Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 29, 16 July 1897 — Page 3

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Nadine "alohatita" Samorano
This work is dedicated to:  Harry & Rose Pali, Jr.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

imua ou, mamuli o ka launa palapala ana me ko'u Aupuni no keia kumuhana eia au ke paa nei i keia wa he mau olelo hoonaauao mai ko ka Emepera Kuhina mai no ko na Aina E.

            Mamua ae hoi o ko'u hoike ana ku i ke ano o keia mau oleloao, ke makemake nei au e hoike aku, oiai e neie ole ana ko ke Aupuni Imeperiela mai maloko o kau palapala ia'u, ma ka la 16 iho nei, oia hoi, ma kou manao, "aohe mea maloko o ua kuikahi la i hoolalaia e kue ana i na pono o Iapana." a ua hoomaopopo pu nohoi lakou i ka mea i hoikeia malooko oia palapala hookahi no e pili ana i na kuikahi e paa nei i keia wa mawaena o Hawaii ame Iapana, ua hoike mai oe ma kou hoomaopopo ana, aole i lawe ae ke Aupuni o Amerika Huiia maluna iho ona i kekahi koikoi o na hana a Hawaii i hana aina i ulu mai hoi mailoko mai o na kuikahi a aelike paha me na Aupuni e ae. Ano, ua loaa ia'u ka hanohano e hoike aku ia oe, ua kauohaia mai au e ke Aupuni o ka Emepera e waiho aku i kue no ka hoohui Aupuni i manaoia mawaena o ko Hawaii Pae Aina ame Amerika Huiia. Ua hanaia keia kue ana no keia mau kumu mahope ae nei:

            Ka mua -O ka hoomauia ana 'ku o ke kulana e ku nei (statu quo) o Hawaiiu he mea ano nui ia no ka nohona noonoo maikai o na mana nui he mau pono ko lakou maloko o ka Pakipika.

            Ka lua -O ka hoopilikiaia ai na pono noho ana, pono kalepa a pono mikiala hana o na makaainana Iapana ma Hawaii, i hooiaia aku ia lakou ma o ke kuikahi la ame ke kumukanawai ame na kanawai oia Aupuni.

            Ekolu -Oia hoohui ana he mea paha auanei ia e hoopaneeia aku ai e Hawaii ka hooponopono ana i na koi e ku nei i keia wa ma ka aoao o Iapana, malalo o na olelo hoopaa o ke kuikahi.

            No ka mea hoi e pili ana i na olelo manao ino wale i hoolaha ikaika ia ae ma keia aina a ma na wahi e ae, ua makemake o Iapana e hoopoino i ka noho Aupuni pookeia ana o Hawaii, ua hoonaauao hou ia mai e ke Aupuni Imeperiela o Iapana e hoike aku me ka maopopo loa, aole loa o Iapana i upu iki i keia wa, a mamua aku nei paha, ha manao elike me ia ke ano e kue ana ia Hawaii.

            A o ka hope hoi, e ae mai ia'u e panai aku, e Mr. Kuhina, ma ka waiho ana aku i keia olelo kue, ame ke noi ana aku hoi no kona noonoo piha a akahele ia ana, ua konoia ke Aupuni Imeperiela e ka manao i hoomaopopoia e lakou, he hana keia i hiki ole ke kapaeia ae, a aole hoi me kekahi wahi lihilihi manao e hoopuhili aku ia Amerika Huiia. Ua makee kiekie maoli lakou i na launa aloha ana e paa nei mawaena o na Aupuni elua, a ke manaolana nei lakou, o ka lakou mau mea e hoike aku nei ma keia wa, e apoia mai no ia iloko o kela uhane o ke kaulike a noonoo pono ia ana, ka mea hoi i hoike maopopo ia ma na hana apau i hanaia mawaena o Iapana ame Amerika Huiia.

            E apo aku, e Mr. Kuhina, i na hooia hou ana o ko'u mau manao maikai kiekie.         TORU HOSHI.

I ka Hon. John Sherman, Kuhina Nui o ke Aupuni.

            No keia palapala kue a ke Kuhina Iapana i waiho aku ai imua o ke Kuhina Nui, ua pane aku la oia, a penei ka lono i loaa mai:

KA PALAPALA PANE A KUHINA SHERMAN.

