Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 4, 22 January 1897 — Page 1

Page PDF (1.15 MB)

This text was transcribed by:  Dhal Wayne Lorenzo
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXXVI.

HELU 4.

HONOLULU. POALIMA, JANUARY 22, 1897

NA HELU APAU 2634

 

 

@oolaha Lolo

 

W.R. KAKELA,

Loio a he kokua ma ke kanawai

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA

@@@@

 

Koolaha humau

WILDER & CO., (WAILA MA.

Mea Kuai Papa a me na Lako Kuulu hale o na ano a pau. A me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.

Kihio alanai moiwabine me Papa

396-c

 

PAPA! PAPA

AIA MA KAHIO

Lers & Cooke

(LUI MA)

Ma ke kahua hema o Alanyi Papo me Moi.

E LOAA NO NA

PAPA NOUAIK

O kela a me keia ano.

Na pani puka, na Puka Aniani, na Olepelepe, na Pou, na O'a, na Papa Hele, na Pau Ku, me na Papa Moe he nui loa

 

NV PILI HALE O NA ANO A PAU

A me @@

WAI HOOHINUHINU NANI

o o na ano a pau loa

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wal.

Ke @@@ ia aku nei oukou e na ma@@aka a pau, ua makauka@ keia @uau makamaka o oukou @ boolawa aku ma na mes a pau @@@ an@ 'na ka laua oihana no ka

Uk Haahaa Loa,

@ @@@ @@ ka @ea o holo ana mawae@ @ La@@ a me ka Mea Kuai.

Hele Mai e Wae no Oukou Iho

3896-q

 

HE MOOLELO NANI

NO

LUBIANA KASIMILA,

KA NAITA O KA
LIONA GULA O BOHEMIA.

A I OLE

Ka Hui Naita Eleele o ka Lima Ulaula.

MOKUNA VIII

MA KE ALAHELE ULULAAU

Me ka awiwiw nui I hoomakauka iho ai o Lubiana I na mea  e pono al kana I hoomakau kau ai no au lede nei. Mahope iho hoi o ka pau pono ana o ka Luiana mai hoomakaukau ana, pane mai la ka Lede Arediane:”Manao au aiai iloko o kela wahi

 

PRESIDENT CLEVELAND'S NEW HOME

President Clevelands recently purchased residence in Princeton, N. J., is an old fashioned and commodious building and his surrounded byfive acres of ground. The property was originallu owned by William Penn. From whom it passed to Richard Stockton, and one of his descendants Commodore Robert Stockton, built the present house. Prsident Cleveland bought the old estate from Mrs. Sidell, widow of Judge Thomas Sidell, of the Louisiana supreme court.

 

Okeia kii, oia ke kii e hoike ana I ka Home noho hou o Peresidena Kalivalana, ma ka mokiaina o Nu Ireses. E hoopuni ana I keia hale, he aina I hiki I ka @ eka ka nui. O keia paha kahi ana e hoi aku ai e noho, ke pau ae kona noho Peresidena ana.

 

Pupupu-hale kekahi mau mea aui. Oia, ua ike au I ka lawe ana aku o kekahi o keia poe kanaka iloko o laila, I kekahi puolo mea ai. He pue kanaka keia I kaukai nui ma na mea ai.” “Ina he wahi ai koe; alaila, e pomaikai naa kaua. He waiwai nui ia I ol aku mamua o ke gila a I ka momi paha. E pono au e hele ae e nana.” wahi a Mubiana I pane aku ai.

            I kela wa I hele aku ai oia a komo aku la iloko o kahi pupupu-hale a loaa iho la iaia ka puolo mea ai a Arediane I kamailio mai ai iaia. I kona whe ana ae, ike iho la ia ia na apana palaoa, ka i'o pipi ame ka waina. Lawe mai la I ua puolo la a kau aw la mahope o kona noho: alaila, huloae ia I ia a kokua ia a kokua aku la I ka Lede Arediane I ke kauy ana ae maluna o kona lio.

            Kau aw la hoi oia malaua o kona lia a uhal=ele aku la laua, ma ke alahele a Lubiana I hele mau mai ai. Hoomau aku la laua I ka hele ana a hala na hora elima. A he kakaikahi loa hoi na manawa a laua I kamailio pu ai:a he mea oiaio. Ua loihi kahi I hele ia e laua. I keuawam ua hoea aaku la laua I kekahi wahi oawa uuku. Kahi a kekahi kahawai uuku e owe palenene ana.

