Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 49, 4 December 1896 — HAIOLELO NO KA LA KUOKOA O HAWAII. NOV. 28. 1896. [ARTICLE]

HAIOLELO NO KA LA KUOKOA O HAWAII. NOV. 28. 1896.

E Mr. Peresidena. na Lala o ka Hui | Opio Hawaii. na Lede ame na Keoni- : mana i akoakoa pu mni nei i keia la E ae mai ia'u e alana a e molia aku imua o oukou, me ka haahaa, i ke j Aloha Kuokoa no ko kakou One Oiwi. \ Mamuli o ka oluolu o na keonimana o keia Ahahui. kekahi poe na lakou e pulama nei i ko kakou ano oiwi no : Hawaii. ua loaa ia'u ka haawina pomaikai o ka halawai pu ana me oukou. i e na hoaloha o ke one hanau hookahi. 1 ma ke kahua o ko'u lilo ana i mea ! hoala inai i na hoomanao ana. no k»> kumu ame ke kahua i ku ai keia hookehakeha ana a kakou ma keia la o Novemaba nei. Ke ole au e kuhihewa, ua hoakoakoa i ia mai nei kakou maloko o na paia o keia keena me na houpo i hoopihaia | me na manao nene ihi kapu o ke oho- ' hia no na hoohiwahiwa ana no keia la i kuluma mau kona "hialaai" ia ana e ke kanaka Hawaii. j E na lede ame na keonimana, ua ike kakou apau me ka hoohewahewa ole. aole hoi me ka naau kuihe a kanalua. o keia kekahi o na la ano nui loa iloko 0 ko kakou noho lahui ana. a noho Aupuni ana hoi, mai na la hope mai o ka nohoalii ana o Kamehameha 111. puuwai lokomaikai a hoea mai i keia wa a kakou e noho nei. He mea oiaio. ' he kumu kupono ko na Hawaii haawi i ana i na kipona hiwahiwa o na hoomai- | lani mahiehie ana i keia la. oiai o ka 1 la keia i berita ai kekahi mau Aupuni ' kaulana loa o ke ao nei. e ike a e hooia | niai ia Hawaii Aupuni, ia Hawaii Aina a ia Hawaii Lahui, he Aupuni kuokoa, ; ! he aina kuokoa a he lahuikanaka kuo- ' n e re™irooiranr - T~iro-*itt~ntr'-*upanr : koa e ae apau o ke ao nei maluna Iho I o ka ili o keia poepoe honua a kakou j e noho nei. j Ae oka la Kuokoa keia ake kanaka | Hawaii e haaheo ai. e keha ai me ka | hano haweo. a e mailani ai hoi mo ī' ka hoopulakaumaka ana. No keia la ) hiwahiwa, no keia la poina ole. no keia la hoomanao mau loa ia e oe. e ke kanaka Hawaii. ke ku mai nei ka moolelo o kou aina hanau. a hoikp mai ua ikea mai keia poii(f o kou aina oiwi mamuli o na hoomanawanui ana ! i haawi ia aku e kaMoi Kauikeaouli, na 'lii hanau o ka aina, na alakai hoopono o ke Aupuni ame ka lahui Hawaii : e noho ana, ma ke au o ka manawa. mai ka makahiki 1536, a hoea i ka ma- ' kahiki 1844. Ua loaa mai ia oe e ke \ kanaka Hawaii, keia la kamahao, mamuli o ke kupaa o na 'lii ame na kanaka iloko.o ka Pono, a oia ke kumu i | hapai ae ai ka Moi Kauikeaouli i keia mau mamala olelo poina ole: "Ua mau ka Ea o ka Aina Pono." ma ka wa I hoihoiia mai ai ka Hae Hawaii e Adimarala Thomas, mahope iho o ke kailiia ana 'ku e Lord G. Paulet a lilo | ae la ia i Makia no Hawaii. O ka | uhane ola iloko o keia makia a Kaui- j keaouli Kalei-o-Papa i kukulu ai. ua' mohala hou ae la ia ma kekahi ho-'i punaolelo okoa. oia hoi: "O ka Pono ke hanaia a haule mai na Lani." a ke kau nei ia he xnoto hiwahiwa no ko kakou Oihana Hookolokoio. 