Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 50, 11 December 1896 — KA LA KUOKOA O HAWAII. 1883-LA 28 O NOVEMABA— 1896. Ka Hui Opio Hawaii-Ka Haiolelo La Kuokoa. [ARTICLE]

KA LA KUOKOA O HAWAII. 1883-LA 28 O NOVEMABA— 1896.

Ka Hui Opio Hawaii-Ka Haiolelo La Kuokoa.

A«-„■!« inaiia h;ki ia kakoa. e na bc«£tioha a?n* na niiiKamaka, i akuakua -mal aei. k* a«- i. na hoomanao aaa i ?;a o kv j/ihoiaoi rus ka i-lii aiahina u ka MoJ. ke Kunina Nui. K«-saaiuon!, na "i;i haeau o sa hir.a. am*- na makaainana. uo ke.a i<.-o '.vviiw«c-ii. iaai k*.-Kahi inai o na makaainana ko'iko'i o ke Aupuni o Bt-i Hania Nui, a e ku ana ooi keia leo hookikma o ka uahoa e kakoo ia e na «aha u na pa-kuniahi o ka mokukaua Carysfort, e ku ana ma k<e , awa o Kou ae uei. me-ka makaukau pono e htxiko i na kauoha a kona aliiinoku ki'-kio ! Ma ia la hookahi no, ua hoouna ae la ua Haku l'au'.ei m i he j,alapala ia Kapena Long, o ka niokukaua Amorika 1 Bos» iona ' e 'ku ana ma ke awa 0 Honoluiu nei ina ia wa. oiai ua hoeu inai ia ia nei, ma ka la 13 aku. • H. B. M. Moku Carysfort, "Oahu, Feb. 17. 1543. ; 'Aloha oe—Ke hai aku nei au ia oe , nu' ka mahaio. e hoomakaukauia ana j ka H. B. M. Moku Carysfort maialo i iho o'u e kaua koke aku i keia kulana- \ kauhale ma ka hora 4 o ka la apopo 1 1 Poaono) ke ae ole ia mai na mea a'u • e koi aku nei maluna o ke Alii o keia : l'ae Aina, a hiki mai ia hora. i "Owau no me ka mahalo, kau kauwa , iioolohe a haahaa. j (Inoa) I "GEOHGE PAULET, Kapena." | Ia Kapena Long, Alii moku o ka j mokukaua Amerika Bosetona, Hono- |

i 111 u. 1 ke kakahiaka ana ae. oia ka Foalima, la 18, ua hoomakaukauia ae la ka mokukaua Carysfort no ka hana aiwaiwa i onouia aku ai oia e kona aliimoku kiekie, u ua kaulona ia mai la kona mau pu i uka nei o ke kulanakauhale. No keia kulana weliweli i umamaiu mai maiuna o ke kulanakauhale nei, ua kau aku la kekahi poe i'elekane maluna o ka moku Julia. a o na poe Amerika hoi ame kekahi poe haole e ae, ua waiho aku la i ka iakou uiau dala ame na pepa waiwai nui a lakou maluna o ka mokukaua Amerika Bosetona. l'a oleloia, ua aa. no ka Moi Kauikeaouli anie na 'lii hanau o ka aina e kue aku i ka ikaika o ka mokukaua Carysfort. aka. mamuli o na alakai naauao ana a na poe i aloha io ia llawaii, ua kaohiia kela tnau manao pukalaki o ka Moi ame kona mau aiii, i hapaiia ai e na manao alolia, a mākee hoi i ka aina hanau. N'oiaila. ua hoounaia aku le. kekahi palapala raai ka Moi Kauikeaouli aku ame ke Kuhina Nui o ke Aupuui. e ae ana i na koi apau a llaku George Taulet i koi mai al. malaio nae o ke kue iprotest) ana a ka Moi amo ke Kuhina Nui ia mau koi. A peiui ua palapala pane la: "I-lonolulu, Feb. IS. "'Aloha oe. e ke Haku Goorge Paulei. ke Kapeua o ka mokukaua Carysfort o ka Moiwahine o Berita«ia. "Ua loaa mai ia maua kau palapaia ame na olelo e koi mai nna, a Ke hai aku nei maua ia oe. e ka Haku. ua hoolilo aku nei ke 'Lii ia Sir George Simp-

