Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 21, 21 May 1897 — "KA OI KELAKELA MA KE AO NEI." [ARTICLE]

"KA OI KELAKELA MA KE AO NEI."

____ O keia na olelo a Edwards me Parker, he mau kanaka kalepa no Plains, Ga. i olelo ai no ka LAAU HAMO A KAMALENA, no ka rumatika, kua haneenee, ame na eha ame na huʻi o ke kino. E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau. BENSON, SMITH & CO. na Agena no Ko Hawaii Pae Aina.

Ka Hana Hoomaewaewaia o na Wahine Hawaii. Ua ike iho makou maloko o ka nupepa "P.C. Advertiser" i kekahi palapala hamama i kakauia e Mrs. Emma Metcalf Nakuina. Maloko o ua palapala la e hoike ana oia i kona kipaku ino ia ana mai kekahi wahi mai e pili aku ana me ka Hale Hoikeike o na Mea Kahiko ma ke Kula Kamehameha. @@@ @ Pukiki malalo o ke kauoha @@@@ ua Hale Hoikeike nei, oia hoi o Prof. Brigham. - Aloe nae oia wale ka wahine Hawaii i hanaia me keia iho la ke ano, aka, he mau wahine Hawaii e ae no kekahi. O ka hanaia ana o keia poe wahine Hawaii, he ku maoli no i ka hilahila, oiai nae he poe wahine lakou i loaa na kulana hoomakamaeia mawaena o kakou nei. Ua hele aku ke Pukiki a kauoha aku la i keia poe wahine e ku ae mai ia wahi ae, oiai lakou e noho ana maluna o na noho, a ma ia wa hookahi nohoi lalau aku ia ua Pukiki la i ka noho o kekahi wahine i mareia i kekahi luna Aupuni koikoi, a kulai aku la. Ua ku ae la hoi keia wahine iluna, a pela nohoi me kekahi mau wahine e ae elua. Alaila, kii aku nei keia Pukiki a lalau aku la i ka noho a Mrs. Nakuina e noho ana a kulai aku la, a hina aku la kela ilalo. Ua kue mai la o Mrs. Nakuina i keia hana a ua Pukiki nei, aka, ua pane aku la nae ia: "O ke kauoha keia i haawiia mai iaʻu mai a Mr. Brigham mai. Aole ae o Mr. Brigham i kahi mea e hehi i ka mauu o keia wahi." Ma ia wa he

nui na kaa e ku ana ma ia wahi, a me he mea la maluna o ka mauu i emi mai ko lakou makamaeia i ko ka mauu i huhuia ai keia poe wahine Hawaii. Ina he oiaio o ka mauu ke kumu i huhuia ai keia poe lede Hawaii e kekahi o na lima paahana o ka waiwai o ke Alii Hawaii Pauahi, alaila, he hana hiki wale no, ma ke ano maikai a maemae, ma ka aoao o ke kanaka kiai o ke Keena Hoikeike o ke Kula Kamehameha, ke hele aku imua o keia poe wahine a olelo aku ia lakou i ko lakou kuhihewa i ka hele ana aku malaila e noho ai, oiai he mau wahi mauu kapu ia malaila, a me ka hoike pu aku nohoi i palapala hoolaha e papa ana aole e hele kekahi mea ma ia wahi o mae auanei ka "weuweu" e hoopulapulaia ana malaila. Manao makou he hana ia e hoahewa ole ia ana. Manao makou ina eia no ke "Alii" Pauahi ke ola nei i keia la, a pela ka hanaia ana o na wahine o kona io ponoi a o kona iwi ponoi hoi, ka poe no lakou na makua ame na kupuna i haawi i ko lakou mau pulama aloha "Alii" ana, aole o makou kanalua iki, e ahewa loa ana oia i ka hana a keia kauwa o loko o ka hale ana i kukulu ai i home hoonaauao no na opio o kona lahui. Aka, hookahi wale no nae aoao o keia ninau a makou e ike nei i keia wa, aole makou i ike i ka hoakaka a kekahi aoao. Eia nae, ke manao nei no makou, he hana keia a kela "kumu" e hoohaahaa loa ana i ke kulana hanohano o ke Kula Kamehameha, a he hana hoi e pono ai i ka Papa Kahu Waiwai o ua Kula 'la ke huli pono aku me ka hakalia ole. Aia kekahi poe haumana o kela kula ke hiilani mau nei i ka inoa o ke Alii Pauahi ma ka himeni ana:

"Aloha. Pauahi. Pauahi. Alii. Aloha. Pauahi. Pauahi. Alii. Aloha. Pauahi. Aloha. Alii." Ae—o ka leo keia o na makaainana opio o ke Alii e hooho ana i ke aloha iaia; aka, pela anei na paahana o ke Alii e hoike mai ai i ka lakou hana hoomaewaewa imua o na makaainana o ke Alii Pauahi? He oiaio, aole o Pauahi i noho Moi no Hawaii nei: aka, he Alii no nae oia i Alii iloko o na naau o na kanaka Hawaii.