Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 1, 1 January 1897 — Page 2

Page PDF (1.36 MB)

This text was transcribed by:  Carly Climaco
This work is dedicated to:  Gary and Carol Sakuma

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoolaha Mana *oolio

            E h**** *n* *a *a *** Ianuari 1897.

ma ka ** **** e *alamala ka Po@

@no. Ianuari 16, 1897. * la K*ulala Au

puni a e pan**a n* na Keena Aupuni

apau o ka Repubalika ma ia la.

                        J.A.KING.

                        Kuhina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina. Dek 31. 1896

                        2631-3t

 

            I keia ia i hookohuia aku ai o J.A.

M. OSORIO * Agena Haawai Palapala

Mare no ka Apana o Kohala Akau,

Mokupuni o Hawaii.

J.A.KING.

                        Kuhina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina. Dek 14. 1896

                        2631-3t

            I keia la i hookohuia aku ai keia

poe keonimana i poe Komisina Pa no

ka Apana o Kona Akau, Mokupuni o

Hawaii.

                        J. Coerper,

                        F. Bron*ame

                        J. Kaelemakule

                        J.A. KING

                        Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina. Dek. 17, 1896.

            2629-3t

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA

APANA AINA AUPUNI MA

AINA HOU (ESPLANADE)

HONOLULU, OAHU.

 

            Ma ka Poalua Ianuari 19, 1897, ma

ka hora 12 o ke awakea ma ke alo iho

o ka Hale Oihana Hooko, e kuai ku

@ala fa aku ai na hoolimalima o kela

mau Apana Aina Aupuni, e waiho la

ma Ainahou (Esplanade) Honolulu,

Oahu.

            Apana Helu 32. Hoolimalima oi aku

mamua o $360 no ka makahiki.

            Apana Helu 33. Hoolimalima oi aku

mamua o $360 no ka makahiki.

            Apana Helu 34. Hoolimalima oi aku

mamua o $360 no ka makahiki.

            Apana Helu 35. Hoolimalima oi aku

mamua o $360 no ka makahiki.

            Manawa hoolimalima 10 makahiki.

Hookaa mua ia ka uku hoolimalima no

kela ame keia hapaha makahiki.

                        J.A. KING,

                        Kuhina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina, Dek 15, 1896.

                        2629-3t

Hoolaha a ke Kuhina Waiwai.

            Ua apono ke Kuhina Waiwai i keia

papa inoa o na poe i hoikeia mahope

ae nei no ka lawelawe ana aku ma

kea no Hope Luna Helu a Ohi Auhau

OAHU.

Honolulu………William H. Wright.

Honolulu……………………………

…..Alex. D. Thompson. Hope Elua

Ewa me Waianae….Frank K. Archer

Waialua……………A.S. Mahaulu

Koolauloa…….William K. Rathburn

Koolaupoko Helu 1….William Henry

Koolaupoko Helu 2….Henry C. Adams

 

MAUI

Lahaina, Molokai me Lanai……..

…………………….G.S. Dunn

Wailuku………William T. Robinson

Makawao…………..A. Gross

 

HAWAII

 

Hilo me Hilo Akau….N.S. Willfong

Hamakua…………William Horner

Kohala Hema….Wilmot Vredenburg

Kohala Akau……….Eben P. Low

Kona Akau………..J. Kaelemakule

Kona Hema………..H. John Ahu

Kau…………..William P. Fennel

Puna……………Henry J. Lyman

 

KAUAI.

 

Waimea me Niihau…….Th. Brandt

Koloa………………….H. Blake

Lihue……………..J. B. Hanaike

Hanalei……………W. E. Deverill

                        S. M. DAMON,

                        Kuhina Waiwai.

            Oihana Waiwai, Dek 29, 1896.

                        2631-2t

 

HOOLAHA OIHANA WAIWAI.

 

            Honolulu K. H. P. Dek 15, 1896.

Malalo o ka Pauku 35. Mahele 1 o

ke Kumukanawai ua kauohaia kela

ame keia hoa o ka Aha Kuhina e hana

i hoike makahiki no na hana o kona

keena iloko o hookahi makahiki, ma

loko hoi o ka makahiki e pau ana i De

kema*a 31.

            Ke kauoha aku nei ke Kuhina Wai

wai i ka poe apau he mau koi ka la

kou i ke Aupuni ma kea no dala, e

waiho mai lakou ia mau mea i keia

keena, ma o na keena la na lakou i

hana ia mau mea iloko o ka manawa

aole e kaa aku mahope o ka hora 12

awakea o ka Poaha, Ianuari 4, 1897,

oiai, mahope aku o ia la, e paniia no

na buke o keia keena.

