Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 29, 16 July 1897 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXXVI. HELU 29. HONOLULU.POALIMA, IULAI 16,1897 Hoolaha Lolo.W.R. Kakela. Loio a he kokua ma ke kānāwaiHE LUNA HOOIAIO PALAAPLA. 2370 LYLE A. DICKEY.Loio a he Kokua ma ke Kanawai. Alanui Kaahumanu, Helu 14. Tel.682.I loko o ke Keena o ka Loio Kuhina mamua, a he Loio Hoopii ma ka aha Apana o Honolulu. E hookola na hana pili kanawai apau mai na mokupuni mai. O.A.F. Tavares, Kakauolelo a Ma-heleolelo.1yr. Hoolaha Kumau. PAPA! PAPA AIA MA KAHI O Lewers & Cooke (Lui Ma) Ma ke Kahua hema o Alanui Papa me Moi . E LOAA NO Na PAPA NOUAIKI O kei a me keia ano. Na paui Puka, na Puka Aniani, na Olepelepe, na Pou, na O’a, na Papa Hele, na Papu Ku, me na Papa Moe he nui La NV PILI HALE O NA ANO A PAU A me na WAI HOOHINUHINU NANI O na ano a pau loa

Na Balaki o na Ano he Nui Wal. Ke hai la aku nei oukou e na makamaka a pau, ua mākaukau keia mau makamaka o oukou @ hoolawa aku ma na mea a pau ili ana ma ka laua Oihana n@ka Uku Haahaa Loa. E like me ka mea a holo ana @ o Lana a me ka ka Mea K@ai. Hele Mai e Wae no Oukou iho 2895 0

KA MEA HUNA POHIHIHI

Unuhiia e Hooulumahiehie no no “Ke Kilihaua Poe-kela o ka Lahui Hawaii”

Mokuna XXIV. Ka Lede Alamira- Ka Hoopakele i ka Wa Popilikia. Holo awiwi mai mai la ka waapa, ma-muli o na hoonee ikaika ana a ana a na ma-puna hoe a ka mea nana oia e hoe mai he pua la I hooleleia mailoko mai o kekahi ka-kaka, a ua kokuanui ia hoi kēia nee awiwi ana mai o ua waapa ia o ka hoʻopakele e na koia ana a ka wai-kahe. Ma kēia wa a ua waapa la e nee mai ana, ua ike pōwehiwehi wale aku la no o Alamira I ke kanaka e holo mai ana no kona wahi e aumeume ana me na kaili kupikipikio ana a na wiliau wai-kahe iaia, oiai ua hele mai la kona kino holookoa a maeele i ke anu, a e punohu ana hoi ka hopohopo ikaika iloko ona, no kona palekana iho, a ia wa i lohe koliuliu ae ai oia i ka uina ana o kahi mea, a ike iho la ia e lawe pupuahulu ia ana oia e ka wai-kahe, oiai no nae oia e paa hoomanawanui ana i ka @a@a o ke kumulaau.

I keia wa i uwe ae ai o Toma me ka pihoihoi nui ame ka pioo. Aia hoi ka waapa ke uhaiaholo mai la i ke kumulaau e ko ia ana e ka wai, me kana ukana makamae, ka oiwi kino nohenohea o Alamira.

Aole hoi i liuliu iho, ua pili mai la ua waapa la i ke kumulaau, oiai hoi ia e piholo iho ana ilalo i ka hohonu. Lalau aku la ke kanaka hoe waapa i kehai lala o ua kumulaau la e kokoke loa ana i kahi a Alamira e paa hooma-nawanui ana. He oiaio ua pili aku la ka “hale-lana” o ka hoopakele ma ka aoao o ka ui opio o Tereveliana Hale. Me ka leo moakaka kahea aku la ke kanaka hoe waapa ia Alamira:

“ E halele oe i kou paa ana i ka lala laau a e hookuu ia oe iloko o ka wai! Na’u no oe e hopu aku a paa. Mai ho-pohopo oe.”

