Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 50, 11 December 1896 — Page 1

Page PDF (1.32 MB)

This text was transcribed by:  Siira Phoenix
This work is dedicated to:  mahalo , Ahura Z

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

 

@UKEXXXV.                       HELU 50        HONOLULU, POALIMA, DEKEMABA 11, 1896.   NA HELU APAU      2628

 

HE MOOLELO NANI

N@

LUBIANA KASIMILA,

KA NAITA O KA

LIONA GULA O BOHEMIA

A I OLE

Ka Hui Naita Eleele o ka Lima Ulaula

MOKUNA V

OLELO  O HENERI KA HOOKA@A KE KULANA KU@@@@ KA OLALI O BOHEMIA LIONA GULA

 

 

            @ @@@ia mau huaolelo i hoopukaia     @    Emepera opio nei, na wehe ae    @     kekahi medala gula nani loa    @     @@a ma kona umauma, a o ke ano      @      m@lala la, he liona gula ia, a ua    @    kinokinohiia hoi ia me na pohaku @ @@mae o kela ame keia ano, a hoo@@@ iku la ia mea ma ka umauma o ka N@@ Opio, alaila, olelo hou iho la

            E kuu hoahanau, e ikeia auanei oe @ Bohemia apau, ma keia inoa a'u @ahai aku nei maluna ou, oia hoi.  @ Liona Gula o Bohemia, a e mau ka @   ana oia inoa maluna ou a hiki i @aa ana ia oe he inoa i oi aku ma@@@ o keia."

            Alaila, puili aloha mai la oia i ua N@@a Opio nei, a hoomaikai mai la hoi   @     A ua hanaia keia mau hana apau, @@ ek anoano ame ka eehia e Heneri, @ Emepera Opio, maluna o Lubiana, mua o kona mau Naita kaulana loa. 

            Nolaila, e kuu makamaka heluhelu, k@ ike nei kaua ua lilo ka kaua koa hiwahiwa i keia wa i Naita, malalo o @@ popi ana a ka Emepera Heneri.  Ua ike pu ae nei nohei haua i na nana @@@ @ua ole a ua hiwahiwa nei a kaua @@ ke kahua kaua.

            @a lilo ae la o Lubiana i aliikoa @@@ @@ paa loa no ka Emepera He@    @ iloko o elua pule mai ia la aku @@@ hoi, ua hoea loa aku la o Heneri     @     na konu o Sakoni, a ma na wahi @@ ana i hele aku ai, ua haawi aku @@ ka hoopai weliweli maluna o na Sakoni i ala ae a kipi mai iaia, a o @@pena i ikeia.  Ua haawi pio mai la @@@ kie apau malalo o kona mana.

            He mea oiaio, iloko o na hooili kaua @@@ i hooneeia aku ai e ua Emepera @@ me kona mau enemi.  Ua kakele aku @@@ Naita  Lubiana i kona kamaukau @@@ kona ikaika apau no ka pono ame @ pomaikai o ka Emepera puuwai ha@@ana, ma na hoouka kaua apau a @ua i ale aku ai i ka ehuehu, a mamuli kana mau hana lua ole o ke koa ame @@ wiwo ole.  Ua lilo oia i pua i mailani @ui ia e na naita apau o loko o na pu@@ naita o ka Emepera Heneri, a pela @@ hoi me na koa.

            Ua lanakila loa ae la o Heneri ma @@koni a puni, a ua hohola hou ia ae la @@@@ mana ma na wahi apau o Geremania@.  I kekahi kakahiaka malie mai@@@@ ke kau o ka makalii. Ikeia aku @ ka Emepera Heneri ame Lubiana Ka@@ula, ka Liona Gula of Bohemia.  @@@ ana ma ka lanai o ka hale akaela @@@ko o Schwandorf.  Aia hoi na na @a Bohemia e kau ana maluna o ko @@@@@ mau lio eleele, me ke ku ana @@@ @@ o ka pa e hoopuni ana ua hale @@@@@@ a, a e paa ia ana hoi ka lio @@@@@@ ka Naita Opio e kekahi kahu @@@@@ hoonanaiia ua lio la me na mea @@@@@ i ku i ka hanohano ame ka @@@@@@aa mea he Naita no ka papa @@@@.

