Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 9, 26 February 1897 — Liliuokalani ma Wasinetona. Hooleia ka Oiaio o ka Paiapala Haalele Nohoalii. Pioo-Nui na Poai Kalaiaina o Wasinetona. Ka Puana aka Moe. Heaba ia? [ARTICLE]

Liliuokalani ma Wasinetona.

Hooleia ka Oiaio o ka Paiapala Haalele Nohoalii.

Pioo-Nui na Poai Kalaiaina o Wasinetona.

Ka Puana aka Moe. Heaba ia?

il'nuhiiii HKii ka■ Nup«ps P. C. Adveriiser raai o Feb. -0.) Nu loku. F«?b. 7. —Penei ka hoike a kekahi lono mai Wasinetona mai a i ka nupepa Sun: I kela anie keia la. ua pahola loa aeMa na noonooia ana. ua hoea raai nei o Liliuokalani, ka Moiwahine o Hawaii, i hoohauleia mat luna mai o kona nohoalii. i Wasinetona nei no na hana pili Aupuni. l'a hoole Qia i ka ike ana mai i na poe ninaninau a nowelo aku iaia. a ua uhi paa ia oia e ke koloka o ka noho hamau ana, ma kela ame keia keehina hana ana e lawelawe aku ai. Penei ka olelo a Kakauolelo Palmer i keia po: "Ano. aole o'u makemake ia oe e hoomaopopo mai. eia au ke hoike leo maoli aku nei i ua mea i noonooia e ka Moiwahine, i ko'u olelo ana aku ia oe. eia ka'u mea i makemake loa ai e ike. e hanaia aku ana e keia Aha Poo Aupuni e noho nei i keia wa, a-i-ole-ia, o ka Aha Poo Aupuni paha e noho mai ana ma keia mua iho. I mea hoi e ike ai na kanaka o Amerika Huiia no ka mea e pili ana'i ke auo o ke Aupuni e ku nei i keia wa ma Hawaii, manao au he hana naauao ria ka Peresidena ka hookohu ana i ekolu Komieina. i hookahi kanaka mailoko mai o kela anie keia o na aoao kalaiaina nui elua. a i hookahi kanaka kuokoa pili aoao kalaiaina ole. no ka noii ana niii na hana ma Hawaii a hoike mai hoi i ke kupono o ka hoomau ana aku i na launa pili Aupuni ana me ia Aupuni. elike me ia e ku nei i keia wa. Ma ko'u manao, e ikeaia ana itnua o ka malamalama kekahi mau mea hoolele hauii —kekahi mea hoi e puiwa ai na kanaka o keia aina." "O ke kohoia ana ona Aha Ninaninau. a o kekahi Komisina paha. anei ka ka Moiwahine (i pau) i imi mai nei ia nei?" i ninauia aku ai oia. <"Ua hai aku la au ia oe i ko'u manao ponoi iho, a aole o ko ka "Moiwahine," wahi ana (Palmer).

No ka mea hoi e pili ana no ka ninau hoohui Aupuni, penei ka olelo a Kakauolelo Palmer: "0 ka Hoohui Aupuni, i i kaohiia ai e Peresiilena Kalivalana no ka manawa. ua make loa i keia wa no ka wa mau loa. oiai aole wahi mpa p nakele ai ia mailoko mai o keia mau kulana elua: Ka nuia, o na kanaka maoli koho halota, he 10.000 ka nui. i hooneleia i keia wa e ka hapa uuku. he 637 wale no o lakou i loaa keia pono, mamuli o ka hoike huahelu pili A'upuni o 1593. e loaa hou auanei ia lakou .keia pono koho balota; elua, e hooleia no auanei na poe kanaka maoli koh'o balota, he-10.000 ka nui. i ka pono o kn hoike akea ana i ko lakou manao ma ka pahu balota. E hauhoaia ana' l;ikou a paa nie na kupee ame na pu. elike no me ko lakuu ano i keia la. Ua iko maka au i kekahi mau kino kauaka kilakila o ka lahui Hawaii e hana ana nia na alanui. me ka iawe ana i poka ame ke kaulahao. a o ke kumu. oia ko lakou kupaa mamuli o Liliuokalani. Ina e hoomauia aku ana keia ano hana, aole loa ka lahui Amerika, me ka nana ole i ka aoao kalaiaina. e nobo mana mai ana maluna o lakou. e ae ia pop (Hawaii) e komo mai iloko o keia Poa» Huiia i ku i ka nani ame ka hanohauo. mamuli o ke koho balota ana a ka poe nana lakou e hookaumaha la. no ke kurnu hoi. ua iini keia poe hope t hookuuia ae lakou mailoko mai o na hopena o ka lakou mau hana kipi ponoi ame ko lakou hewa."

