Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 14, 2 April 1897 — Page 4

Page PDF (1.57 MB)

This text was transcribed by:  Linda Kaholo
This work is dedicated to:  Kuloha, Jackie, & Louis (my siblings)

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HAAWINA

 

KULA SABATI.

----

 

HAAWINA II, -- APERILA 11.

 

Ka hoohuli ana ia Korenelio i ka manoaia.  Oijana 10:30-44.

 

  30  I aku ia o Korenelio.  Eha la mamua aku nei, e hookeai ana au, a hiki i keia hora, a i ka hora aiwa, pule iho la au ma ko’u hale, aia hoi, ku mai la kekahi kanaka imua o’u me ka aahu hinuhinu.

  31  I moi ia, E Korenelio, ua @oheia kau pule, ua hoomanawalea ana imua o ke Akua.

  32  Nolaila e hoouna aku oe ma Iope, e kii ia Simona, i kapaia o Petero; ua hoolipaia ia maloko o ka hale o Simona ka hanaili, aia ma ke kahakai: a hiki mai ia , nana no e olelo mai ia oe.

  33  No ia mea, hoouna koke aku la au i ou la, a ua hana pono oe i kou hele ana mai.  Eia hoi makou a pau loa imua i ke alo o ke Akua e hoolohe i na mea a pau i kauohaia mai ai ia oe e ke Akua.

  34  A oaka ae la ko Petero waha, i mai la.  Ke ike nei au he oiaio no, aole ke Akua i manao mai i ko waho o ke kanak:

  35 Aka, ma ne lahui a pau, ua oluolu ia i na mea i makau ia ia, a me ke hana pono.

  36  O ka olelo ana i hoouna mai ai i na mamo a Iseraela, e hai ana i maluhia ma o Iesu Kristo ia;  Ioia no ka Haku no na mea a pau.)

  37  Ua ike no oukou i ka olelo i kaulana ma Iudea a pau, ma Galilaia ka hoomaka ana, mahope iho o ka bapetizo a Ioane i har mai ai.

  38  O iesu no Nazareta, ua poni ke Akua iaia me ka Uhane Hemolele, a me ka mana ; nana no i kaahele e hana maikai ana, a me ka hoola ana i na mea a pau i hooluhila e ka diabolo; no ka mea, o ke Akua pu kekahi me ia.

  39  He poe hoike makou i na mea a pau ana i hana ai ma ka aina o na Iedaio, a me Ierusalema; na lakou no ia i pepehi, a kau hoi maluna o ka laau.

  40  Hoola mai ke Akua ia ia i ke kolu o ka la, a hoike mai no hoi ia ia ma ke akea.

  41  Aole nae i kananka a pau loa, aka, i ka poe hoike a ke Akua i wae mua ai, ia makou no, i ka poe i ai pu a i inu pu me ia mahope o kona alahouana, mai ka make mai.

  42.  Nana no makou i kauoha iho, e ao aku i kanak , a e hoike aku, oia ka mea i hooholo e ia e ke Akua, i lunakanawai, no ka poe ola, a me ka poe make.

  43  Ua hoike maopopo mai ka poe kaula a pau nona, e loaa ke kala ana o ka hala ma kona inoa, i ka poe a pau i nuanaoio la ia ia.

  44  I ko Petero hai ana mai i keia mau olelo, haule mai ka Uhane Hemolele maluna o ka poe a pau i lohe la olelo.

  PAUKU GULA.  Oih.  10:43.  E loaaa ke kaia ana o ka hala ma kona inoa i ka poe a pau i lohe ia olelo.

  MANAO NUI.  E pono no i ma kanaka a pau loa ke paulele koke ia Iesu ke Akua Hooia.

  OLELO HOAKAKA.  Ma keia haawina Baibala ua loaa ia kakou ka moolelo o ka hoohuli mua ana i ko na aina e i ka manaoio.  Ma Kaisareia, ke kulanakauhale alii o Suria, he mau mile he kanakolu mai Jope aku, he puaiikoa Roma nona kekahi luna haneri o  Koronelio kona inoa.  He kanak haipule oia, he mea imi pono, aole nae i okipoepoeia mamuli o ke kanawai Iudaio.  Oiai ua imi oia i ka launa pu ana me ke Akua Hemolele hookahi, ua kauoha kekahi anela iaia e kii ia Petero ma Jope, a ua Petero e hoike mai iaia i ka lono maikai mai ka lani mai.  Pela no i hana ai o Korenelio, a ma keia hapa o ka moolelo ua loaa ko Korenelio olelo hoomoakaka a me ko Petero olelo paipai.  Ua lilo o Korenelio i mea manaoio, oia ka hua mua mailoko mai o ko na aina e.