soii ame Willlam Richards i mau Luua Hoopouopono june na Elele Nui e hele i ke Aupuni o Beritania Nui. a aia no in laua ka palapala e hiki ai ke hoopouopono i na hihia apau lou au i hoike uiai nei, e hooia aku i ka Moiwahine i ko makou aloha mau aku. a e imi pu me kona mau Luna Nui i mea hoopaa i ke aloha mawaena o makou. "O kekahi mau mea au i koi mai nei ia makou e hana, e pilikia auanei ke Aupuni nawaliwali no ke kue i l?e kanawai i hooholoia, e malu Uke ai na mea apau. aka hoi, e hana maua elike me kou manao. me ka hoopii nae. a e palapala koke i ka olelo e maopopo ioa ai ko niakou oiaio i na 'lii o ke 'Lii

Wahine o Bex-itania. ma o na Luna la ; e hoounaia t> hilinai aua i ka pono uui i oke 'Lii oke Aupuui i aoia ai | makou e mahalo me ke aioha aku, , uialaila e loaa mai ai ka hoaponoia. a I ke kali nei makou i kau oielo hou ana | mai. i "Me ka manao mahaio, "KAMEHAMEHA 111., "KEKAULUOHL" Ma keia la 1S no. ua H>aa mai la ka pane a Haku George Paulei i ka Moi Kauikeaouli. "11. B. M. Moku Carysfort. "Oahu f Feb. IS. 1543. 'Aioha oe—Ua ioaa mai ia'u me ka mahalo. ka p&iapala au a ka Moi o keia la. i kau olelo ana maī e ae mai no oe t ka'u mau mea e koi aku nei. i na mea a*u «» manao nel © p<Nio au ke koi aku i ke Aupuni ou, e ka Moi. | "Ke hookaka aku nei au, i ka. bom | 2 o la e kipu aioha. aiaiia, e kaii aku I kau hai ana mai i ka hora o ka 1* Poafcahl e haiawiU ai oe me maua, o ke kanaka o ke Ui Wahiue. Owau no me ka mahalo. kau kauwa hooiohe a haahaa. "(Inoa) * GKORGE PAULKT. Kapeoa " Ka Moi Kamohnmeha \\V

M:.i >:a hcr:i 1 ♦ v-.a ,vr.-A i*. ui taa%i : a -u r~xi ka papr. akM 0 H-. a aia» ka u»>krjkaua Berst<%&ia £nai noaei. >Ia ka Poakahl ia t.ta ikeaia o Mr. he sop-r- Kaaikeia B«ritacia. a hoopauia ka hoomaiuia aaa e ka waiwai o M.r. Cha.rlton. Ma ia ia no ua iiOiO aku ia ka .Vloi i!una o ka ciok-Jkaua Cary<tort. a hookipaia-aku ia ia me ka hanohaeo. a hoonoloīa iho ia e liio ktkahi ia ae 1 ia e maiamaia ai ka haiawai malu a Haku Georg€ Pauiei i makeniake loa ai e ioaa mawaena ona ame ka Moi, •īaie Mr. Simpso3. ka hope Kanikela li+riunia. Ma ktia haiawai ana, eia ka ia -1 ame ka ia 23, ua 'kakauinoa ka Moi maialo o ka paiapaia kuaī aiaa i oieioia ai ua Kaiaimoku ia Mr. Chariton. l'a kakauinoa oia i kekahi noja kikoo eiaia no ka huina o $3,0»» no ka pomaikai o Henry Skinnt*r. he keiki iioahanau na Chariton. no ke poho. mamuii o ka hoomaiu Aupuui i kauia maiuua o ka waiwai o Chariion. Ma keia haiawai ana nohoi ua kauia mai ia maiuna o ka Moi he koi o ?Sv.ooo no kekahi mau poho. No keia mau kumu hookaumaha, ame na kumu e ae ua kulokuloku walania maoli ia ka manao o ke Aiii, a ua io'neia kona ieo Aiii waiohia e oieio ana: aho ke kii mai lakou i ko'u ola a lawe aku. mamua o ko'u pokepoke liiiii ia mai a apanapana." Mamuli o ke ao ana a Dr. Jtuid i ka Moi ame na 'lii, he mea pono ke haawi

