Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 13, 26 March 1897 — HE MOOLELO NO KEONIMANA KEO. KA EUEU PUUWAI WIWO OLEKA HOOPAKELE O KA MEA NAWALIWALI-A O KA WELI HOI A KA POE HAIHAI KANAWAI-A O KA MOI O NA LUA ELI GULA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KEONIMANA KEO.

KA EUEU PUUWAI WIWO OLEKA HOOPAKELE O KA MEA NA-WALIWALI-A O KA WELI HOI A KA POE HAIHAI KANAWAIA O KA MOI O NA LUA ELI GULA.

MOKUNA I. " 'Ua maopopo mua ia'u ia mea. a aole o'u kanalua ma ia mea, a pela pu no hoi me. Helena. Aole o ka waiwai ame ka hanohano ka'u i niakemakē ai, aka, o kou naauao ame kou kulana maoli, no ka'u mea i ake nui ai. oiai ua maopopo ia'u o kou naauao ka mea nana e hapai ae a pa-umi hou ae ka nui o keia waiwai, a maluna o na mea apau. o kou ahonui ame kou noeau ma ka hoopakele ana ia'u mai ka luakupapau mai kekahi o na kumu nui o ko'u ame ko Helena ake nui ana e lilo oe i kane nana, a mamuli no hoi o kona launa ana iho nei me oe, ua olelo mai oia ia'u, o oe ke kane mua a kona puuwai i aloha loa ai, a ua hakilo oia ia oe a ua maopopo iaia he keonimana oe ma na ano apau. Nolaila, mai kanalua oe no ia mea, koe wale no ina palia ua hoopalau mua oe me kekahi wahine e aku, alaila, ke ao aku nei au ia oe mai ae mai oe i keia nonoi a'u. aka e hooko oe ia mea au i hoohiki mua ai; a ina hoi aole, alaila, ke nonoi aku nei au ia oe e mare ia oe me ka'u kaikamahine mahope o kou puka ana mal mai ke kula mai. Pehea, ua hoopalau mua no anei oe me kekahi wahine?' wahi a ua kanaka 'la. Ua like kela mau oleio a ua kanaka 'ia me he pahi 'la e hou ia mal ana 1 ko'u puuwai, oiai i keia mau la, a hoea wale i keia wa a maua e kamailio ua palaka loa au no kela wahi kaikamahine a'u i aloha ai mai ko'u mau la kamaliii mai. ka mea ho( a'u i hoohiki ai imua ona. a imua o ke Akua kiekie loa, oia ka'u wahine e mare ai, aka. iloko nae o keia mau la ua poina haalele loa au nona. Nolaila, i kela ninau a ua kanaka 'la, ua like au me he aihue la i loaa pono i ka mea nana ka waiwai a'u i aihue ai. Nolaila, me ke kuoo apau i loaa ia'u, ame na kokua ana apau a ka manao Satana, ua pane aku la au. aole nae i hoomaopopo mai ua kanaka la ma ke ano o ko'u helehelena, oiai ua kuhi paha oia no ko'u pihoihoi maoli no ke kumu o ko'u haikea. Ia wa ua kamailio aku la au: " 'He oiaio, imua ou a imua o ke Akua kiekie loa, o ka mua loa keia o ko'u hoolaunaia ana ma ke ano oia mea he hoopalau ana me ka wahine. Mai ko'u mau la opio mai, aole loa ia mea i komo iki mai iloko o ko'u noonoo.' "Ua maopopo no ia'u he hoopunipuni ino loa kela a'u i hoopuka aku ai a ua like nohoi ka hahana o ka wela 0 .ko'u kino me he ahi la, a ua ano hiki ole ia'u ke noho hoomanawanul aku imua o kela kanaka maikal. ka mea hoi a'u i hoopunipuni ino loa ai. Nolaila, me na huaolelo pokole, ua nonoi aku la au 1 kona lokomalkai e hookuu mai ia'u e hoi ma ko'u keena, me ka hoopunipunl hou ana aku ua loaa ia an me ka nalulu ano e, oiai, wahi hou a'u, ua hoea mai mamuli o ko'u' pihoihoi no keia mau mea hoohauoli nui loa i hoikeia mai ia'u. 4 *Ua hookuu mai la ua kanaka la ia'u me na manao hoolana maikai, me kona hoohuoi ole paha he kepolo maopopo au e hana ana me kona maalea nul 1 wahi e loaa mai ai keia waiwai nui ia'u, ame keia ui nohea a ko'n mau maka i ike mua ole ai i kona lua. He olaio, he ui io no ka'u wahi Ida o na la kamalii, aka. aole kona o ka ui e hiki ai ke aihue koke ia ka naau o ke kanaka iioko o ka wa pokole, O ka ui o Helena, aoie loa e hiki 1 kekahi kanaka ke kn imua o kona alo no na minule eiima me ka lilo ole o kona uhane ame kona puuwai i kauwa nana. O kona leo i kona wa e kamailio mai ai, na llke loa me ke kani ana a ka ieo o kekahi mau bele daia ke ku i ka nanahe malie ke hoolohe 3ku. He mea oiaio, o ka wahlne ui hookahi no paha ia i hanauia mai e keia mea he wahine, a hul pu hoi me kona waiwai palena ole, ua ol pakela akn oia imua o na momL •'la'u i noho iho ai maloko o ko'u keena, na akakuu mai la ko'u man ma-