            Maanei hoomaha iho la laua a hookuu aku la I ko laua mau lio e hoomaha a e hooluolu, oiai hoi ka kaua koa opio. E kuu makamaka helukela I wehewehe ae ai I na mea ai o loko o ka puolo e kau ana mahope o a noho o kona lio.

            Hoomakaukau iho la Lubiana I ua mau mea ai la ma kahi kypono noa ame ka Lede Arediane e haawi ai I na hoopiha ana I ho lana mau houpo.

            A oiai laua e ai ana, aia hou, ua kamailio iho la laua no ka mea e @ili ana I ua lede Arediane new. Ua hoike mai la hoi ua Lede la no kona hookikinaia ana e ke Dike Rupereto e mare me Kauna Gaspard o Valsbug-kona hoole ana I keia manaoo ua Duke Nui nei-kona piha hoowahawaha I ke kanaka I makemakeia ai oia e mare aku-hoike mai la oia na Winifreda oi I kokua ma ka holo mahika ana mai loko mai o ka hale-kakela. Hai mai la ia, oo kahi ana I makemake ai e hele, oia ka hale hoohiki o na Virginia ma Keilber.  Mamuli hi o ka Vinifereda kauoha I hele mai ai oia a hea I kahi ona I loaa aku ai ia Lubiana. A ma kona hoomapopo ua hookolo ia aku kona meheu e na kanaka ekolu mauli o kona ikea ana e kehahi elele ahai leta a ke Duke Rupereto, I halawai puu ai me ia: a o na hialoelo hope a ua kaikamehine la I hoopuka ae ai oia keia:

            “E Sir Lubiana, ua oi aku k'u makemake e pa tausani ia k'ou ma kemake e pa tausani ia ko'u make ana. Mamaua o k'ou ae ana I ka makemake puuwai eleele o ko'u luaui makuakane. Ina au I hoihoiia aku nei imua ona.”

            I keia wa I ninau mai ai o Ludiana I ua lede ia:

            “E Are diane he mea anei e hoomaia ai no kou puuwai ke hai aku au ia oe, aole loa he wahi kulu hoho o Rupereto iloko o kou mau aakoko?”

            Ua lilo kei ninau a Lubiana I meae hoopuiwa loa ia ai ma noonoo o ua Lede Arediane nei nolaila, o ua Lede Arediane nei, nolaila, ua haka pono aku la kona mau ka piha pahaohao, liolio pane aku la ia:

            “E Lubiana! Heada ke ano o kau mea I olelo mai nei? Aka, o kau mau huaolelo nae I hoike mai nei, he puana maopopo I loaa mau ai iaa'u I na wa I hala ae nei.

            “A e Lubiana mai kai, he oialo anei keia au I hai mai nei? He kahua maopopo anei kekahi I ku ai keua mau olelo au. E hiki ai ke lilo ia mau huaolelo I mea ola oiaio maoli?”

            Me keia wahi, hoike mai la Lubiana I na mea apau e pili ana no ka luaui makuakane o ua Lede Arediane nei. Oihoi o Barona Ludowiga o Drosendorf. Ua hoike mai la ia imua o ua Lede nei. Eia no kona mauakane ke ola nei I keia wa. Aole hoi oia I make a no ka mea hoi e pili ana I kona lau@i makuahine. Ua make ia ma kahi he eono mahina mamua aku o ka hoolilioia ana o Rupereto I Duke Nui no ka hale kakela o Drosendorf.

            Ua ninau aku la ua Lede nei ia Lubiana I kahi I loa@ mai al lala keu ike e pili ana I kona mau makua. Ua hoike mai la nohoi o Lubiana ua loheoia ia mau mea apau mai kona kanu kanai ponoi aku a he holoha oiaio hui ia no ka Barona Drosendorf.

            A I ka pau ana o ka laua mau kamailio ana ua kau hou ae la laua maluna o ko laua mai lio a hoomau aku la ma ko laua alahele.

