Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 2, 8 January 1897 — Page 2

Page PDF (1.45 MB)

This text was transcribed by:  Emily Knotek
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoolaba Mana Hooko

 

@  @  @  @ Inuari, 1897 ma ka la  @@ malamala ka Pea@  Ianuari 16, 1897 I a Kiulaia Aupuni a e paniha ne na keeka Aupuni apau o ka Repubalika ma ia la.

J.A. King,

Kuhina Kalaiana.

Keena Kaialaina Dek. 21, 1906

2631-3t

_

OLELO HOOLAHA HUI I HOOHUBA

_

Ma ka hana o ka Hui Alahao Hawaii.

Oiai. Ua waiho mai ka Hui Alahao Hawaii he Hui I hoohuia.  I kukulula a I ku hoi malalo o ka mana o na Kanawai o Ko Hawaii Pae Aina,  elike me ke Kanawai na ia mea ma keia Keena o ke Kuhina Kalaiaina, he Noi no ka hoopau ana I ua Hui la, me kekahi palapala hoike I hoopili pu la aku me ia, elike me ke kauoha a ke Kanawai.

 

Nolaila ke hoolahaia aku nei ma keia I kekahi mea a I ke poe apau I loaa na kuleanama kela ame keia ano maloko o ua Hui la, e waihoia main a lue ana no ka aeia ana o keia noi, maloke nei o ke Keena o ka mea @ona ka moa malalo iho nei, ma ka Poaiua, ia e o Marake, 1897, a mamua ae pana o ia wa, a o kela ame keia mea I makemake e loheia kana hoakaka ma ia mea e hele kuno mai no ma ke keena o ka mea nona ka ino nalalo iho nei ma ke Hale Oihana Hooko, Honolulu, ma ka hora 10 A.M. o ua la ‘la, e hoike mai I kumu e ae ole ia ai ua Noi la.

 

J.A.King,

Kuhina Kaiaiaina,

Keena Kalaiaina.  Ianuari 4, 1897,

2632-9ts

-

Hoolaha a ke Kuhina Waiwai,

-

I a[pmp le Kuhina Waiwai I keia papa inoa o na  poe I hoikela mahope ae nei no ka lawelawe ana aku ma ke ano Hope Luna Helu a Ohi Auhau no ka makahiki 1897:

OAHU

Honolulu…….William H. Wright

Honolulu……..Alex. D. Thompson, Hope Elua

Ewa me Waianae…..a.s. Mahaulu

Koolaula….William K. Rathburn

Koolaupoko Helu 1…..William Henry

Koolaupoko Helu 2…..Henry c. Adams

 

MAUI

Lahaina, Molokai me Lanai……G.S. Dunn

Wailuku…… William T. Robinson

Makawao…..W.O. Aiken

Hana….a. Gross

 

HAWAII.

 

Hilo me Hilo Akau….N.S. Willfong

Hamakua…..William Horuer

Kohala Hema….Wilmot Vredenberg

Kohala Akau….. Eben P. Low

Kona Akau….J. Kaelemakule

Kona Hema……..H. John Ahu

Kau…….William P. Fennel

Puna …….Henry J. Lyman

 

KAUAI

 

Waimea me Niihau….Th Brandt

Koloa…… H. Blake

Lihue…. J.B. Hannaike

Hanalei….. W.   E. Deverill

S. M. Damon

Kuhina Waiwai.

Oihana Waiwai.  Dek. 29, 1896

2631-2t

-

HOOLAHA OIANA WAIWAI.

-

 Honolulu..  K.H.P. Dek.15, 1896.

Malalo o ka Pauku 35.  Mahele 1 o ke Kumukanawai.  Ua kauohaia kela ame keia hoa o ka Aha Kuhina e hana I hoike makahiki no na haua o kona keena iloko o hookah makahiki, maloko loi o ka makahiki e pau ana I Dekemaba 31.

 

Ke kauoha aku nei ke Kuhina Waiwai I ka poe apau he mau koi ka lakou I ke Aupuni ma kea no dala, e waiho mai lakou ia mau mea I keia keena ma o m]na keena la na lakou I hana ia mau mea iloko o ka Manawa aloe e kaa aku mahope o ka hora 12 awakea o ka Poaha. Ianuari 4, 1897. Oiai mahope aku o ia la e panila no na huke o keia keena.

O na poe a pau he mau dala ka lakou e paa nei no ke Aupuni ke kauohala aku nei e ho’iho’I koke mai, I ole ae e hakalia wale ka hookaulike ana I na helu waiwai no ka makahiki e pau ana I Dekemaba 31. 1896.

