Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 1, 1 January 1897 — Page 1

Page PDF (1.34 MB)

This text was transcribed by:  Kate Motoyama
This work is dedicated to:  neil romabiles

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

 

BUKE XXXVI.         HELU 1.         HONOLULU, POALIMA, IANUARI 1, 1897.       NA HELU APAU 2631

 

Hoolaha Loio.

--

W. R. KAKELA,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA

@270

--

Loohala Kumau.

--

WILDER & CO., (WAILA MA.

 

Mea Kuai Papa a me na Lako ku-

            kulu hale o na ano a pau, a me

            na mea e ae a pau e pono ai o

            ka hale.

Kihi o Alanui Moiwahine me Papu.

296-o

--

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

LEWERS & COOKE,

(O LUI MA)

ma ke kahua kahiko ma alanui Papu a me Moi.

E loaa ai na

PAPA NOUAIKI,

o kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papa Ku, A me na Papa Moe nui loa

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau,

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami

Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami o na ano a pau, Na Aila Pena, o

kela me keia ano Na Aina Hoomaloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na ano a pau.

NA WAI VANIKI

 

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI!

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana.

NO KA

UKU HAAHAA LOA.

E like me ka mea e holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.

 

Hele Mai e Wae no Oukou iho

9806-q

 

Nu Hou o na Aina E.

--

Hele o Kalivalana i ka Lawaia

Alalauwa.

--

Aohe Lihi Hoihoi o na Lalau nei e

Ike ia Liliu.

--

Ka Make Powaia ana o Generala

Maceo o na Cuba.

--

Kela âme Keia Nuhou.

--

            Ma ke ku ana mai a ka mokahi Kina, ma ka Poalima o kela pule aku nei, oia ka La Karikimaka, ma Honolulu nei, mai ke awa mai o Kapalakiko, iloko o na la holo he 5, ame 22 hora ame 50 minute, i loaa mai ai i ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii ka lono makamaka hou loa e pili ana i ka huakai a Liliuokalani ma Amerika Huiia ame na hana hoopauhakee a hoohoka a Peresidena Kalivalana, a oia ka makou e panee aku nei imua o ko makou poe heluhelu ma keia la Hapenuia.

            Nu Ioka, Dek 11.--Penei ka olelo a ka mea kakau nupepa Mail ame Express o Wasinetona:

            Ua loaa mai la ke puanuanu i ka Aha Kuhina i keia kakahiaka no ka loaa ana mai o ka lono mai Kapalakiko mai, e hoike @ hoea mai la @ onei ka Moiwahine Liliuokalani, a e kamoe loa mai ana kona alahele no Wasinetona nei, no ka ike ana i "kona hoaloha kaulana a maikai," oia hoi o Grover Cleveland.

            Ua loaa mai no i ke Keena Kuhina maanei na makili olelo i kahi wa i hala ae nei, ua makemake ka Moiwahine (i pau) e hele mai ma keia huakai, a ua hooikaika loa ka Aha Kuhina e hana i na hana apau e kaohi aku ai i kona hele io ana mai, oiai ua ike no lakou o kona hoea kino ana mai ia nei, he mea ia e ulu mai ai he kumu hoopilikia nui i ka Peresidena ame ka Aha Kuhina.  Malia paha e hiki ana i ka Aha Kahina ke hoopahu'a i keia keehina hana, a hoouna loa aku hoi iaia e holo no Enelani me kona kaulana ole ana iho i Wasinetona nei.

