeio o!e ia. E | hoiko aku ana au ia oe e Ligariusa i ka j hana, oiai e heie aku aaa kakou e hoo- | ko. ! ī.igariusa. E keehi i kou kapuai, a ; e ilke me ka puuwai i hoenaena hou ; ia e ukali no au ia oe e hana i ka mea a'u i uiaopopo ole ai; aka ua o Barutusa ko'u alaka;.

REV. DR. TEMPLE, EXGLAXD'S XEW PRIMATE. Tlu' iJitrht Kt'V. Frf(leriok Teniple. bish«tp <>f Loiulon. n-o.>nt!y appvinte<i arohOiahop «if Oaut*>J' , bury and pi-uuaU» of all Kii'/laml. is 74 y« ara uld aud tbe son of an anuy otiiccr. GiaiLstoue madc hitu bi;>]iup <>i years ago.