Ua Hooko mai la ua lede opio nei i keia leo kauoha a ka mea hoopakele i kokoke aku imua ona ; a iaia i lele mai ai iloko o ka wai ua paa koke aku la no oia i ke kanaka non a ka waapa.

Me ka ikaika kamahao, hapai ae la ua kanaka nei ia Alamira mailoko mai o ka wai a hoonoho iho la iaia iluna o ka waapa ma ka aoao mahope, a me ka eleu nui lalau iho la oia i kana mau hoe a hoonee aku la i kona waapa no mua.

A oiai ia e hoe ana aia kona mau maka ke nana la ma kela ame keia aoao o ka muliwai, a hala he wa po-kole huli ae la ia a pane aku la imua o Alamira:

“Aole maikai loa ke pae kaua ma kekahi wahi o ka muliwai nei ma nei wahi. Aiai makai iki aku nei o keia wahi, he ano haahaa ka aoao o ke ka-hawai a o kahi kupono ia a’u i manao ai nou e hoopae aku ai.”

Me keia mau huaolelo, aia hoi, hoo-mau aku la no ua kanaka hoe waapa nei me ka eleu nui i ka hoonee ana i kona “hale-lana.”

A no Alamira hoi, oiai kona mau maka e hoopoweheiwehiia ana e na huna waimaka i puai ae ma ia mau wa-hi., mamuli o kona hauoli i kona ike ana ua pakele oia mai ka hohonu. ike mai la ia o ke ano ame ka oiwi o ka mea nana oai i hoopakele.

Ike mai la oia he kanaka opio wale no oia, nona paha na makahiki he iwa-kalua-kumamakolu, a he kanaka ui maoli nohoi, e kupono ai kona mau ano apau iloko o na owili ana a ka olelo kaulana a Hawaii-

“Pali ke kua Mahina ke alo, O ke ku no- A ua kanaka maikai.”

Ma kona oiwi kino hoi i kana hoo-maopopo ana mai, he loihi pololei la, i kaheiia iho me na haawaina o ke kila-kila ame ka hanohaweo. He kulana hiehie kona o ke ano kapukapu alii, elike no me ka mea i maa mau i na keiki koko alii apau o pelekane.

A oiai ua ui opio nei o Tereveliana Pa e “ana ana i ka loa ame ka laula” o ka oiwi ana e nana mai ana, ua ike iho ia ia i ka oni kamahao ana ae o kona puuwai a pūnohu kupaianaha ae la he māhiehie manao iloko ona, e haawai ana i na mahalo ana i ke ka-naka opio nana oia i hoopakele, ma ke ano he kanaka ui io no ia. Homaopopo iho la nohoi ia, o ka Haku Opio Rose-vena no ia.

Pehea la; ua pehia anei oe a pepe i ka wai o Niulii? E Alamira! O ka oni anei kena a ka ume mageneti hoopa-haohao o ka mea nona ka hale kakela i heaia ma ka inoa o Maka-o-ka-Aeto?

Oiai o Alamira e walea ana me na hiipoi ana a keia mau manao wainohia. Aia hoiua hoea aku la ka waapa ma kahi ana (Alamira) i lohe iho ai i ka nehe ana iho iluna o ka iliili. Ma keia wahi i pae aku ai ua waapa la. Me ka eleu, lele aku la ke kanaka opio a kau i kapa a hoopaa iho la i ke kaula o ka waapa i kekahi kumulaau e ku ana ma ia wahi, alaila, huli mai la ia a kokua mai la i ka hoolele ana’ku ia Alamira a kau i kula.

I ka hehi hou ana o ko Alamira mau kapuai i ka aina maloo, ia wa oia i pane aku ai imua o ka mea nana oia i hoopakele:

“E kuu haku, he mea oiaio, he aie nui ko’u ia oe! Ua lilo oe i hoopakele mo’u mai na lumilumiia ana mai e ka wai-kahe a kaua i alo pu mai nei. Ae, eia ko’u mau kapuai ke hehi hou nei maluna o ka aina maloo; nolaila, ke alana aku nei au ia oe e kuu haku i ka’u mau hoomaikai ana, no kou mo-hai ana mai nei e pakele ai, ka mea hoi i pili ole aku ia oe, ma ke koko a ma ka hanau ana hoi.”