            O na poe a pau he mau dala ka lakou

e paa nei no ke Aupuni, ke kauohaia

aku nei e ho’iho’I koke mai, i ole ai e

hakalia wale ka hookaulike ana i na

helu waiwai no ka makahiki e pau ana

@ Dekemaba 31, 1896.

                        S. M. DAMON,

                        Kuhina Waiwai.

                        2629-6t

 

OL*LO HOO@@@@ @@@

 

            I @@@@ ai @@@ ka Pau@@ @@ @@ Mo

kuna XXVI o na Kanawai o @@@@.

            O na poe apau e paa ana i na pono

wai a o ka poe hoi e uku ana no na

kuleana wai, ke hoolahaia aku nei ma

keia o na uku wai no ka manawa e

pau ana @ Iune 30, 1897, e hookaaia

no ma ke Keena o ka Oihana Wai o

Honolulu, ma ka la @ @ Ianuari, 1897.

            O na uku wai apau @ hookaa ole ia

a hala na la he umikumamalima ma

hope iho o ka wa no ka hookaa ana e

uku kauleleia no he 10 keneka.

            E hookaaia no na uku wai ma ke

Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa

Hale.

                        ANDREW BROWN.

                        Luna Nui o ka Oihana Wai o

                        Honolulu

            Honolulu, H. I. Dek 17, 1896.

                        2629-3t

 

HOOLAHA NO NA AINA AUPUNI.

 

            Ma ka Poaono, Ianuari 16, 1897, ma

ka hora 10 A. M. (kaka@iaka) ma ke

keena oihana o W. O. Aikeu, Hope

Agena, Mahele Aina Eha, Paia, e kuai

@a aku ai he Apana Aina Aupuni ma

Keahua, Kula, Maui, @ma Makawao

Lalo) maloko o laila 27 97-100  @ka.

            Kuike ke Dala ma ke Dala Gula o

Amerika.

            Kumukuai oi aku maluna o $279. 70.

            E ikeia no ke kii o ke anaia ana

a pela aku, o ka Apana aina maluna

ae nei, ma ke keena o ka Hope Agera,

Paia, Maui, a i ole ia, ma ke Keena

o na Aina Aupuni.

                        J.F. BROWN 

                        Agena o na Aina Aupuni

            Hanaia, Dek 16, 1896.

                        2629-td

 

OLELO HOOLAHA NO NA AINA AU

PUNI

 

            Ke hoolahaia aku nei ma keia, ua

hiki ke noi ia mai keia mau aina ma

Hamakua, Hawaii, ma ka hora 10 A.

M., a mahope aku paha, o Ianuari 15,

1897, malalo o ke Kanawai Aina o 1895,

no ka Pono Kuai Hoolimalima a Ku

leana Aina paha ma ke Dala Kuike;

a-i-ole-ia, elike me ka makemake o ka

mea noi, malalo o na kumu i hoakaka

ia malalo iho nei:

 

Kahi i w@@ho ai,                                                      Waiwai’o

Mahele o ka Ahu         Helu o ka                                 i koho ia

puaa kokoke i                         Apana. Area.               no ka eka

Honokaa………..1      48.65               $5 00

“………..2                              64.03               5 00

   “………..3                 57.01                          7 50

                           “………..4                 57.40                          7 50

         “………..5                    63.91                          5 00

                     “………..7                    65.70                          10 00

“………..        8                      66.51               10 00

“………..        9                      78.55               10 00

“………..        11                    68.76               10 00

                    “…………13                 82.27                          7 50

“………..        14                    84.89               10 00

“………..        15                    67.05               12 50

“………..        16                    78.08               12 50

“………..        17                    89.09               12 50

“………..        18                    18.24               10 00

“………..        19                    21.52               7 50

“………..        20                    22.84               7 50

“………..        21                    20.27               7 50

“………..        22                    20.82               7 50

“………..        23                    23.45               7 50

“………..        24                    29.70               7 50

Mahele o Paauilo...........  5                    26.80                          10 00