            @@@@hoi maluna o kekahi lio hoouna @@@@ kau ana kekahi aahu kaua mai@@@ ame kekahi pale-kaua nani.  a o keia lio hoounauna me keia mau lako kana no ka Naita Opio no ia.  I ka nana ana aku nae i keia palekaua, aole ia o ka palekaua a ua koa opio nei i lawe mai ai me ia mai Bohemia mai. aka, he palekaua hou loa keia i hanaia me ka ma@@@@@lea.  He ano poepoe oloolo lo@@.  Keia me ke ano upoho maikai o kona hokua.  A ma kona alo iho ua hanaia iho ke kii liona, a o ke kino o keia kii i hanaia ai he gula no ia.

            Oiai ka Emepera ame ka Naita Opio o Bohemia e ku ana ma ka lanai o ka hale-kakela.  Ua huli mai la ua Emepera Heneri nei a kamailio mai la ia Lubiana, a o ke ano nae, o kana kamailio @ ana ua like ia me ka olelo ana a ka hoahanau i ka hoahanau.

            "E Lubiana--i keia la, e hooko-o mai ai oe i ka pili aloha a kaua, a he mea hookaumaha nui no keia i ko'u noonoo:  aka, he mau hana pakahi nae ka kaua e pono ai ke hooko aku.  A he mea hiki ole hoi ia kaua ke hoopalaleha i ka kaua mau hana.  Aka, e kuu hoahanau, mamua o kou haalele ana mai ia'u, e ae mai oe., e hoike aku au imua ou, mamuli o kau hana hiwahiwa o ke koa ame ka wiwo ole, ka hana hoi i pakele ai kuu ola, ua lilo ua i mea aie-----"

            A mamua o ka holo pono loa ana aku o na olelo a ua Emepera la i manao ai e hoopuka mai imua o Lubiana, aia hoi, pane e aku la ua Naita Opio nei:

    "E ke 'Lii, aole pela--aole au e ae i kau olelo e kuu Emepera i hoike mai nei.  Ea, ina i haawi au he oniu koi kaua lanakila no kou palekana, e kuu alii, alaila, ua hana ua ia hana no ka pono me ka pomaikai o kuu alii, ka mea nona na poholima e paa ana i na huhui ki e hemo ai na waihona waiwai e hoohiwahiwaia ai ke kanaka koa oiaio?  Aole anei i loaa ia'u ka manao aloha maikai a oiaio o Heneri o Geremania; aole anei i papahi mai kona lima ihiihi maluna o'u i ka hanohano o ko'u lilo ana he Naito no Bohemia?  Ea, e kuu alii, ua hele mai au mai kuu aina hanau mai ma ke ano he wahi koa o ka papa haahaa loe, e huli hele ana me ka maopopo ole, i kahi e loaa ai iaia ke au o ka pomaikai, aka, i keia la ke ku nei au, me ka houpo i hoolana mahiehie ia e ka hauoli, no ko'u ike ana iho, mamuli o ka lokomaikai o ka Emepera o Geremania, ua lilo ua i Naita no ka Liona Gula o Bohemia, me ka lei ana hoi ia kea hiwahiwa o ka hanohano, ma ko'u umauma nei.  Nolaila, e kuu Emepera, aole na kou ilihia i ka ihi-kapu lani e haawi mai i na hoomaikai ana ia'u, aka, na'u e alana aku ia mea imua o kou kiekie loa.  O ka'u e olelo ae, e ke @@@ii e ae mai kou ihiihi e kuea like na aie o kaua."