aku i ka aina inalalo o ka niana o Haku George Paulei. me ka hoopii ana aku imua o ke Aupuni o Beritania Nui. ua hooko iho la ke Alii ia iniuiao. Xolaila ma ka la 24 ua noho ka Aha Ku- ■ kakuka mau, a noonooia iho la ka linawi ana i ka aina ia Lo Keoki. a hooholoia o ka hana pono ia e hana aku ai. Nolaila, ma ka la 25 ae. ua kakauinoa iho la ka Moi ame ke Kuhina Nui ma kekahi paiapala e haawi ana i ka Pae Aina o Hawaii nei ia Haku Paulet, a penei ua palapala la: "N'o ka hihia i hoopilikia ia mai, a i no ko makou manao aole loa e hiki ke i ae i na mea i koiia mai elike me ke ' ano o ke koi ana mai a ka Luna o ke ' 'Lii Wahine o Beritania ia makou no ! na hoopii a na haole Beritania. Ke j haawi aku nei ma keia paiapala i ka ; Pae Aina, i kapaia ko Hawaii Pae Aina ! ia Rt. Hon. Haku Geo. Paulet, Kapena 1 o ko ke 'Lii Wahine mokukaua Carysfort, ka Luna o Victoria, ke 'Lii Wa- | hine o Beritania Nui ame Irelani, mai 1 keia la aku, a no keia manawa e nolio

nei, ua haawiia nae keia, me ka manao e hanaia no elike me ka mea e hooholo ia ana e na Luna Komisina i hookohu ia e maua no ke kukakuka ana me ke Aupuni o ke 'Lii Wahine o Beritania; a ma kai wa i hooholo oie ia ai kekahi aelike mamua aku o ka hanaia ana o keia, e ku ana hoi malalo o ka olelo hoohoio a ke Aupuni o ke 'Lii Wahine o Beritania e kukakuka ai me ua mau L.una la i kohoia e maua; a ma ka wa hoi i hiki ole aku ai i ko maua mau Luna ke launa aku, a i ole ia, ike ole ia mai paha. maīalo o ka olelo hooholo e hoopukaia mai ana e ke Aupuni o ke 'Lii Wahine o Beritania, ma o ka loaa ana aku mai a maua aku o na hoike piha, a mai ka lU. Hon. Haku Geo. Paulet aku. 4 'A no ka oiaio o keia olelo, ke kau nei maua i ko maua mau inoa ame ko maua wepa, i keia la 25 o Feberiiari, A. D. 1543, ma Honolulu. Oahu, Ko Hawaii Pae Aina. "KAMEHAMEHA 111,

"KEKAU LUOHI." Ma ka hora 3 o ka auina la, Feb. 25. heliihelu mai la ka Moi Kauikeaouli mai luna mai o ka papu i kekahi palapala imua o na 'lii ame na kanaka: "Auhea oukou, e na 'Lii ame na kanaka. ame na makaainana mai kuu kupunakane mai, ame na kanaka o ka ain e. "E hoolohe mai oukou, ke hai aku nei au ia oukou, ua pilikia au no ko'u hoopilikia i& mal me ke kumu ole, nolaila, ua haawi au i ka EA o ko kakou aina i lohe oukpu. Aka, e mau ana no ko'u Alii ana maluna o oukou ame ko oukou pono. nokamea, ke lana nei no ko'u manao. e hoihoiia mai ana uo ke

Ea o ka aina. ke hooponoponoia mai ka'u hana. "Hoopaaia ma Honolulu. Oahu i keia ia 25 o Feberuari, 1543. i "KAMEHAMEHA 111., | "KEKAULUOHI" [ Alaiia, heiuheiuia ka oieio kukaia ; hoomalu Aupuni mai ka Haku George | Paulei mai, a oia keia: "Nokaixxea. ua haawiia ko Hawaii f Pae Aina i keia ia e Kamehameha UI. F ke Aiii, ame Kekauluohi, ke Kuhina o ■; ke Aupuni, ia Ht. Hon. Haku Geo. ' Paulet. ke Alii o H. B. M. Moka Carysi fort, ma ka aoao o Vicioria. ke 'Lii Wahine o Beritania Nui ame lrelaci. \ me ka maoao e hanaia elike me ka \ hooponopo&o i hooholoia a e hooholola paha mahope me ke Aupunī o ke 'Lii I Wahine o Beritania. "Noiaiia, ke kukaia uei au: "Akahi —E kauia ka hae Ekritajaia ; ma na mokuponi ap&u o keia Pae Aina; ; a e malu na kanaka maoli apau eiike me na kanaka o BeritanLa NuL '• ' Eiu&~~E hanaia na oihana o ke | Aupuni a hiki ī ka wa e ioaa mai ai | na paiapaia mai Beritaioai Nul raai„ f p«aei: ' Na ke 'Ui Nui ame oa Ui, ame oa