“………..        6                      20.00               10 00

“………..        7                      72.00               10 00

“………..        8                      66.00               15 00

“………..        9                      31.20               10 00

“………..        10                    26.00               12 50

“………..        11                    30.00               12 50

“………..        12                    74.60               10 00

“………..        13                    73.04               12 50

“………..        14                    74.63               12 50

“………..        15                    81.04               10 00

“………..        16                    73.30               10 00

“………..        17                    70.82               10 00

“………..        18                    70.36               12 50

“………..        19                    71.28               12 50

“………..        20                    70.61               12 50

“………..        21                    33.00               10 00

“………..        22                    54.40               10 00

“………..        23                    54.60               12 50

“………..        24                    58.83               12 50

“………..        25                    75.16               12 50

“………..        26                    36.17               10 00

“………..        27                    40.53               10 00

 

NA KUMU HOAKAKA KUIKAWA

(ELIKE ME KA MAKEMAKE)

 

            E hookaaia ka hapaha o ke kumu

kuai mahope koke iho o ke kuai ana,

a o ke koena aku ma na hookaa like

ana iloko o hookahi, elua ame ekolu

makahiki mahope aku, me ka ukupa

n@@ no ka makahiki ma ka 6 pa-keneta

aka nae, ina e uku e mai an aka mea

kuai aina i ka hookaa piha no ia

makahiki mamua o ka wa no ka hoo

kaa ana, alaila, aole uku-panee.

 

            E hoomaka ka mea kuai e hana

maoli maluna o kona apana aina iloko

o ka makahiki mua o kona paa ana,

a hoomau aku hoi ia hana iloko o na

makahiki aku i koe elua, a ma ka hope

o ke kolu o ka makahiki ua mahiia e

ia ka iwakalua-kumamalima hapa

@aneri o ka aina.

                        O na hana hou, ma ke kukulu ana i

na hale (non aka waiwai io o $500.00

no na apana aina i oi aku mamua o

50 eka, ame $250.00 no na apana ma

lalo o 50 eka) ma ka hope o ekolu ma

kahiki.

 

            E kanuia a e hoouluia he averika o

umi kumu-laau (timber) mau laau

malumalu a hua-ai paha, ma ka eka

hookahi.

 

            E hanaia no he aelike, e komo ana

kela mau kumu i hoikeia ae la ma

luna, me ke Aupuni, aole hoi e hiki k@

hana@a kekahi palapala hoolilo (as

signment) malalo o ua aelike la, ke

ole e loaa mai ka ae ana, ma ke ka

kau, a na Komisina Aina Aupuni.

 

            Ma ka pau ana o na makahiki ekolu,

@@ e hooko popo maoli ia na kumu

apau o k@ @@like e loaa no i ka mea

kuai mai he kuleana aloalo (fee simple)

@@@lei no ua nina la.

 

            Aka ma ka wa e hiki ole ai ke hoo

koia na kumu e hiki no i na Komisina

ke paa hou mai i ka aina, a hiki nohoi

ke kuai kudala ma ke kuai holookoa

paha, a ma na apana paha, no ke dala

kuike a ma ke hookaa liilii paha: a

ina ma ia kuai ana, ua loaa mai ke

dala i oi aku mamua o ke kumukaui

mua e loaa no i ka mea i kuai mua mai

loko mai o ia mau huina dala kana

mau dala i hookaa ai i ke Aupuni, ma

ka helu hookaa no ke kumukuai, me ka

uku-panee ole nae, a e loaa hoi ka

mahele averika (pro rata) ma ia kuai

ana, elike me ka averika o ka huina

o kana mau hookaa ana. Aka hoi, ina

i emi mai ka huina dala i loaa mai ma

ia kuai ana, malalo mai o ke kumukuai

mua, alaila, o ka huina e ho’iho’iia

aku ana iaia, e heluia hoi a ma ka

huina pro rata (averika) maluna oia

huina o kana mau hookaa ana.

            E waihoia aku na noi apau i ke keena

o ka Hope Agena, Chas. Williams, ma

Honokaa, ma ka la i hoikeia maluna

ae nei a mahope aku oia wa.

            O ke noi mua e loaa mai ana no ke

kahi apana aina, oia ke kumu alakai

e hooholoia ai ke kulana kuai o ka

apana aina e laweia ana.

            Na makaukau-He mea pono ke loaa

i na poe noi apau a o ka poe kuai paha

na makaukau, i koiia ai na poe noi no

ke kuleana kuai Hoolimalima, amen a

Aina Kuleana ma ke Dala Kuike, a e

hana nohoi i olelo hoike i hoohikiia.

            E loaa no ke kii amen a olelo hoa

kaka hou aku, ma ke keena o ka Hope

Agena, ma Honokaa, a ma ke keena

o na Aina Aupuni ma Honolulu.