            I kela wa i mino aka iho ai ka Empera Opio no keia mau olelo wainohia a ka Naita Opio o Bohemia, a pane mai la oia he ka ulumahiehie o ka manao maikai:

            "E Lubiana maikai, ua ku mai la kau mau mapuna o lelo wainohia ma kahi maikai o ko'u puuwai.  Nolaila, elike me kou makemake pela no e hanaia ii, oia hoi, e kaana like ia na pomaikai o ka hauoli ana mawaena o kaua, no ka kaua mau hana aloha i kahi ame kahi: aka, e kuu hoahanau, o ka oi o ka maikai.  Hookahi aie i koe i ' hoomama ole ia kona ko'iko'i i keia wa.  E halawai hou ana no kaua, ina nae e mau ana ko kaua mau ola ana a hoea aku ia wa, alaila, oia ka manawa e ike ai oe i ko Heneri malama nene ihi kapu ana i ka laahia o kana olelo.  Ano, e Lubiana, he mau hoahanau pili paa loa hoi kaua, a ma ia ano kaua e hoomau aku ai, oiai kaua e ola ana ma keia ao."

            I kela wa i hooho ae ai ke Koa Lubiana me ka puuwai hauoli:  "Pela no, e kuu Emepera a e kuu haku."

            Alaila, hoomau mai la ka Emepera i ke kamailio ana:

            "Ano, ua makaukau na mea apau no kou huli hoi ana aku i kou aina hanau, a oiai hoi oe e hele aku ana ma ke alanui e hoea aku ai i ka lalani mauna e hookaawale ana i kou aina hanau mai keia wahi aku. e hele ana au. kou hoaloha nei. ma ke alahele e hoea aku ai i Munika.  O ka puolo a'u i haawi aku nei ia oe. o kau waiwai nui ia e malama loa ai me ka makaala nui, a haawi aku i ko makou hoaloha i makee nui ia. oia hoi o Mamiona.  A ke huipu oe me ia, e puili aloha aku oe iaia no'u nei.  Nolaila, e kuu hoahanau o ke Akua pu me oe a halawai hou kaua."

            Ma nei wa i haawi ae ai laua i na panai aloha hope ana mawaena o kahi ame kahi, huli ae la ka Emepera me na helehelena i hailonaia me ke aloha no Lubiana, a o ua Naita Opio nei hoi o ka Liona Gula o Bohemia, me ka puuwai i haaweia me ke aloha no ka Emepera, hele mai la ia a kau mai la iluna o kona lio.

            I keia manawa i laina like ae ai me ka eleu loa na naita o Bavaria ame West-phalia a haawi mai la ia i ka lakou mau aloha oiaio no ke koa, a o ka Ahikanana hoi o na mauna o Bohemia.

 

[ki'i

REAR ADMIRAL THOMAS O. SELFRIDGE.

A concpicuous personage at present is Admiral Selfridge, who commands our fleet in the Mediterranean and who may have trouble with the sultan.  The admiral  is one of the navy's veterans.

 

O keia kii o ka Adimarala Amerika nana e alakai nei na mokukaua Amerika ma ke Kaiwaenahonua, a o kekanaka hoi keia nana e hoonahoa nei o wawahi i ke kai kapu o ke Dadanela.  A ke hekau nei na maka o ko Amerika mau kalaiaina no na hopena o na hana a keia kanaka au-moana.]

 

O kekahi poe hoi o ua poe naita la.  Ua ukali aku la ia Lubiana ame kona poe koa a hiki i ka nu'a waho loa o ke kulanakauhale, a malaila lakou i haawi ai i na aloha lulu-lima hope.

            Ano, e kuu makamaka heluhelu, eia ka kaua koa opio ke huli hoi nei no kona aina hanau me ka luhiehu i na hanohano nui e haaheo maikai ai ka noonoo ana o ke kanaka koa puuwai wiwo ole.  He Naita oia i keia wa @ ke lei h@@h@@ nei o@a i keia wa i ke kea hoohanohano hiwahiwa o ka Liona Gula o Bohemia.

            Mawaena o kona poe koa, iloko o na hoouka kaua ana apau ana i alo pu aku ai me lakou, he eha wale no o lakou i make, a o kona lutaneia hoi, he elua manawa i hoehaia ia oia, aka, aole nae i kukuonukonu.