            Wainetona, Iulai 2. -Ua pane aku nei o Kuhina Sherman no ke kue a Iapana i ke kuikahi hoohui Aupuni. Mahope iho o ko ke Kuhina Nui hoike ana maloko o kana olelo pane i ke kanawai lahui ame Holbeck, me ka hoike ana'ku i na kumu hoohalike maloko o ka moolelo o na lahui e kakoo ana i kona kulana, ua pane aku nohoi oia:

            "O ka mea i makemakeia ma ke kuikahi hoohui Aupuni, oia ka hoopalahalaha ana'ku i na kuikahi o Amerika Huiia ma ka panalaau e hookomoia mai ana, e paa ana hoi ia mea ma kahi o na kuikahi Hawaii e pau aku ana, i mea hoi e hoopaa loa ia a e hoomau loa ia aku ai na hooia ana no na pono kuikahi na na mea apau. No keia hopena, o ka pau ana o na kuikahi Hawaii e ku nei i keia wa, ua hoikeia ia mea ma ke ano he kulana hiki mua ia o ka hana. O keia kuikahi hoohui, Aupuni, aole ia e hoopau ana i keia mau kuikahi. Aka, o ka pau ana o ko Hawaii ku ana ma ke ano he Aupuni hana aelike, oia ka mea e pau ai keia mau aelike ae ia.

            "No ka mea hoi e pili ana i keia mau pono pili paa, ina he mau mea kekahi oia ano i hoopaaia no ka pono o Iapana ame na makaainana Iapana ma Hawaii, he mea okoa ia, a ke hoike hou aku nei au, aohe mau mea maloko nei o ke kuikahi i manaoia e hoopilikia ana i na pono o Iapana. E pau ana no na kuikahi ma na ano he nui: o keia kuikahi o 1886, mawaena o Iapana ame Hawaii, ka mea a'u i manao ai ua pili kau olelo kue, ua ku no ia kuikahi i ka hooleia e kekahi o na aoao elua, mamuli o ka haawi ana he olelo hoolaha o eono mahina no ka hoopau ana, aka, o kona hoomau hou ia ana aku aole ia he hoopauia ana o na pono pilki paa i loaa mua malalo o na olelo oia kuikahi, elike la nohoi me ka hiki ole ana i ke kanawai Aupuni i hoopauia ke kula i na pono o ka waiwai i loaa mai mamuli o na olelo oia kanawai.

            "A no ka mea hoi e pili ana i ke kumu, e olelo ana, 'o ka pulamaia ana o ke kulana Aupuni e ku nei (statu quo) ma Hawaii he mea ano nui ia no na manao maikai o na mana e ae he mau kuleana ko lakou ma ka Pakipika, ua lawa paha ka pane ana'ku, ma ke ano he mea oiaio, iloko o ekolu hapaha keneturia i hala ae nei, ka wa i komohia ai ke Kumukanawai ame ke kulana Aupuni o Hawaii, ame ka oihana kalepa o na mokupuni me ko ke ao nei ma na kulana loli ano nui loa, o ka mea nui hookahi o ke kulana Aupuni i ikeia (statu quo) oia no ka noho pookeia ana o ka mana o Amerika Huiia maluna o na kumu hoopomaikai ma ka pae aina, a o ka hoohuiia ana o keia panalaau mokupuni me Amerika Huiia, ka mea mau hoi i ikeia, a i kekahi wa ua aneane maoli e lilo ia i mea io, ua hoomaopopo loa ia he hana ia i hookaulua wale ia no no ka manawa, e kokoke mau mai ana hoi i keia ame keia makahiki, me ka nee pu ana ae me na mea i ikeia."

Ka Hui Alahao Me Aina O Oahu
Manawa Holo.
Mai a Mahope aku o lulai 5, 1895

Wili o Ewa, kaa ukana, na la apau, koe ke Sabati.

Hiki I Waianae, na la apau.

Hiki Wili o Ewa, na la apau.

Hiki Waianae, Poaono me Sabati wale no.

Hiki i Waianae, na la apau.


A.M.    A.M.    P.M.    P.M.    P.M.

Haalele ia Manana       7:40     9:58     2:28     2:28     6:33
Haalele Wili o Ewa     8:10     10:19   2:49     2:49     6:14
Hiki i Waianae            ---        10:54   ---        3:24     6:49

Waianae na la a pau.

Wili o Ewa, kaa ukana na la apau, koe ke Sabati.

Waianae na la  apau.

Wili o Ewa, na la a pau.

Hiki i Waianae, na Poaono me Sabati.


A.M.    A.M.    P.M.    P.M.    P.M.

Haalele la Waianae      6:44     --          1:32     --          4:16
Haalele Wili o Ewa     7:19     9:10     2:07     3:51     4:51
Haalele ia Manana       7:50     9:48     2:38     4:22     5:22
Hiki i Honolulu           8:23     10:30   3:11     4:55     5:56

E lawe ana na kaa ahi hali ukana i na kaa ohua o ka papa ekahi.