Ua puaba ae la ua lede opio Alamira nei i keia mau huaolelo me ke kino i owiliia iloko o ka uhane o ke aloha maemae, a e hoike pu ana hoi kona mau onohi maka i ka haawina uluma-hiehie maikai o kona puuwai e hoo-heno ana me ke ohohia, a ma kekahi olelo ana ae hoi no ka mea e pili ana i ua haawaina la, oia no keia:

“Ua eha-ua eha au i ka eha lima ole A ke aloha-“

Ma ke wa hoi a ke kanaka opio o kiola pau, mai ai i kona mau nana ana maluna o Alamira, iaia i pane aku ai imua ona, ua ike pu iho la nohoiia me ka loloku manao ano e loa i ka oni hoopahaohao ana ae o na kikoni ano e ana a kona puuwai. Ae- ua ike ike mai ia ia, e ku ana imua ona he oiwi o kekahi lede opio i like loa kona mau helehelena maemae me ko na helehe-lena o kekahi anela ui, ana i ike wale ai maloko o na kii i hana maiau ia e ka noeau o ke kanaka.

“E ka lede maikai! He kalaki wale no keia hele ana mai oe ia’u, aia anei kou wahi e noho nei ma kekahi o keia mau kaiaulu?”

“Aia au ma Tereveliana Pa e noho nei i keia wa. O ko’u inoa, oia no o Miss Arevalo, he moopuna hanai a hoo-kama hoi na ka Haku Tereveliana,” wahi a Alamira i pane aku ai me ka mino-aka mahiehie ana iho.”

Alaila, pane mai la hoi ke kanaka opio:

“o ko’u inoa o Pauio Rosevena o ka Hale Kakela i ka maka o ka Aeto. No-laila, ua hoolaunaia kaua i kahi ame kahi mamuli o ka ulia ehaeha i halawai pu me oe, e Miss Arevalo. A ke mano-lana nei au, e lilo ana keia halawai ana a kaua iloko o na wiliau a ka wai-kahe i mea no kaua e kamaaina mau aku ai ma keia hope aku. Ua kamaaina no au i ka Haku Tereveliana, a he hoaloha maikai nohoi oia no ko’u luaui i hala e aku ma kela aoao o kela ola ana, a me he mea la, aole liuliu a holo aku no au e ike iaia.”

Mahope iho o na kamailio pokole ana mawaena o ka lede Alamira ame ka Haku Opio Rosevena, oiai ko laua mau uhane opiopio e milo malie ana i na maawe makalii o ka hoohihi i kahi ame kahi, a oiai hoi na kokoia a na ume mageneti o ko laua mau noonoo ulumahiehie no kahi ame kahi e hoo-paa ana i na hookokoke ana a ko laua maumanao, ua huli hoi aku la o Ala-mira no Tereveliana Pa, me ka waiho ana iho i ka Haku opio Rosevena e hoopouilia e na lai pohina o ke kupili-kil.

Ua huli hoi aku la nohoi o Alamira me ia haawe like hookahi no e hoo-kupouli ana i kona noonoo.

Aka, mamua nae o ka haalele ana iho o Alamira ia Rosevena, ua nonoi mua aku @a na Haku opio la ia Alamira e ae mai oia e hele aku ola i kahi la ae i Tereveliana Pa no ka ninau ana no ka mea e pili ana iaia iho, a ua haawi mai nohoi o Alamira i ka ae me ka hauoli loa o kona puuwai.

Nolaila, e kuu makamaka heluhelu, e haalele kaua i na omau ana a na jui mageneti mawaena o kahi opio me kahi opio, a e nana aku kaua i ka ene-mi ma ke alahele o ka hoopoino, oia hoi o Adelo. (Aole i pau.)

He Kanaka Hoohui Aupuni O Kuhina Sherman.

Kakoo Oia i ke Kumuhana Ola a ke Kuokoa e Hooik@ika Nei.

Ke Hone ae nei @ ke Kumu o ka Hana.