            Hanaia Dekemaba 11, 1896.

                                    J. F. BROWN,

                        Agena no na Aina Aupuni.

                                    2629-3t

 

HOOLAHA NO NA AINA AUPUNI.

 

            Ma ka Paono, Ianuari 2, 1897, hora

12 awakea, ma ke Keena o J. Kaelema

kule, Kailua, e kuai kudala ia aku ai

malalo o na olelo o ke Kanawai Aina

no na Kuleana Aina Dala Kuike, ka

Apana aina Aupuni i ikeia, ka Apana

@ Puaa, Kona Akau.

            Ka nui—8.73 eka.

            Kumukuai oi aku maluna o #34.92.

 

            Ma ka Poalima, Ianuari 15, hora 12

awakea, ma ke Keena Oihana o E. D.

Baldwin, Hilo, e kuai kudalaia aku ai

malalo o na olelo o ke Kanawai Aina

no na Kuleana Aina Dala Kuike, Apana

50 eka.

            Kumukuai oi aku maluna o $300.00.

 

            A ma ia manawa hookahi no ame ia

wahi e kuaiia aku ai nohoi na Apana

14 ame 15, Olaa, maloko o laila he 100

eka, ma keia mau kumu nae, oia ho@

            Kumukuai oi aku maluna o $600. E

hookaaia mai ka Akahi hapalua o ke

kumukuai i lilo ai, ma ka la i kuaiia

ai, a o ke koena aku, ma na hookaa

hapa like ana iloko o hookahi, elua

ame ekolu makahiki, me ka uku-panee

o eono pa-keneta no ka makahiki.

            E hoomaka ka mahiia ana amen a

hana hou iloko o ka makahiki mua, a

hoomau aku iloko o na makahiki hope

aku elua. E mahiia a e hanaia iho na

hana hou maluna o ka Iwakalua-kuma

malima (25) pa-keneta o ka aina, i

hiki ka waiwai io i ka $500, mamua ae

o ka pau ana o ke kolu o ka makahiki.

A ma ka hope o ke kolu o ka makahiki

ina ua hanaia ka huina piha o ka ma

hiia ana amen a hana hou, me ka

uku piha o ke kumukuai, a hookoia hoi

na kumu apau a hoea ia wa, e hoopu

kaia aku no he Palapala Sila Nui no

ua aina la.

            E loaa no na hoakaka piha ma ke

Keena Aina Aupuni, Honolulu: a-i-ole

ia, ma ke Keena o ka Hope Agena ma

Hilo.   

                                    J.F. BROWN,

                        Agena o na Aina Aupuni.

            Hanaia Dec. 22, 1896.            2630-3t

Ka Olelo Hoolaha a na Luna

Auhau.

 

            I na kanaka ame na poe apau i ku i

ka hookaa auhau maloko o Ko Hawaii

Pae Aina:

            Ke hoolaha aku nei ma kela na Lu

na Auhau o Ko Hawaii Pae Aina, e ha

mama no ko lakou mau keena oihana

mai ka LA EKAHI AKU A KA LA

KANAKOLU-KUMAMAKAHI O IA

NUARI, pau pu ia mau la, mai ka hora

9 a.m. (kakahiaka) a ka hora 4 p.m.

(ahiahi koe nae na La Sabati amen a

ia kiulaia), a ma na Poaono hoi, i ka

hora 12 o ke awakea, a o na poe apau

i ku i ka auhauia ma Ko Hawaii Pae

Aina i oleloia, ma o ko lakou kuleana

ponoi iho, a ano Kahu Hanai, Luna

hooponopono Waiwai, Luna Hooko

Kauoha, Kahu Waiwai, a ano e ae

paha, ua kauohaia lakou ma ke Ka

@awai e lawe mai i na Luna Helu Au

@au, iloko o ka manawa i hoikeia ae

nei, i mau papa hoike auhau oiaio o

ko lakou mau Auhau Kino amen a

Auhau Waiwai-Waiwai paa a waiwai

lewa.

 

            Ka ko@@i@ aku kou n@@n@o e h@@

@@@@@@@ iho i na R@l@ @ ka Papa H@@@

kuulike Auhau ame ka Ohi ana i @i

Auhau no Ko Hawaii Pae Aina:

 

Helu 1—E auhau ka-okoa ia ka waiwai

            lo o ka aina mai ka waiwai io mai

            o na hale amen a hana hou.