G. P. Denison,
Luna.  

F. C. Smith,
Luna Kuai Palapala Holo.

---

NU HOU HAWAII

---

            I keia Paolua ae. Iualai 20, e ku mai ai ka mokuahi Australia ma Honolulu nei mai Kapalakiko mai.

 

            Ua huli hoi mai nei ke "Alii" Wilimana mai na kaiaulu mai o Amerika, me ke ola kino maikai. Maluna mai o ka mokuahi Gaelic o ka Poaluna nei i hui hoi mai ai oia.

 

            Ua waiho aku nei o Prof. Brigham i kona kulana Luna Nui o ka Hale Hoikeike o na mea kahiko ma ke Kula Kamehameha a ua aponioa e ka Papa Kahu Waiwai o ke Kula.

 

            Ke paiia nei i keia wa ka Buke Kawai Kivila hou ma ka Olelo Hawaii maloko o ko makou halepai nei. Aia ka hooponoponoia ana o keia Buke malalo o Mr. thompson, kekahi kakauolelo o ka Aha Kaapuni o Oahu nei.

 

            Kokoke e hoea aku kakou i ke kikina no ka paani kinipopo pekupeku wawae. Ua lono wale ia, he elima a nui o na hui i makaukau i keia wa no ke komo ana ae ma ia aluka.

 

            O ka heihei kaa pai-kikala mawaena o ke kupueu o Manoa me George Martin ka mea huna pohihihi e ake nui ia aku nei e ikeia ma keia mua aku e na poe puni heihei oia ano kaa.

 

            Mana na lono hope i loaa mai nei, aia o Messrs. Kakina ame Kini, na Komisina hana kuikahi Hawaii, i Loko Paakai, a e hoea loa mai ana laua no Hawaii nei ma ka malama ae nei o Augate.

 

            Ua malamaia ke Aha Mele maloko o ka luakini o Kaumakapili ma ke ahiahi o ka Poaono o kela pule i hala aku nei, me ke ohohia nui ia e na poe makaikai, a Hoko nohoi o ka maluhia.

 

            Ua unuhi mai nei ka Hui Kinipopo o Sana Lui ia lakou iho mailoko mai o ka laulima pu ana ma na paani kinipopo ana o keia "kikina" ma ke kahua lealea o Makiki, mamuli o kekahi mau kumu.

 

            Ua waiho aku nei o Mr. De La Vergne i kona noho Lunakanawai ana no ka Aha Apana o Honolulu nei, a ua hoonohoia o Mr. Luther Wilcox (Maheleolelo Hawaii a Beritania o ke Aupuni) ma ia wahi.

 

            O ka Poakahi nei, Iulai 14, he la hoomanao "kiulaia" ia no ka lahui Farani no ka haule ana o ka "Basetile." Ua welo ae la na hae o ka Hale Aupuni ame ko na Oihana Kanikela; a ma ka hora 12 o ke awakea ua haawiia na kipu aloha e ka batari Aupuni ma Kakaako a e na mokukaua e ku nei ma ke awa.

 

            Ma ke ahiahi Poaono aku nei, mawaena o ka hora 5 ame ka hora 6, ua piholo iho la iloko o ke kai kekahi luina o luna o ka mokukaua Mariona, iloko ae nei o ke awa, iaia i iho ai mai luna iho o ka moku no ka auau-kai ana. Ma ka Poakolu nei i maneleia aku ai kona kino e kona mau hoa no ka home hope loa o ke kino o ke kanaka.

 

            Mamuli o ka hoohoio a kekahi Aha Kuikawa paha i noho ai e noonoo no ke kue a ka Hui Hoku, no ka paani popo i malamaia ai mawaena oia hui ame ka Hui Sana Lui ma ka la 4 aku nei, ua paani hou ua mau hui la ma ka Poaono i hala, a o ka hopena i ikeia, ua loaa i ka Hui Hoku he 15 puni, a he 14 puni a Sana Lui. Ua kue nae ka hui hope i keia paani ana.

 

            "I keia kau makalii aku nei, loohia ia iho la kekahi o ka maua poe moopuna i ka ma'i, he nahu ikaika loa ma ka opu," wahi a Mrs. E. G. Gregory o Frederickstown, Mo. "Puhili na laau a ko maua poe kauka, alaila, hoao iho ia maua i ka Kamalena Laau. Oia no ke Nahu, Kolera ame ka Hi, a o ke ola koke no ia. E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau. Benson, Smith & Co., na Agena ma Ko Hawaii Pae Aina.