Ka Palapala a ke Kuhina Nui o Amerika Huiia Imua o ka Peresidena.

No ka pomaikai o ka lahui Repubali-ka o Hawaii nei, ke hoolaha aku nei makou i ka unuhina Hawaii o ka pa-lapala a Kuhina Sherman o Amerika Huiia i waiho aku ai imua o Presei-dena Kalivana ma ka la 15 o Iune, 1897, me ke Kuikahi Hoohui Aupuni o Hawaii. A@ ma keia palapala auanei e ike iho ai na "Roialiti" o Hawaii nei, aia ka mea Hanohano John Sherman, Kuhina Nui o Amerika Huiia, ma ka aoao kakoo i ke Kumuhana Hoohui Aupuni a ke Kuokoa e hooikaika nei me ka hoomaha ole.

Wasinetona, Iune 17,- Ua ukali pu ia aku ke Kuikahi Hoohui Aupuni ame ka Palapala a Peresidena McKinley i ka Aha Senate e ka Moolelo mahope ae nei no na lawelawe hana ana me Hawaii:

"I ka Peresidena::

"Ua loaa ka hanohano i ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke Kuhina o ke Aupuni (Secretary of State), e waiho aku imua o ka Peresidena, no ka waiho ana aku hoi i ka Aha Senate, ina e manaoia o ka hana ana pela no ka pono ia o ka lehulheu, he kuikahi i kakau-inoaia maloko hoi oia mea i haawi piha ia mai ai ia Amerika Huiia no ka wa pau ole, na mokupuni i komo iloko o ua Republika la o Hawaii ame ko lakou mau palena aina apau. He mea makehewa ma ka manao ana o ka mea nona ka inoa malalo iho nei e hoakaka huli hope hou aku no ka mea i ikeia ma ka makahiki 1893, ka wa i kakau-inoaia ai kekahi like loa me keia, ma ka la 14 o Feberuari awaiho ia aku imua o ke Senate, a i unuhila mai hoi mahope mai e ka Peresidena, ma ka la 9 o Maraki.

"O ka hana ana i loaa mai ai keia kuikahi e waihoia aku nei i keia wa, aole wale no ia he hoala hou ana mai i ka mea i hanaia ma ka 1893, aka, ua hookumuia keia hana a ua lawelaweia hoi ma na alahele i okoa loa i keia wa. Ma ia wa, na kekahi hoonee hookahuli Aupuni i hoohua mai i ka hoohaule-hiaia ana'ku o ka Moiwahine mua aku nei mailuna aku o ka nohoalii a ku-kuluia ae la ma kahi o ke Aupuni Moi i ikeia mamua aku he Aupuni Kuikawa no ka hoomalu ana ame ke alakai ana i na hana Aupuni ame ka malama ana i ka maluhia o ka lehulehu, a e ku ana hoi ia Aupuni a hiki i ka wa e hanaia ai a hooholo loa ia na olelo aelike o ka hoohui ana mai iaia me Amerika Huiia nei. I ke ku ana o ke Aupuni ma ia ano, ua koi no na poe na lakou i kukulu iaia, he Aupuni de facto wale no ia, a hiki i ka wa o ke Kumuhana Hoohui Aupuni- ke Kahua hoi i ala ae ai ia-e hooko pono loa ia ai.

"A i ka hala ana ae o ka manawa, a lilo ae la hoi ke kumuhana hoohui me Amerika Huiia he mea maopopo ole, ua hoonohonohono hou ia ke Aupuni Ha-wali malalo o kekahi mau hoololo ku-pono: ua pau aku la ke ano ku ana no ka manawa o ke Aupuni mua, a ma kona wahi i ku iho ai he kulana Aupuni mau, malalo o ke Kumukanawai i hoo-lalaia e na wahaolelo o na poe koho balota o ka pae Aina; a o ka hoopono-ponoia ana e kekahi Aha Hooko, i koho ole ia ma ka balota, aka mamuli o ke kukulu maoli ia ana ae, ua hoopauia ia mamuli o ke paniia ana iho e kekahi mana Ahaolelo i kohoia ma ka balota@ a o ka ikaika o ke Aupuni hou@ oia hoi ka Repubalika o Hawaii@ e ku he wahi Kuokoa loa kona mawaena o ka ohana o na Aupuni mana nui@ e malama ana i ka maluhia kuloko a e hooko ana i na aelike lahui kuwaho, ua hoaoia iho nei ia mea.