  30.  Korenelio—he inoa kaulana keia mawaena o na ohana alii o Roma: o Kiwi, ke ano ma ka olelo Hawaii.  Eha, --he wa lawa no ka hoouna ana’ku i na elele, a me ko lakou hoi hou ana mai.  Aiwa,--he hora maa mau i ka poe Iudaio e malama i ka hana hoomana, 3 p.m. mamuli o ko laku helu ana ina hora.  31.  Hoomanaoia,--ua ike ke Akua i ko Korenelio kulana oiai hoi aole i hooko koke ia kona iini.  32.  Hoouna,--he kauoha ia e hoao ai i ka oiaio o kona manaoio.  33.  Hoolohe,--ua makaukau lakou e hookipa i ka elele mai ke Akua mai, oia hoi o Petero ma kona hai euanelio ana.  34.  Akua,--aole hik@ ke kipe, hoomalimali, onou iaia; aole kapakahi kona aloha, aole hoopaewaewa, aole hookamalani oia.  3.  Oluolu,--ua pili na kanawai o Iehova i na mea imi pono mamuli o kona imi ana, aole paha mamuli o kona ike.  Ua manao lalau na Iudaio.  36.  Maluhia,--ma he mea la oia no ka mea ano nui a Korenelio i noi mai ai ma kona pule mamuli o kona noho ana he mea lawehala.  37.  Olelo,--aole i kaawale, ko ke Akua launa pu ana, a me ko kakou hoolohe ana i kona olele hoike, paopao, hoopomakai.  38.  Iesu,-- ka inoa hoano o ke Aua Kiekie Hanaukahi mamuli o kona Oihana Hooia, ua piha oia i ka Uhane Hemolele a me ka mana.  Maikai,--mamuli o ke ano maoli o ke Akua, aole oia he mea hoohemu, hooweliweli, hoohikilele wale no,  39.  Laau,--ke’a, oiai aole keia ka uku hoopai maa mau i ka iahui Iudaio, i na kanawai Roma nae.  40.  Hoike,--he mau mea ikemaka ka poe aposetole, aole he mau haku kaao, aoie he mau alakai hewa, aole he mau kekaolelo hoakamai.  42.  Ao,--ua pili keia oihana i na mea manaoio a pau loa mamuli o ko lakou hiki.  43.  Kala,--o keia oihana kalahaia oia no ka oihana ano nui no ka pono o na mea lawehala.  44.  Haule,--me kona mana mai ka lani mai, aole mailoko o ka po.  He mana e hoomaemae ai a e hoomakaukau ai no ka pomaikai ini.  He mana e hoeueu ai a hoonui ae i ko kakou hanohaweo aku i ke Akua.

 

  I.  Ke noi a ka mea imi pono, 30-33.

Owai o Korenelio?  Mahea kona wahi noho? Heaha kona hana haipule i kekahi hora ekolu o ka auina la?  Heaha ka mea ana i ikemaka ai?  Heaha ka olelo hooluolu a ka anela?  P.  31.  Ua oluolu anei ko kakou mau hana maikai i ke Akua?  Ke kumu anei lakou no kona aloha ana mai ia kakou?  He hoailona lakou no keaha? Ua hoopoino ia anei kekahi mea lawehala imua o ke Akua no kakahi hana maikai i hana ia?  Heaha ke kauoha a ka anela, p. 32?  Ehia mau mile mawaena o Kaisareia a me Jope?  Ehia mau la mamua o ka Petero hiki ana mai?  Pehea i hoomakaukauia ai o Petero no keia hana, pp. 10-22?  He hana mana anei keia kona ana ia Petero?  He mea manaoio anei o Korenelio ma ke kii ana ia Petero?  Ua manaoio aki anei oia ia Iesu mamua o ko Petero haiolelo?

  II.  Ke kalahala ma o Iesu Kristo la, 34-38.  Heaha ko Petero manao ma ke kamailio mua ana e pili ana i ko ke Akua mano ole ana i ko waho o ke kanank?  Ua makaukau anei ka poe haumana Iudaio e hookipa koke mai i ko na aina e iloko o ka Ekalesia?  Ua pili anei ko ke Akua aloha i ke ano lahui?  Ua hoolaia anei na kanaka lawehala no ke kumu hookahi?  Heaha ka manao lalau o ka poe Iudaio?  Heaha na kumu elua no ki kakou hoaponoia ia ana/  Heaha ka olelo mai ke Akua mai no keia ao holookoa?  Heaha ka maluhia i loaa ao ma o Iesu Kristo ia?  Heaha ka oiaio i hoailonaia no ka poni ana ia Iesu?  Heaha kon mau hana me ka Uhane Hemolele a me ka mana?  Heaha kona mau hana me ka Uhane Hemolele a me ka mana?  Heaha na hana o Satana?  Heaha ke kumu no ko Iesu lanakila?  E lanakiula ana anei oe ina paha o ke Akua me oe?