S.M.Damon, Kuhina Waiwai.

We29-6t

-

HOOLAHA NO NA AINA AUPUNI.

-

Ma ka Poaono Ianuari 16, 1897, ma ka nora 10A.M. (kakaoiaka) ma ke keena oihana o w.O. Aikea.  Hope Agena, Mahele Aina Eha, Paia. E kuai ia aku ai he Apana Aina Aupuni ma Keahua, Kula, Maui, @ma Makawao lalo) maloko o liala 27 97-100 oka.

Kuike ke Dala ma ke dala Oila o Amerika.

Kumukuai oi aku maluna o $279.70.

-

@@@@@@@@

O na aina Aupuni.

J.F. Brown.

Agana o na Aina Aupini.

Hanala.  Dek 16. 1896

2629-td

-

OLELO HOOLAHA NO NA AINA AUPUNI.

-

Ke hoolahaia aku nei ma keia, ua hiki ke noi ia mai keia mau aina ma Hamaakua, Hawaii, ma ka hora 10 A.M. , a mahope aku paha, o Ianuari 15, 1897, malalo o ke Kanawai Aina o 1895.  No ka Pono Kuai Hoolimalima a Kuleana Aina paha ma ke Dala Kuike; a-i-ole-ia, elike me ka makemake o ka mea noi, malalo o na kumu I hoakakaia malalo iho nei:

Kahi I waiho ai                       Waiwai’o

Mahele o ka Ahu-Heluoka                  I kohoia

 Puaa kokoke I     Apana.  Area.  No ka eka

Honokaa…….  1        48.65   $5.00

“                        2       64.03   5.00

“                        3       57.01   7.50

“                        4       57.40   7.50

“                        5       63.91   5.00

“                        7       65.70   10.00

“                        8       66.51   10.00

“                        9       78.55   10.00

“                        11     68.76   10.00

“                        12     78.16   10.00

“                        13     82.27     7.50

“                        14     84.89   10.00

“                        15     67.05   12.50

“                        16     78.08   12.50

“                        17     89.09   12.50

“                        18     18.24   10.00

“                        19     21.52     7.50

“                        20     22.84     7.50

“                        21     20.27     7.50

“                        22     20.83     7.50

“                        23     23.45     7.50

“                        24     29.70     7.50

Mahele o Paauilo 5      26.80   10.00

“                         6      20.00   10.00

“                         7      72.00   10.00

“                      8          66.00               15.00

“                      9          31.20               10.00

“                      10        26.00               12.50

“                      11        30.00               12.50

“                      12        74.60               10.00

“                      13        73.04               12.50

“                      14        74.63               12.50

“                      15        81.04               10.00

“                      16        73.30               10.00

“                      17        70.82               10.00

“                      18        71.28               12.50

“                      19        70.36               12.50

“                      20        70.61               12.50

“                      21        33.00               10.00

“                      22        54.40               10.00

“                      23        54.60               10.00

“                      24        58.83               12.50

“                      25        75.16               12.50

“                      26        36.17               10.00

“                      27        40.53               10.00

 

Na Kumu koakaka kuikawa

(elike me ka makemake)

 

E hookaaia ka hapaha o ke kumukuai mahope koke iho o ke kuai ana, a o ke koena aku ma na hookaa like ana iloko o hookah,m elua ame ekolu makahiki mahope aku, me ka ukupanee no ka makahiki ma ka 6 pa-keneta aka nae, ina e uku e mai ana ka mea kuai aina I ka hookaa piha no ia makahiki mamua o ka wa no ka hookaa ana, alaila, aole uku-panee.’

E hoomaka ka mea kuai e hana maoli maluna o kona apana aina iloko o ka makahiki mua o kona paa ana. A hoomau aku hoi ia hana ilokko o na makahiki aku I koe elua, a ma ka hope o ke kolu o ka makahiki ua mahiia e ia ka iwakalua-kumamalima hapahaneri o ka aina.

 

O na hana hou, ma ke kukulu ana I na hale (nona ka waiwai io o $500.00 no na apana aina I oi aku mamua o 50 eak, ame $250.00 no na apana makahiki.

 

 E kanuia a e hoouluia he averika o umi kumu-laau (timber) mau laau malumalu a hua-ai paha, ma ka eka hookahi.