 

            Eia i ka aina hanau nei o Albert Judd opio ame J. Judd, na keiki a ka Lunakanawai Kiekie Alapaki. Ua hoomaha mai nei laua mai ke Kulanui mai o Yale. Pela nohoi o W. R. Kakela opio, ua hoomaha mai nei nohoi ia mai ke Kulanui mai o Harvard.

 

            Ua haawi ae kekahi mau Kula Sabati o Honolulu nei he anaina aha mele maloko o ka luakini o Kaumakapili ma ka po Poalua nei, oia ka helu ekahi o na anaina mele manawalea e malama mau ia aku ana ma keia hope aku e ia Ekalesia, i hookahi paha manawa iloko o ka mahina.

 

            Ua komo aihueia ke keena kuai o ka hui kuai kaa "bai-sikala" Kalivalana i kekahi wa mamua o ka auina la Poalua nei ame ke kakahiaka Poakolu, a ua lilo aku keia mau waiwai: 1 wati gula, 2 komo gula, he mau dala maoli, a he mau dala gula Iapana. O keia mau mea apau iloko o ka pahu ume. O ka waiwai io o keia mau mea apau i lilo he $200.

 

            Ma ka hora 5 o ke ahiahi Sabati aku nei i loaa aku ai ke kino make o Mrs. Hana Naea maloko o kekahi o na rumi o kela Hale o Mr. W. C. Achi e ku nei ma ke poo o ke Alanui Liliha, manAlanui Moi. Ua nana o Kauka Emekona i ke kino o ka mea i make a ua olelo oia he ma'i ma ka puuwai ke kumu o make ana. He luaui makuahine keia no Mrs. G. W. Kualaku. Ma ka Poakahi nei i maneleia aku ai kona "kinowailua" no ka ilina o Kulaokahua (?)

 

            He mea pono i kela ame keia ohana ke loaa ona laau lapaau mama no na ma'i o ka opu. I laau lapaau puhili ole no ka "Moku ino loa o ka lepo" (Diarhea) Nahu, Umii, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai elike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (Pain Killer). Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he kanalima, a ke hana mau ia nei i kela ame kaia la, ma na aina apau o ka honua nei. O ka Hui Kuai Laau Lapaau o Hollister, ka Agena.

---

Ka Aha Mele o Kaumakapili.

 

            Ma ke ahiahi o ka Poaono i hala i hoopiha "kuinekiia" ae ai o loko o ka luakini o Kaumakapili e kekahi anaina nui o na kanaka i hele a lulumiia na houpo me na manao ohohia e ike a e lohe i na hana e "unikiia" mai ana e na poe wae i alana ae i ko lakou mau leo ame ko lakou mau hooikaika ana i mea e holopono ai na hana i hoomakakauia no ia wa. Ua hele ka noho ana o na kanaka makaikai mai ka puka komo mai a hoea ma na noho i hoohonohoia aku a pili i ka awai haiolelo. Elike hoi me kekahi kihapai i uluwehi ia e na pua i kue na waihooluu o lakou i kahi ame kahi, pela no ka like ole o na waihooluu o na aahu o na poe makaikai.

 

            He poe Hawaii maoli wale no ka pow i laulima ae ma na hana himeni o keia po, koe ka mea puhi ohe "keleawe" ku pakahi, oia o Mr. Charles Kreuter ame Prof. Berger o ka Bana Aupuni, ka mea hookani piano. Ekolu hoi ano o ke kulana himeni i meleia mai:        (1) Hui; (2) Solo; (3) He Pa-ha.

 