Helu 2—Ma ka hana ana i ka palapala

hoike papa helu waiwai @auhau@ e

hoakaka i ke aianui a me ka heluna

o na apana pa-hale maloko o ka

kulanakauhale (town). E hoaka

kaia hoi na apana aina ma na kua

aina, ma ka hoike ana i ka inoa

o ka Ili ame ka Ahupuaa i waiho

ai ua mau apana la me ka helu o

ke Kuleana Hoona a me ka Pala

pala Sila Nui i paaia ai ua poe aina

la Pela no hoi, e hoike mai ina

ua kuai lilo ia aku kekahi waiwai

iloko o ia makahiki ia wai la i lilo

aku ai a heaha la ke kumukuai.

 

Helu 3—O na Hoike no na Waiwai

            Lewa, oia no na mea i paa maloko

            o kau mau buke hoomanao waiwai

            o ka la 1 o Ianuari, 1897.

Helu 4—Malalo hoi o ka Mahele no na

Kuleana Hoolimalima, e pono e

haawiia main a Hoolimalima apau

ka loihi o ko lakou mau manawa

ka uku ame ka manawa hoolima

lima i koe.

Helu 5—O na mahinaai apau e ulu ana

o kela ame keia ano, i hoakaka ole

ia maluna ae nei, ua ku i ka au

hauia. O ka Raiki e ulu ana, e

auhauia ma ka la 1 o Mei.

Helu 6—O na Papa Hoike apau e pili

ana me keia hoakaka, he mau ma

hele lakou no keia, a e pono no e

hoopihaia lakou apau, penei:

Papa Hoike A—I hoailonaia “Na Ko

Ulu.” Eia na hoakaka i make

makeia: Heluna o na Eka kea no

Waiwai io no ka Eka, a me ka

huina i kohoia o na tona Kopaa e

loaa ana mai ke oo ko mai.

Papa Hoike B—I hoailonaia “Na Aina

Hoolimalima,” e hana elike me na

hoakaka a ka Rula Helu 4.

Papa Hoike C—I hoailonaia “Na Aina

Alodio,” e hoakaka elike me na

olelo o ka Rula Helu 2. E hoike

mai nohoi ina paha he Aina Ulu

laau, Ko a Hanai Holoholona paha.

Papa Hoike D—I hoailonaia “Papa

Helu o na Pipi,” oia ka heluna nui

ame ka waiwai io o no pipi hana

ame na pipi ma ke pu-a na pipi

waiu amen a pipi bulu—Hawaii

nei a mai na aina e mai paha.

Papa Hoike E—I hoailonaia, “Olelo

Hoakaka i kauoha@a no ke Kahua

Waiwai io o no Oihana Imi Loaa

i kauohaia ma ka Pauku 68 o na

Kanawai o 1896 @@ hoike no kea no

o ka oihana ma ka makahiki i hala.

Huina nui o na loaa. Huina nui

o na puka maoli. Huina o na

tona—no ke oo ko hope a raiki

paha. Kuai ana i na Mahele Ku

leana hui. Ka inoa o ka mea kuai

aku, ka inoa o ka mea kuai mai,

heluna o na mahele, kumukuai i

hookaaia, heluna o na tona, ka

huina o ke oo (ko kope a raiki

paha. Ed.) i kohoia no ia maka

hiki aku. Huina waiwai io i koho

ia no ka oihana imi loaa.

Helu 7—O na Waiwai Hoolilo apau

            mai kela ame keia wahi mai, i

            bonaia a bona ole ia, e auhauia no

            maanei.

Helu 8—O na Auhau Kino e hookaala

no e kela ame keia kane o Ko Ha

waii Pae Aina, mawaena o na ma

kahiki he iwakalua ame kanaono

ke ole e hookuuia ma ke Kanawai.

                        JONATHAN SHAW,

                        Luna Helu o Oahu.

                        C.H. DICKEY,

                        Luna Helu o Maui.

                        H.C. AUSTIN,

                        Luna Helu no Hawaii.

                        J.K FARLEY,

                        Luna Helu no Kauai.

Aponoia e

                                    S.M. DAMON,

                                    Kuhina Waiwai.

                        2631-2ts

 

Hoolaha Mana Hooklokoolo.

 

            AHA KAAPUNI O KA APANA

Elima, Ko Hawaii Pae Aina.—Ma ka

Hooponopono Waiwai. Palapala Luna

hooponopono Waiwai.