“Ua ikeia oia e na Aupuni o ka ho-nua nei, e hoouna ana a e hookipa ana i na elele luna Aupuni, e hooko ana i ka makeeia ana o ke kanawai ame ka malamaia ana o ka maluhia maloko o ua palena o kona mau mokupuni, ua hoouna mai nei o Hawaii i Amerika Huiia nei i kekahi Komisina, aole wale no ma ke ano he hoike ana ia no kekahi hookahuli Aupuni holopono, aka, ma ke ano he elelele kuhina mana nui mai kekahi Aupuni mana nui mai i hoonohonoho pono ia a i kukulu paa ia hoy. Pehea la ka lawa pono maoli ana o ka mana o na poe Komisina e ku ana ma ka aoao o kekahi hookahuli Aupuni hololea i lawelawe hana pu ai ke Aupuni o Amerika Huiia ma ka ma-kahiki 1893, a pehea ia ke apono ana o ka Peresidena ia wa, no ka mana o ua poe Komisina la, no ka haawi ana mai i ke Aupuni o ko Hawaii Pae Aina, hookahi nae mea maopopo loa, o ka mea a lakou i haawi mai ai ma ia wa he Aupuni manawa wale no ia (terri-tory) aole hoy he Aupuni i kukulu paa ia, he aina hoi nona ka hooponopono Aupuni ia ana i kiolaia iho ilalo e ke-kahi hookahuli Aupuni hookahe koko ole, aka, he hookahuli Aupuni holo-pono loa nae, a he lahuikanaka hoi ma ke kulana o kekahi loli pili Aupuni ana.

“Aka nae, i keia wa eia ka Repu-balika o Hawaii ke hookokoke mai nei ia Amerika Huiia, ma ke ano he hoa aupuni like, me ke kuhikuhi ana mai i @kona mana, aia ma na olelo o ka pauku 32 o ke Kuukanawai i kukala ia ma ka la 23 o Iulai, 1894: 'Ma keia, ua aeia a ua hoomanaia ka Peresidena, me ke apono ana o ka Aha Kuhina, e hana i kuikahi hoohui aina, a i ole ia, oihana kalepa mawaena o ka Repu-balika o Hawaii ame na mokuaina o Amerika Huiia, malalo nae o ke apono ia e ke Senate.'

"Nolaila, o keia hana i hanaia iho la, elike me ia i oleloia ae nei, aole wale no ia he hapai hou ana mai i ka haawi hou ana mai i ke kalana aina Hawaii i hanaia ai ma ka makahiki 1893, aka, he hooko ana ia i ka manao i hoikeia maloko o ke Kumukanawai Hawaii, a o na kukakuka ana a na elele mana nui ua hookaukoo aku no ia ma ka noo-noo ana i na pomaikai o ka hoohui Au-puni ana ame ka, hoohui kalepa ana hoi, i waiho pakahi ai mai ma keia, me ka noonooia ana o ka nui ame ke akea o laua pakahi. Ua ike koke ia e na poe kukakuka aelike, o ke kulana hoohui pili kalepa wale no, ma na mea like me ke Zoliverein o Geremania, aole ia he mea e mawehwehe pono ia ai na nanehai no ka hooponopono ana ia Hawaii, ame ka hoohui Aupuni ma-waena o na mokupun ame Amerika Huiia nei. O ka launa kalepa ana elike me keia, ma kekahi ano, he mea ia e hoonele ana i ke Aupuni Hawaii i kona kumu loaa waiwai nui mai na dute mai, mamuli o ka waiho ana mai i kona kalana aina ma ke kulana o ke kalepa panai aku a panai mai, me ke dute ole, me ke kalana aina o Amerika Huiia, kona makeke kalepa nui hoi no ke kuai ana mai ame ka hoolakoia ana aku, a ma kekahi hoi, he mea ia e hookau aku ai maluna o Hawaii i ka pulama like me ko Amerika Hui@@, a i ole ia, e komohia ana ka hookumuia ana o kekahi mahele like o ko kakou oihana loaa kuloko iloko o kekahi mana Aupuni kuwaho.