            No kekahi manawa hoi i hookaumahaia ai ko Lubiana noonoo no ka make ana o kona lio kaua i hele mai ai mai Bohemia mai, aka, ua hoopauia nae ia manao kaumaha ona, mamuli o kona hoomaopopo ana ua loaa iaia kekahi lio Anelusiana maikai loa.  He lio hulu eleele keia, a o kona hulu he hinuhinu ia me ka pahee elike me ke silika wai liula.  O kona inoa o Metiora--Hoku lele.

            I ka po o ka lua o ka la o ka hele ana o ka huakai a ka Naita Opio mai Schwandorf mai, ua hoomaha iho la lakou maluna o ke kakai-pali o Bomera Volde.  Maanei lakou i hoaumoe ai ia po iho, a i ke kakahiaka ana ae o ke kolu o ka la ua hoomau aku la lakou i ka hele ana a hoea ilalo o ke kumu o ka pali a komo aku la lakou iloko a ka ululaau.

            Ia nei kaohi iho la o Berona, ka lutanela o ka Naita Opio i kona lio, a ku iho la oia me ka haawi ana ae o kona mau pepeiao i na hoolono ana iloko o ka ululaau, a i keia wa i ninau iho ai o Lubiana iaia:

            "E kuu Berona maikai, heaha keia au e hoolono nei?  Ua hoomaopopo ua, he ano kulana pihoihoi kou mai keia kakahiaka loa mai nei."

            "Ae--e kuu haku." wahi a ua lutanela nei i pane aku ai imua o kona haku, "he mea oiaio ia au i ike mai ao maluna o'u, o kau kauwa haahaa nei.  Mamuli o ko'u kamaaina loa ia loko o keia mau ululaau, me he mea la ua hoomapopo au aia he poe e ae e maau hele nei iloko o keia mau ululaau, a oia ke kumu o ko'u haawi ana i na hoolohe pono loa ana a ko'u mau pepeiao."

            "He mau alahele okoa e ae no anei kekahi o loko nei o ka ululaau mawaho ae o nei alanui a kakou e nee nei?"  I ninau aku ai o Lubiana i ua lutanela nei ona.

            "Aole au i ike he alanui e ae kekahi mawaho aku o keia alahele a kakou e hele nei, aka aia nae he mau moali alanui i hele ia e na puaa ahiu makanahele, a o na poe hahai holoholonawale no ka poe i kamaaina ia mau alahele." wahi a ka lutanela.

            :Alaila, manao anei oe, e kuu Berona maikai, aia he poe hahai holoholona iloko nei o ka ululaau i keia wa?"

            "Peia ko'u manao."

            "Aka; aole paha ia he mea e hoolele ia mai ai ka hauli hopohopo iloko ou no kakou nei?"

            "Aole--aole o'u manao iki no ko kakou pilikia; aka, e kuu haku, he makemake loa no nae au e ike i ke ano o na kanaka e maau hele nei iloko o keia ululaau i keia la."

            Alaila, @@@ aku ia ua lutaneia nei mahope o kona haku, a ia wa i haawi aku ai oia i kana mau kauoha i ko laua mau kanaka e nee pili kokoke mai lakou me ka noho makaukau ana, a mahope loa hoi o ka huakai hoonoho aku la ia he elua mau kanaka ana i hilimai loa ai, me ke kauoha ana ia laua e kiai me ka makaala no kela ame keia halulu a nakeke ano e ae paha a laua e lohe ai.                                       (Aole i pau.)

 

KE PALE ANA I KA MA'I NUMONIA

            Ma keia manawa o ka makahiki, e loaa hikiwawe ai i ke anu, a ina e waiho wale ia ana me ka loaa ole o kekahi laau kunu maikai e pau ai kela anu,:  alaila, e lilo aku ana ia i ma'i Numonia.  Aole a makou laau maikai e ae i ike ai no ka hoola ana i ke kunu ame ke anu, elike me ka LAAU KUNU A KAMALENA.  Ua hoohana pinepine loa ia e makou keia laau, a ua ikea kona holopono.---Olagah,  Ind.,  Ter, Chief.