            Ma keia ua hookohuia aku o Mr. C.

H. Bishop o Lihue, Kauai, i Lunahoo

ponopono Waiwai me ka Bona ole (De

Bonis Non) no ka Waiwai o Kapale

Hua (k) i make, o Wailua, Kauai, ma

mua.

            Ma ke kauoha a ka Lunakanawai o

ka Aha Kaapuni o ka Apana Elima,

ma keia la 5 o Dekemaba, 1896.

                        R. W. T. PURVIS,

            Kakauolelo o ka Aha Kaapuni o

                        ka Apana Elima.

                        2628-4ts

 

            He mea pono i kela ame keia ohana

ke loaa ona laau lapaau mama no na

ma’i o ka opu. I laau lapaau puhili

ole no ka “Moku ino loa o ka lepo”

(Diarhea) Nahu, Umii. Kolera amen a

ma’i apau o ka opu, aole he laau la

paau oi aku o ka maikai elike me ka

PERRY DAVIS LAAU PENIKILA

(Pain Killer). Ua lawelaweia keia

laau no na makahiki he kanalima, a ke

hana mau la nei i kela ame keia la,

ma na aina apau o ka honua nei. O

ka Hui Kuai Laau Lapaau o Hollister,

ka Agena.

 

KA

Nupepa Kuokoa

 

No ka Makahiki…$2.00

No Eono Mahina…1.00

                        Kuike ka Rula.

 

PUKA ANA   1Pule   2Pule   3Pule   4Pule   5Pule   6Pule

Iniha..  $1.50   $2.00   $2.50   $3.00   $3.50   $4.00

2 Iniha..           2.00                 2.75                 3.50                 4.00                 4.50                 5.00

3 Iniha..           2.50                 3.50                 4.50                 5.00                 5.50                 6.00

4 Iniha..           3.00                 4.00                 5.00                 6.00                 6.75                 7.50

5 Iniha..           3.50                 4.75                 6.00                 7.00                 8.00                 9.00

Iniha..  4.00                 5.50                 7.00                 8.00                 9.00                 10.00

 

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoounaia

mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa,

e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe

hookomo ia.

 

HOOPUKALA E KA

 

HAWAIIAN GAZETTE CO.

 

C.G. BALLENTYNE, Luna Nui

JOSEPH M. POEPOE, Lunahoo

 

ponopono.

            Honolulu, Oahu.

POALIMA…..Ianuari 1, 1897

 

ALOHA MAKAHIKI HOU.

 

            Me ka houpo i manaiia me ka haouli,

ka umauma i lupeaia me ke ohooho

hakukoi a ka mahiehie, ke haawi aku

nei ke KILOHANA POOKELA O K@

LAHUI HAWAII i ke ALOHA MAKA

HIKI HOU i kona poe heluhelu mai ka

oili ana a ka la ma Kumukahi a pulelo

i ka mokupuni kaili la o Manokalani

po, a ke lana maoheohe nei ka manao

e lilo ana keia makahiki 1897 a kakou e

nee aku nei, i makahiki e hoolaupaiia

mai ai na hoohihimanu ana a na haa

wina hoopomaikai maluna iho o kakou

apau.

            Happy New Year oe, e ka hoaloha

Ka Makaainana, aole makou e poina ia

oe e Ke Aloha Aina, nou no kekahi

mahamaha mailani o ko makou aloha

makahiki hou, a e ka ipu-inika kau

lana o ka uka iuiu o Makawao, ka oiwi

i hahei ae i ka lipine hookaulana no

“Ke Aloha Aina Oiaio,” me oe ko ma

kou welina mahiehie o ka Makahiki

Hou, a ke nonoi ae nei makou me ka

manaoio naueue ole, “I hookahi a ka

kou kaunu i Waiolohia,” e huki like

kakou imua no ke Aloha Aina Oiaio

Loa ia Hawaii Aupuni, ia Hawaii Aina

@ i@ Hawaii Lahui Mai @l@wa ae i

hope no na mea i hala, aka e kikoo

aku kakou apau imua, i keia makahiki

a kakou e hookamaaina aku nei, a

hoea aku kakou i ka lokahi ana o ko

kakou mau manaoio pili Aupuni, ma

luna o ke kahua hana hookahi, oia

hoi ka Pomaikai Holomua Loa o ko

kakou Aina Hanau.

            Nolaila, e Aloha Makahiki Hou ka

kou apau. Happy New Year ia oukou

apau.

 

E KE KEIKI A KE KANAKA!