WAHAHEE O SIR JULK. Nu loka. Feh. 11.—Penei ka olelo a ka mea kakau o ka nupepā Sun (Lai mal Wasinetona mai: I ka wa a k» "Alii" Liliuokalani, Moiwahine i pa i 0 ko Flawaii Pao Aina, i hoea mai ai i Wasineiona nei. ekolu pule i hala a* ne.i a kipaku aku ?a i "kona hoaloha nui a maikai,"oia o Grover C!ev')an«i, no k/ 1 kahua lawaia ma Viris:inia. Hike nohoi 'me kana i kaiehu aku ai iaia. h#? piau h6be<loma kakaikahi i hala ae n#>j. 1 kahi lawaia m» Carolina Hema. i mea hoi nona iKa!ivalana) *? pakf>{e ai mai i;-ia aky (Liin:), un nianaoioia no rna ia wa. ua hoea mai oia ia nei no ka hana p'ili Aupuni. Aole.hiki i ka Pere?idena kf alo i hui ana. me ia. a na maopop<> e nolio ?na oia ia eei a hikl i.ka wa e hoonnho pili oihana ia ai ka Pf-rc*sidena hou. loa ka Meīwahine i pau i !ni aku mawaho o kona mmi. no kahi wahi e ae. ko* wale no kona heie ana aKU i ka Hal# 1 Keokeo ame ka ana i ka halepule. Aole oia i ike i ka Hale Poo Aupnni. a i kahl raau hale oihana e ae paha o ka lehuleho. aka nae, ua paapahhana loa oia ma kekahi mea. Ma keia la ua hoopaki mai la kana kakauolelo. a i ole ia. kana puuku paha. ola o-Julius Palmer, he wahi oleio kahoahoa ootea. ua hoea mai nei i Wasinetona nei ke "AlH'* . o ka inoa keia ana e hea ai nona. ke oie oia e hookonio i ka huaoielo Moiwahine kekahi hana piii Aupnni. La ioaa mai la keia mau olelo mamuli o ka hoolahaia ka palapala haaie!e noholii i kakauia ma ka la 24 o !anuari, 1593, maloko o kekahl nupepa puka ahiahi, me kekahi manao hoakaka hoi, e pielo ana r aoie no i maooopo loa ke kunm oiaio o ka huakai oaai nei a ka Moiwahine (Queen) i Wasine(ona nei. Va hoike ae o Kakau-