            Ina ia e hiki mai ana ia nei, ua manoia e hoao ana ia e koi aku i ka Peresidena e hana i ka han ahope loa no ka hoihoi hou ia ana aku o kona nohoalii, a mahope iho hoi o ka Kalivalana mau hooia ana aku iimau on a (Liliuokalani) aole paha he mea hiki iaia (Kalivalana)  ke hoopanee hou aku i kana koi i keia wa.  Aka, o ka mea maopopo nae, e hooulu mai ana ia i kekahi hihia pili Aupuni ano nui loa, a na makemake loa ka Aha Kuhina e alo ae ia hopena iloko o na la hope o keia kau hooponopono Aupuni.  He mea oiaio no paha, aole ka Aha Kuhina e kukakuka ana no ka hana maoli o keia huakai a ka Moiwahine (i pau) a ua hoike ae hoi na luna Aupuni aole loa lakou e nana aku no kona hiki mai nei ia nei, oiai wahi a lakou he kulana makaainana wale no kona e hele ana ma kekahi huakai-hele mamuli o kona makemake iho, aole hoi ma ke ano alii aimoku no kekahi lahai e.

            Eia nohoi na poai o na luna Aupuni ke noonoo pahaohao nei, no ke ano o ka hookipa e loaa ana iaia ke hoea mai oia i Wasinetona nei, a eia lakou ke kohokoho nei no ka hana a ka Peresidena.  Ma ka nana ana aku i na mea i hala, ame ka hookipa i paholaia aku imua o ke Kamaliiwahine Eulalie, a pela hoi ia Li Hung Chang, aole paha i manaoia e hele aku ana ka Peresidena i kahi hoolulu kaa-ahi e mahamaha aku ai i ke Alii-aimoku ili-kou a hookipa mai iaia i ke kulanakauhale poo.

NA HAUWAWA OLELO.

            Wasinetona, Dek. 11.--Oiai aole i loaa mai kekahi lono pili Aupuni no ka mea e pili ana no ka manao maoli o keia huakai a ka Moiwahine Liliuokalani (i pau) ia nei, eia nae ua lilo i mea kamailio nui ia kona hoea ana mai nei i keia wa ma na poai o na luna Aupuni.  Ua manaoia e halawai pu ana oia me ke Kamaliiwahine Kaiulani maanei, ka mea i hoohala he wa loihi loa ma Italia.

            I keia wa, aia o Kuhina Haki o Hawaii ma Nu loka.  O Mr. Cooper hoi, ke Kuniha Hawaii no ko na Aina E, aia oia ma ke alahele e hoea aku ai i Kapalakiko, a mai laila aku oia e kau aku ai maluna o kekahi mokuahi a huli hoi aku no Hawaii, ma ka la 16 o Dekemaba.

            Ina e hele io mai ana ka Moiwahine i pau ame ke Kamaliiwahine i Wasinetona, aole auanei e nanaia aku ko laua hoea ana mai ia nei e na luna Aupuni maanei, ma ke ano he huakai pii Aupuni la, oiai ua ike maoli aku o Amerika Huiia nei i ka Repubalika o Hawaii, a ua ike piha ia hoi kona mau lana Aupuni maanei.  O kahi apuepue hope loa i ikeia mawaena o na Aupuni elua, ua pau ia ma ka wa i haalele ai o Kuhina Kakina ma ke noi a Mr. Gresham.  Nolaila, e hookipaia mai ana no ka Moiwahine i pau ame ke Kamaliiwahine ma ke ano he mau makaainana wale no laua.  I ka wa i hoea mai ai ke Kamaliiwahine Kaiulani ia nei, he makahiki i hala ae nei, ua hookipa makaainana ia mai no oia e Mrs. Kalivalana, aole no oia i ike pili Aupuni ia aku e ka Peresidena, a e na luna Aupuni e ae.

            Ua laulaha wale ia ae hoi, mamuli o ke kulana mohaha ole o na loaa o ka Moiwahine i keia mau mkahiki hope mai nei, a o ka loaa ana iaia i haawina uku hoomau, oia kahi mea e komo ana maloko o ke kuikahi hoohui Aupuni.  O keia no nae kekahi helehelena o ke kuikahi hoohui Aupuni i manao mua ia ai.

E HELE ANA O KALIVALANA I KA

LAWAIA ALALAU-WA.