            He oiaionae e kuu makamaka heluhelu, e owili pu ana me na kike olelo a kou mea kakau moolelo I hoike ae la he mai berita ana kekahi I hanaia mawaena o lau no ko laua hipuu@a ana ma kaberita maemae o ka mare.

            I ka hele ana aui ka la ua hoea aku la laua I kekahi wahi a Lubiana I ike iho ai me ka maopopo oia no kahi ana I hoomake ai e uhai I ka puaa uaka-nahele: nolaila, hoomaopopo iho la ia, ua hoea hou oia I ke alanui ana I haalele aku ai I hona poe koa: aka, aia la lakou I he I kei a wa?

            Nolaila, huli ae la ia a kmamilio mai la ia Arediane:

            “Eia kahi a'u haalele ai I ko'u poe hoahele: a mai kei wahi aku e hiki ai ia kaua ke hele aku a loaa ke alaloa.”

            Iaia ia anehe ae ai e hooluli ae I ke poo o kona lio I ka hikina aia hoi iohe ae la ia I ka hooho ana mai o ka Lede Arediane:

            “E Sir Lubiana. He malihini a'e hoi keia.”

 

GERNERAL JUAN R@IS RIVERA.         

General Rivera, sucessor to General Ma@@@@ was born in Porto Rico in 1847, parents were Spanish and he was educated in Spain, but in the “Ten Years War” young Rivera gave his services to the revelutionists and fought with distinction. He was second in command to Maceo, and is admired and loved by the Cuban patrios.

 

O ke kii keia o Kenerala Huan Ruis Rivera o Cuba ke pani hakahaka o Kenerala Macero I make. Ua hanauia keia kanaka ma Porto Rico ma ka makahiki 1847. O kona makuakane ame kona makuahine he mau Sepania laua. Ma Sepania nohoi oia I hoonaauaoia ai: aka, I ka wa I ulu mai ai keia kaua huliamahi ma Cuba, e kue ana I ka mana o Sepania ua haawi keia kanaka I kana pahikaua no ka pono o kona aina hanau a ua ilio oia I kanaka kaulana loa ma na hoouka kaua he nui. Oka Alihikaua alakai no keia malalo aku o Kenerala Maxeo, a he kanaka oia I aloha nui ia e napoe Cuba.

 

Manai iho la ua naita Opio nei, o kekahi la ia o kona poe kanaka: aka, nae iaia I huli aku ai a ana, ike aku la ia he kanaka okoa loa keia e hele mai ana, nolaila us hoohauleia iho la kona manaolana.

            Ya puka mai la ua kanaka nei mahope mai o kekahi ulu paina aia hoi ma kona mau helehelena he mau ranaina oluolu a maikai. E aahu ana oia I kekahi aahu hahai holoholona a e paa ana hona lima I kekahi laau ihe pepehi puaa.

            I ke kokoke ana mai o ua kanoka la ma kahi a ka Naita Opio e ku ana ua ninau koke aku la oia iaia:

            “Owai oe?”

            Mrs. Albert S. Willis,

            Wehe ae la ua kanaka la I kona wahi papale muouou a pane mai @@

            “He mailihini au ma ka aina malihini. E hiki anei ia oe ke hei ma'ia'u aia la I hea kahi e nho @@@@ka Moi”

            I keia wa I mohala ae ai ko Lubiana mau helehelena a ninau aku @@ noi oia:

            “O ka Moi hea keia au e imi a@@@”

            “O ka Moi oiaio. Aole I kani @@@@ e ae.”

            Alaila, me ke eleu nui ame ka Lupo I hoopihaia me ka hauoli lele @no la o lLubiana mai luna Iho o kona @@@ a haawi aku la I kona lima akau o ke aloha me ka olelo ana aku hoi.

            “O ka malu pu me oe e kuu hoahanau.”

            “Ame ko kau aina hanau I aloha nui ia, oia hoi o Bohemia nei.” wani a ua kanaka la I pane mai ai me ka hopu ana mai hoi I ka lima o ka @aita Opio.

            Hoomau mai la nohoi ua kanaka nei I ke kamailio ana:

            “Ke manaoio nei au, eia au ke kamailio pu nei me Lubiana ka Lioaa Gula o Bohemia nei?”

            “Ua pololei kau koho ana mai la iko'u ino e kuu hoahanau.”