he paiapaiii *;>a b i • peU haaleie uohoAl:*;. h- » , nona ka in\i ,> " Lih |'k - *;.j i :r..-.nr:'.; ik,» t torc+> -> ha.iieU». ,i ::.i V ; n:? «e.i r.r<i i::x k'- 'rv k-ihi x Uxv.\ t~ hix>lt- :i;:% • . r.-.i ke k::\r..nv;u o :u\ • "AoU' h-:» \\ahl tk: •• •. -. • • kak:i".?J Iho .» u me.i » : . • o.i.\ an,- ti nMapai.i in:n.i . . . K,r:iikt\ l'.t hooktkir..m ••••. , ; k:tknu vir. \ \ na pa!apal.\ ' \ . h \';;ke- n-a: la i ka P<-p : k;•. ; k<- ko iko'i o k.i h»,'H>ptik.i. i .t ,t" , palapi»:.? '!;*, ma ko ano h-' , wak- h;uiteU\ b-"t»r:r. ; -- " Ih>? piihi-ino." or».\ A!aihi. haawi mai !a <r i ; k--. • 01010 b(\ik.ik:i: "0 k.\ nofco k:t kt> AUi Lt!h:oka!ani o Haw.u: - ' ! koia k::!anakauh.ilt\ ;:a . na manao• aioha kiulaha ::-.i . ~ na kanaka Aolo hiki k- v ia ka oiaio o koia mea. Ta 'ik • . mahiehie o koia mea ia'u. tr..i k kanaka Amorika. elike noh<\ " . haawina hookahi i Uxia ia:a. !v ., . . ano Moiwahine a wnhin* hoi r - ana oia i kela ame keia la. ! k ?, t r .j. nao Tnahalo nui no na hoik»r... k-. maikai i waihoia aku imua . - ... nae ua hiki ole iaia ke apo n-. u . \ hapalua oia ma« mea. Aka. maken-.i'. ke au e hai aku. o kela p»ilapa; 1 lele nohoalii i oleloia ai. h* wahi r *\. pala manao kanawai ia i hakuia J S. Hartwell. ka loio poo o kekahi h u na poe kanu ko ame na ioio. - K^u nei ia lakou iho. ma ke ano. k.i R. v " Iwilika Hawaii. ' "E hoike moakaka loa aku hoi ; v ia oe. ina o kou makemake ia. ... naoio anei au. aole loa ka Moiwah' • 0 Hawaii i haawi he haalele noh. Ā ku i ke kanawai. a eia no oia ke k nei i keia wa ma ke ano oia no k. 'Moi oiaio' (iawful ruler). ina noh-M .. hookaulua ana ia i kana koi ar.a m.. 1 kana mau koi kuleana oiaio" o k,-' manaoio maoli no ia. Ma ka ln : 1,. nuari. ua hopuia oia no kokahi 1;. * . i maopopo ole maoli kona ano. oia malalo o ka ikaika a hoopaa 1.,\ kahi ia maloko 0 ka Halealii I^k u . i kapaia i keia wa. ka Halo Oiii.it Hooko. Oia wale 110 a e ma'i ana h. oia. ma ia wa. a e aneane ana j\\i, ihtila, ka wa h.oi ia i makemake !, ia ai na kokna ana a Kuhina WiUis mea e hiki ai ke kapaeia aku k.» !uk mainoino laulaha ia ana o na kanak \ kela ame keia lahui. i manaola 0 kup.u ana mamuli o ka Moi Kumukan;\vs;\ I T a hoopaaia nohoi na poe pio. iloko ,• ko lakou mau rumi e ko lakou jhio !ur.. paahao, i ole ia. e laweia ana lakou walio a liia e ka poe i oleloia, h«» poRepubalika.