            Nu Ioka, Dek. 12.--Penei ka olelo a ka nupepa La (Sun): Mamuli o ka ulia uahoa, i lilo ai o THurber i auwaha e ikeia ai keia hopena poino.  Ua haule mai la keia pioo nui ma ka hora 9 o keia kakahiaka.  E heluhelu ana o Thurber i ka nupepa kakahiaka, a oia ka wa i ike iho ai kona onohi maka i ka lono hoolele hauli: "Aia ka Moiwahine (i pau) Liliuokalani ma kona alahele e hoea aku ai i Wasinetona."  I kinohi aole loa i komohia koikoi loa mai iloko o ua kakauolelo la ke ano oiaio maoli oia mau olelo; aka nae, na pii malie mai la ia iloko on a i kela ame keia wa.

            E noonoo ana ia, no ka Mrs. Dominis e olelo mai ai no na alakai o ka poe Repubalika, no ka maikai ole o ka la-

 

T. J. BRADLEY, THE YOUNGEST CONGRESSMAN.

Thomas J. Bradley, who defeated Timothy J. Campbell for congress in New

York, claims that he will be the youngest member who ever sat in the halls of con-

gress.  He was born in New York January 2, 1870.

 

O ke kii ae keia o ka Lunamakaainana opiopio lou o loko o ka Hale Ahaolelo o na Makaainana o loko o ka Ahaolelo Nui o Amerika Huiia.  No ka mokuaina mai ia o Nu Ioka.  Ua hanauia oia ma Nu Ioka, ma ka la 2 o Ianuari, 1870.  Me he mea la oia no paha ke kanaka opiopio mua loa i hehi ma ka paahele o ka Ahaolelo o Amerika.

 

kou mau hana iaia, aka nae, ua komo loa mai la iloko on a ka hoomaopopo ana no ka huakai a ka Moiwahine ilikou.  Eia ka, o Liliu i Wasinetona Ka, o ke ano oia, i hele mai nei ia i kona "hoaloha kaulana a maikai," oia o Grover Kalivalana, ke keonimana Kavalia nana i kaikai ae iaia mai ka honua ae, kahi on a i kulaiia ai a hina ma ka olelo nanenae ana ae, na Peresidena Harisona oia i kulai ma na la hope o kona au hooponopono Aupuni, a hoonoho hapa pu aku la hoi iaia (Liliu) maluna o ka nohoalii, me ka leialii ma kona poo alii.  Ano, ke hele mai nei ia e hoomaikai i kana imi loaa, a e nonoi pu mai hoi iaia e hana hou oia (Kalivalana) i kana mau hana kilakila.

            Ua aneane e maule o Thurber no keia lono; aka, ua houluulu ae la ia i kona ikaika apau, hele huli aku la ia i ka Peresidena a hoike aku la iaia i ka nuhou hoolele hauli.  E kukakuka kamailio pu ana o Kuhina Olney ia wa me ka Peresidena.

            "E Thurber," wahi a ka Peresidena, "e pono au e haalele iho ia Wasinetona nei ma ka wa e hoea mai ai oia ia nei, a o oe ame Olney, e makaukau nohoi olua me na olelo pale no olua."

            Mahope iho o kekahi wa pokole o ka noonoo ana ame ke kukakuka ana, ua hooholoia iho la ko ka Peresidena haalele ana iho ia Wasinetona ma ka wa mua loa e ikeia ai na hoailona o ko Liliuokalani kokoke ana mai i Wasinetona.  Ua hoounaia aku na lono olelo telegarama ia Evans, ke alii kiekie o ka mokukaua Inidiana, a ia Dr. O'Reilly, ke kauka o ka Peresidena, ma Nu Ioka.  Ua hoohanaia hoi ke telepone no ke kamailio ana i ka Oihana Kukui Hoomalamalama, a iloko wale no o hookahi hora ua makaukau ae la na opeope o ka Peresidena.

            E haalele iho ana ka Peresidena ia nei i ka po Poaono, a i ole, i ke kakahiaka Sabati ma ke kaa-ahi no Georgetown, S. C., a ma laila e halawai mai ai me ia kekahi waapa hale ipukukui, me he mea la o ka Wiseteria, a laweia aku oia i ke Kaikuono o Winyap ma ka hale hui, a ma laila lakou e hookipaia mai ai e Generala Alekanedero.