            Ua lilo ka haohano o ka wehe mua ana i na hana oia po ma ka himeni ana, i ka papa himeni mai Kapalama mai. He mele hui keia, e ukaliia ana e na mea kani mama. He maikai na hooheno ana, a no ia kumu ua wili palua ia ka lakou hoinainau ana. O ka helu elua o na hana, he Solo mai a Miss Kanoho, ka opio a makou i lohe mai ai na Mr. Berger e paka maikai nei kona leo. Ua himeni oia me ka mahiehie olu waipahe o kona helehelena. No ka hoohihi loa o ke anaina iaia, ua "pine" hou ia oia no ka lua o ka manawa. Ua maikai no. Mahope iho o ka pau ana o na houheuhene ana a ka Bana Lahui, malalo o ke alakai ana a Mr. S. K. Kamakaia, he solo piano na Miss Kalei Nawahi. O kana mele o ka hookani ana, oia o "mahinamalamalama ma Hudesona" (Moonlight on the Hudson). Ua hookani oia i keia mele me ka makaukau maoli, a ua mahalo nui ke anaina iaia. No ka pau ole o ko ke anaina hoohai iaia, ua hookani hou mai oia he mele hou. Alaila, he mele pa-ha (quartette) ka leo "Ave Maria" (Aloha oe, e Maria). O Mrs. Nane Jualita ka leo wahine; o Mr. Zakaria ke tenora; o Miss Emma peter ka aleto; a o Mr. Hiram ka leo basso. O ke pookela loa keia o na mele i himeniia me ka maiau loa i keia po. Ua mohala like na leo apau iloko o ke anapuni i lele ai kela ame keia mahele leo, a ua like ka manawa o ka nee ana, e kani ana me ke anuunuu. He solo i kekahi wa, he pa-lua i kekahi wa, he hui i kekahi wa, a he ki-ke i kekahi wa. Nui no ko ke anaina mahalo. Ua hoolale hou ia keia poe e ka "ua ukiu" e paahana hou mai. Aole hiki ke uumi iho i na hoohihi makemake i ka Hui Kawaihau. Auwe nohoi e! Ka mea maikai hoi e! He pa-ha keia. O ka basso, Mr. Jones, he nani okoa no ia, a o ke soporano leo kane o kekahi opio o keia poe, he ku maoli no i ka hoehaeha puuwai. O ka lakou mele o "Awaiaulu." Nani. O ke solo hope loa oia ke mele "In May" i himeniia mai e Mr. Coelho me ka leo baritone maikai. He nani okoa nohoi keia. A o ke mele hope loa na ka Bana Lahui, oia o "Makalapua."

 

            O ka hope ua hookuuia ke anaina me ka maikai ame ka piha hauoli no na hana a lakou i ike ai.

---

Oi'i Pulelo ke Ahi o Kamaile!

---

Lanakila ke Kuikahi Panailike.

---

Auhee na Enemi o ke Kuikahi.

---

 

            Ma ke ku ana mai nei a ka mokuahi "Gaelic" i Honolulu nei ma ka hora 6 a oi o ka Poalua aku nei, Iuali 13, mai Kapalakiko mai, ma ke alahele no ke Komohana, ua loaa mai la ia makou na nuhou e pili ana i kuikahi panailike hooikaika nui ia mai nei e na enemi o Hawaii Repubalike e ka-make loa, oia hoi, ua lanakila no ua kuikahi la.

 

AOLE I MAKE KE KUIKAHI PANAILIKE.

 

            Wasinetona, Iune 30. -Ua hooholoia e ke Senate i keia la ka pauku e pili ana i ke Kuikahi (Panailike) Hawaii, me ka uuku loa o na pane olelo ana, ame ka ike ole ia ana hoi o kekahi koho ana ma ka aoao kue; a penei ke ano nui:

 

            "Oia hoi, aohe mea maloko nei e manaoia ai no ka hoopau ana, a ma kekahi ano paha e hoopilikia i na olelo o ke kuikahi kalepa panailike i hooholoia mawaena o Amerika Huiia ame ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, Ianuari 30, 1875, a i ole ia, o kekahi mau olelo paha o kekahi kanawai a ka Ahaolelo Nui i hooholo ai mamua aku nei no ka hookoia ana o ua kuikahi la."

 

---

KA AHA APANA O HONOLULU NEI.

---

 

            Ma ka Poakahi nei i noho ae ai o Mr. L. W. Wilcox i "kahu" a i "makua" no ka Aha Apana o Honolulu nei, ma kahi o Mr. De La Vergne i waiho aku. Ua loaa i keia Aha no nei wa he kanaka makaukau a kupono no na hana lehulehu wale e komo ana iloko o keia oihana waiwai nui o ke Aupuni. He kanaka keia i kamaaina loihi i ka lawelaweia ana o ka Oihana Kanawai ma ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, a ua lilo na aha hookolokolo kakau i mau halekula ao kanawai no keia kanaka. Aole paha e loaa he lua elika me keia keonimana i hoonohoia ae la ma keia noho hookolokolo,oia hookahi wale iho no ia i kona ano. Maloko o ka Hale Kaukanawai o keia Aupuni, oia nohoi kekahi lima hana ikaika o loko oia hale, a ma ia ano ua kamaaina oia i na hoakaka ana ame na alakai naauao a na kanaka hohonu o ka ike i houluuluia malaila maluna o na ninau kanawai koikoi a ka hale i noonoo ai.

 

            Maluna ae o na mea apau, he puuwai kona i ake loa e hanaia ke kaulike maluna o na mea apau.

---

UA HALA O KAPOLOLU OPIO.