"Ua loaa ia kakou me Hawaii@ mai ka makahiki 1875 mai, he kuikahi ka-lepa, a oia ka mea maoli nana i hoo-kaulike i na kalana aina elua, ma ka mea e pili ana i ka hapa nui o ko laua mau waiwai kuloko ano nui, a kapae aku la hoi i na lahui e ae mai ke ka-ana pu ana mai i kona mau pomaikai, aka nae, oiai keia kuikahi i ola loihi ai i ko na kuikahi i ola loihi ai i ko na kuikahi e ae i emi iho a@ ko Lakou @waiwai io ma ka panai ana, ua hoopilikia nui ia nae kona ku mau ana@ku. Nolaila, mamuli i kela mau kumu ae la, o ke komo ana mai o keia mau hoao maoli ana mamuli o kekahi launa kalepa Amerika Huiia ma ke ku-lana Aupuni mana nui, me ka hooia ole o kona ku mau ana'ku ame kona ku mau ana hoi ma@alo o na @nalele ana a na manao o ka lehulehu iloko o na Aupuni eiua, aole ia he mea e noonoo@a ai.

"Nolaila, i ka huli ana'ku mawaena o na kulana hoohui Aupuni i ikeia ka ho@opono, ua noonooia kela ame keia ano kulana hoomalu Aupuni, ke ku@-kahi Aupuni no ka lele kaua like ana aku a pule like ana @a@a, ame ka ho-oia lahui. ua noonooia keia mau mea apau. Ma keia mau mea apau, o ke kuokoa o ke Aupuni e komo mai ana, he mea nui ia, a me ia mea ke omoia ana e ke Aupuni nui ae o na koikoi o ke Aupuni @@ku, me kahi Kuleana aina ana. O ka like ole o ma pomaikai pili like i na aina elua, ame ka mamao hoi e hookaawale ana i na aina elua, aole e nele ka hoou@u ana mai i kekahi ana hoohui Aupuni no ka palekana like, ma ke ano kaumaha paha e loaa ai na pomaikai, a i ole ia, he mau akaku wale no paha ia mea, ma ka mea hoi e pili ana i ke Aupuni e hoomaiuia ana. oiai hoi o ka hoao ana e kue aku i keia ma o ka noho hookupu ana mai, a i ole ia mamuli paha o ka hoomalu konohiki, he hana ia e n@@ hope ana i ke kulana Aupuni a ua kue nohoi i ko kakou keehina kalai Aupuni pili lahui.

"Nolaila, o ka mea wale no i koe, oia ka hoohui ana mai i na mokupuni, a ma o ko lakou omo holookoa ia ana iloko o ke kulana Aupuni o Amerika Huiia nei, oia wale no ka hana e j@@-ko pono ana o na kulana i @keia, a e hooia ana hoi i ke ku mau ana'ku o na pomaikai pili like. Ua hoolalaia keia kuikahi mamuli o keia kahua, nolaila, ua huli hou i hope keia i kela hoola@a kinohi loa ana ma ka 1893, ame ka lawe ana mai hoi i na ano nui oia hoolala ana. A ma ka hapa nui o keia mau me, ua kaohiia na poe na lakou i kukakuka i ke@a, a kaupalela hoi e na mana Kumukanawai o ke Au-puni o Amerika Huiia.