KE ANO O KA HUAKAI A LILIUO-

KALANI.

            Bosteona, Dek. 12.--Ua loaa mai ia William Lee, ke kanaka hoolaha buke, keia lono telegarama mai Kapalakiko mai:

            "Hoea mai la ia nei i keia kakahiaka. Manao e hoea aku i Bosetona iloko o elua pule.  E hoike pono ia aku ka manawa ma ke telegaram ma keia hope aku.

            "Liliuokalani."

            O Mr. Lee he kaukini (cousin) oia no John Dominis i make, ke kane a ka Moiwahine (i pau) o Hawaii.

            "Aohe a'u mau mea e ae i ike no keia mea." wahi ana i keia la, "mawaho ae o na mea i hoikeia mai ma ka lono telegarama. O kekahi mea o ka ohana nei, oia ke launa mau nei me ka Moiwahine (i pau) ma na palapala ma ke ano makamaka, eia nae aole hokahi o kana mau palapala i hoike mai i kahi mea e ikeia ai ua manao oia e holo mai ia nei.  Aohe au i ike iki i kana mau mea i manao ai o ka hoea ana mai nei ia nei."

            "Manao anei oe, he ano pili Aupuni keia huakai ana?"

            "Aole.  Ma kana mau palapala ia makou, he uuku loa kana wahi kamailio no ka mea pili Aupuni; aka, ua hoike mai oia ia makou i na manao e hiki ai makou ke manao iho, aohe on a manao no kona hoihoi hou ia ana aku ma ka nohoalii, a aole nohoi oia e hooikaika ana e loaa hou iaia kona nohoalii.  O ko'u manao ponoi maoli iho, ua makemake oia e hele mai e ike i kona mau hoaloha."

E HOLO AKU ANA PAHA IA I ENE-

LANI.

            Wasinetona, Dek. 11.--AIa he manao hoohuoi ma Wasinetona e holo loa aku ana ka Moiwahine (i pau) Liliuokalani, i keia wa ma Amerika Huiia nei, i Enelani, mamua o kona huli hoi ana aku no Hawaii, in a ia e hoi io aku ana ilaila.  Oiai he ano manaoio hoomanamana no kona, elike me kona lahui apau, aole nae ia i nele i ka noeau.  Ua lohe o Liliuokalani he paluhe wale ka noeau o kaMoiwahine Vitoria no na 'lii i kaiehuia mai luna aku o na nohoalii, a in a e loaa ana ka manao maikai, alaila, e hoonohoia ana lakou maloko o kekahi o kona mau hale kanaka ole, me ka haawi pu ana aku hoi ia lakou i mau wahi puu dala pokeokeo uku hoomau no ko lakou oia.

            O ke ano o ke kulana pili Aupuni ma ko Hawaii Pae Aina, ua hoala mai ia i ko Hawaii hoohuiia ana mai me Amerika Huiia, a i ole ia, e ala mai ana no kekahi haunaele kipi kuloko, iloko o eha makahiki mai keia wa aku.  O kahi heluna piha poholima uuku o na wahi ili-keokeo e paa nei i ke Aupuni, ua hiki loa ke pulumiia e ka huina nui hewahewa o na paaua Pukiki, Pake ame na kanaka maoli, ka poe e ooloku mau nei, o ka hoopa wale aku no i ko lakou ikaika a o ke ala io mai no ia.

            Ina e hoole ana o Amerika Huiia i ke komo ana aku e akeakea, alaila, e loaa ana ia Beritania Nui he kumu kupono e hana ai pela, a he mea hoi ia e hiki laelae ole ai i keia Aupuni ke kue aku.  O keia auanei ka wa maalahi a Lililuokalani e komo malaelae mai ai ma ka papa-konane a na 'lii, ma ke ano he pohaku lanakila ia.  Nolaila, oia ka mea i upu wale ia no ka huakai i Ladana.

E HOLO ANA O LILIUOKALANI I

KA HIKINA.