  III.  Ka oihana hoike o na mea manaoio, 39—44.  Heaha ka Petero olelo hoike e pili ana ia Iesu?  No keaha ia ua hoikeia o Iesu mahope o kona ala hou ana i kana poe haumana wale no, aole i na kahuna a me na kakaolelo?  Heaha ka Iesu kauoha i kana poe haumana?  Ua pili anei keia oihana hoike i na Kahunapule wale no, a i ole i kela a me keia mea manaoio?  Heaha kekahi oihana ano nui a Iesu i ka la hope loa?  Heaha kana oihana i manaoia no la pono o na kanaka i keia mau la e nee nei?  I ka wa hea e loaa ana anei ke ola mau loa i ka mea manaoio?  Heaha ka mea kupaianaha i hana pu ia i ka wa hookahi me ko Pena lapalapa o ke ahi e like me na alelo maluna o keia mea keia mea.  Oihaua 11:15?  Ua hewa anei o Petero ma kona ai pu ana me ko na aina e aole paha?  Ua lapuwale anei na mano hooholo o ka poe manaoio e kukuiu i na hana misionari a puni o ka honua?

  MANAO PILI.   1.  Ua kupono anei ko ke Akua hookahuli ana i ka pa hookaawale i kukuluia e ka iahui Iudaio e, nalenale ai ka ekalesia?  2.  E hiki anei i kekahi mea ke launa pu me ke Akua ke ole ka ike pomi ana ia Iesu oia no ke ala hookahi?  3.  Ina paha ua loaa i kekahi poe kakaikahi ka pomakai lani me ka ike ole ana ia Iesu, he kumu kupono anei keia no ka hoole ana i ka pono o na hana misionari?  $.  Ua kuponi anei na hana o keia a me keia ano e hookaawale ai i na kanaka no ke ano okoa o na ili, na waiwai, na oihana, na hanauna, a peia”ku?  5.  He kumu ao wale no anei o Iesu, a i ole paha he Haku hana no hoi?

 

____________________

 

  Ua loohia o Mrs. A. Inveen, e noho ana ma Alanui Henry Helu 720, Alton Ill., i ka ma’i rumatika ai iwi no 8 mahina a oi.  E noke mau ana nohoi ia i ka lapaau i keia plilkia ona iloko o keia wa e lapaau ana me na laau mai na hoaloha mai, a ua lapaauia nohoi e n kauaka aole nae he ola.  Alaila, hano iho la oia he hookahi omole ame nba na omole hapalua o ka Laau Hamo a Kamalen, a o ka loaa no ia iaia o ke oia loa.  Ma kana noi I hoolahaia aki ai keia, oiai he makemake loa oia e ike ina poe i pilikia elike me ia i ka mea pono no lakou e oia ai.  E kualia ana e na poe kuai laau iapaau o na ano apau.  Benson Smith & Co., na Agena ma ko Hawaii Pae Aina.    *

 

HE MOOLELO NO

 

KEONIMANA KEO.

 

_____

 

KA EUEU PUUWAI WIWO OLE---

KA HOOPAKELE O KA MEA NA-

WALIWALI—A O KA WELI HOI

A KA POE HAIHAI KANAWAI---

A O KA MOI O NA LUA ELI GULA.

_____

 

MOKUNA I.

 