 

E hanaia no he aelike, e komo ana kela mau kumu I hoikeia ae la maluna, me ke Aupuni, aole hoi e hiki ke hanala kekahi palapala hoolilo (assignment) malalo o ua aelike la. Keole e loaa mai ka ae ana, ma ke kakau, a na Komisina Aina Aupuni.

 

Ma ka pau ana o na makahiki ekoly, ina e hooko pono maoli ia na kamu apau o ka aelike, e loaa no I ka mea kuai mai he kuleana alodio (fee simple title) no ua aina la.

 

Aka, ma ka wa e hiki ole ai ke hookoia na kumu, e hiki no I na Komisina ke paa hou mai I ka aina, a hiki nohoi ke kuai kudala, ma ke kuai holookoa paha. A ma na apana paha, no ked ala kuike, a ma ka hookaa liilii paha: a ina ma ia kuai ana, ua loaa mai ked ala I oi aku mamua o ke kumukuai mua e loaa no I ka mea I kuai mua mai loko mai o ia mau huina dala kana mau dala I hookaa ai ke Aupuni, ma ka helu hookaa no ke kumukuai. Me ka ukupanee ole nae, a e loaa hoi ka mahele averika (pro-rata) ma ia kuai ana. Elike me ka averkia o ka huina o kana mau hookaa ana.  Aka hoi ina I emi mai ka huina dala I loaa mai ma ia kuai ana, malalo mai o ke kumukuai mua, alaila, o ka huina e o’iho’lia aku ana laia, e heluia hoi a ma ka huina pro rata (averika) maluna oia huina o kana mau hookaa ana.

 

E waihoia aku na noi apau I ke keena o ka Hope Agena, Chas Williams, ma Honokaa, ma ka la I hoikeia maluna ae nei a hahope aku aia wa.

 

O ke noi mua e loaa mai ana no kekahi apana aina. Oia ke kumu alakai e hooholoia ai ke kulana kuai o ka apana aina e laweia ana.

 

Na makaukau-He mea pono ke loaa I na poe noi apau  a o ka poe kuai paha na makaukau, I koila ai na poe noi no ke kuleana kuai Hoolimalima, ame ne aina Kulean ma ke Dala Kuike a e nana nohei I olelo koike I Hoohikiia.

 

E Loaa no ke kii ame na olelo hoakaka hou aku, ma ke keena o ka Hope agena ma Honokaa, a ma ke keena o na Aina Aupuni ma Honolulu.

 

Hanaia Dekemaba 11, 1896.

J.H. Brown.

Agena no na Aina Aupuni.

2629-5t

-

HOOLAHA NO NA AINA AUPUNI

-

 Ma ka Poalima. Ianuari 15, hora 12 awakea. Ma ke Keena Oihana o e. d. Baldwin . Hilo. E kuai kudalaia aku ai malalo o na olelo o ke Kanawai Aina no na Kuleana Aina Dala Kuike, Apana Helu 310 ma Olaa, malokko o laila he 50 eka.  Kumukuai oi aku maluna o $300.00.

-

A ma ia Manawa hookah no ame ia wahi e kuaiia aku ai nohoi na Apana 14 ame 15, Olaa, maloko o laila he 100 eka, ma keia mau kumu nae, oia ho@

 

Kumukuai oi aku maluna o $600.  E hookaaia mai ka Akahi hapalua o ke kumukuai I lilo ai, ma ka la I kuaiia ai, a o ke koena aku, ma na hookaa hapa like ana iloko o hookah, elua ame ekolu makahiki, me ka uku-panee o eono pa-keneta no ka makahiki.

 

E hoomaka ka mahiia ana amen a hana hou iloko o ka makahiki mua, a hoomau aku iloko o ka makahiki mau, a hoomau aku Hoko o na makahiki hope aku elua.  E mahiia a e hanaia iho na hana hou maluna o ka Iwakalua-kuma-malima (25) pa-keneta o ka aina. I hiki ka waiwai io I ka $500.  Manua ae o ka pau ana o ke kolu o ka makahiki.  A ma ka hope o ke kolu o ka makahiki. Ina ua hanaia ka huina piha o ka mahiooa ana amen a hana hou, me ka uku piha o ke kumukuai, a hookoia hoi na kumu apau a hoea ia wa, e hoopukaia aku no he Palapala Sila Nui no ua aina la.

E loaa no na hoakaka piha ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu; a-i-ole-ia, ma ke Keena o ka Hope Agena ma Hilo.

J.F. Brown,

Agena o na Aina Aupuni.