---

E ka Nupepa Kuokoa e. -

            Aloha oe: -Aia ma ka hora 5 kakahiaka Poakahi, la 28 o Iune, M. H. 1897, i kii palanehe mai ai na lima menemene ole o ka make i ka kanu makamae o Kapololu opio a lawe aku la i kana o ka uhane a koe iho la kona kiao lepo no ka wa mau loa, kahi hoi o na mea apau i hoomakaukauia no kakou, a ua ko no kela olelo kaulana, "Mai ka lepo mai no ke kanaka, a e hoi no oe ilaila."

            Ua hanauia keia Kapololu opio ma Waimanu. Hamakua, Hawaii, mailoko mai o ka puhaka o J. W. Kapololu ame Mrs. L. H. Kapololu io ka makahiki 1892, ma ka malama o Feberuari, la 15, a ua piha iaia na makahiki 5, 4 malama ame 28 la, a hoi aku la kona uhane me ka mea nana i hana. Nana i haawi mai, a nana no e lawe aku, o kona inoa ke hoonaniia.

 

            O ka nui o ka maua mau keiki he 5; he 3 kaikamahine a he 2 keikikane, a laweia aku la hoi keia, koe iho la 4, a he ukana nui hoi kana i haalele iho la na makou e u iho ai me ka nui ohana ona mahope nei e uwe kanikau aku nona.

 

Ke Ano o Kona Make ana.

            Ua hoomaka mai ka hoomailo ana a ka ma'i ia J. Kapololu opio ma ka Poakolu, he kunu liilii e manao ole ai ia hoi maua na makua e hele loa aku ana i ka nui, eia ka auanei e hele loa aku ana i ka io. Hala ia la a ao ae Poaha, he oia mau no, aole i loli ae ke ano o ke kunu ikaika. He maikai no ke kino ame kona mau iaia. Poalima, no ka hoomau no o ke kunu ana ua kii aku au i ka laau kunu i ke kauka o ka Papa Ola, Dr. Howard, a ua loaa mai, a hanai nohoi au i ke keiki ia la. No ka mau no o ka maikai o ke kino, ua hoonaue aku ia ma ke ano holoholo a hoi mai no me ka maikai no i ka nana aku. Ao ae Poaono, ua ano loli ae la ke ano o ka ma'i, ua pii iki ae ma ka nana ana. Mai ia la a hiki i ka po ana a ao ae Sabati, ua mahuahua loa ae la ke ano o ka ma'i. Ua lana ae ko'u manao e kii ia Dr. Apana, a ua hiki mai oia e nana, a na hoike mai ua nui loa ka @a iloko o ke keiki. Ua loaa mai nohoi ka laau, a ua hanai au me kuu manaoiana e loaa ana la hoi he wahi maha, eia ka auanei e hele loa aku ana i ka poino. A mai ia la a hiki i ka po ana ua pii ikaika loa ka ma'i aole i moe ia e makou a ao ia po, a aole nohoi i lalau ae na kamailio ana a hiki wale i ka manawa i hoike mua ia ae nei, oia hoi ka hora 5 o ke kakahiaka, a ike aku la makou i ka pii malie ana ae o ka hanu a hookuu maikai mai la i kona aho hope loa.

 

            He keiki akahai oia ma kona mau nanaina, a he oluolu hoi kana mau kamailio ana, a he haule ole kona mama iaia. Ma kona wahi e moe ai malaila pu no ia, aole ona makemake e moe me kahi mea okoa a he mea nui nohoi ia ia makou na makua ame ka ohana, na kupuna, no ka maikai o kana mau hana ame kona mau ano. Aloha wale oia i niau hookahi aku la i ke ala hoi ole mai!

 

            Ua lawa ka'u hoike ana aku no na mea e pili ana i ka make ana o keia keiki opiopio. E hoonaniia ke Akua ma na lani kiekie loa, he malu ma ka honua, a he aloha ia makou na keiki a kanaka.

 

            O maua no me ka haa.

 

            J. W. K. KAPOLOLU.

            MRS. L. H. KAPOLOLU.

            Koula, Honolulu, Iulai 6, 1897.

 

---

 

            E hoea mai ana o Luna Senate Pettigrew i Honolulu nei i keia mahina ae, no ka hooluolu ana iaia iho, oiai he kulana omaimai kona i keia wa. He kanaka kue keia i ka hoohui Aupuni.

 

            Mamuli o ka haalele ana'ku o Prof. Brigham i kona kulana Luna Nui no ke Keena Hoikeike o na mea kahiko ma ke Kula Kamehameha, ke manaoia nei e kekahi poe e lilo ana ia wahi ia Prof. Lyons.