  “Ua hiki ole ia’u ke pane koke aku, oiai, i ko’u lohe pono ana i kela mau olelo hoohaahaa ino loa a kela kanaka ia’u, ua ho-a koke ia ke ahi o ka inaina iloko o ko’u naau.  I kona wa i hoomaka mai ai e kamailio akahi no au a hoomaopopo aku, o ua opio nei ka keia a’u i lili mua ai, a i inaina loa ai mai ke hoomaka ana o ko’u mau onohi maka e ike iaia.  Nolaila, mahope iho o ke kaulona pololei ana’ku o ko’u mau onohi maka me na hiohiona apau o ka mea i ho-aia o loko me ke ahi o ka inaina, ua pane aku la au:  “E ke keonimana! Ua kamaaina mua no anei oe i ke kulana o ko”u ohana?’  Aka hoohenehene mua iho la oia me ke ano hoomimino ana ae o kana ihu, me he le e i iho ana:  ‘O, heaha auanei oe!”  Na ia hana i hoopiha loa mai i ka huhu iloko o’u, a ano hiki hou ole ia’u ke hoomanawanui.  Ua alawa ae la ko’u mau maka ma o a maanei o loko o ua keena la, me ko’u manao iloko o kela, ea, ina o maua wale no kai loko, alaila, e lawe koke no au i kona oia, aka, aole i aeia mai ko’u mau lima e paumaeie ma kona kiki iloko o kela wa.  Oiai, i kela wa aia ma ka ipuka nui mawaena o ua keena la ame ka keena hulahula nui, e kuku ana kekahi poe, aka, ua huli nae ko lakou mau alo iloko o ke keena hulahula.  Noiaila, ua maopopo ia’u, ina au e hou aku ana iaia me ka’u pahi, no ka mea, aia maloko o ko’u poli e malama mau ana no au he pahi oilua hou kanaka ame hookahi pu panapana, he mau mea hoi ia a’u i hoomaamaa pu ai i ka lawe mau ana mai ko’u mau ai ka noonoo pepehikanaka iloko o ko’u naau.

  “Ia wa, ua pane koke mai la ua kanaka la:  “E huna wale no oe i kou ano maoli me na hookamani he nui apau a kou ano maalea e hiki ai ke hana, aole loa e hiki ia oe ke hoopuhili mai i ko’u mau maka.  Ua puni loa keia elemakule ame kela kaikamahine hupo, aka, no’u nae, ua ahuwale oe ia’u me he buke la i pa’iia me na huapalapala nunui moakaka.  Aia ka pepehikanaka iloko o kou naau i keia wa!  Nolaila, e hoomanao oe, e Mr. Kole, ina e oluolu i ka lokomaikai o keia mana kiekie loa, aole loa oe e mareia me Hele Ward!”

  “Heaha kou ano?  Heaha hoi kou kuleana o ke kamailio ana mai ia’u me kau mau haliiili lapuwale, ka mea hoi au i ike ole ai?  He malihini loa oe ia’u a pela hoi au ia oe!  E hoihoi hou oe i kau mau olelo, a ina aole oe e hoihoi hou ana i kau mau hailiili, alaila, na ka waha o ka pu e hoike mai owau o kaua ke mea oi!”  wahi a’u i pane aku ai me ka wela launa ole mai o loko o’u i ka inaina.

  “ ‘ Aole loa, aole loa au e hoihoi iki ana i ka’u mau olelo!  Ina oe e makemake ana no ia mea he paani ma ke pu-panapana, ua makaukau mau au i na wa apau.  Pehea, e ae ana anei oe, aia he wahi ululaau mawaena o keia wahi ame kahi kulanakauhale hoolili kaa-ahi, he elima mile mai keia wahi aku, e loaa no au ia oe maalila i ka hora umi o ke kakahiaka o la la apopo.  E hele ae oe me ka makaukau me kau pu.  Mai lawe ae oe i kekahi mea e ae.  O oe no ame a’u.  Aole o’u makemake e ikeia ka kaua mau hana e kekahi mea.  Na ka mea lanakila o kaua e huna iho i ke kino make o ka mea i poino.  Pehea, e ae ana anei oe i keia?’ wahi a ua kanak la me ke pihoihoi ole, me he la, e kamailio mai ana oia ia’u ma ke kahi mea e wale no i pili ole no ka lawe ana i ke ola o kekahi o maua.

  Hoomaopopo koke iho la au, he kanaka wiwo ole keia, a he kanak hoi i piha me ka makaukau, an ka hilinai maluna o kona akamai.  I kela wa, ua hoopiha koke ia ko’u naau me ka maka’u ano e no kela kanaka, ka mea a;u i manao ai i na minute mamua iho e lawe i kona ola me ka’u pahi.

  “He mea e ke pihoihoi o ko’u naau, oiai na onohi maka nunui oioi o ua kanak ia e nana pololei mai ana maluna o’u me he ia ua hiki i keia mau maka ke ike mai ia loko o  ko’u naau am na wahi huna o ko’u puuwai.  Nolaila, i mea e pau koke ai ka maua kamailio ana, ua pane aku la:  ‘E hiki aku ana au malaila i ka wa au i hoike mai ia.’  Me ke kunou haahaa ana mai me he ia he mau kukai olelo oluolu ka maua, ua huli ae ia na kanaka ia a hele aku ia no ke keena hulahula me ke aiawa hou ole mai ia’u.  Ua ku iho ia hoi au me ka nana pololei ana mahope o ua kanak la me ke pahaohao nui no ke ano o kela kanaka.  He oiaio, mai kinohi mai, ua lilo oia i enemi no’u.  Mamuli paha o ko’u hoike ia ana mai he kanaka opio waiwai nui loa oia, a o kekahi hoi, no kona kanaka ui maoli nohoi kekahi.  Me he ia, mai ko’u hanauia ana mai, aole loa au @ ike iki i kekahi kanaka ui elike ia me keia, a o kona oiwi kino hoi, aole loa he kanaka ma keia ao holookoa e hiki ai ke hoohalike ia aku me ia.  I ko’u lohe pu ana mai hoi kekahi he hoaloha pilipaa loa oia no Helena, ua hoopiha loa ia au me ka lili iaia.  Ua maopopo no hoi ia’u, i ka wa mua loa ona @ hoolaunaia mai ai me a’u, ua komo koke ke hoowahawaha iloko o kona naau no’u.