1 He mea oiaio e na Hawaii Opio o keia mau Ia e nee nei, ua ku ko oukou, a o , ko kakou mau kupuna nohoi apau, ilu-1 na o keia kahua o ka Pono. ma na !a e poipu ana na ao hakumakuma o ke kaumaha ame ka popilikia maluna o Hawaii Aupuni, Hawaii Alna ame Hawaii lahui. iloko o ke au manawa a*u 1 hoike mua ae nei. Nolaila. o ka moolelo e pili ana i na hana o la au ;■ i loaa mai ai kela la a kakou e hoohiwahiwa nei. he mea hoopomaikai nui mal ia ia kakou i keia wa. a o ka oi !oa aku nae paha i na hanauna opio o Hawaii. Oka oleio ana ae: He La Kuokoa kela la 2S o Novemaba no Hawall nel— i Heaha la kona ano? Ua noho pio anel I I o Hawaii malalo o kekahi mana Au- | puni e ae. a mamnli o ko Hawall nel paio ponol ana me Ia mana Auponl. a loaa iaia ka lanakila ana r a mamull hoi oia lanakiia ana ! loaa ai iaia keia kulana kuokoa. elike me ia a kakou e hoomanao nei I keia la? O keia !a o Noreraaba a kakou e iei poina ole nei. aole ia 1 like me ka la 4 o

; a na Amenka < h.uh>v no;. Aka. . ma ka wa 1 ai ua aoh<>r.a | Aupun! ka.ii;;!;: .. • maiaio o ka noh-i M >; ana a meha I. ua houiuuiuia la na nuho Aupuni kuokoa ana. i paa iloko o k-Ma ame kēia alii aimoku o Hawaii nei .1 •akoakoa Uoko o ke kaaaka hookah; oia o Kamehameha. A ma ka wa > k-ukuiu pono ia ai ka nohona Aupun: I Monakia oiaio ru> k»>ia Pao Aina o H.iI nei. ua kukuiu pono loa ia no k» i :.i pono kuokoa o ko Hawaii n-- roh,> lAupuni Monakia a::a maluna o K a • nmauma o Hawaii aina. o kakoola ana ; a e pulamaia ana hoi. me ka neiio jh: j ka|nl 0 Hawnii 'ahul. Ak:v o ko ki. ana Rao ° keia Kuokoa maluua o Hawaii. | mamua aku o ka !a o Novemaba. aia no ia ma ke kuiana i ik»> o!»* m mai e ko waho mau mana Aupun; nui. aka. he Kuokoa ia v ku ana ma- ' luna o ka waa Aupuni o Hawaii i hiki , ke hao wale ia, a ohi w;».!c ia hoi o iike me ka i a hamau leo o Kwa. i Ano. e na le<ie ame na keoniuiana. he mea oiaio nae. ma ka wa e ola ana o Kamehameha I, ma ka la 21 o Febe- . ruari. 1794. ka wa i ku ai ka mokukaua I "Discovery" ma ke Kaikuono o Kealakekua, ma ka mokupuni o Hawaii, mahope iho o kona haaleie ana 'ku U Hilo, ua akoakoa ae la na lii o ka mokupuni o Hawaii maluaa o ka oneki 0 lia moku la a hana iho la lakou i kekahi kuikahi me George Vaneouver, l kapaia o Wahinekopn. o haawi ana i ka mokupuni o Hawaii malaio o k* hoomaiu ana mai a ke Aupuni o Heritania Nui, a ua ae hol keia poe alii. no lakou iho ame ko lakou poe makaainana, e lilo lakou i poe makaainana no Beritania Nui; nie ko keia poe aiii hookoe ana nae no lakou iho. i ka mana hooponopono Aupuni kuioko. Ma ka la 25 o ia malama, ua hukiia ka hae Beritania ma uka o ka aina. a La kiia na pu aloha. e ka mokukaua "Discovery." a hoonakolokoio ae la hoi 1 ka pali kapu o Keoua, a hoolio ae ia hoi na kanaka. "He poe kanaka makou no Beritania." Aka. aole nae i apono Iki ia keia haawi aina ana a Kamehameha I. ame k«HKi mau aiii. ke Aupuni o Beriiania Nui. noiaila. ua komo hou no o