            Kapalakiko, Dek. 16.--Ua loaa mai la i ka Moiwahine (i pau) Liliuokalani, he telegarama mai kana kaikamahine mai, ke Kamaliiwahine Kaiulani, e noho nei i keia wa ma Ladana.  Aole nae i ikeia ke ano o keia lono telegarama, aka, ua hoomakiliia ae nae e koi mai ana ia e hoopokoleia ko ka Moiwahine (i pau) hookaulua ana ma keia kulanakauhale.  Ua manao loa o Liliuokalani e haalele iho ia nei iloko o na la pokole no ka Hikina, e holo pololei aku i Bosetonia.

KE KULANA MA MANILA.

            Ladana, Dek. 16.--E hoike ana kekahi lono mai Singapore mai i ka nupepa Times, penei: Ua hooluuluia ae la na koa Sepania i hoounaia ai i na mokupuni Pilepine ma Manila, a aia hoi he 50,000 poe kipi ma Cavite.  He kupilikii ke kulana malaila, a ua hoalaia ae kekahi komite malama ole mawaena o na haole Europe ma Manila.

E HAKAKA ANA O CORBETT AME

            FITZSIMMONS.

            Nu Ioka. Dek. 17.--Ua kakauinoa ae nei o James J. Corbett i kekahi aelike ma ka Hotele Taylor, kulanakauhale o Jersey, i keia la no ka hakaka ana me Robert Fitzsimmons a hoea i ka hopena ma Maraki 17 ae nei, no ka huina dala o $15,000, ma kahi e hoikeia mai ana e Dan Stuart, ma ka wa he kanakolu la mamua ae o ka la e hakaka ai.

HE MAI KUKONUKONU KO JOHN

W. FOSTER.

            Wasinetona, Dek. 11.--Ua hoikeia mai nei ka loohia o John W. Foster, Kuhina nui mua o Amerika Huiia nei a he loea naa@ hoi ma ua Kaanu ikaika i kona hoi ana mai nei mai Hawaii mai, a ua kupilikii maoli kona ola.

UA POHALA MAI O JOHN W. FOS-

TER.

            No kekahi mau la lehulehu i hala ae nei i waiho ai o John W. FOster maluna o kona wahi moe mai, mamuli o kona loohia ana i kekahi anu ikaika, i loaa iaia mahope iho o kona huli hoi ana mai Hawaii mai.  Ua lilo i mea koikoi maluna on a, ka loli ana o ke @ kulana o ka ea iaia i huli hoi mai ai mai na mokupuni mai o ka Pakipika.  Ua pihoihoi loa kona mau hoaloha no keia nawaliwali ana on a; aka, i keia auina la (Dek. 11) ua haiia mai la a@ oluolu loa ae la oia, aole hoi e liuliu a puka oia mai ka hale mai.

UA MAKE IO NO O MACEO.

            Tampa, Fla., Dek. 18.--Ua hoea mai o Robert Solar, ka mea i noho mawaena o na koa kipi malalo o Konela Raol Arango, ma na mahele aina o Havana ame Matanzas, maluna mai o ka mokuahi Olivette i keia po.  Penei kana olelo:

            "Aohe kanalua ana i koe, ua make io no o Maceo.  Ua ike au i kekahi palapala i hoounaia mai i ka Hui Kokua (Junta) ma Nu Ioka, mai a Birigidadia Adolpho Castillo mai, ka mea iaia ke alakai ana o na koa Cuba ma ka mahele aina o Havana, e hoike maopopo ana ua make o Maceo mamuli o na hana apuhi eleele a ka poe Sepania.  Aole na ia i hoike mai i kekahi mau mea ano nui, aka, ua olelo mai nae ia, e hoouna mai ana oia ia mau mea iloko o keia mau la iho, a i ole ia, maka wa mua loa paha e maopopo ana iaia ua loaa iaia ka moolelo oiaio.  Ua halawai nohoi au me kekahi agena ma Havana a ua hoike mai oia ia'u ua make o Maceo, eia nae ua hoopuniia kona make ana me kekahi mea huna pohihihi.  Aole nae hiki ia'u ke kanalua no keia lono.

