Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 24, 11 June 1897 — AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. [ARTICLE]

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA.

Kau o Maraki, 1897. RRPrRALIKA 0 HAWAĪI v. AKONĪ. Hoohalahala Kumu mai ka Aha Kaapuni mai. Mahele Kaapuni Ekahi. Waihoia imua o ka Aha Apei'ila 1, ISO7. Hooholoia Mei 7. 1597. Frear ame Whiting, na L.K., ame S. M. Ballou. Esq.. hoa o ka Papa Loio Hawaii. ma kahi o Judd. Lunakanawai Kiekie, i heie.

0 ka men hoike (evidence) e hooia ana. he "okolehao" ka waiona fliquor) i laweia mai ma ka wa hookolokolo, a o ka okolehao hoi. ua puhiia ia mai ke ti mai, a he waiona ikaika ia. ua lawaia no ke kakoo ana i ke kiure ma ka hooholo ana. o ua waiana la, he wai no ia e ona ai. 0 ka mea hoike e piii ana i ka paaia ana (possession) o ka waiona e ka mea hoopiiia. ua lawa no ia no ke kakoo ana i ka oielo hoaliew a a ke kiure (verdict). KA MANAO O KA AHA MA O WHITING LA. LUNAKANAWAĪ. Ua hoahewaia ka mea hoopiia no ka puhi rama me ka laikini oie. e kue ana 1 ka Pauku S o ka Mokuna 108 o na Kanawai o 1592. he Kanawai e ae ana i ke 'puhi rama. Ua hoohaiahala ka mea hoopiiia i ka olelo hoahewa a ke kiure. ma ke ano ua kue ia i ke kanawai ame ka mea hoike. a nonoi hoi e hookolokolo hou ia no ia mau kumu no. a ua hooleia hoi ia noi. a ua hoohalahalaia kela hoole ana. a ua lawe mai ka mea hoopiiia imua o keia Aha ia mau kumu hoohalahala. Ua hoakakaia ma ka Mokuna 10$ o na Kanawai o 1892. ka aeia aha o ke puhi rama. a ma ka Pauku S ua hoakakaia. e lioopaaia nei keia ame keia kanaka e puhi rama ana ka laikini ole elike me ke kanawai. a pela'ku.

Ua ku keia hlhia maluna o keia mau kumu elua: 1. L'a lawa anei ka iuea hoike e hooi«io ana, o ka mea inu Oiquor) okolehao i laweia mai wa keia hihia he waiona ia (spirituous tiquor). 2. Va lawa auei ka mea hoike e hoopiii ana i ka mea hoopiiia me ka paaia ana o ua okolehao la i moakaka ole ma ka mea hoike. Ke hoike maopopo tnai Ttei ka mea hoike. o ka mea inu Cliquor) i hopuia he "okolehao" ia, a ua piihiia hoi ma keia mau mokupuni malloko mai o ke ki. Ua hoakaka piha ia maī a ua hooi-

aioia mai nohoi ke ano o ka loaa aua mai o keia mea iuu mailoko mai o ke ki, ma o ke puhiia ana la no ia, Ua hoIke mai nohoi ka mea hoike o keia m*a inu i puhiia. oia hoi, ka '•okoiehao, ,, he waiona ikaika no ia. Aka nae, aoie i puka ma ka oleio ana a ua hoike ia ka huaoleio "spirituous" ma ka hoakaka

ana no ka mea e pili ana 1 "ke'ia "okolehao." Ua koiia mai hoi, aole hiki i ka Aha a o ke kiure paha. ke hoomaopopo iho o ka "okolehao" he waiona puh'iia ia (spirituous). a o ka mea hoike e lioomaopopo ana o ua mea inu la he waiona ia, aole ia he mea e hooiaio ana he meeUa i puhiia. Aia he like ole mawaena o ka waiona ame ka waiona i puhiia (intoxicating and spirituous liquors). O ka huaolelo "intoxicating" (ona). aia maloko o laila he papa nui loa aku o na hihia i ko ka waiona i puhiia ("spirituous"). Aka ua like no nae kekahi i kekahi ma o ko lakou mau ano maoli Ia; o na "spirituous liquors" (waiona i puhiia) apau he waiona lakou. aka. o na waiona apau, aole ia he mau waiona i puhiia (spirituous). Ci>mnimurnilth r. Ha i iek, 6 Cusli. 468. ('inmnnninaUh r. Popi\ 12 Cush. 272. Comt»onirrn}fh r. I/ii'imion. 4 Gray 20.