  “I kela wa, ua pau mai la ko’u hoihoi ana no ka hulahula ame na lealea e malamaia ana, oiai ua hoopihaia ko’u naau me na noonoo ino no kela paol mawaena o’u ame keia opio ano e.  O kekahi mea nana i hoonui loa mai i ka maka’u iloko o ko’u naau, o ko’u hoomaopopo ana, ua hiki loa iaia ke heluhelu mai i ko’u mau manao me he buke la.  Nolaila, ua i iho au iloko iho o’u:  ‘Ina au e paio io ana me keia kanaka opio he alo a he alo, e ki ana au i kana poka me ka hala oie, oiai ua ike aku la au, he kanaka pihoihoi ole kela, a ua like iaia kela hana me he la he ai ana i kekahi mea ai.’

  “Mamua o ka hookuuia ana o na lealea, ua hele aku la au e huli ia Helena, a i kona loaa ana ia’u, ua nonoi aku la au i kona lokomaikai e hookuu mai ia’u e hoi au ma ko’u keena moe, oiai, wahi a’u, ua loohiaia au me kekahi ma’i nalulu ino.  Ua ae koke mai ia o Helena, me ka olelo mai, e malama loa au ia’u iho, oiai aole ona makemake e ike mai ia’ui me ka ma’i.  I kela wa a’u i huli hoi mai mahope iho o  ka launa kamailio pu ana me Helena, ua ike koke aku ia i ua kanaka la (Hale Matina) e nana pololei mai ana ia’u mai kekahi aoao mai o ke keena;  a i ko’u hoomaopopo aki, me he ia, ua ahuwale ka’u mau mea e hana ana a e manao ana hoi iaia.  Nolaila, he mea e ko’u hoonaukiuki no kela kanaka kupaianaha.

  “Hoi pololei aku la au no ko’u rumi, aole nae no ka hiamoe ana elike me ka’u i hoike aki ai ia Helena, aka, no ka noonoo ana i ka’u mea e hana ai.  Hoi aku la au me ka awiwi, a i ko’u hoea ana, ua wehe koke ae ia au i ko’u mau aahu, a komo iho la au he paa lole okoa, me ke kuka loihi, ame ona umiumi ku’i ioloa (he mea no keia a’u i lawe pu ai mana wahi apau no ka ulu ae o kekahi hana, ua makaukau mua no au).  He mea e nae ko’u hauoli no ko’u lawe pu ana me keia mea.  Me ka papale laulau lohaloha, ame na makaaniani polu nunui, ua hoohewahewa koke au ia’u iho i kuu kilohi ana aku ia’u iho iloko o ke aniani kilohi o loko o ko’u rumi.

  “Oiai, he hookahi hora i koe alaila hookuuia na lealea o up po ia (oia paha ka hora elua o ke kuluamoe), ua oili malu aku la au ma kekahi alapoo ma ke kua o ka hale.  Me ka halawai ole me kekahi mea hookahi, ua oili loa aku la au iwaho me ka maaiahi.  Me na kapuai wawae mama, ua kamoe pololei aku la ko’u mau wawae ma kekahi alanui o ka paka e hoea loa ai ma ke alaloa e hele pololei ai no ka home o ua kanaka opio la.  Oiai ua hoomakaikai mua ia au ma na wahi apau o ua wahi ia e Helena, ua maopopo ia’u ke alanui a ua kanaka opio ia e hoi ai no kona wahi.

  “O ka mamao mai ko makou wahi e noho ana a hoea i kahi o ua opio la, he eha mile, a healanui pololei maikai wale no a hoea i kekahi wahi awawa uuku, oia wale no kahi ino o ke lalanui.  Ua uhi paa ia kela ame keia aoao o ke alanui ma ua waho awawa la e ka ululaau nunui loloa, a he pouliuli ino loa ia wahi.  He wahi kupono loa hoi no ka hana a ko’u naau e ake la e hooko, oia hoi ka powa ana i ke ola o keia kanaka.  Ua maopopo ia’u, oia wale no ka mea a’u e hana ai, oiai ina au e hui ana me ia he alo a he alo, e make ana au me ka hala ole.  He mehameha no hoi ua alanui ia, aole kauhale kokoke mai.