            "O ke kulana maoli ma Cuba, oia keia, aia wale no ka noho mana o na poe Sepania makahi a lkou e paa nei i keia wa, a oia no na kulanakauhale: aka, o ka mokupuni holookoa aia no ia malalo o ka mana o na poe kipi, pela no me na kaiaulu e kokoke ana i Havana.  O na oleloia ana, ua make na poe kipi i ka pololi a ka ai, he wahahee loa ia."

MAKAUKAU KA AHA SENATE O

AMERIKA E KUKALA I KO

CUBA KUOKOA.

            Wasinetona, Dek. 18.--I keia kakahiaka i hooholo ai ke komite o ko na Aina E. me ka nui ole o na kue, e hoike aku, ma ka aoao apono i ka olelo hooholo hui a Luna Senate Cameron, no ka ike ana aku i ke kuokoa o Cuba.

            E waihoia aku ana keia hoike ma ka Poakahi, aka, aole nae maopopo loa ka hana a na Hale Elua, oiai he mau la kiulaia aku keia.  Ua manaoia no naie e hahana ana no na hoopaapaa me na kalaiolelo ana a na hoa o loko o na Hale Eklua maluna o keia olelo hooholo.  Penei ke ano o ua olelo hooholo la:

            "Hooholoia, ma keia e ikeia aku no ke kuokoa o ka Repubalika o Cuba e na Mokuaina Huiia o Amerika.

            "Pauku 2.  E hoohana aku no o Amerika Huiia i kana mau lawelawe hoaloha ana me ke Aupuni o Sepania i mea e pau ai ke kaua mawaena o Sepania ame Cuba."

            Ue hoea o Kuhina Olney imua o ke komite, ma ke noi a Luna Senate Sherman, a no hookahi hora okoa i noho ai oia imua o ke Komite i na olelo hoakaka apau e pili ana i ke kumuhana e noonooia ana, me kona hoike pu ana kau hoi i ke keehina hana i hooholoia e ka Aha Kuhina ame ka Peresidena. Me he mea la nae ua nana ole ke Komtie i na olelo hoakaka a ua Kuhina la, oiai ma ka wa i haalele mai ai oia i ke Komite oia ka wa i noonooia ai ka olelo hooholo, a hooholo loa ia, ma ka la e waiho aku ai imua o ka Hale, ma laila kahi mea pilikia iki.

            Ua kauohaia hoi o Luna Senate Cameron e hoomakaukau i hoike no ka waiho ana aku imua o ke Senate ma ka Poakahi. He mea oiaio, ua paa i ke kakauia ua hoike la a waihoia aku la imua o ke Komite i keia kakahiaka.  He palapala oolea keia, a ua pili kana mau hoike ana no ka moolelo pili Aupuni kuwaho o Amerika Huiia no kana mau keehina hana ma ka ike ana i na Aupuni hou.  Ua hoololilol@ia kekahi mau wahi mea, aka, ma na mea ano nui no nae o ka hoike ua lawa loa ao ia, elike me ka mea i kakauia e Shermann.

KA MAKE MAINOINO ANA O KE-

NERALA MACEO O NA CUBA.

            Cincinati, O., Dek. 12.--E hoike ana ka lono kuikawa mai Jackonsville, F'la., mai i ka nupepa Commercial Tribune penei: Ua loaa mai ia J. A. Huau, ka agena o ka hui hookahuli aupuni o Cuba e noho ana maloko o keia kulanakauhale, he palapala loihi, ma keia awakea mai kona mea kakau mai ma Havana, a e hoike piha ana ia i ka moolelo o ka pepehi mainoinoia ana o Maceo.  "Ae," wahi a keia kanaka i olelo ae ia, "ua make o Maceo, aka, e ola loihi ana no nae o Cuba.  AOle hiki ka make ana o kekahi kanaka ke opapu aku i ka uhane wiwo ole o na poe aloha aina.