            O keia wale no ka laau lapaau ikeia ka hololea ho ke kinai ana i ka mai Numonia.  Mawaena o na tausani poe i inu keia laau no ke anu ame ka ma'i la grippe, aole makou i ike iki ua loohia kahi oia poe i ka mai Numonia.  He mea pono i ka poe nawaliwali o na paahana ana a na ake-mama, a ehopohopo ana paha o loaa i ka mai Numonia, alaila, e pono lakou e malama i keia laau.  He 25 a 50 keneta ke kumukuai o na omole.  E kuaiia ana e na poe kawili laau lapaau apau, ame na poe kuai laau:  Benson, Smith & Co., na Agena o ko Hawaii Pae Aina.

 

            He mea pono i keia ame keia ohana ke loaa ona laau lapaau mama no na ma'i o ka opu.  I laau lapaau puhili ole no ka "Moku ino loa o ka lepo" (Diarhea) Nahu, Umii, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai elike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (Pain Killer).  Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he kanalima, a ke hana mau ia nei i kela ame keia la, ma na aina apau o ka honua nei.  O ka Hui Kuai Laau Lapaau o Hollistier, ka Agena.

 

            Ma ka Poakolu nei i ku mai ai ka mokukaua Alert, ke pani o ka mokukaua Adams e huli hoi aku ana.  Ma kona wa i ku mai ai, ua ki mai la oia i na pu aloha no ka hae o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, elike me ka hooponopono ana a ke Kanawai o 1896 (nei.)

            Ua lilo ae nei ia Joe Aea ka hoolimalima o ke kai lawaia o Kahala me ka hale, a ua hookohu aku oia la Akana Kalauki i luna nana e nana ia wahi.  E anan ae i ka olelo hoolaha e puka aku nei ma ka pepa o keia la.

           

MEA HUNA POHIHIHI

MOKUNA X

            Ia Adelo hoi i ike mai ai i ka Lede Beatirisia e ku ana iloko o kona nani apau.  Ua hakuko'i wale ae la no ka manao iloko ona, a hawanawana ae la kona uhane iloko iho ona:

            "Ua like loa ia me kekahi Emepera wahine!  He keu kona nani ame kona ui i keia po!  Nani wale ka hiwahiwa o kana mau hookipa ana! O! Ua kohu pono loa ia ke lilo i wahine na'u!  Oia auanei ka Haku wahine nana e hooulu ae i ke ohoia o ka Haku hou o Tereveliana Kakela!  Ae--E lawe ana au ia oe a lilo!"

            Ai kela wa i hoohiki iho ai oia me, ke ikaika, aole loa he mea nana e hoopahua i ka hookoia ana o keia iini ona.

            Alaila, hele aku la ia a haawi aku la i kana mau aloha ana imua o ka.  Ui ana e kuko haakoi aku nei, a ua apo mai la nohoi ua Lede Beatirisia nei i kana mau hoomaikai elike no me na poe e ae i kipa mai malaila ia po.  Ua ike iho la ua Haku Adelo nei i ke kawawau o kona alohaia ana mai e ka Lede Beatirisia, a ua kaanini oni ae la ka manao kuhalahala hoihoi ole iloko o kona puuwai, a me ia haawina hohoma o ka pono ole iloko ona, aia hoi, huli mai la ia a aloha mai la i ka Haku Hametona, a lulu-lima iho la laua me ka pihoihoi nui o ka Haku Hametona.  Ku iki iho la laua no kekahi wa pokole, a hele aku la ua Haku Adelo nei a hui pu me ke anaina nani e noho ana a nee ana me ka pohihihi nui maloko o ke keena.

            He aneane hookahi hora okoa paha ka hui hou ole ana o Adelo me ka Lede Beatirisia, a loaa iho la ka ulia laki i ua Haku Opio nei o "ka pohaku hoohihia."  I kona wa nae i hookoke aku ai imua o ua Lede Beatirisia nei, ua ike aku la ia i ke ano e ana ae o na helehelena o ua Lede nei.  I kela wa i haawi aku ai oia i kona lima iaia. aole nohoi oia (Beatirisia) i hoihoi i kona apo ana aku i ka lima o ke kanaka ana i hoowahawaha ai, aka.   malalo o ka makee i ka nene ihi kapu o na rula maikai, ua lalau aku la no ia, me ka hiehie o kona kulana, ame ke kuoo o kona helehelena, a ma ia wa i hele aku ai laua no ke keena hooulu o na mea kanu o kela ame keia ano e pili mai ana i ke keena hulahula.