            I kela wa nana ae la ua kanaka la me na onohi maka hoohuoi, I ka Lede Arediane. A o ka wa ia o Lubiana I pane aku ai:

            “E kuu hoaloha, ke ike nei oe I kekahi lede opio I uhai-aholo-ia e ka popolokia: a oia j'u I kaili mai ai mai loko mai o na umii ana a na kauwa puuwai eleele a Rupereto o Frankenstein.”

            “Ua hoomaopopo anei oe l na @@@@ o na kanaka I hoopa I ko lkou mau lima malua na o keia lede?”

            “Ua haiia mai ia'u ko lakou mai inoa. He ekolu keia poe kanaka-O Max, ka inoa kekahi:o Zakoka, kekahi, a o Mangus Zentil, ka inoa o ke kolu o ke kanaka, a oia ke alakai. A ua make hoi keia kanaka, a pela pu me Zadoka. A o Max, ua haalele mai ia I na kaiaulu o Bohemia nei a ua hala aku la ia no kela huli o ka mauna.”

            “ua pono. Ua hoopakele mai oe ia maou e Sir Lubiana mai loko mai o kekahi mau pilikia he nui, mamuli o kou hookau ana he hoopia kupono loa maluna o Zadoka ame Mangus Zentil: a pela hou me kou hoouna ana aku la I hela kanaka, nona ka inoa o Max ma kela aoao o ke kuahiwi. A e Sit Naita, ke ole au e Kuhhewa, o ka Lede Arediane keia?”

            “Ua pololei oe, e huu hoahanau.” wahi a Liubiana I pane aku ai.

            “O ka lede Arediane anei keia o Frankenstein?”

            “Aole: aka, he lede keia I hanaula mai e kekahi puhaka maemae a aloha alii oliaio hoi.”

            “Ua lawa. A e hai aku au la oe e Sit Naita I ke kumu I halawai nu ai au me oe ma keia wahi. Ma ka la inehinei halawai iho ia au me ka intanela alakai o kou poe kanaka. Ua hoike mai la oia ia'u I ka nui o kona kaumaha no kou nalowale ana. @@@@ hoi oia I ke I kana mea e hana ai. Aka,  mahope iho o kona noonoo @@@ ana ia wa oia I hoopuka mai ai I kekahi manao oi hoi kauoha mai la oia la'u e kali au nou ma keia wahi a hala aku la oia me kou poe kanaka no ke alaloa. Ina oe e kaawi ami @@@ I kou hilinai ana ma o ko'u lilo ana I alakai nou alalia ke mano nei au e loaa no ia ia jaua. Ua hiki loa la'u ke alakai aku ia oe ma ke alanui pololeo e haiwai pu ai oe me ia.

            “Ke haawi aku nei au I ka'u paulele ana malua ou e kuu hoahanau: aka, e hai mai nae oe ia''u I kou inoa.”

            “O Orlando ko'u inoa ka mea I kapaia ke kanaka pana pua kiapalole o naululaau o Bomera Walde. Ua kamaaina kou poe kanaka ia'u. A@ mea no'u e kooiaio aku ai imua ou i ka oiaio o ka nakanaka hea ana mai @@@ maka 9noa hoohiwahiwa a'uu I holke aku la ia oe e kali iki o I hookahi minute.”

            L wa I huli hope aw ai ua kanaka la a nalowale aku la mahope o ke ioa laau paina aole nohoi I liuliu ho@@ hou mai la ia. E paa ana ia I keis wa I kekahi pana, a ma kona kua e haawa ana oia I kekahi aa pua. A ma ia wa leha aw la na maka o ua kanaka la I kalewa, a olelo mai la ia:

            “E Sir Naita, e oluolu oe ekiola ae I kau mau nana ana I ka ponaha lani maluna.”

            Huli ae la ko Lubiana mau maka iluna elike me ke kauoha a ke kanaka pana pua, a ike ae la ia I kekahi wahi mea eleele I ka poiulu o ka lewa la wa I pane hou mai ai o Orland:

            “ O ka manu kela o ka pili o ke ao (lark). Nolai la me kei a pua e paa nei ma kuu kakaka, e hoolilo ai au iais I mau no ka po a o keia ka-wa loihi ona ame kaua e ku nei I keia wa elilo ana ia I mea hoopokoleia e ka ikaika oni o ka pua a'u e hookuu aku ana mai keia kakaka aku. E nana!”