Hanaia Dec, 22, 1896.  2630-3t

-

Ka Olelo Hoolaha a na Luna Auhau.

-

I na kanaka amen a poe apau I ku I ka hookaa auhau maloko o Ko Hawaii Pae Aina:

Ke hoolaha aku nei ma kela na Luna Auhau o Ko Hawaii Pae Aina, e hamama no ko lakou mau keena oihana mai ka LA EKAHI AKU A KA LA KANAKOLU-KUMAMAKAHI O IAMUARI, pau pu ia mau la, mai ka hora 9a.m. (kakahiaka) a ka hora 4p.m. (ahiahi), a ma na Poaono hoi, I ka hora 12 o ke awakea, a o no poe apau I ku I ka auhauia ma Ko Hawaii Pae Aina I oleloia, ma o ko lakou kuleana ponoi iho, a ano Kahu Hanai, Lunahooponopono waiwai, Luna Hooko Kauoha, Kahu Waiwai, a ano e ai paha. Ua kauohaia lakou ma ke Kanawai e lawe mai I na Luna Helu Auhau, iloko o ka Manawa I hoikeia ae nei, I mau papa hoike auhau oiaia o ko lakou mau Auhau Kino amen a Auhau Waiwai-Waiwai paa a waiwai lewa.

 

Ua konoi aku kou naanoo e hoomaopopo iho I na Rula o ka Papa Hookaulike Auhau ame ka ohi ana I na Auhau no Ko Hawaii Pae Aina:

Helu 1—E auhau ka-okoa ia ka waiwai io o ka aina mai ka waiwai io mai o na hale amen a hona hou.

Helu 2—Ma ka hana ana I ka palapala hoie papa helu waiwai (auhau) e hoakaka I ke alanui a me ka heluna o na apana pa-hale maloko o ka kulanakauhale (town). E hoakakaia hoi na apana aina ma na kuaaina. Ma ka hoike ana I ka inoa o ka Ili ame ka Ahupuaa I waiho ai ua mau apana ‘la, me ka helu o ke Kuleana Hoona, a me ka Palapala sila Nui I paaia ai ua poe aina la.  Pela no hoi. E hoike mai ina ua kaui lilo ia aku kehahi waiwai iloko o ia makahiki, ia wai la I lilo aku ai, a heaha la ke kumukuai.

 

Helu 3 – O na hoike no na Waiwai Lewa, oia no na mea I paa maloko a kau mau buke hoomanao waiwai o ka la 1 o Ianuari, 1897.

 

Helu 4 – Malalo hoi o ka Mahele no na Kuleana Hoolimalima, e pono e haawiia main a Hoolimalima apau. Ka liihi o ko lakou mau Manawa. Ka uku ame ka Manawa hoolimalima I koe.

 

Helu 5 – O na mahinaai apu e ulu ana, o kela ame keia ano, I hoakaka ole ia maluna ae nei, ua ku I ka auhauia.  O ka Raiki e ulu ana, e auhauia ma ka la 1 o Mei.

 

Helu 6—O na Papa Hoike apau e pili ana me keia hoakaka, he mau mahele lakou no keia, a e pono no e hoopihaia lakou apau, penei:

Papa Hoike A—hoailonaia “Na Ko Ulu.”  Eia na hoakaka I makemakeia: Heluna o na Eka, kea no, Waiwai io no ka eka, a me ka huina I kohoio o na @ona Kopaa e loa”Na Aina Hoo@.” E hana elike me na @ a ka Rula Helu 4.

Papa @ -- I hoailonaia “Na Aina @,” e hoailonaia “Na Aina @m” e hoakaka elike me na olelo o ka Rula Helu 2. E hoike mai nohei ina paha he aina U@ Ko a Hanai Holoholona paha.

Pap Hoike D- I heailonaia “Papa Heku o na Pipii” oia ka keluna n@ ame ka waiwai io o na pipi waiu amen a pipi waiu amen a pipi bulu-Hawaii nei a main a aina e mai paha.

Pap Hoike E—I hoailonaia. “Olelo Hoakaka I kauohaia no ke Kahua Waiwai io o na Oihana Imi Loaa. I kauohaia ma ka Pauku 68 o na Kanawai o 1896”  I hoike no ke ana o ka oihana ma ka makahiki I hala. Huina nui o na loaa.  Huina nui o nap aka maoli.  Huina o na tona- no ke oo ko. Kope a raike paha.  Kuai ana I na Mahele Kuleana hui.  Ka inoa o ka mea kuai aku. Ka inoa o ka mea kuai mai. Heluna o na mahele, kumukuai I hookaaia, heluna o na tona. Ka huina o ke oo (ko. Kope a raiki phah. Ed.) I kohoia no ia makahiki aku.  Huina waiwai io I kohoia no ka oihana imi loaa.