            Ma ke ano nui , ua like loa no ka moolelo e pili ana i ko Maceo pahele ia ana a komo iloko o ka pilikia ame ka make ana, elike no me ka mea i hoikeia ma ke ahiahi nei.  Penei ka Mr. Huau olelo i keia po: "Ua olelo na poe Sepania, aole lakou i @ i kahi i waiho ai ke kino o Maceo; aka, ua ike pono na nae lakou i kahi i waiho ai.  Ua kanuia e lakou ua kino la i mea e uhiia ai ka lakou hana @wa eleele, aole auanei e liuliu a @ @ ae no lakou i na kino @ olelo @, eia ke kino o Maceo.  Mai @ @ e hooiia aku anu ke oolea o ka Cuba hakoke ana i ko ka wa mamua.  He la kanikau auanei keia no Sepania.  Aole maopopo ia'u ka mea e pani aku ana ma ko Maceo wahi, aka, manao nae au o Konela Rios Rivera, he kanaka koa hopo ole ame ka naauao."

            A hoike mai la na olelo o ua palapala la no ko Maceo hele ana aku ma kela aoao o ke oawa no kahi i aelikeia e na aoao elua no ka halawai ana.  Ua kaalo aku la no ia mamua o na koa kiai Sepania, malaio o ke kiai ana a na koa Sepania, a ua aloha mai keia poe koa Sepania iaia me ka lakou mau pu.  HEle aku la oia ame kona poe ukali, he 35 ka nui o na koa ame na 'liikoa a he (@) paha mile mai ke oawa aku, hoea aku la lakou i kekahi wahi puu i uhi paa ia e ka ululaau paina liilii ame ka laalaau nenee.  Ma keia wahi i ikeia aku ai kekahi pualikoa kiai kuwaho o na Sepania. Hoouna mua aku la o Maceo i kona have, a he mau sekona mahope iho ua haawiia mai ia iaia ka hoailona no ka nee mua aku.  Ma ka wa a lakou i nee aku ai, ia wa i oili mai ai he mau haneri koa Sepania mai loko mai o ka ulunahele a hoopuni holookoa ae la ia Maceo ame kona poe kanaka.  Holo mai la hoi o Mekia Cirruyeda o na Sepania, maluna o kona lio, a kauoha mai la ia Maceo, e haawi pio aku; aka, ua hooho ae la nae o Maceo, "Aole loa!" me ka unuhi ana ae i kana pahikaua i kona wa i ike ai ua paa oia iloko o kekahi ahele eleele loa.

            Kahea ae la hoi ke Konela Sepania, "Imua, e o'u poe kanaka; e make na poe hohe wale."

            "I keia wa i ki mai ai na koa Sepania i ka lakou mau poka kepau.  I ke ki mua ana no, ku mau la o Maceo a haule make aku la, a mahope aku on a o Gomeza opio.  Ua hoomaula ke kila ana mai o na pu a hiki i ka pau loa ana o na kanaka i ka make, koe wale no o Dr. Zertucha, ka mea i oleloia e na poe Cuba, he kanaka kipi ia.

            "Ua nakiikiiia na kino o Maceo ame ko Gomeza opio ma na huela o na lio o na koa a kaua lako hele ia aku la ma ke kula, i mea e ano e ai ko laua mau helehelena, oiai aole makemake na Sepania e ikeia laua a hiki koke ke hoomaopopoia laua i ka wa mua loa e ikeia iho ai.  Ua oleloia, ua loaa mai la keia moolelo mai ka waha mai o kekahi koa Sepania on a (rama) oiai ia ma Havana, hookahi a elua paha la mahope iho o keia pepehi mainoinoia ana o Maceo."

            Ua nui loa ke pioloke o na poe Cuba naanei, a ua hoohiki ae lakou e hoomau la aku ana ke kaua a hiki i ko Cuba kuokoa ana.  Ua oi aku mamua o $2,000 i luluia i keia ia no ka pomaikai o ka Hui Kokua ia Cuba, i mea e mau ai ke kaua.