E Ku a e Noonoo, a e Hooholo

me ke Kuio, a Hooko aku

me ke Kanalua ole.

 

            He mea oiaio, ua oni ua kaanini, ua

kunewa ua hala a ua niniau aku la ka

makahiki 1896, ua koia aku la oia

iloko o ka poli-kua koliuliu o ke au

manawa huli hoi hou ole mai, a oia

kou mea e ke keiki a ke kanaka e ku

nei ma keia la, a puana ae la, “Ua

hala ka makahiki 1896, a eia au ke

hehi nei i ka paepae o ka makahiki

1897.” Ae—ua hala io kela makahiki,

e ke keiki i hanauia mai e ka wahine:

aka, e hoolono mai i ka leo, e maliu

mai i ka olelo aku. “E ke keiki a ke

kanaka! E ku a e noonoo, a e hooholo

me ke kuio, a hooko aku me ke kana

lua ole.” Ae—e lilo ka makahiki i

hala aku la mai a oe aku i kumuao

nou, no kau mau hana o keia makahiki

e nee aku nei, e lilo na haawina po

maikai i loaa ia oe ma ka makahiki i

hala i mau kumu-alakai makamae nou

ma keia makahiki e paholaia mai nei

imua ou, a e ku mai hoi na haawina o

ka paka-laki am eke aumeume i mau

pohaku pakika e makaala loa ai oe nou

iho, i ole ai oe e haawe i na haawina

a ka limu ka kanaka o Manuakepa.

            E paio aku oe i keia makahiki i kaa

wale aku ka hoomaunauna dala wale

ana mai a oe aku, aka, i kokoke mau

mai imua ou ka ipu alapada o ka ho

iliili dala ana, me ka hoomanao mau

ana, oia kou puuhonua, ke hoea aku

oe i na makahiki kanikoo, ka wa e alu

alu mai ai ka ikaika o kou oiwi kino

a houukuia mai ka oolea o kou mau

olona, ka wa hoi au e olelo ae ai, “Ua

poohina au, ua palupalu, a ua pau kahi

ikaika.” E malama i kau mau loaa o

keia mau la ikaika o kou kino, mai

hoomaunauna a kiloi wale, o mihi aua

nei oe i kou mau la elemakule. E

hoomanao i ka noeau o Solomonea i

hookawowoia iloko o keia mau mama

laolelo:

            “E hoomanao oe i kou Mea Nana i

hana,

I na la o kou noho opiopio ana,

Oi hiki ole main a la ino,

A hookokoke ole ia main a makahiki,

Au e olelo ai

Aole o’u oluolu i keia mau mea

I ka wa i pouli ole ai ka la @@ @

malamalama.

O ka mahina hoi ame ma hoku

A hoi ole mai na ao mahope o k@ @

I ka la i haalulu ai na kia@ ha@

A kulou ilalo na kanaka ikaika

A oki ka poe wili no ka hapa.

A i pouli ai na mea nana ma n@

puka makani:

A paniia na puka ma ke alanui.

I ka wa i uuku mai ai ka leo o k@

wili ana;

A e ala ae oia i ka leo o ka manu.

A e hoohaahaaia na kaikamahine lea

i ke oli apau.

A makau lakou i na mea kiekie:

Aia hoi ma ke alanui na mea e weli

weli ai,

Ua hoopailua hoi ka laau aiemona,

A o ka uhini, he mea ia e kaumaha a

A e lilo nohoi ka huna kepa i mea

mikomiko ole,

 

Oi moku ole ia ke kaula kala.

Aole hoi i naha ke kiaha gula

Aole nah aka bakeke ma ka punawai

Aole hoi i naha ke kaa ma ka luaw@@

 

Nolaila, e ku me ka noonoo ana

ke kanaka no keia makahiki au e h@

aku nei imua me kou papa heena@@

o keia ola ana, ma na opuu nalu apau

koia ia aku ai kou alahele. Maluna a@

o na mea apau, “E hoomanao oe I k@

Mea Nana i hana.” Ae—mai au’a @

i kau mau hoowaiwai ana i na hana

holomua ai ke Aupuni o ke Akua, oi @

oia ka mole am eke kahu o ka @

Akua mau hoopomaikai ana mai ia @

Ea. E hoomanao i ka olelo a Malaki, k@

kaula:

“E pono anei i ke kanaka ke hae @

ka ke Akua? Aka. Ua hao oukou @

ka’u: a ke ninau mai nei oukou, ma

ke aha ka makou i hao ai i kau? @ @a

hapaumi o ka waiwai, ame na moha@

Ua hoahewaia oukou i ka poino; n@

kamea, ua hao oukou i ka’u, o keia @@

huikanaka apau. E lawe mai i na wai

wai hapaumi apau iloko o ka hale ah@

waiwai, i ai maloko o ko’u hale a

hoao mai oukou ia’u ma ia mea wal@

a Iehova o na kaua, i wehe ai pa@

au i na puka wai o ka lani, a e nini@

iho i ka pomaikai maluna o oukou

lawa a hu.”