"Malalo o keia mau moa. nv<* hoaloha 010 no kr a'o ana aku iaia u., haiia mai la iaia, o ka po* ana i nloh., loa ai. kona poo hoaloha ponoi hoi «» kali ana lakou no ke kau ana aku o ka make. a o ka mea walo 110 o pak»!e a ko lakou mau ola, oia kona haah'lo im,, i ka nohoalii. l'a maopopo 110 i poo wailana aina <advonturorst an« o ka lakou pio. oiai. ina no lakou i o]. ;, aku imua ona no kona mako kok<- ;m i aole hiki ia lakou ke hookomo akw , ka weli iloko ona. aka, no ka hooia ana ae i ka poo ana i alohn ai. 11.1 k.i kauinoa iho la ia i na palapala i h<*\- | lahaia ai e oe. | "Aka, he waiwai 010 no k<M a kn.ka : inoa ana, ina no o lawiMa ana ia . k.kahi kanaka hoiliili i na kak:.uliin;> o luipop kauiaga. Aolo ia o ko k.iknuiiio.i pili oihana. Aolo ho wahino i ik. ia n:;» ka inoa o Liliuokalani I>oininis. ao> 110 ho kanaka nia ia inoa n hiki 1 k- ii l;i. Hoko o ko inkou mak;i.i\i ioa ann. ma kahi o ko iakou !a\vo ana aku i kona kakauinoa ana rna ka in<\i '■ Liliuokalani Hogina. k<> kakauipoa hookahi waio no o paa ai kokahi pa'.ipnla. ina hoi ia ho palapala ku i V« kanawai. ua manao iho la lakou .• a . aku iaia i ka haawina lokomaikai o ka hoohaahaa ana iaia. ma k»- nni a: a aku i kona kakauinoa ma o ka ino i Ia I>ominis. lfo wahi pono uuku paha ko lakou ma keia moa. k«> ln.opaapaa kanawai maoli ia koi;i. r.i T,.ikou paii walo aku koia hana ana u !<- kou. Aolo loa ho ninau i holo kon •. hooponoponoia ana. aia waio no a h« oholoia me ka pol«,lei. a ho moa pon.» kuoonoo hon ia ka ninau Hawaii rno k i !>o!o}oj. oia ka manao o na kanaka nui loa o Amerika Huiia noi. Maloko o kekah! ir;oolol») i apnnoi.i 0 ke Aupuni. i kakauia .? kekahi ka naka o ka aoao kun. oia oW. a \U\a i lioolahaia no ka pono n ki *apa Hoonaauao Hawaii. « a ik-p ai ma ka aoao mua. i kekahi kii maikai |«a au ! ike ai no ke AIU, ka Moiwamn L p A ma ka hopo 0 ;,a ;-vahi huko ia. ua ike an he ekolu aoao 1 paa pono no kona mookuauhau nu .alnni pololei. no hookahi hanori mamailoko mai o ka ohana'i :ioh.--iiii ma Hawaii. Ua poloh>| loa ' a 'i'n ana o kona kii ma ka hoomaka ana o oiai ua ikeia o I.iliuokalani lloko 0 na niakahiki ho !• hulohu. m,muu <t kona nohoalii ana. a xna kon-i a nohoi i kau ae ai maiuna o ka no!:<v ' V 1712 . ke ano pato ro ni <he m-i , Artai ) ia no ka ik*» haku' m*l<> ki nana hoonaauao amo na hana no.\i'- [> ka manawa wale no ana i ai • n * v ' 1 hookipa ak< a naoli maioke "** l ° keia kuianakauhaio. i k*-k-.»J.: • Mi no ia, a o koha manawa wal» 1 r■ > «'» la i kamaiiio akea ai ma . n«?i. a iio ka hoohoihoi ana hoi ia i r,a naumana. Aka, aia maloko o kf;la rr«<olHo. ua heluhelu au. he fcana kahik» a he kanawai maa māu nohoi w raa. Hawaii, aole loa e Hilel ke hooha .- haaia kekahi alii mai kekahi oihana hlnol e i> at iaia mamu!i o toau ana. Ke makemake nel na bmioha o Liliuokalani ma Amerlka u«i a ma Hawaii nohoi. e ku hoike no keia mea."

Ma ka hora 7 30 o ke kakahiaka Poa kahi nei. loaa aku la ke kino make o kekahi wahine lapana, o Teru ka inoa e lewaiewa ana lluna o Jta mokukuna Kulamanu. & kokoke ana i ka makeke kahiko. O ke kaula i nakiikiia ai ma ka a-i o ua wahine la v aole ia ma kt ano he kaula kipuka holo • paa ai ka pnli. aka, ua pokaa wale ia ae no ma ka a-l no elua manawa. Aole nohol I ikeia na helehelena * o ka make o k* ano kaawe maoli malanH ona; noialia, «a manao wale ia ua pepehl maoU ia ke kumu o kona make ana.