  “Me ka awiwi, ua hoea aku la au ma ua wahi awawa ia, a ia’u no hoi a noho pono iho ma kahi a’u i hooholo ai malaila au e pee ai, ma kekahi aoao o ke alanui, a maluna iki mai o kahi uwapo, ua lohe koke aku la au i ke pohapoha mai o na kapuai wawae o kekahi lio, me he la, he mae e holo mai ana maluna o ka loi ma ua alanui la.  I ko’u hoolono pono ana aku, ua hoomaopopo koke iho la au, he mea e hoi mai ana mai ko makou wahi mai.  Nolaila, ua manao koke ae ia no au o ua kanak opio ia no keia e holo mai nei.  Me ka houpo kapalili, ua hoomakaukau koke iho ia au no’u iho, me ka nana pono ana i ka’u pu panapana i ole ai au e hoohokaia.  Ua maopopo no ia’u ina e hala ana ka’u ki ana, alaila, e lilo ana au he luahi na ko’u enemi, ke makaukau nae hoi oia me ka pu; aka ina hoi aohe ana pu, alaila, e make ana no oia ia’u me ka hala ole.

  “Aole i loihi ia kakali ana iho a’u aia hoi, ua ike maopopo aku la au i ua hoio lio ia o ka po.  Mamuli hoi o ke konane o ka mahina, ua ike koke aku ia au i ua hoio lio la o ka po.  Mamuli hoi o ke konane o ka mahina, ua ike koke aku ia au o ua o Hale Matina ia no keia.  He lio keokeo nui maikai kona; a i kona hoea ana mai i ke kiekiena e hoea mai ai i kahi haalu, ua ike moakaka aku ia au i kona ano mailuna a iaio, a ua hiki ole ia’u ke hoohewahewa, oia maoli no keia.

  “I jeia wa a’u e nana pono aku nei a kahi he kanalima paha iwilei mai iaia mai, aia hoi, ua ku ano e iho la ka lio o ua kanaka opio ia me ka mimio ana o kona mau pepeiao, a ia wa pu no hoi, ua kani ae la’ka ihu o ua lio la, e hoike ana, ua honi ua lio ia i kekahi mea, noliala, ua maopopo ia’u ua honi keia lio la’u.  Ma ka hikiwawe elike me ka imo ana a ka maka, ua ike aku ia au i ka unuhi koke ana ae o ua kanaka op;io ia i kana pu mai kona hope ae, me he ia , mai ka pakeke ae o hope o kona lolewawae.  Ia wa ua kamailio iho la oia i ua Ho la ona:  ‘Aia mahea ke kolohe?  Ua nana pololei mai ia ua lio ia ma ko’u wahi e pee ana, me ka hoomomoe pololeo pu mai i kona mau pepeiao ma ko’u wahi.  Hoomaopopo kike iho la au he lio kela i aoia a ike ma ia mau mea o ka honi i kekahi mea e hoohalua ana, nolaila, he mea makehewa ka hoopupu hou ana iho, ma kela wahi, oiai aole hoi au e nalo iki ana mai ka ike kupaianaha mai o kela holoholona,  Ma ka eleu, ua kolo aku la au ma kekahi wahi okoa iki ae.  Ia’u no nae a neeu mai, ua kani koke mai la ka pu a ua kanak opio la, a haule pololei mai no ka poka ma kuu wahi i noho mua ai.  He mea e ka lia o ko’u ili i ka hoomaopopo ana iho, ina au i hoohakalia iki ihi, he mea maopopo he kupapau au iloko o keia wa. No laila me ke kakali hou ole iho, ua kau pololei aki ia i ka’u pu ma ke aio pono o ua kanak ia me ka hooka’ulua ole hou iho, ua ki aku la au i ka’u pu, aka, o ka mea oi loa aku nae o ke kupaianaha, aole loa i ku aku ua kanaka ia.  Hoomau hou aku ia i ke ki ana, aole no oia i ku.