Aole a makou olelo paipai nui @

e uwalo aku nei imua o ka lahui Op@

Hawaii, aka o ke kahea wale ana a@@

no ia lakou. “ E ku a e noonoo, a

hooholo me ke kuio, a hooko aku @

ke kanalua ole,” elike no me ka ma

kou i hoike ae la. E Wawaii aloha

kuliaia i ka nuu i loaa ke kuonoo@@

oe; paa ia ka Pono i loaa ai ka ipu@@

kui alakai poaeae ole e hele pa@ ka@

ai oe ma kou alanui i keia makahiki

1897. @ m@ @@@ makou h@@ki ana i k@ @

kanaenae aloha, ke puana ae nei m@@@

kou ALOHA MAKAHIKI HOU kak@

apau.

 

Peresidena Kalivalana ame

Liliuokalani.

 

Ina he oiaio na lono i loaa mai nei

o kakou nei, no ka manao ana @ P@@

sidena Kalivalana e haalele iho @ @@

kulanakauhale o Wasinetona @ @@

aku no kekahi huakai a makou i ka@

ai he “huakai lawaia alalauwa, @ i m@@

hoi nona e halawai kino ole ai me Li

liuokalani, alaila, ua hoike mai k@

kauaka koikoi o kea o nei i keka

hiohiona nawaliwali ma kona aoao @

kona aa ole ana e ku mai a halwa

mai me kekahi wahine i noho ai o@

he mea aie kaa ole, mamuli o ka@@

mau olelo hooia ponoi iho. He oiaio

nae, aole o makou kuleana ma keia

mahele o kona kulana, aka ma ke a@@

nae o ke keehina ana i  makemake ai

lawe ae a hana aku; no kona make

make ole e hui a halawai me Li@i

elike me na lono i loaa mai, mana

makou he kuleana ko makou e n@m@

aku ai ia ano hana a ua Pereside@@

la o na Mokuaina Hulia o Ameri@@

Huiia.

 

Hookahi mea maikai maopopo @@

i ikeia ma keia hana a Peresi@@@

Kalivalana, elike me keia i lohe ia @@

nei, aole ia ma ke kulana o ka hoi@@

ana mai i ke Aupuni Moi, ellike me @@

wawa olelo i lauahea ai ma na la

hala ae nei, oia hoi ua kanoha ma@

mai nei no oia ia Liliu e holo aku

Wasinetona. E kala kahiko no k@

Kuokoa i hoike aku ai i ola-honua u

hooki loa o Peresidena Kalivalana

kona manao ana e hoihoi mai i ke Au

puni Moi o Hawaii, elike me kana

hana ai ma ka makahiki 1894. Ua @@

mua aku ke Kuokoa, aohe manaola@

no ka hoihoi Aupuni Moi mai a Ameri

ka Huiia mai, a pela nohoi ma@

Enelani mai. No ka pomaikai o @@

lahui ake olalo mawaena o na Hawaii

maoli, ke hoaiai aku nei makou i k@@

mau manao, i mea e ike ai lakou ao@

hana hookalakupua e hoea mai an@

mai a Kalivalana mai no Hawaii ne@.

 

He wahi kaikamahine uuku ka M@

C.M. Dixon, he kanaka kalepa ka

maaina loa ma Pleasant Ridge, Fu@@@

Co., Pa. ae loaa mau ana ia i ke ku@@

ho, aka, ma ka wa e ikea mua ia ai na@

ouli o ua ma’i la e kau mai ana ma

luna o ua kaikamahine la, ua haawi

aku la kana wahine i ka LAAU KUNU

A KAMALENA, a loaa mau no ka olu

olu hikiwawe. He 25 a he 50 keneta

no ka omole e kuaila ana e na poe

kawili laau lapaau apau amen a poe

kuai laau; Benson, Smith & Co., na

Agena o ko Hawaii Pae Aina.