            O ka wa no ia I kau ae ai ua kanaka la I kana pana ilua a hookuu ae la I kana pua me ka ikaika. Ua hele aku la ua pua nei a kihi I kona ike ole ia ana aku e ko Lubiana mau maka. Aole hoi I liolio ike aku la oia I ka wili ana ae o ka mea kino eleele ana I ke aku ai e kau aheahe ana I ka lewa, a kilepaiepa mai la kana iho ana mai.

            Alailak, olelo mai la ke kanaka pane pua ia Lubiana:

            “E Sir Naita: ua kaili ka maka o ka pua pana a kou ahoahanau I ke ola o ka manu o ka pili o ke ao. He mea make hewa ia kaua ke hoomaunauna hou aku I mau sekona makamae no ke kali ana a ike maka oe I kona kino hanu ole: aka e hele kakou. Ke wanana ae nei au me ka hoomakeaka ana e kaili aku ana ka Liona Gula o Bohemia I ka Pua Nani loa o kona aina hauau. Aole e hala kau pua e ka Naita maikai”

            Alaila, pelu hou aku la ua kanaka nei a kaalo aku la mahopoe o ke opu maau paina a I kona hoea hou ana mai e hau ana oia maluna o kekahi @@@ a hoomaka aku la oia e hele mamua.

            Ua haule loa kahi la I lalo I ka @@@ o na laau ma ka huina a@@@@@ homohana ma ka wa I hoea aku ai lahou I waho o ka ululaau a aku ai lakou iwaho o ka ululaau a ku ana ma ke ala-loa. Aia hoi ma kahi a lahou I puka aku ai e ku ana kekahi poe koa o ua Naita Opio nei, a ua nui loa ko iakou hauoli I ko lakou ike ana mai I ko lakou alii opio.

           Ua hoounaia aku la kekahi poe o lakou e hele huli I ko lakou lutanela ame kekahi poe e ae o loko o ka pulikoa. Holo aku la keia poe no ka hooko anai ka lakou misona, me ko puhi ana ina o-le. Aole nohoi I liuliu ua loaa aku la ka poe I hulia e lakoa.

            Ya huli hoi mai la hoi lakou apau a hui iho la me ko lakou alakai opia ka Naita Hiwahiwa a o ka Liona Gula hoi o Bohemia. A mahope iho o na kukai olelo anamawaena o ka Naita Opio ame na poe kanaka ona, ua kamoe aku la ko lakou alahele no ke ala-los e hoea aku ai I ka home noho kuahiwi o ka Naita Opia ame kona luaui hanai.

            O ke kanaka pana pua hoi o ka ululaau mahope iho o kona launa ana  ue na koa o Lubiana, ua naiowale hou aku la oi iloko o ka waonahele.

            A oiai ka hua kai ma ke alanui ua huli mai la ka lutanela koa a kamailio mai la ia Lubiana no ka mea @ pilo ana ia orlando.

            “O kekahi kela o na kanaka naauao loa o Bohemia nei a oia nohoi kekahi o na kanaka koa a wiwo ole mawaena oka Huo Malu a na Naita o ka Lima I'laula o Bohemia nei. He Kanaka kamahao. O kona kulana maoli nae he Moneka ola ma ke ano @@@mita no na wao laai”

(Aole I pau@)

 

            O na poe I loohia ka mai naw@@ wali ma ka opu hoowali ai e hauoli auanel lakou ke ike iho I ka mea I loa o ia Wm. H. Penn. Ke kakauolelo @@@@ ka oihana lawe leta ma ke kaa ahi ma Des Moines. Lowa kai kakau mai penei: “Ua bauoli loa au e hoike iku I ka waiwai io o ka LAAU OLA a Kamalena no ke Nahu Kolera amka Hi. No elua makaihi I loohia ai au mai ka ma'i nawaliwali mai o ka opu a ua loohia pinepine hoi ao I ke nahu nui ma ka opu. He elua no a'u inu ana I keia laau, ua loaa ia'u ke ola hikiwawe. E kualia ana e na poe kua laau lapaau. Bensonm Smith & Co. na Agena no ko Hawaii Pae Aina.