            Hele aku la laua a hiki i ko laua hoea ana aku ma kahi e ulu ana kekahi kumu alani, malaila hoonoho iho la ua Haku Adelo nei i ka Lede Beatirisia.  I nei i ka lu i na huaolelo hoonani waipahe apau imua o ua Lede Beatirisia nei, oiai hoi ia i hoolohe mai ai ia mau huaolelo me ka houpe puanuanu a hoihoi ole.

            Aia ka noonoo apau o ua Lede Beatirisia nei ia wa, ma kahi mamao loa mai Hametona Kakela aku.  O ka nani i hoouluia ae ia po, ame na olelo malau o ka maalea nui wale a Adelo e hooheno aku ana imua one, he mau mea ole wale no ia ma kana hoomaopopo ana.  Aka, a hala kekahi mau minute o ko ua Lede Beatirisia nei noho ana me ke kuoo.  Aia hoi mohala mai la kona mau helehelena me ka hauoli, a no ia mea manao iho la ka Haku Adelo nona la wahiehie o ka nani i hoikeia mai ai, a anehe ae la ia e hoopuka ae i mau kanaenae olelo ana o ke ohohia imua o ka.  Ui naue ole o Hametona Kakela, aka nae, ua poipu ia iho la ia manao pupuahulu ona mamuli o ka hemo ana mai o kekahi pani puka ma kahi kokoke loa ia laua.  Ua weheia mai la ua puka la e kekahi lima wahine, la iloko, me ka olelo ana mai:

            "E kuu haku; e oluolu oe e hele mai no hookahi wale no minute."

            Ia manawa i ku ae ai ua Lede Beatirisia nei iluna, me ke ano pihoihoi a hele aku la i ka puka.  Ua pili ae la hoi ke kauwa wahine ma ka aoao pouliuli o ke alapii, i ole ai e hiki i kona haku wahine ke ike aku i kona helehelena.  A elike nohoi me ko Adelo mau o ka mioi ame ka manao hilahila ole, ua nihi aku la ia me ka palanehe a pili ae la mahope o ka puka, me ka hookaakaa pono ana ae i kona mau pepeiao.

            Oiai ua Haku Adelo nei e pili ana ma ia wahi, o ka wa ia a ka Lede Beatirisia i ninau aku ai i ke kauwa wahine:

            "Heaha keia?  Heaha ka pilikia.  @ Mere?"

            "E kuu haku, e oluolu oe e hoi ae no kou rumi."  I pane mai ai ua kauwa wahine nei me ka olelo haalulu ano uwe, a hoomau mai la nohoi oia i ka olelo ana,  "he nuhou ano nui loa ka'u e hoike aku ai ia oe, e kuu haku.  Ua hoea mai nei o Megi ia nei."

            I kela manawa i hanu kaumaha ae ai ka Lede Beatirisia, a ano e ae la hoi kona helehelena.  Ike aku la ka Haku Adelo ia manawa i ka hohoia ana ae o ka nanaina na-nanakea maluna o ua Lede Beatirisia nei, a hoike mai la kona mau onohi maka i ke pihoihoi nui.

            Ia manawa koke no i haalele awiw@ iho ai ua Lede Beatirisia nei i kahi ana e ku ana, me ka noonoo ole ae i ka Haku Adelo, a hele awiwi aku la oia me kana kauwa wahine no kona mau keena.