 

            Ua hoomahui ae ka nupepa Philadelphia Record, o ke ano nui o ka palapala kue a Liliu i waiho aku ai imua o ka Peresidena, he noi ia e loaa ona uku hoomau mai ke Aupuni mai o Amerika. Pela io anei?

 

            Ua puka mai nei ma ka manao pepa o ka nupepa Hawaiian Star o ka auina la Poaha nei (Iulai 15) he manao alakai no ka mea e pili ana i ka Elua Hapakolu o na Senate ma ke koho ana maluna o ka ninau kuikahi hoohui Aupuni/ Ua like loa ia manao me ko makou manao hoakaka o keia la e puka aku nei. A ke hauoli nei makou i ka hoike ana'ku, ua loaa kekahi kakoo no makou ma keia kumuhana.

 

---

Hoolaha Mana Hooklokoolo.

 

ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO Kaapuni, Apana Kaapuni Ekahi o Ko Hawaii Pae Aina, Ma ka hana o ka waiwai o Joseph Lazarus, o Honolulu, i make.

 

Oiai, ua waihoia mai ka Palapala Kauoha a Hooilina Hope Loa a ka mea i make i oleloia ae nei i ka Aha Hookolokolo i oleloia ae nei i ka Aha Hookolokolo i oleloia, me ka palapala nonoi hoi no ka hookoia ana o ua Palapala Kauoha la o Hooilina hoi, a no ka hoopuka ana i na Palapala Hooko Hooilina ia John S. Walker, ma keia ke hoolahaia aku nei, o ka POALIMA, IULAI 30, 1897, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ma Aliiolani Hale, ma Honolulu, oia ka manawa i kohoia ai ame kahi e hooiaioia ai ua Palapala Kauoha ia, a e hooloheia ai ua noi la, a ma ia wa a ma ia wahi no hoi e hele ae ai kela ame keia mea e hoike mai i kumu, ina he kumu ka lakou e ae ole ia ai ke noi o ua palapala noi la.

 

            Honolulu, Iune 30, 1897.

            Na ka Aha:

            GEORGE LUCAS, Kakauolelo.

2657-3t

---

 

AHA KAAPUNI EHA O KO HAWAII Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Hana o ka Waiwai o Kuaioholani (k) o Maumau, Hilo, Hawaii, i make kauoha ole. Imua o Lunakanawai E. G. Hitchcock. He Kauoha Hoolaha no ke Noi e Mahele i ka aina.

 

            Ma ka heluhelu ana ame ka waihoia ana mai o ke Noi a Kaili (w) o Hilo, Hawaii, e olelo ana ua make kauoha ole o Kuaioholani (k) o Maumau, Hilo, Hawaii, ma Maumau, Hilo, ma ka la 25 o Ianuari, A. D. 1889, me ka waiho ana iho he waiwai maloko o ko Hawaii Pae Aina, a e nonoi ana e maheleia ua waiwai la mawaena o ka poe i kuleana ia waiwai.

 

            Ua kauohaia, o ka POALIMA, la 6 o Augate, A. D. 1897, ma ka hora 9 A. M., oia ka wa i hookaawaleia no ka hoolohe ana i ua Noi la maloko o ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Hilo, Hawaii, a ma ia manawa a ma ia wahi e hele mai ai ka poe apau i pili i ua hana la a e hoike mai i kumu, ina he kumu ka lakou, nokeaha la e ae ole ia ai ua Noi la.

 

            Hanaia ma Hilo, K. H. P. A., Iune 30, A. D. 1897.

 

            E. G. HITCHCOCK,

            Lunakanawai Kaapuni, Mahele Kaapuni Eha.

Ike@ia:

            DANIEL PORTER,

            Kakauolelo o ka Aha Kaapuni, Mahele Kaapunoi Eha.         2658-3t

 

---

Vapo-Cresolene

            He Laau Hoola Oiai no Oe e Hiamoe ana no ke

Kunu Kalea, ka Hano, Kunu Ho, ka Nalulu Kau, ke Anu

            Ma ka wa e hoopunohuia ai ka uwahi o ke CRESOLENE maloko o ke keena o ka mea ma'i, e loaa koke no ka oluolu. He kamahao kona ikaika hoola, a ma ia wa hookahi nohoi e kaohiia aku no ka pahoia ana mai o na ma'i lele, ma o kona lilo ana he laau kinai ma'i, a he laau pilikia ole nohoi no na keiki. E kuaiia ana e na poe hana laau. E haawi wale ia no ka buke hoakaka.

            HOLLISTER DRUG CO., Honolulu, H. I. na Agena.