Helu 7 – O na Waiwai Hoolilo apau mai kela ame keia wahi mai. I bonaia a bona ole ia, e auhauia no maanei.

Helu 8 – O na Auhau Kino. E hookaaia no e kela ame keia kane o Ko Hawaii Pae Aina. Mawaena o na makahiki he iwakalua ame kanaono, ke ole e hookuuia ma ke Kanawi.

JONATHAN SHAW.

Luna Helu o Oahu.

C.H.DICKEY,

Luna Helu o Maui.

H.C.AUSTI,

Luna Helu no Hawaii.

J.K.FARLEY.

Luna Helu no Kauai.

Aponia e

S.M. DAMON,

Kuhina Waiwai.

2631 2ts

-OLELO HOOLAHA AINA AUPUNI

-

Ke hoolahaia aku nei ma keia, aia he 21 mau apana aina ma ke Awawa o Waimanu. Hamakua, Hawaii , I hiki ke nonoiia mai ma ka hora 9 A.M. Ppoakahi.  Ianuari 18, 1897. A mahope aku malalo o na olelo o ke Kanawai Aina no na Home Hookuonoono ma na Hoolimalima.

 

He 8 Eka o ka apana hookah o keia mau Apana.  A me ia pu e lawaia aku no he Hookahi eka aina taro.

 

E waihoia main a noi apua. E ka mea nana ke noi. Ma ke Keena o ka Hope Agena. Mr. C. Williams, Honokaa.

 

No na mea I koe e loaa no mai ka Hope Agena mai, a ma ke Keena Aina, Honolulu.

J.F. Brown.

Agena no na Aina Aupuni.

Hanaia, Honolulu, Ianuari 7, 1897

2632-td

-

KA NUPEPA KUOKOA

-

No ka Makahiki ----$2.00

No Eono mahina --- 1.00

Kuike ka ru

-

PUKA            1                      2                      3                      4                      5                      6

ANA,              PULE              PULE              PULE              PULE              PULE              PULE

INIHA..          $1.50               $2.00               $2.50               $3.00               $3.50               $4.00

2 INIHA         $2.00               $2.75               $3.50               $4.00               $4.50               $5.00

3INIHA          $2.50               $3.50               $4.50               $5.00               $5.50               $6.00

4INIHA          $3.00               $4.00               $5.00               $6.00               $6.75               $7.50

5INIHA          $3.50               $4.75               $6.00               $7.00               $8.00               $9.00

 INIHA           $4.00               $5.50               $7.00               $8.00               $9.00               $10.00

 

O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

-

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.  C.G.BALLENTYNE, luna nui JOSEPH M. POEPOE, lunahooponopono.

Honolulu, Oahu.

-

Poalima ----- IANUARI 8, 1897

-

AIA ma Amerika Huiia I keia wa ke hoala mai ia na Pake I mau Ahahu                             

I Aloha Aina.. no ka hoopakele ana ia Kina mailoko mai o ka noho ana malaio o na hoomalu ana a ka Mana Aupuni Moi; a ua makemake keia poe I hoala ai la I keia mau Ahahui aloha Aina, e kukuluia ke kulana Aupuni Repubalika I like loa kona hookeleia ana me ko ka Repubalika o Amerika Huiia.  O keia mau ahahui aloha Aina. E hapaiia mai nei e keia poe Pake. Aia no ia malalo o na hoeueu ana amen a alakai ana a na poe Pake I hoonaauao kiekie ia maloko o na Kulanui o amerika Hu

Iia a I puka mai hoi mailoko ma o ia mau kula me ka mahalo nui ia. Ua ike keia poe keonimana opio o Kina I ka waiwai nui I leia mea he Aupuni repubalika, elike me ko amerika Huiia; a oia ka lakou e hoala nei I na hana e hookoia ai ka lakou mau moeuhane I lia nui ai. Ma ka nana aku. Ke ko ia nei ko kea o nei e hoea aku na Aup

I apu I ke kiekiena o ka nohona Aupuni Repubalika:  a e hoonalowale loa ia na Aupuni Mio. He hoomakaukau

 Anei keia no ka milenio?