Hawaii mokupuni iioko o ka "polikua puhoho" o ka noho ana ku i ka lawe wai»* ia. elik«- me kona mau hoa mokupuni e ae maloko o ka poai o na Pae Moku o Hawaii nei. Aka, o keia kuokoa o Hawaii a kakou e iawe ae nei i ua hoomanao ana. no Hawaii iho nei no ia. hc waiwai hiwahiwa mua loa no ia i hookawowoia i maluna o ka umauma nani o Hawaii. ' a o ka hana hiwahiwa makamae a Beritania Nui ame Farani i hana mai at no Hawaii nei, ma keia la 28 o Nove- | maba o ka makahlki 1843, he ike ana mai ia i ke Kuokoa o Hawaii, me k* berita ana mawaena o laua Iho, e ike laua ia Hawaii he aina kapu ia e hlila ana e ka umauma lipolipo o k* moana Pakipika. i He mea qiaio, ma ka wa I loaa ole mai ai ia Hawaii nei, ka Beritan)a I ame ka Farani mau hooia ana, ame ka ! iaua ike ana mai i keia kuokoa o Ha- : waii, ua ku o Hawaii kuokoa nona iho. ma ke kuiana kapekepeke. Pela nohoi ma ka wa a Amerika Huiia i ike ole mai ai i keia pooo kumu o Hawaii. aia i no o Hawaii nei ke ku Ia ma kona kuokoa ponoi iho ma ke kulana paiekana oie. | Oiai keia kuōkoa e ku ana maiuna 0 Hawail. aia hoi ua ikea na hihipea hoopilikia e hoopunana ana maluna o ka umauma o Hawaii aioha, mai ka makahiki IS3»> a hoea i ka makahiki 1539. a mai ia *a mai a hoea i ka makahiki 1542, ka *a a Amerika Hnit3 1 tke mai ai i ko Hawaii nei Kuokoa, - a pela hoi a hoea mai I ka la 28 o Novemaba o ka makahiki 1^43. Noiaila. mamuli o keia mau popiiikia ■ i iulumi ae e omiio iho, a e o-u hoi I : keia pono kumn o Hawaii, oa kupu mai ia ka maoao Uoko o Kaaikeeouli. oa ■ 'iii hanau o ka aina. ame na alakai i hoopono o ke Aupuni, be po&o : ke nonoi ia Amerika Huiia, na Au- • punl o Farani ame Beritania Nui. e haawi mai lakoa ! na hooia ana no ko Hawaii nei Kuokoa. Nolaila. ma ka la 1? o Maraki o ka makahiki 1840. oa hookohu aku la ka Moi Kaulkeaonil I kekahi loio Amerika mai Oregt«ia c~al. nona ka Lnoa o Mr. T. J. Fart*ham, 1

Elele Kuhina i na Aupuni o Beritania Nui, Farani ame Amerika Huiia. Eia nae, aole i ikeia ka hopena pomaikai o ia hana. Ma ka makahiki 1841 mai. ma ka wa i haalele iho ai o Mr. Brinsmade, ke Kanikela Amerika ia Hawaii nei a holo aku la no Amerika, ua haawi ia aku la ma kona lima na palapala mai ka Moi Kauikeaouli aku imua o na mana Aupuni Nui ekolu, oia o Amerika Huiia, Farani ame Beritania Nui, e nonoi ana e haawi mai lakou i hooia pukolu no ke ku ana o ke Aupuni o Hawaii, raa ke ano he Aupuni Kuokoa. He oiaio, ua holo mua oia i Wasinetona, a ua holo loa hoi i Europa, a malaila oia i loaa aku ai i na Komisina Hawaii Imi Kuokoa. ma ka makahiki 1543. Ua like paha keia kanaka Amerika me he loane Bapetizo la, e hoomakaukau ana i ke alahele mamua o Haalilio ame Rikeke. i kokuaia e Sir George Simpson. no ka imi ana i na hooia ana mai a na mana Aupuni o Amerika Huiia. Enelani ame Farani no ke Kuokoa o Hawaii Aupuni. Hawaii aina. ame Hftwaii Lahui. Ma ka makahiki 1842. raa ka malama o Feberuari. hoea mai la no na kaiaulu makamae o Hawaii nei o Sir George Simpson