  “Ia wa, akaka mai ia ua kanaka ia, me ka leo nui, a hoopuka mai la i na huaolelo ano e, me he ia, ua maoppopo mua no iaia ua hele e mai au e hoohalua iaia.  He kupaianaha maoli no ke ano o kela kanaka.  He mea e ka lia o ko’u ili i ka wa ana i hoopuka mai ai i keia au huaolelo, aka, aole nonea o’u hoolohe aku, ua holo aku ia au elike me ka mama i loaa i ko’u mau wawae.  ‘Mai manao oe, e Kole, ua nalo oe ia’u!  Ua ike mai no au ia oe, a oia ko’u kuu i hahai mai nei, i mea nou e hoomaopopo iho ai, aole loa e hiki ia oe ke hana i kekahi mea me ka nalo ole i ko’u mau maka.’

  “Ia’u e holo nei ke o mai la no kela mau huaolelo i ko’u mau pepeiao.  aole o’u hoolohe aku, oiai, aia i ko’u naau, a ua lilo kela noonoo i mea nui loa ia’u.  Ua maopopo ia’u e lilo ana au i mea hoohilahila nui ia ke noho hou iho au ma kela wahi no kekahi mau ia hou aku, oiai aole ana e nalo ka hookaulana o kela kanaka opio no ka’u hana hohe wale a ku no hoi i ka hoohilahila.  Nolaila, ua ulu ae la keia manao ia’u. oiai ua maopopo no ia’u ua hana iho ia o Mr. Ward he palapala hooilina hiu nona iloko oia mau la.  Ua hooiliia na waiwai apau maluna o Helena, a owau ka luna hooki waiwai me kekahi mahele daia nui ma ka waihona maluna o’u ponoi, me ke kuokoa mai na waiwai i hooiliia maluna o Helena.  Nolaila, ua ulu koke ae ia ke kepolo iloko o’u, oiaia o ka wa wale no keia e hiki ai ia’u ke lilo i kanaka waiwai, oiai ina au e hooka’ulua ana, aole e nele ka huai ia o ko’u ano maoli e kela kanaka opio Hale Matina, a ina paha e loli hou ana no manao o Mr. Ward ame Helena, alaila, e nele ana au mai na waiwai apau, a aole hoi i ikeia aku ka hopena.  Ua maopopo no hoi ia’u aole loa emanao iki ia ana na’u i hana i ka mea a’u i manoa ai e hana oiai he hookahi wale no mea e hoomaopopo ana owau ka mea nana ihana, a aole he hoike hou ae mawaho ae ona.  Ia wa, ua noho iho la au ma ia wahi me ke kakakli ana no hoi o ka hiamoe o na poe apau.  I ke kani ana o ka hora eha o ka wanaao, ua halii iho la ka meha maluna o ka hale holookoa, a ua hoomaopopo iho la au, ua pau na poe apau i ka hiamoe, nolaila, ma na kapuao wawae nihi malie, ua hor pololei aku la au no ka hale ma keia manao eleele iloko o ko’u puuwai.  Komo aku la au ma ka puka no a’u i hemo mai ai ma na minute mamua koke iki iho, a ia wa ua nihi hele aku ia au ma ka holo loihi e hele aku ai a hoea i ka rumi hookipa nui o ka hale,  E a ana no kekahi kukui o waena o ke keena, me ka hoemiia ana nae o ka a, a he hiki no nae ke ikeia na mea apau o loko.  Hoomaopopo iho ia au, ua pau na poe apau o loko i ka hiamoe.  Aia ma kekahi keena moe nui ma ka aoao hikina o ka hale, oia ke keena moe o Mr. Ward, a ma ka aoao komohana hoi ko Helena rumi moe, me kona keena hookipa kaawale.  O kou keena moe hoi, aia ma kekahi keena moe,  Nolaila, me ka nihi malie ana, ua hoi pololei aku ia a komo iloko o ko’u rumi, a oiai he puka mawaena o ko’u rumi ame ko Mr. Ward rumi, ua nana aku ia au maloko aku o ka puka-ki, a mamuli o ke ano malamalama o loko o kona rumi me ke kukui i hoemiia, ua ike pono aku ia au ua kaia loa ia oia iloko o ka hiamoe kulipolipo.  Mamuli o kekahi ki a’u no e malama ana, ua ki ia aku ia e a’u ka puka a hemo me ka nakeke ole, a me ka hikiwawe ua hookoia aku ia ka hana aSatana i kono ikaika mai ai ia’u e hana.  Ma ka puai leo ole, ua hoiopono ka’u mau hana eleele maluna o ke kanak nona ka uhane i paulele nui loa mai ia’u, aka, he hookahi nae mea a’u i weliweli nui loa ai, oia hoi, mahope iho o ko’u ike ana ua haalele loa mai ka uhane o Mr. Ward i kona kino, ua nana pololei mai la kona mau onohi maka ia’u, me he ia e i mai ana no:  ‘O keia iho ia anei kau uku e haawi mai ai ia’u no ka’u mau mea i hana aku ai ia oe?’  (Aole i pau.)