r.?:r.a ns;sV- o 'ake--; - n<. i na fc»*naka maoi;. a "Na k.v. I.'īna i kchot:a -■ a ox& o Kanehaeeha HI . a i o?e ia. o koea Lnna : aa:e Hor.. G»o. Paulet. ac;e P'.:-:ar. Forbe? Maekay. niaUniamoku o R. N e hc<>pv'"'nopor:--i :ua nmea t ••- pono ina o'--!o na ama e ' aol"» nae nie ke Aupuni o P-erita3ta.) a e hot>?onopon«> i na haole e noho ana ma keia Pae Aina. «koe na kanaka eiaoli o keia Pae Aina.) Kkohi -K mau no na kanawai e noho nei. ame na kanawai e hanaia tna ki An.ioieio o ke 'Lii. «.e lohe nae ka p C ,-. : koho ia e a'u) no na kanaka aiaoii. a e liio ia i kumu no na mea i kohoia no ka iiooponopono ana iwaena o na haoh- e noho ana m:t keia Pae Aina. Eha—E mau no na Luna e noho nei, e hooponopono i ka waiwai o ke Aupuni elike me ka makemake o ke Lii ame na 'Lii maoli, a ua lakou no e hooponopono i ka uku o iakou no ka makahiki e : a e mau no na paiapala o 'ni n»a ko lakou lima. E hoikeia nae na Buke dala i ka poe Luna i kohoia elike uie na olelo maluna. Pela no na moku. koe nae ka hana e pono ai ke 'Lii W ahine o I>eritania. "Eiima—Aole kuai. aole hoolimalima, aole haawi aina i ka haole. aole na ka Luna i kohoia eiike me na oielo maluna. aole hoi na kekahi kanaka, nutwaena o ia wa ame ka ia 24 o keia maiama a hiki mai ka lohe mai Berita-

nia Nui no na hooponopono ana malaila—ina o hooiiloia ka aina aole ia r lilo, aole hoi e kakauia ka inoa o ke 'Lii me ke Kuhina. "Eono —E mau no na olelo aelike o ke Lii maoli ame ke Kuhina, a e hanaia no elike me ka olelo o keia haawina. •'Kakauinoaia e ko'u lima i keia Ia 25 o Feberuari. A. D. 1543, ma Honolulu, Oahu, Ko Hawaii Pae Aina. "(Inoa) "GEORGE PAI'LET. "Kapena H. B. M. Moku Carvsfort." Alaila, hukiia iho la ka hae Hawaii ilalo, a uu ia ae la "ka hae Beritania iluna, ma ka pahu hae o ka papu Aupuni o Honolulu nei, a ki mai la na pu o ka mokukaua ame ko ka Papu nohoi. A e hoomanaoia. o keia la 25 o Feberuari oia no ka la a Kamehameha I, i haawi ai i ka mokupuni o Hawaii ia Vanakona, malalo o ka hoomalu ana mai a ke Aupuni o Beritania Nui, aneane he 49 makahiki i kaa hope