-----

 

AHA KAAPUNI EHA O KO HAWAII Pae Aina. Ma ka Hana o ka Waiwai o Noa (k) o Wainaku, Hilo, Hawaii, i make kauoha ole. Imua o E. G. Hitchcock. Lunakanawai Kaapuni.

 

            Ma ka heluhelu ana ame ka waihoia ana mai o ke Noi a Kaona (k), he keiki na Noa (k), i oleloia, e hoike ana ua make kauoha ole o Noa (k) o Hilo, Hawaii, ma ka la - o -, A. D. 1890, a e nonoi ana e hoopukaia ka Palapala Lunahooponopono Waiwai ia Meleana Noa (w), wahine-kane-make a ua mea la i make a o kekahi e hooiaia hoi na hooilina o ua waiwai la.

 

            Ua kauohaia, o ka POALIMA, la 6 o Augate, A. D. 1897, oia ka la i hookaawaleia no ka hoolohe ana i ua Noi la imua o ka Lunakanawai Kaapuni, maloko o ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Hilo, Hawaii, a ma ia manawa a ma ia wahi e hele mai ai na poe apau i pili i ua hana ia a hoike mai i kumu, ina he kumu ka lakou, nokeaha la e @ ole ia ai ua Noi la.

 

            Hanaia Hilo, Iulai 1, A. D.1897.

            Na ka Aha:

            (Sila)    DANIEL PORTER.

2658-3T           Kakauolelo.

 

---

Hela ame Keia.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

---

            oiai, ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei i Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o John W. Kaikainahaole o Honolulu, Mokupuni o Oahu iho nei, i make, nolaila, ma keia ke hoolahaia aku nei e waiho mai na poe apau ana i aie aku ai i ka lakou mau koi, ina paha ua hoopaaia ma ka moraki a ano e ae paha, i hooia pono ia hoi, ame na palapala hooia kupono, ina he mau palapala kekahi oia ano, imua o ka mea nona ka inoa malalo iho nei ma kona wahi noho ma ke Alanui Moiwahine ma Waiahao, maloko o Honolulu, iloko o eono mahina mai ka la aku o keia hoolaha, a i ole ia, e hoole mau loa ia aku no lakou. O kapoe hoi apau i aie mai i ua waiwai la, e oluolu e uku koke mai.

 

            Hanaia Honolulu, Iulai 2, 1897.

            KOOLAU KAIKAINAHAOLE,

            Lunahooponopono Waiwai no ka Waiwai o John W. Kaikainahaole.

            J. T. De BOLT,

            Loio no ka Lunahooponopono Waiwai.

2658-4t

 

---

OLELO HOOLAHA.

---

            E ike auanei na kanaka apau, owau o Mrs. Kapoli, o Kailua, Kona Akau, mamuli o ko Mr. Willie haalele kumu ole ana mai ia'u, ka'u kane mare, me ka loaa ole he kue mawaena o ko maua noho ana, a ua hele aku oia i Honolulu, me kona haalele ana iho ia'u me kona malama ole i ko'u ola iloko o ekolu mahina. Nolaila, ma keia, aole loa ana au e hoi hou ana me ia, oiai kana mau hana hakukole.

 

            Me ka oiaio.

            MRS. KAPOLI WILLIE.

            Kailua, N. Kona, Iulai 1, 1897.

2658-2t

 

---

HOOLAHA LUNA HOOPONOPONO.

---

 

            Ua hoolohuia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei e Hon. E. G. Hitchcock, Lunakanawai Kaapuni Ap. 3, H. P., i Luna Hooponopono no ka waiwai o Honokoa (k) i make kauoha ole, ma Moaula, Kau, Hawaii, Ianuari, 1897. Nolaila, ke hoolaha aku nei i na poe apau he mau koi ka lakou i ka waiwai o Honokoa (k) i oleloia, e waiho mai iloko o eono malama mai keia la aku, a i ole, e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe i aie mai ia Honokoa (k) e hookaa koke mai i ka Luna Hooponopono Waiwai.

 

            J. IKAAKA,

            Luna Hooponopono Waiwai o Honokoa.

            Pahala, Kau, Hawaii. Iune 21, 1897.

2656-4ts

 

---

 

Makemake Makou I ka Oukou Hana

 

Pa'i ana ame

Ka Humu ana

I na Bukle.

 

E HANAIA ME KA NOI AU LOA.

 

Na Papa Keleawe Inoa me na Hua Kuni Wai Gula.

 

            E hanaia no ia ma ko makou nei Keena a kulike me ka mea i makemakeia.

 

---

KA HUI HAWAIIAN GAZETTE

Na Poe Hoolaha.

 

Hale Pohaku o Von Holt, Alanui Moi, Honolulu.