amo Dr. Mcl.aughlin. no ka Hui o ke Kaikuono o Hudesona. he mau haole Pelekane, a i hele mai laua i Hawaii nei no ka hooponopono ana i kekahi moohihia i ulu ae mawaena o kekahi poe kanaka Beritania maanei ame ke Aupuni o Hawaii nei. Mahope iho o ko laua noii pono ana ame ka huli-aka-hele ana no ka mea oiaio e pili ana i ua kumuhana nei. ua ike iho la laua, aia ka pono ma ka aoao o Hawaii nawaliwali. A ma keia wa. i haawi mai ai o Sir Oeorge he oleloa'o naauao i ka Moi Kauikeaouli Kaleiopapa Kamehameha HI. he mea pono iaia ke lioouna aku i Komisina alii i na Aupuni o Amerika Huiia, Farani ame Beritania Nui, me ka mana piha no ka hana ana i mau kuikahi hou mawaena o ka waa Aupuni o Hawaii nei ame ia mau Aupuni. a e loaa pu hoi mai a lakou mai ka hooia ana no ko Hawaii nei Kuokoa. l'a ae hoi keia haole Pelekane e haawi hoaie mai i ke Aupuni o Hawaii nei i 10,000 paona. ma ka helu dala Pelekane. elike ana hoi ia me $50.000, (ma ke kuikel ' no na mea e pono ai na hana i loaa ai keia haawina hlwahiwa a kakou e hoomanao nei i keia ia me ka hauoli. He mea oiaio. raa ka la S o ka malama o Aperiia. 1842. ua hookohuia iho la o Sir George Simpson. Timoteo Haalilio ame Wiliiam Rikeke. no keia oihana pookela o ka hanohano. E ae mai ia'u. e hoike aku imua o oukou. e na !ede ame na keonimana. ma keia wahi no ka mea e plli ana no Toma Haalilio. He kanaka ia no Oabu nei. t"a oleloia o Kooiau ae nei kona alna hanau. O kona mau makua he mau Hawaii 'kolkoi no laua mawa- , ena o na alli o ka aina. Ma kona wa , kamalii make kona makuakane. a o kona makuahine hoi oia o Rseka, iiio oia i kiaaina wahlne no ka mokupuni 0 Molokai. I ka wa he 8 waie no ona mau makahiki noho oia ma ke alo alii ; o ka Moi Kamehameha m. N ka 13 J o kona mau makahiki komo ola- i ke | kula a Binamu ma Honolulu nei. a a'oia s a hoonaauaola oia ma ka oleio \ Beritania. He kanaka makaukau ola ■ ma ka Ike maiama buk« walwai. Ua { Ulo oia i hope kiaaina uo O&hu nei. i , Kuhina Walwal no ke Aupuni. A ma ; kona wa I hele aku ai ma keia misif ona pookela o ka hanohano no ke aloha 1 kona aina makuahine, ua pap&hi oia

MA ka Ii ■*> a V.-: *- 4 - \ bs.4»f!»? ino •« <? ame j ;a Hs*an o k-?kahi nios r » ki-»!-!-» * holo aoa no Ma?a?lar. m-?. Mekiko. a mai laila aku hoea !ar.:a t W««Jn*?ora. oiai hoi e ?tr ?jmp«>n 5 ih« ai ?a an«*s ?-?- A!a«ka. » «*«-ae -!a raa Silwr!a a ho»a !oa { Enelanl ms ka mab.ma o N"pvpraaba oia makahiki no. I ka hoomaopopo ana o kekahi hao!<? Pelekane nona ka inoa o Mr. Chari-on a o ke Kanikela Beritania nehoi ia maanr-i ? ke ano o ka a Rikeko arr.e Haalilio i holo ak'a ai no na aiua e. via haalvle iho la oia ia Honoluiu nei ma ka 5a o Sepetemaba, lS42. no La(lana, ma ke aiahele aku o Mekiko. A ya holo oia ma keia huakai no ka hoao ana e hoopuhili a e hoopahu'a hoi ī ka raisiona a na Elele Imi Hooia Kuokoa o Hawaii nei. O ke kumu nui o keia hana a keia Kanikeia Beritania. oia ka ulu ana he hoopaapaa mawaeea ona ame ka Moi Kauikeaouli, no