: ae. { Malalo o keia olelo kukala a hoomalu I Aupuni a Haku George Paulet, ua kohoia he komisina hooponopono no na : hihia e ulu ana mawaena o na haole ; ame na kanaka maoli. O Dr. Jucld ma ; ka aoao o ka Moi, a o Haku George Paulet, D. F. Mackay. Esq.. ame LutaI nela Frere ma ka aoao elua. L'a hooJ maka keia papa komisina i ka lakou i hana. Mawaena ona hana lehulehu a • lakou i lawelawe ai ma ia wa, oia ke puhi ana i ke ahi a haehaeia ana paha 0 kela ame keia hae Hawaii e loaa ana ia lakou a e ikeia ana paha 6 lakou. Lweia na moku o ke Alii, oia o "Hooikaika" ame "Paalua" i mau moku malalo o ka mana o ka mokukaua | "Carysfort." Ma ka wa i ku ai keia ; komisina ua make loa ka hookolokolo kiure ana. O ka aina hoi a Mr. Charlton i koi ai nona ia aina mamuli o ka hoolimalima 1 loaa mai iaia. mai a Kalaimoku mai. ; ua laweia ae la ia aina a paa malalo

' o kona malu, wawahiia na hale he 23 | e ku ana maiuna iho o ua aina la. a kipakuia mailuna aku o ia aina na kana- ! ka he 156. » No keia pilikia hou i loaa ia Hawaii | nei, ua haawi ka Moi Kauikeaouli i ka ' mana elele komiaina Hawaii ia Mr. | J. F. B. Marshall» a holo aku la no na : aina e. Ma ka la 17 hoi o Maraki. I hoounaia ka moku "Victoria" no Va!a- -| paraiso me na palapala ia Atlimarala ; Thomas. j O keia iho la ka hoomaka ana ame ; ka hopena o na hana a Haku George i Paulei ma Hawaii nei, oiai na komi- | sina Haalilio ame Rikeke e oni hoof manawanui ana imua o na A!o Alii o i Beritania, Farani ame Belegiuma„ i

; mea e loaa roai ai keia pono hiwahiwa a i kakou e hiipoi nei i keia la- ! Nolaila. e na Le<le ame na Keoni- \ mana. ia kakon e huli hou aku ai a naj na ia Haalilio ame Kikeke ma Wasine- ; tona. l'a hoea laua ilaila ma ka malaJ ma o Dekemaba. 1542. o Mr. .lohn T> ler ka mea e noho Peresidena ana no Amē- * rika Huiia, a o Danie'i Webster ke Kubina Nui— of State —a nana i waiho mai imua o na komisina Hawaii i na olelo hoolana maloko o kekahi palapala. "l'a akaka loa ia makou o ko olua aina ka mea pomaikai ai na nooku i holo i ka moana Pakipika, o na moku nui hoi o Amerika Huiia, a he mea pono ke aloha maoli aku makou, no ka hana maikai plnepine ana a na lii. ■ am oa kanak# i na kanak» o ko makou aina. \ *Ta manao ka Pereslt!ena Amerika \ I na 'lii o Hawail, kūpono ko iakou ' hoopoaopooo Auponi ana. elike me ke ' auo. ame ka makemake o ko lalla poe kanaka, a ua manao nohoi ke Aiīi o ; Amerika e poino auanei na aina mea ' moku apau, ke kii aku kekahi mea e ; hoopiHkla i na 'lii HawaiK 'Ua ike pono la. no Amerika Huipu-

ka o r.3 rrsoku -- holo -oei i ko Hawaii Fie Aina: nouiia. ua nut K>a kt' k-j';»:ana ame ka pono o Anierik3 Huipuia e mau ai kela P;u % Aina anw ko sait.'. Aupun». aua oī xku i na ainii e ae a|>aa: a co ia tn<?a. ua oluola ka F v erv>idvna ki ho- s .ka>.- 5 . aku i Ka manao o ke Aupuni o .VnnTtka Huipu'.a e mahaloia ko Aupuai o ko Hawaii Pae Aina. aole e pono ke iawo kckabi A ipuni. ke lawe pio ma ke kiuui. aole hoi ma ke ano paaalaau. soio hoi e pouo i kekahi Aupuni ke imi a kuia iaia ke | alakai nui i ke Aupuni r noho nei. aole j hoi e imi i pono nui. aole hoi i punaheieia raa ke kalepa ana. " ! l'a komo no na manao olike nte keia ; no ka hooia ana i ko Hawaii nti Kuo- i koa maloko o ka palapaia a Peresi«ieua T>ier i waiho aku ai imua o ka Ahaolelo Nui o Amerika Huiia. a i>eta nonoi me ka hoike a ke komiie o ko na Aina E i kakauia e John Quincv Adams. ka lunahoomaiu oia komiie. (Aoie i pau.)