Ma ka olelo maa mau. o ke "spirituou? liquor" (waiona i puhiia), oia na mea inu i puhiia; a oia ano ka makou ē manao nei, oia ka manao maloko o ke kanawai. O ka mea inu i hoawaawaia, oiai he mea inu no ia e ona ai. aole ia he "spirituous" (waiona i puhiia). ('ommonwniUh r. Or?j/, 2 Gray 502. O keia mau hihia, aole no i hooholoia maluna o kekahi hoakaka ano (hoike ano) kanawai no na mea inu oia ano. Eia hou hoi, ua laweia mai hoi ke kino maoli o ka mea inu imua o ke kiure no ka huliia ana o kona ano e lakou.

Ma eomnioHimiHh i'. Piekhuin, 2 Grav 514. ua hooholo ka Aha, o ka olelo hoopii, ma ka palapala hoopii hoahewa. 110 ke kuai ana i ka waiona nia ke ano kue kanawai. ua paa no ia mamuli o ka hooiaioia ana, ua kuaiia ke gini, me ka hooiaio ole ia ana hoi, he mea ona ke gini. Eia ka oleio a Metcalf, ka Lunakanawai: "Aole e manaoia ka kiure, he poe lakou i,ike ole i ka mea i ikeia e na poe e ae. A ua aeia lakou e hana aku maluna o na mea i komo mai iloko o ko lakou mau hoomaopouo laulaha ana. ua ike na raea apau i ke ano oiamea he gini. aole wale nohoi ma ke ano he mea inu ia, aka, h§ mea ona ia. A ua like no like ka maikai o ke Rue ana mai. ma ka olelo ana, aoie hiki i na kiure ke hooholo o ke gini he mea wai ia (liquor). ke ole he mea hoike e hoomaopopo ana he mea kino paa ia, a pela nohoi e hiki ole ai ia lakou ke hooholo he mea ona ia, ke ole he mea lioike e hooiaio ana ia mea. Aole he kiure e manaoia ua nele maoli ia i ka ike i ke ano oia mea he gini. Nolaila, o ka hooiaioia ana, \ia kuai aku ka mea hoopiiia i ke gini. he hooiaio no ia, ua kuai aku oia i ka waiona. Ina o kana mea i kuai'ai, aole ia he waiona. aole no ia hegini." He oiaio. e oleloia nohoi me keia ke ano no ka okolehao ma keia mau raokupuni. he waiona i puhiia ia i kamaaina nui ia kona ikaika nui, a he ona maoli Koi. Ina o ka wai iloko o ka hue-wai ie (riemijohn) aole ia i puhiia» a. aole hoi he o'na, aole ia he okolehao.

Mamuli o ka mea hoike i haawiia mai. ua liiki pono i ke kiure ke hooholo o keia wai. he "spirituous liquor" ia (waiona i piihiia). O ke kahua pale hoi imua o ke kiure. aole- keia mea inu maloko o ka paa ana a ka mea i hoopiiia. a malalo paha o kana lawelawe ana. a, aole nohoi oia i puhi ia mea. Ke hoike mai nei ka mea hoike. ma kekahi awa o Molokai. ua hoounala maluna o ka mokuahi Mokolii. e ka mea i hoopiiia. oo Honolulu nei. he I>ahu lole (truuk). ua loaa aku keia pahu loie i ke kupakuko. a waiho du ia nohoi me na ukana e ae kahi waiho ukana. a ma ka hikl ana maī I Honoluhi nei. ua hoopseia mai lā ia i uka nei, a l mahope koke iho ua hopuia iho la ia mailoko mai o ka paa aaa a kekahi kanaka. noiia ka >inc>a o Apana (aoie ia o ka mea hoopliia). u iaia uae i hoouuaia mal al v a nona hoi