kekahi apana aina maloko o Honolulu nei. oīa kela wahi a kakou e ike nei i keia wa. mawaena o ke alanui Kaahumanu ame ke alanui Nuuanu nei. Ua koi keia Kanikela Pelekane. nona ia apana aina malalo o kekahi palapala hoolimalima mai a Kaiaimoku mai no ka manawa 0 299 makahiki, a i hanaia hoi ua palapala ia ma ka makahiki 1S26, aka, aole nae i ikeia keia palapala hoolimalima a hiki wale i ka wa mahope mai o ka make ana aku o Kalaimoku, he aneane 13 makahiki mahope mai, akahi no a ikeia ae ua palapala hoolimalima la, a nui hoi na hale i kukuluia ma keia wahi me ke akeakea ole ia iloko o ia mau makahiki he 13 i kaa hope ae. Ua hoole o Kauikeaouli i ka mana o keia palapala hoolimalima i hanaia e Kalaimoku me ka ae ole o Kaahumanu. ke Kahu Aupuni, oiai nona ua aina la a no kona mau hooilina. Noiaila, i ka hiki ana o Mr. Charlton 1 Mazatlan, Mekiko, kahi e ku ana o Haku George Paulet, o ka mokukaua "Carysfort," ua hoike aku la oia i kona piiikia imua ona—Lord George Paulet, a ua hoopuipui loa ia ka ikaika o keia koi, mamuli o ka hoea ana aku o kekahi mau hoike mai a Mr. Simpson aku ka hope Kanikela Beritania a Mr. Charlton i hoonoho iho ai maanei, imua o Rear Admiral Thomas, e ku ana malaila, no ka pilikia o na waiwai ame na kino o na kanaka Pelekane ma Honolulu nei, nolaila, ua hoouna mai la ua Adimarala nei ia Haku George Paulet i Honolulu nei, no ka ninaninau pono ana i keia pilikia o na kanaka Pelekane, elike me ka mea i hoikeia aku imua ona. Nolaila, ma ka la 10 o Peberuari, 1843, ku mai Ia ua Haku George Paulet nei, i kapaia hoi e na Hawaii o ia mau la o Lo Keoki, ma ke awa o Honolulu nei, maluna o ka mokukaua Beritania w Craysfort," a ua ikea hoi kona ano makamaka ole i ke Kuokoa o Hawaii nei, mamuli o kona haawi ole ana mai i na kipu aloha ana, no ka hae Aupuni o Hawaii Kuokoa. Nolaila, e na lede ame na keonimana, oiai o ka moolelo e pili ana i na hana pili Aupuni a Lord George Pau!ot i hana ai ma Hawaii nei, mahope koke iho o kona hiki ana mai ia nei, he moolelo ia i pili pu me na hana o ka la a kakou e hoohiwahiwa nel, nolaila, he mea maikai ko kakou nana ana i na hana a Lo Keoki ame ka hopena o Hawaii nei mamuli oia mau hana kuikawa a keia kanaka o Beritania Nui, oiai ke Komisina Alii Imi Hooia Kuokoa ma Europa. I ka hoea ana mai o Lord George Paulet, e noho ana ka Moi Kauikeaouli ia wa ma Wailuku, Maui, a 0 ke Kuanaoa ke Kiaaina o Oahu nei. Ma ka la 11 ae, hoouna mai la oia i kekahi palapala ia Kekuanaoa, a penei na olelo o ua palapala 'la: "H. B. M. Mokukaua Craysfort, Oahu, Beb. 11, 1843. "Aloha oe:—Oiai. ua hoea mai au i keia awa; maluna o ka moku Craysfort o ka Moiwahine o Beritania. malalo iho o'u, no ka haawi ana aku i na hoomalu ana i na makaainana Beritania, a e kokua pu nohoi i ke kulana luna Aupuni o ke kanaka o ka Moiwahlne o Beritania maanel, ka mea hoi 1 hoohaahaa pinepine ia e na Luna o ke Aupuni o keia Pae Aina, no ia mea ua makemake au e kamailio me ke AIII wale no. "Nolaila. ke koi aku