ak;i, u.i hon ::m. !;i n;«\u r;-.:in:io nan.i i hoo-;":: i ko'u noonoo a hiki «mo ui"v» ke la po iho. oia hoi. na b*n» (nui Kf ;\ka-ku o Ida iniu.i o"u. a ho la o i mapll nia; ana no. l a polna kok« ro ka cv ia'u. Kia au ko noho not me ka maluna ou. aka. ke iko nel nae au ua poina oo ia'u a ua lilo oe I kn moa e. Aole anol oi' hoomanao l kela hoohiki paa a kaua lm«a o ko Akua Kahlkolu?' "Iloko nao o na waloa ana ma keU horae i haiamuia e na nani apau. ua hoopalaka loa ia ko'u naau haakoi. t"a hoike koke ia aku la ko'u hoopalan mo ua iede waiwai nui nei i na po« ai>au e noho ana maluna o na aina o ua kanaka la. a \ ko \akcm loho ana, ua ikeia mai la au e iakou ma ko ano ho haku opio maiuna o lakou. He nui na makana I haawiia mai Ui'u. a ua hoohalikeia au me he'Moi nui la. " Mamua o ko'u hol hou ana no ke kuia. ua haawiia he ahaaina nui me 'ke anaina huiahula. l'a hookipaia na poe apau o ka aina. a iwaena o lakou ua hoea mai la ma ua ahaaina la kekahi keoniman opiopio kanaka ul. f ot ae ka ui imun o'u. a i ko'u ike mua loa ana iaia ua piha koke ko'u naau i ka inaina nona, a poln. nohoi oia no'u. oiai ua hikl loa ia'u ke aku aole loa ona lealea no'u. * "Ua hoolaunala aku la au e ka ona hale, Mr. Ward, i ua kanaka opio la. a ia wa ua ike iho la au he oplo wai* wai nui oia no kekahi wahl e pili mal ana me na aina o ua Mr. Ward la. he ona miliona nohoi ola I ano Ilke me ko Mr. Ward waiwal. nolaila, ua paluaia ka llli iloko o ko'u naau. aka. he kuleana ole no'u ka hllpol wale ana I kela manao r oiai ua maopopo no ia'u, na'u ka ui nohea o ua aome la. aka, ma kekahi kumu no nae ua hiki ole 1 ko'u naau hoopau ae I kela manao liii. 0 kekahi kumu nul o ko*u 111l nona. o kona kulana waiwai, a ano llke me Helena, a ma na ano apau ua kupono maoli no o Helena e mare me kela oplo, oiai ua like a like ko laua kulana ma ko kela noho ann. a ua lohe pu ae no hoi au mai ka waha ae o na kauwa o ka hale. ua ake nui ua keikl la e lilo i kane na Helena Ward. Eia nae he mea kekahi i inaopopo oie i ua poe kauwa la. oia hoi ka erni pu wale ana o ko laua launa ana. I ko u hoomaopopo aku iloko o ka wa ahaaina. he ake mau ua keiki la e kokoke mau oia ma kahl o Helena e noho ai. nolaila, ua ho-a ia ka inaina iloko o'u me he ahi la, aka.ua uumi au I ko'u inalna, oiai he hoike ana la I ko'u kulana lapuwale o ka holke ae I ko'u lili iloko o kela anaina hanohano. "Mal ko'u hanau la ana mai aole loa au i ike iki I kekahi anaina hanohano a nanl elike la me keia. l"a papahila mai la na hoohiwahiwa ana apau maluna o'u e ka haku hale ame Helena. He oi a ka oluolu ame ka walpahe o ua ui la ia'u, aole a'u mea e ui ae aJ me ka hooko ole ia me ka hikiwawe a me ka eleu. Ua haawlia na kauoha I na kaliwa apau e hana mai lakou no'u me he la owau maoli no ka haku o na mea apau. Na kela mau hana a Helena ame kona makukane I hoomaalill iki ae i ka lili iloko o ko'u naau no kela opio. "la'u e ku ana maloko o ke keena hooulu pua. kekahi hoi o na keena nani loa o ua hale la, ua hoohlkilelela au ma ka hoopa ana mai a kekahl mea ma ko'u kipoohiwi, a i ko'u huli ana ae, aia hoi e ku koke ana kekahi mea zna ko'u kua, a mo ka leo hawanawana, ua pane mai la oia: " *E ae mai oe ia'u, e Mr. Kole, e pahola aku i ka'u mau hoomaikai maluna on. Ua loaa ia oe ka Uki, i ol loa ae mamua o'o . oiai me ko'u walwal ame ko'u inoa hanohano mai ko'o man kupana mai. ua hoohokaia au. aka, ke ole au e kuhihe.wa he kanaka oe o ke kulana haahaa loa, eia nae, ma ke kumu hea la i hoohihl ai ko Helena naau ia oe?* (Aole i pau.)

Ma ke kakahiaka o ka. la 20 o F€be~ ruari, 1595, oa loohia aa ! ka nim&Uka a waiho akn la ma kahi moe a hoe* i ka la 21 o Mei, ia wo i )oaa mai ai la'u he omole o ka LAAU HOOLA A KAMALENA. I ka hamo mua ana, ua aneane an e it& loa mal ka elia mai. & 1 ka lua o ka hamo asa, o ke oLa no la. Iloko o ka menawa pokole. oa hlkl ia'« ke ala a hele i o a ia nei.—A- T. Moreaax, LaTerne, llloii. E knaila axea e na poe kuai laaa lapaaa. BRNSON, SMITH 4fc CO., oa Ageik* mA ko HawaH Pae Aina. *