 

_________________

 

  O na poe Amerika o lakou na poe kanaka huli hana akamai o ke ao nei.  Ua hoopukaia aku ia poe he 6000,000 poe paiapala sila no na hana akamai i loaa ia lakou, ua oi aku ia mamua o ka akahi hapakoiu o na palapala sila oia anoi hoopukaia ma ke ao holookoa nei apua.  Aole nae he hana noeau oi aku kona pookela ma ka waiwai,  loaa iloko o keia au hou, elike me ka Laau Hooia a Kamalena no ke Nahu.  Kolera ame ka Hi. aole he nohoi he laau i oi aku ka waiwai no ka hoola ana i ka eha ilke me ia.  Penei ka olelo a J. W. Vanghu o Oakton, Ky. 

“Ua hoohana mau au i ka Laau Hoola a Kamalena no ke Nahu.  Kolera ame ka Hi. iloko o ko’u ohana no na makahiki he nui, a ua ike au o ka laau maikai loa ia a’u i hoohana ai no ka umii ma ka opu.  E kualia ana e na poe kuai laau lapaau o na ano apau.  Benson Smith & Co., na Agena ma ko Hawaii Paw Aina.

 

Hoo’aha Kumau.

______

 

Aole loa e maikai a oluolu ke

oia ana o kekahi mea kino uhane @@ ina he aaiole kona akepaa a hiki @@ ke lawelawe i kana mau hana me ka hololea.  E hahai ana k nalu@@ a me na nawaliwali e ae ma ke @@@ ali o ke ake ponalo.  He mea oiaio keia i hooiaio ia ma ne wahi na poai oliolu akau iloko o ka hapa ha keneturia, o na

 

HUALE A AYERS

 

oia wale no ka LAAU HOOLA AKE maikai loa i ikeia.  E hoola ana i ka lepopaa, ka nalulu eha, na ma’i oloko o ka opu, a ma ke ano LAAU OHANA aohe ona lua e like ai.

 

  O ka Ayers Sasparila, oia ka Laau Hoomaemae Koko kilakila, e haawi ai i ka ikaika a me ka hooponopono ana ia loko o ke kino o ke oka ili, e hoopau ana i na maluhilu, kanaka.  E pepehi a uiupa ana @ na PUHA, e hoola ana i na pohapoha hi o ke oia ana a e kipaku loa ai i na ano ma’i a pau.  O ka poe ma no ka wali pono ole o ka ai, ka EEwaliwali mau a ano ma’i e ae i ule ae mai ke koko ino mai, he mea pono e inu i ka laau

 

SASAPARILA A AYERS

 

He laau e hooikaikai ai i ka nawaliwali, a e hoopuipui mai ai i ke kino.  Ma ka inu ana i keia laau, e hooanono ia ai ka ai ana, oluolu ka moe ana a maikai ke ola ana.

 

  O ka Ayers Cherry Pectoral laau, aohe lua ma ke hooia awiwi ana i na KUNU, ANU a me na PUU EHA.  E hooia ia na KUNU KALEA a me na ma’i pili i ke ake me ka hikiwawe loa.

  O na Huaale a Ayers, na Sasaparila a me ka Ayers Cherry Pectoral, aia kahi e loaa ai ma ka Hale kuai o ka

 

HOLLISTER DRUG CO.  Lt,

    Na Agena ma ke Paeina Hawaii

                   2514

 

______

 

KAKELA ME KUKE

 

Ka Halekuai Nui

_____

 

 

WAIWAI LIKE OLE

 

NA MEA

 

HANA KAMANA A PAU

Na lako pili hao kukulu hale, Na kepa, Na lei ilio, Na kauiahao ilio, Na Pahi, Na upa, Na kope huiu, Na pulupale.

PALAU LIO

Na mea ma@@@, Na au @@, Na au ko, Na kua bipi, Na lei bipi, Nakaulahaobipi, Na uwea pa, Na kaa paiaia, Na mea piuia, Na ipuhao.

 

Makau me Aho Lawai@

Na Iliwai, Na Kaula, Na huiu pena, Na puiuni, Na pena, me ka aila, Na kopa, Na aila mahu, Na pake’e

Na pakeke hao, Na kapu hao, Napanda, Na kukaepele, Na uwiki, a me , Na ipukukui.

 

Mikini Humuhumu auiana

Wilcox,  &  Gibbs Hoo@i Lopa

Ka Remington, Elua Lopi.

 

  A me na ukane he rui ioa o keia au @@@ keia ano.

 

Kakela me Kuke.