nei au e loaa koke mai ona pane, ma ka hoi ana mai o ke Aliimoku. nana 1 lawe aku i keia palapala, ina paha ua hoikeia aku, a hoike ole ia aku paha ka lohe I ke AUI (no ko'u hiki ana mai) ua makemakeia kona hoea kino ana mai, ame ! ka la hoi i manaoia ai e hoea mai ana ! oia» a-i-ole-Ia t e koiia auanei au e holo aku maiuna o ka moku malaio o ka'u 1 kauoha nei, no kona wahi e noho nei. 1 no ke kamalllo pu ana me ia. "Owau no me ka mahalo, kau kauwa hoolohe a haahaa loa. "GEORGE PAULET, Kapena." Ma ia la no, pane aku la ke Kiaaina ( Kekuanaoa ma ka palapaia. penei: , ' Honolulu. Oahu. Feb. 11, 1&43L i "Aloha oe, e ka Haku George Paulet. i ke Kapena o H. 8. M. S. Carysfort. i "l'a loaa mai ia'u kau ma i ka lima o ke AUimoku. ame ka mahalo, - ke hoike aku nei ao ia oe, aole makou i i ki! aku nei i ke 'Lii no ka maopopo t ole o ka hana; no kou palapala ana mai »

■ ~ •... t--l\ .V.J : a aa;u. , -1. ; :.1 rau n:;-. >:a H f • Ī-. jt Kia.s;a.iii. I v ,. - •• ;.i - ■<»■>' , ! no nie k?. ! M KrlKi a;sAOA. v j y,A ki U I*. ho»:-a niai * ka Moi i j Honoiuiu a«i aiai 1-ahaiea mai. a ioaa ; ak-i 'a iaia kekahi P-aiapaia ♦. kakauia . •: Lo Keoki n.»a ia ia no. p«>nei. Ef. B. M. Meku Cary?fort. Awa e Houoiulu. Feb. 10. ! "Aioha oe:—Ke hai aku nei au ia ee ] p k* Alii. ka Moi. ua ku mai ma' keia j awa ka H. B. M. S. Carysfon malaio īho o'u, a elike me ka u kauoha. ua makeniake au «? nonoi akn ia oe e halawai maiu kaua. a ma ia haiawai e heie aku ai au me kekahi unuhi oielo kupono a makaukau. j •Noiaiia, ke nonoi aku nei au īa o-\ | e hai mai ia u. i ka hora ehia !a o ka la apopo e pono ai oe e ke Al'.i, e ae mai ia'u no keia haiawai ana. " Owau no me ka mahalo, "Kau kauwa hoolohe a haahaa. •C»EORGE PAI'LET. Kapena." Ma ka la 17, loaa aku la ka ka Moi pane iaia, penei: •Honolulu. Oahu. Feb. 17. 1543. "Aloha oe. e ka Haku George Paule*. ke Kapena o H. B. M. Moku Carvsfort. •'Ua loaa mai ia maua kau palapala o ka la nehinei, aole maua e ae aku i ka halawai malu, aole e like me ke ano o kau olelo. E makaukau no maua i ka laweia mai o kau palapaia i ka la apopo a e noonoo nui nohoi maua me ia mea. "Ina he hana malu kau, alaila, e koho maua ia Kauka G. P. Judd i ko maua Luna e hilinai nui nei, e kamailio me oe, he kanaka pono, a ua nui mai i ko makou Aupuni, ua ike pono nohoi oia i ka makou hana a pau loa. oia ke lohe i kau mau olelo ana, a e kamailio (malu) i na mea apau elike me kou manao, alaila, hai mai i na mea apau ia maua. "Me ka mahalo, •'KAMEHAMEHA 111. "KEKAULUOHI." Ma. ke ahiahi o ia la. ua hoouna mai la ua Haku George Paulet nei imua o ka Moi i kekahi palapala pane, penei: "Ko ke 'Lii Wahine Beritania Moku Manuwa, Carysfort, Oahu, Feb. 17. 