);a 'inoa 'i kakauia mahma o pahn lole. Aia iloko o keia nnhu lole ka hue-wai ie okolehao; a o ka haawiia ana mai o keia pahu lole e ka mea lioopiiia iluna o ka moku. ma ke ano ukana. ame kona hoea ana mai i Honolulu nei ma ke alahele mau o ka lawe ukana ana, ame ka haawiia ana maanei ia Apana, ua hoikeia mai nohoi e na hoike. E T T a hoike nohoi o Apana, ka mea i loaa ai ka pahu lole i waiho al ka okolehao. he wahi w r a pokole wale no mamua aku. ua ninau aku oia i ka mea hoopiiia ma keia hihia, e haawi mai ia i kekahi okolehao nana (Apana) i mea inu no ka La Hapenuia: a nana nohoi. na Apana. i iho aku i ka mokuahi me ka manao ana no. ua hoea mai ua okolehao nei. Ua hoike o Aka, he ke-la no luna o Mokolii, raa ke awa-pae ma "Pelekunu," ma Molokai. ua lawe mai.o Akoni. ka mea i hoopiiia, i ka.pahu lole a i ka waapa a haawi mai la ia mea ma na lima o Aka. ma ke ano he ukana. ū, ua hooukaia iluna o ka moku. Ua hoike nohoi.o Aka, ua hai mai o Akoni. ka mea hoopiiia. iaia e hoole loa oia i kena ike no keia pahu lole a ukana e ae paha. He olelo hoike e ae nohoi kekahi e kokua ana i ka olelo hoike a Aka. no ko Akoni lawe ana i ka pahu lole ame kona haawi ana'ku ia mea ia Aka. Aia nohoi he olelo hoike e hoomaopopo ana, ua nakiikiiia ka pahu me ko kaula. *a ma ka .hoea-ana mai i Houolulu nei. ua haawiia aku la ia ma ke ano elike no me kona hooiliia ana mai ma Molokai. l ! a hoole loa hoi ka mea hoopiiia i kona paa ana i keia okolehao ame ka paliu lole ame kona haawi ana ia mea ia Aka. 0 ka mea maopopo nae, ua kuee-ka mea hoike e pili ana i ka paa ia ana o ua pahu la ame ka rama e ka mea hoopiiia. He ninau keia na ke kiure. a ua manao makou aia he mea hoike e kakoo ana i ka olelo hooholo a ke kiure, aole hoi e hiki ia makou ke olelo, ua hewa ke kiure.

Aole he mea hoike no ke puhi ana 0 ka mea hoopiiia i ka mea inu. koe wale no ka paaia ana oia mea ma kona Hma. a ua hooholo hoi ke kiure o kona paaia ana ua hookoloia aku no ia a i ka meA hoopiiia. a ua hoakaka ole ia mai hoi keia paa ana, i mea e kueia aku ai ka hihia mamuli o ka niea hoike manao koho (prima facie case) elike me ka mea i hoikeia ma ka Mo- i kuna 36 o na Kanawai o ISS4, e olelo! ana. o ka paaia ana oia waiona i puhi; ia, he hoike priiwt fnnr ia no kona pu-; hiia ana, a e kaa ke ko'lko"i maluna o! ka mea a poe paha e paa ana ia mea. i ma ka hooiaio ana no ko lakou hewa ; ole. Pnn\ (Utrt v. Yushii)iutij Xftkuhiiehi 0 1 Haw. 357. | Ua hooleia na kumu hoohalahala. ; E. P. /)«/<•, īīnpe Lnin Kuhinn, aoao heopii. J. T. Dr BuU, ho ka mea i hoopiiia. j Ma ka Poakahi nei. holo aku la ko j makou hanu mea hou no Waialae ae'l nei maluna o ke kaa-pio, a wahi ana. ■ aia ke paapaahanaia la ke Alanui Aupuni mawaena o Kamoiliiii ame Wai- i alae e na limahana o ke Aupuni. O ka ' paiiku alanui ma ke alo iho.o ka "pohaku kikeke," ua me ka pa- ( paakea* A ina pela kau hana e ka luna alanui o na Kona, a hoea i Waialae ponoi. aoie 1 kana mai o ka mea maikai. A mal poina oe ia Kuakini Ala-' nui. "No ekolu makahiki ao!e loa makou 1 hoonele ia makou iho me ka Laau Hoola N'ahu, Ko]era a HI a Kamalena iloko o ka hale/* wahi a A. H. Pa>ter me E. O. Atkins & Co.. Indianapolis. Ind.. "a ma ka manao o ka'u wahine. ina ia e nele i keia laau, ua like ia me kona ana I ka palaoa llōko o k? kan makalii. l"a inu maua ame ekolu o ka maua maa keiki i keia laan. a. ao!e i ikela kona ole ana—aole wale no he hoomaha a.V i ka eha. aka. ho hooia maol! no. Hc laau palekana !oa ke;a. a e ike aha ka mea e hoao aua I na laau la i ka oialo o keia/* E knaiia i ana o na po* k\*ai iaau lapaan apau. O: BK.VSON. SMITH & CO., nk Agena m>} Ko Hawaii Pae Aina. * [