“ Elike hoi me na mea I hanaia ma-mua, ma ka wa e loaa ai ia Amerika Huiia ke kalana aina ma o kekahi kuikahi @a, he mea pono ke malama@a na mahele hoʻonohonoho a hooponopo-no Aupuni maoli na ka Ahaolelo Nui. Ina he hana kēia I pono ma ka mea e pili ana I ka hoolilo ana mai ia Ameri-ka Huiia i kahi hapa o ke Aupuni o kekahi Moi, elike me ka haawiia ana mai (cession) o Lu@@ana e Farani, o Felorida e Scpania, a o Alaska e Ru-sia, he oi loa aku hoy ka pono o keia hana ana, ma ka hana hoohui aina maoli, aole hoy ma ka panai aina, olai ma ka hana hoohui Aupuni, e hoo-komo maoli ana i kekahi Aupuni mana nui e aku iloko o ke kino o Amerika Huiia. No keia hana, o ke kumu ala-kai wale no e kakoo ana ia mea ma-loko o ko kākou moolelo Aupuni, oia ke kuikahi I hooholo ole ia, ka mea hoi I hanaia ma ka wa noho Aupuni, o Peresidena Grant, oia ka la 29 o Nove-maba, 1869, no ka hoohui ana mai I ka Repubalika o Dominika Ia Amerika Huiia nei.

“Ma ka hahi ana ia kumu aiakai, ke waihoia aku nei ke kuikahi I kakauinoa ia iho nei e na elele mana piha o Ame-rika Huiia ame ko Hawaii Pae Aina I ka Ahaolelo Nui o Amerika Huiia no ka hooholo ana I na ninau apau e pili ana i ke ano ke Aupuni o ke kalana aina I hoohuiia, ke kulana noho kupa ana ame ka pono koho balota o ko laila poe kanaka ame ke ano e paholala aku ai na kanawai o Amerika Huiia I na Pae Aina.

“I mea hoi e hololea loa ai keia ku-lana kuokoa o ka Ahaolelo Nui a ka-nalua ole ia hoi, a i kulike ai hoi me ka oleloao o ke kanawai lahui, oia hoi, e pau ana na kuikahi ma ka wa e pau ai ke ola kuokoa ana o ke Aupuni e hana aelike ana, ua hookomoia hoi me ke akahele loa he pauku maopopo no ka hoopau ana i na kuikahi apau i hoo-holoia ai mamua aku nei e Hawaii me na Aupuni e, ame ka pahola ana aku hoi maluna o ka Pae Aina i na kuikahi o Amerika Huiia. He mea keia e hoo-kuu ana i ka Ahaolelo Nui e hana me ke kuokoa me kela mahele kanawai e pili ana i na aelike paahana ma na mokupuni, elike me ka mea e ikeia ana.

“Aole hoi he mau olelo laulaha @@oko o na kanawai e ku nei e hoakaka ana i ke ano o ke Aupuni no na kalana aina i hookomo hou ia mai, he mea pono ke hooholo elike me ke kumu alakai i ikeia ma Dominika, ma ka hoomau ana’ku i ke ku ana o ka mi-kini Aupuni o keia wa, a hiki i ka wa i hana@a ai, ma o ke kanawai la, ke kulana o ke Aupuni, ma ke ano he Aupuni teritori no Amerika Huiia, a no ke Aupuni i okomo@a mai ma kela ano @@oko o Amerika Huiia, me ka hoo-maopopoia ana nohoi o na kulana hana ano e i hooholoia no ka hooko ana i na kuikahi i hooko@a mawaena o Ha-waii ame na Aupuni e ae, e mau no keia mau kanawai Hawaii i kue ole i ke Kumukanawai a i na kanawai paha o Amerika Huiia, a i na olelo paha o keia kuikahi.

“E @ke@a auanei, ua hanaia he pauku maopopo e papa ana i ka hele ana mai o na Pake paahana mai ko Hawaii Pae Aina mai a i kekahi o ko kakou kalana aina. Ua pono keia panku, ke hoomao-popola na kanawai papa i na Pake, a ua kupono hoi i na manao o na poe hana kuikahi, e ike aku i ke@a kuikahi, ka mea hoi e lilo aku ana, ma ke ala-hele Kumukanawai, he kanawai mana nui no ka a@a, aole ia e hoololi ae i ke kanawai e ku nei ma keia mea ano nui. “JOHN SHERMAN.”

K@ena Kuhina Nui, Wasinetona, Iune 15, 1897.”