1543. "Aloha oe: —No kau palapala ana mai ia'u i keia la (ka mea a'u i nana aku ai ia oe me ka mahalo, e hiki ole ai ia'u ke manaoio, ua puka mai ia mai ia oe mai, aka, mai ka poe alakai | hewa mai no) nolaila, ke olelo nei au ia oe, aole au e kamailio iki aku me Dr. G. P. Judd, nokamea, ua hoike pono ia mai ia ia'u oia no ke kumu hakaka nana i paipai i na hana kue kanawai o kou Aupuni maluna o na kanaka Beritania. "Oiai, ua hoole mai oe i ka halawai ana me a'u, nolaila, ke hoike aku nei au ia oe i na mea a'u e koi aku ai i kou Aupuni e hana. Ina aole i apia ua mau koi la ma ka hora 4. a mamua mai paha o ia hora i ka la apopo (Poaono), alaila, e lawe no au i na keehina ikaika i mea e loaa mai ai keia man pono no na kanaka o ko'u aina. "Owau iho no e ke Alii, kau kauwa hoolohe a haahaa. "(Inoa) "GEORGE PAULET. Kapena." A e ukali pu ana me keia palapala, na koi Aupuni a ua Haku George Paulet nei i waiho mai ai imua o ka Moi Kauikeaouli: "0 ke koi ana a ka Haku Hanohano George Paulet Kapena R. N., ke 'lii moku o ko ke 'Lii Wahine moku Caryafort i ke 'Lii o ko Hawaii Pae Aina. "Akahi—Ma ka palapala hoolaha, he olelo maoli kahi, he olelo haole kahi, a ua kakauia ka inoa o ke Kiaaina o keia mokupuni ame F. W. Thompson— e hoonoa koke ai ka hoomalu ana i ka waiwai o Mr. Charlton. E hoihoi i ka aina i laweia e ke Aupuni, aka. no Mr. Charlton ia: A e uku aku i na hope o Charlton elike me ko lakou poho nui ma ka hana kaumaha ame ka hewa o ke Aupuni o Hawaii nei. "Elua —E ae koke mai i ka pono ia Mr. Simpson e hana i na olhana a Mr. Charlton i haawi mai ai iaia, oia ka oihana hope Kanikela no ke 'Lil Wahine Beritania a lohe ia ka manao o ke "Lii Wahine no ka pono o kou hoole ana iaia. E aeia nohoi ka pono e hana ai oia i kana oihana, ame ka mihi no ka hoino ana aku i ke 'Lii Wahine ma kona hope Kanikela, e lawe oe i kana palapala hookohu ma ke akea, alaila. e kipu aloha no ka h&e Beritania, he 21 pu—alaila, oia heluna ka ka moku H. B. M. Carysfort malalo o ko'u malu. e pani aku ai. "Ekolu—l hooia hoi no ka hoopaahao ole ia ana o kekahi k&naka o Beritania ma kela hope aku. ke oie oia e hopiiia mai no ka hewa i kapaia he fe!onv ma na kanawai o Enelani. "Eha—E h&na no elike me ka palapaia i kakauia e Kamehameha. ke 'Lii. a haawiia ai ia Kapena Jones o ka moku Curacoa o ka Moiwahine o Beritanla, e hana no i hookolokolo hon ame ka pono uo ka hoopli aaa mai o H. Skinner; aka, aole f hooko pono ia kela olelo. "Elima—E hoomaka koke ! ka hapa me ka luli oie e hooponopono ai i na hihia mawaena o na haoie Beritania

aS ;r n,i kasaka oka aina. ame na mea 1 .i*: ap-- e aoho aua inaaaei. e hanaia inma o na Kiure. he hapalua o lakou he j pe-e haole Beritania. i aela e ke Kaai- I | keia. a e hoohiki lakou apau. ua kaa- j ; wāli' lakou a aole hoi lakou i noonoo a < ; maopopo e. ka manaa. a-i-ole-ia. aole j ■ hoi o lakou poniaikai. ma na hihia i j ' mai imua o '«akou. . "Eono —K kamailio maoli o Kameha- ; meha. ke 'Lii anie ka hope o ke Kani- j kela Beri;ania. e hoopau koke ai i na { ' hihīa ame na hoopii a ka poe haole Be- j | ritania. e hoopii mai ai e hewa ai ke | | Aupuni Hawaii. I 'Kakauia maluna o H. B. M. Crays- < fort. Oahu. ; kela la 17 o Feb., 1543. | •( ; • GEORGE PAULET, Kapena." i (Aole i pau.) ,