-

O ka hoala nui ia  ana mai o na Ahahui Hawaii hookuonoono.  Hoopakele dal. Hoiliili a hoahu dala. A pela pu hoi me na Ahahui kuai aina a kukulu hale. He mau kumu hoiueu mai ia I na Hawaii aloha Aina oiaio loa. E ku ae lakou I keia makahiki. Me ke kapae ana ae I na manao kunana ame nba manao kanalua. A hoolokahi like ae I ka lakou mau haawaine kokua no ka hooholomua ana aku ai na Ahahui o keia ano imua oiai no nae. Ma ia wa hookahi no. ua lilo lakou I poe lala a I poe ona waiwai iloko o ua mau ahahui la. Ke ku nei ke Kuokoa ma ka @  o ke Aloha Aina Oiaio loa. A kalahea aku imua o ka lahui oiwi o ka aina. E ala ano e ku ae iluna. E haalele kakou I ka noho hopepe ana iloko o ke lomo ole ana ma na Ahahui o keia ano: aka, e hopu kakou me ka lokahi I keia mau hana a hoonee aku imua me ka ikaika.

 

Aia ka Hui Hawaii Kuai Aina ua ku ai nei. Aia hoi ka Hui Hookuonoono a ka Hui Opio Hawaii: a o ka hana ma ka aoao o na Hawaii aloha Aina oiaio loe e hookomo ae I ka lakou mau wahi

loaa iloko o keia mau hui. I mea e hoopulapulaia ai ka lakou mau loaa oia ano, no ka ohi ana mai I na pomaikai hooulu waiwai o keia mua aku.  A I mea hoi, e hooholomua loa ia ai ka pomaikai o keia mau hana hooulu hookuonoono, o ko kakou hoohuiia ana me amerika Huiia ke alahele e mohala maikai ai keia mau onou hana ani@ a oia ka makou e hooikaika nei, me @ hoomanawanui, e ko ia mau lia ana no ka pono, ka pomaikai ame ka holomua o ka lahui Hawaii.

-

Liliuokalani ma Amerika Huiia.

-

Ina he oiaio na lono I loaa mai io kakou nei, no ka mea e pili ana ia Liliuokalani e lualai mai la ma na kamulu o amerika Huiia, elike me ka makou, e hoolaha aku nei ma ko makoa pepa o keia la; alaila, e loaa ana na mea hoike penei; Ma ke kakahiaka e ka la 23 o Dekemaba, hoea oia ma N@ Oliana, a holo koke aku oia no ka Akau, maluna o ke kaa ahi o ka Hui Alahao Louisville & Nasville: hora 1:30 o ka wanaao o ka la Karikimaka (Dekemaba 25) hoea oia I Wasinetoaa, ke kulanakauhale poo o amerika Huiia, a ua oleloia, “mai ka Hema” aka nei kona hoea ana aku ilaila; a ma ka hora 9:30 minute. O ka po oia la no (Dekemaba 25) hoea oia I bosetona mai Nu Ilka mai, a ia nei hoike ae la oia, imua o kekahi mea kakau nupepa I aole oia I holo aku nei I amerika H@ no ka ike ana ia Peresidena Kalivalana, elike me na mea I hoolaha wale ia ae ma na nupepa.  Ua hole pu ae nohoi oia, I ka oiaio ole o na lono I lauahea ae, e holo aku ana ola  I eneliani e ike I ka Moiwahine Vitoria, no ka mea e pili ana I ka nohoalii o Hawaii nei.  A wahi nohoi ana I hoike ae ai. Ke pau kana hana ma Amerika Huiia e huli hoi pololei mai ana aia no na kaiaulu loha o kona aina hanau.  A imua ponoi no o keia mea kakau nupepa I hioke aku ai ke “Alii” Liliuokalani o ke aupuni Repubalika o Hawaii nei, he Aupuni mau ia; oiai nae ia I pane ole ai no ka mea e pili ana I ko Hawaii nei hoohuiia ana aku me amerika Huiia: a pela nohoi me kona manao no ke alahele kalai aupuni a Peresidana dole ma ka ninau e pili ana ia Hawaii nei—ua nele loa kona pane maopopo ana ma ia mau ninau.  A ma ia la no. hala aku la oia no Brookyn. A oia kona wahi e noho ai.