            Ua ku iho la hoi ka Haku Adelo me na noonoo ano e loa no keia hana lua ole o ke kamahao a ka Lede Beatirisia i hana mai ai iaia.  He mea oiaio, aole oia i maopopo i ke ano o na olelo i kamailioia mawaena o ke kauwa wahine ame ka Lede Beatirisia, a o kana mea wale no o ka hoomaopopo ana.  Oia ka haalele honua ana iho a ua Lede Pahaohao nei iaia, me ka pane wahi leo ole, a ua lilo ia i mea na kona naau e nalu nui ai, a olelo ae la oia iaia:

            "Eia hou no nei mea huna pohihihi o ka Hale Kakela o Hametona.  Owai nei mea o Megi a'u i lohe aku nei i kela wahi luahine o ka olelo ana mai nei?  Heaha ka mea ano nui ma ka hoea ana mai la o neia Megi hoopahaohao i pupuahulu loa aku nei ka Lede Beatirisia me ka noonoo ole mai ia'u?  Aole anei keia he moali hou ma ke alahele o ka mea huna pohihihi.  O!  O!!  Beatirisia, aole au i hiamoe.  E hookolo a@@@ @@@ @@ @@ @@@@ @@@   apau a mai poina oe."

            I keia wa i huli ae ai ua Haku Adelo nei a hoi aku la me ka nauki nui iloko o ke anaina hauoli e luakaha ana ma ka rumi hookipa.       (Aole i pau).

 

O LILIU-O-LOLOKU I KO NA AINA E.

            Like me ka hoonaueue pahaohao ana ae a kekahi oiai huli honua.  Pela no ka naue pihoihoi piha pahaohao o ke kulanakauhale nei ma ke kakahiaka o ka Poalima o kela pule aku nei.  Mamuli o 'ka ikeia ana ua kau aku la ke "Alii" Liliuokalani maluna o ka mokuahi Kina a hala aku la no Kapalakiko, e alo hookahi ana i ke alahele o na ale apiipii o ka Pakipika, ke alanui nohoi a kona kaikunane haku alii i hele ai, me na manaolana ulumahiehie no ka pono o kona aina hanau.  Ua akaliia aku oia e Mrs, Kia Nahaolelua ame J. Heleluhe.  Mamua ae o ko ua "Alii" la haalele ana iho i na aekai o Honolulu nei ua hele aku la oia e ike ia Peresidena Dole ame Mrs. Dole ma ko laua wahi noho.

            Aole i ikeia ke kumu nui o keia holo ana o ke "Alii" Liliu no na aina e, aka, he nui a manuunuu wale nae na olelo hauwalaau i hoomuumokaki ia ae ma na huina alanui, i holo aku nei oia i Wasinetona no kekahi hana ano nui loa; aka, o ka makou e manaoio nei i holo aku nei oia e hooluolu iaia iho ma na kaiaulu mamao i kaawale ai oia mai na hoohuikau wale ana iaia iho me na aumeume aloha aina e pauakaia nei i keia mau la.  Ua maopopo ia makou, aole loa oia e hana i kekahi hana naaupo ma Wasinetona, a ma Enelani paha, i mea e ikea wale ia ai kona ano hemahema.  Malalo o kana palapala haalele nohoalii i kakau ai ma ka la 24 o Ianuari. M. H. 1895.  ka palapala a makou i hoolaha aku ai no ka lua o ka manawa ma ko makou pepa o ka la 23 o Okatoba aku nei o keia makahiki.

            Ua hala aku la oia no na Aina E. ma ke ano he mea oia i kakoo i ke Aupuni Repubalika o Hawaii nei.

 

            Mai noho a puni wale ke koiia mai e kuai i na laau-hamo i loaa ole ke kaulana.  Oiai, aole no he kumukuai oi aku ko ka LAAU HOOLA EHA a KAMALENA, a o kona waiwai io.  Ua hooiaioia ia iloko o na makahiki he nui ma ka hoa'o maoli ia ana.  O na leta elike me ka L. G. Bogley, Hueneme, Cal., e loaa mau mai ana no ia makou:  "o ka laau maikai loa no ka eha (hu'i) a'u i hoohana mau ai, oia ka LAAU HOOLA EHA A KAMALENA, a ua olelo mawaena o ko'u ohana no na makahiki he lehulehu."  E oia ana ka rumatika, ke kikaia hanenee, ka maui o ka iwi ame ka pehu.  E kuaila ana e na poe kawili laau lapaau a kuai laau:  Benson, Smith & Co., na Agena o ko Hawaii Pae Aina.