 

Ua hole maopopo ae ke “Alii”.  Aole oia I holo aku nei I Amerika Huiia no ka ike ana ia Peresidena Kalivalana. A oia nae ka kekahi o ko makou poe makamaka e hoomau me I ka paakiki ana o ka “iwihilo” maoli ka, keia o ka huakai a Liliuokalani.  Ua hooia ioa ia mai ka oiaio o keia pane a ke “Alii” mamuli o kona haalele awiwi ana ia Wasinetona ma ka la (Dek. 25) no ana I koea aku ai ilaila, a hoea ak la oia I Nu Ioka. A hiki loa I Bosetona ma ka hora 9:30 o ia po.  I ka hoohalua ana ma na aoao apau o keia huakai a Liliuokalani, aole loa I loaa iki ia makou he mau mea hoike maopopo pono, no ka hookoia ana o na Ma kuhihewa e upuia aku nei: aka, ua lilo ke “alii” ma na kaiaulu o Amerika Huiia I hoike moakaka maikai, no makou ma ka hooia ana.  “H e Aupuni mau ke Aupuni Repubalika o Hawaii nei.”

-

Ka Hui Opio Hawaii,

-

Ma ka po Poakahi iho nei, Ianuari 4, 1897, I hui ai na lala o ka Hui Opio Hawaii no ke kukulu a hoala ana I kehahi oihana hookuonoono lou mawaena o na Hawaii ponoi iloko o keia Pae Aina.  He mau malama loihi ka hoolala ana o kekahi o na opio Hawaii e iini nui ana e hooholomua I na hana hoopomaikai iwaena o kakou, a I keia la ua ku ka lakou mea I hoolala ai a e hoonee aku ana lakou imua elike me ka ike I loaa ia lakou.

Eia na inoa o na Luna Mui I kohoia ai:

Peresidena. Geo. L Desha (Kinikaka): Hope Peresidena. Jno. D. Holi (Keono Holo): Puuku, Henry smith (o ka Aha Kiekie):  Kakauolelo, Jas. N. K. Keola: na Luna o ka Papa Hooko: chas. Wilcox, N. Fernandez, ame Enoka Johnson.  Na Komite Hooia: Jas. L. Holt, W.J. Coelho, ame Jas. K Kaulia.

Ua hiki ia makou ke hooia aku ‘mua o ka lehulehu he poe kupono loa keia I was akahele ia ai a he poe nohoi I maamaalea ma keia ano hana oiai he maul ala lakou no ka Hui Paionia kukulu hale ame hoaie dala I kukuluia e na haole, a ua ikeia ka holomua oia hui iloko o na makahiki eono o ia hui I ku ai.

 

O keia hui hou hoi a na opio Hawaii I hoala iho nei oia “Ka Mahele Hoahu ame Hoaie Dala o ka Hui Opio Hawaii.”

 

O na poe I ae ia e lilo I m@

Hiki hoi ke lawe I na mab@

Oia no na lala o ka Hiu Opi@

Na wahine Hawaii, amen a @

I oo-ole ma o ke lakou mau@

 

O na poe Hawaii kupono e a@

Ena o ka 17 ame 45 makahiki e@

Lakou I maul ala no ka Hiu O@

Waii mamua o ke komo ana @

Keia Mahele Hookuonoono. @

Ko ka Mahele hookah I ka m@

Ua ae ia e lawe ka mea hooka@

I ke kanalima mau mahele k@

Kona inoa ponoi iho.  He hapaha@

Ka auhau o ka mahele kookahi I k@

Wale no nae.

 

Ua hiki ke hoaie ia aku na dala@

Lala amen a poe e ae mawaho @

A ka hoopaaia ana o kekahi waiwai@

Ma ka moraki.

 

Nolaila eia ka wa no ka leh@

Komo mai ai ina no paha @

No o ka mahina. No ka mea, ina@

Uluuluia na mea liilii e lilo ana @

Mea nui.  E hoounaia aku no k@

Mukanawai I na poe o na kuaa@

Komo mai ana.

 

He hana kupono keia a mai hopo@

Oiai he poe kupono loan a poe nana

Hookele keia hana ano nui e kuk@

Nei iloko o ko kakou aina.

 

He makahiki piha hauoli keia @

Kou oiai he nui na Hui Kalepa @

Hawaii e kukulu mai nei he k@

Ia no ke ohohia ame ka holomua @

Ke ala mai nein a opio e hana I ka @

I hiki ole I ko lalou mau mua ke @

Kele me ka holopono.  He mau @

Lona maopopo nohoi keia no k@

Kaaina. No ka mea aia no il@

Holomua o ka aina, aia a ike ia ak@

Oiwi e hana ana ma na aia o ka@

Eia kakou ke nana wale aku nei@

Ua malihini e hookele ana I na@

Kalepa o na ano apau me ka holop@

Nolaila o ko kakou wa kupono@

Keia.  Imua a loaa ka pahu hop@

Lanakila.

 

-

Make ke Kuhina Willia o amerika Huiia.

-

Ma ka hora $@30  minute o k@

Haika Poakolu nei, ua lele loa@

Ke aho o Kuhina Willis. Ko Am@

Kuhina noho ma Hawaii nei. Ma @

Wahi noho ma Waikiki, mahope @

Ka hala ana o kekahi mau m@

Lehulehu o ke kaa ma’I ana.

 

Kahina Willis

 

E malamaia ana ke anaina h@

O keia luna Aupuni ko’iko’I o A@

Huipuia maloko o ka luakini o@

Keano hou,” ma ka hora 3 o keia@

La, malalo o na lawelawe ana@

D.P.Birnie, kahu oia Ekalesia,@

Rev. J.M. Monroe, kahu o ka Ek@

Aia Karistiano.  Ua lanuaheaia @

Nonoi aku nei ke Kanikela App@

Mills I ke Aupuni Hawaii, nana@

Hiwahiwa I na hana poli I ka hoo@

Ana I ke “ kinowailua” o ke K@

America, a ua a eke Aupuni e @

Aku ia hana.  Ke manaoia nei,@

Hoolewa hookah keia e ukali aku@

Ma ka honohano ame ka kiehie maw@

Ena o na hoolewa nui apau I ikeia m@

Loko nei o keia kulanakauhale maho@

Mai o ka hoolewa o ka Moi Kalaka @

 

E waihoia ana ke “kinowailua” o@

Kuhina la maloko o kekahi pao@

Ka Ilina Kupapau ma uka ae nei @

Maemae, a ma ka Poakolu ae nei. J@

13, e kau aku ai maluna o ka moku@

Australia a laweia aku no kona @

Hanau.  Ua manao wale is, e hoo@

Pu aku ana ke Aupuni Hawaii I @

Kahi ukali me ke “kinowailua” o ka@

Mea I make a hoea loa I Louisville

Mokuaina o Kenetuke, a haawila @

Mana lima o ko laila mau laua A@

Puni.

 

Ma ka wa I lohe koke ia ai ka m@

Ana o ke Kuhina, ua hapa koke na @

O ke Aupuni, ko na Keena Komi@

Me Kanikela o na Aina E, ame k@

Poe kuonoono o ke kulanakauhal@

-

Ua hanauia o Albert s. willis ma@, Ianuari 22,

Mahele Aina o Shelby, mokuain@

Kentueky, Iauari 22, 1843; a no@

Makahiki he lejulehu wale mam@

Kona hoea ana mai I Hawaii nei@

Ke ano he Elele Kuhina noho no @

Rika Hiia ma Hawaii nei, ua hoh@

Ma Louisville, Kentucky.

 

Ua hoonaauaoia oia I kona mau@

Opio ma na kula aupuni o Kent@

Ua puka pono oia mai ke Kula K@

Mai o na keikikane o Louisville @

Ha makahiki 1860. He eha @

Mau makahiki I noho kumukula ma ia wa hookah no, e a’o ana ka oihana kanawai. Ua puka pono@

Lia mai ke Kula Kanawai mai o L@

Ville ma ka makahiki 1866, Ua ko@

Oia I Loio Apana no ka Mahele@

O Jefferson, a o ke kulanakauha@

Louisville kahi e noho ai ia oih@

O ka makahiki 1870 keia. Ma ka@

Kahiki 1872, lawelawe oia I ka @

Hooikaika balota koho Peresidena @

Ko o kona mokuaina, ma ka aoao @

Mokarata, a lilo ia I Elele Koho P@

Sidena.  Ma ka makahiki 1874, ua k@

Hou ia ioa I Lolo apana no ka @

Hele aina o Jefferson, a ma ia oihana

Oia I lawelawe ai a hiki I kona ko@

Ana I hoa no ka Ahaolelo Nui o A@

Rika Huiia, a o ka Ahoalelo helu @

Komo hou ia ma na Ahaolelo 46@

48 ame 49, ma ka aoao Demokara@

Ma ka wa I noho lunahoomalu @

Carlisle no ka Ahaolelo, na lilo @

Lunahoomalu no ke Komite o na @

Liwai amen a Awa Kumoku.