Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 29, 16 July 1897 — HE MOOLELO NO KA LEDE ISABELA, KA MEA I KAPAIA Ka Anela Nani o ka Malamalama. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE ISABELA, KA MEA I KAPAIA Ka Anela Nani o ka Malamalama.

Hemra oiaio. aole no paha he wahi- : ne hookahi ma Enelani holookoa e hiki ana ke launa pu aku me Francis Levisona me ka lilo ole o kona naau ame kona puuwai holookoa iaia. Aole wale o kona ui ame kona kitakila, aka, o ka pahee ame ke akamai lua ole ma ka hoowalewale ana me kana mau hua- ! olelo pahee a hoopunihei naau. I Mahope iho o kela hoopuka ana a I Francis Levisona i kona manao ia ! Lede Isabela, ua hoopihaia ko Isabela | naau me ka weliweli nui, oiai ua maoI popo.iaia, ina e hoomau ana laua i keia I mau launa pu a,na ma kahi mehameha, 1 he mea maopopo ole aku ka hopena e j hoea mai ana; no ka mea, ua ike no o ! Isabela he wa no e haawi aku ana j paha oia i kona kino holookoa ia ; Franci3 Levisona ke hoomauia keia i mau launa ana. I keia mau noonoo e kuku mai ana < me he mau akaku la imua o kona rnau | onohi-maka, aia no o Francis Levisona j ke kuu la i kana upena me ka maunu | hoowalewale o na huaolelo pahee a ke ; satana. j "E kuu Isabela, ka ui ona ui, ka mea ! hookahi nana i ao mai i ko'u puuwai ' i keia mea he aloha, mai lokoino mai ! oe ia'u! E lilo no au i kauwa nau i na I la apaH a ka hanu e noho ana iloko o keia kino holookoa iloko o ka imu ! enaena no kekahi wahi lauoho hoo- • kahi o kou poo; a ua lilo hoi ka meheu ■ o kou mau kapuai wawae i mea hoano | na ko'u puuwai i na wa apau, a maluna { o na mea apau he onohi daimana oe na | ko'u mau noonoo e haaheo mau ai i na ! ia apau, a o kou akaku e maalo mau | ana ia imua o ko'u mau maka i na wa i apau; a i ko'u la haaheo o na wa }iooI kahakaha o ko'u pualikoa e lilo no oe i ; papale mahiole no'u." | Maanei he mea pono e hoike aku au j ia oe e ka makamaka heluhelu i ke kulana o Francis Levisona, oia hoi, he kapena oia no kekahi puali o ke alo alii o ka Moiwahine Yitoria, oiai mamuli o kona kulana kaukaualii ua papahiia ! mai kela hanohano maluna ona. He | mea maa mau ia ma Enelani o ke aoia 1 o na keiki o na ohana alii ma ka oii Lede Isabela, ua hoopiliala ko Isabela j kou wa e puka mai ai ua haawi koke ! ia ka hookohu ma kekahi kulana aliikoa elike me kona makaukau. He nui a lehulehu wale na olelo hoowalewale a Francis i hookakale aku ai imua o ka lede nohea. Aole loa he wahi manao iki i loaa iloko o Francis Levisona e more ia Lede Isabela, oiai o kona makemake wale no e hoohaumia iaia a e hana apau kona lealea. Oiai, he kanaka oia i hele lēhia i kela mea o ka lioowalewale i na wahine opio, ua maopopo no iaia, ua aloha o Isabela iaia, no ka mea, ua ahuwale iaia ma ke ano o na onohimaka i kona wa e huli mai ai a kamailio iaia, ame ka piha hauoli o na maka o ka ui ke ike mai iaia i kona wae hoea aku ai. Ua ike pu nohol oia ke hakoko nei ko Isabela lunaikehala no kela aloha iloko o kona puuwai, a na ia mea i haawi mai i ke koa ame ka hopohopo ole iloko o kona naau e hoowalewale ia Isabela me ka maalea apau i loaa iaia. Ma ia po iho, ia Lede Isabela e nanea ana maluna o kekahi noho koki iloko o ke kihapai pua. a o ka mea a kona puuwai e hana ana i kela wa o ka noonoo nui no kela mau huaolelo i kaanaia mawaena o Francis ame ia ma ia auina la no.

Ua kiola pau mai la hoi ke aliiwahine o ka po i kona malamalama konane me ka nani nui, a he mea oiaio, 0 kekahi paha keia o nani loa a Isabela i ike ai. laia hoi e nanea ana, ua hoohikilele ia kona naau i ka ike ana'ku i kekahi wahine e maalo ae ana ma kahi kokoke loa i kona wahi e noho ana. He aahu eleele ko ua mea la mai luna a lalo, ame ka palanehe i ano like me he kinowailua la, hele pololei mai la ua mea la a ku mai la imua o ko ianei alo, aka, aoie nae he hiki iaia nei ke ike akn i na helehelena o ka wahine, oiai ua uhiia a paa a koe wale no he wahi uuku no ka ihu ame ka waha. I ko Isabela hoomaopopo aku ma ke kulana o ka oiwi kino ame ke ano o ka hele ana, he wahine opiopio wale no ka mea nona keia kulana hoopahaohao. Ku malie iho la ua wahine la no kekahi mau sekona me ka pane ole mai, me he la e hoomaopopo mai ana oia ina paha o ka mea keia ana i makemake ai. I ka maopopo lea ana paha i ua wahine la, ua pane mai la oia me ka ieo nahenhe o ke kulna lede oiaio maoli: "E kala mai oe e ka )ede maikai ia'u' Eia anei au imua o ka Lede Isabela?" "Ae, e ka fnallhini," wahi a Isabela 1 pane aku ai me ke ano pahaohao o kona naau no ke ano o keia lede hele PO. "E hoonaniia na lani kiekie ioa! Ua laki loa au i kou loaa ana ia'u ma keia wahl, oial he mea ano nui !oa ka'u e hoike aku ai ia oe! Ola hoi keia: Mai puni ik! oe i na olelo hoowaiewaie a

kela nabesa iuo, oia hoi o Frmcis Lev;scna," wahi a ua "srahine la i kamaīlio mai ai. I kela va hoi ua wehe ae ia oia i ka uhi o kona inaka. a he mea e ka hikileie o ko īsat?«la naaa i ka Ike aua'ku he wahine opīopio ui lauaa ole keta mea naaa kela mau olelo, aka, ua he)e nae a ano haikea kona mau papallna. me he la aa kau iho na lima lokoino o ka hookaumaha naau maluna o kona mau noonoo. Mamua o ka hiki ana ia laahela ke pane aku. ua kamailio hou mai la ua wahine nialihini la: "E hoomopopo mai oe, e kuu lede maikai, i na hana lokoino a ka nahesa ma mau papalina haikea, Mai ko'u mau la opiopio mai a hiki i na la mua o ka makahiki i haia, aole loa au i ike iki i keia mea he kaumaha ame ka hilahila. Ua hanaiia au e ko'u mau makua me ka makeo nui, aka, i na la mua nae o ka makahiki i hala ua launa iho la au me Fraacīs Levisona, a he ekolu mahina mahope mai o kela wa ua punihei au me ko'u uhane apau iaia me ke aloha kupouli, me ko'u manao iho oia paha kekahi o na kanaka opio maikai hookahi a ke Akua i hana ai. Ua hoohiki mai la oia imua o'u e mare ia maua. Nolaila, mamuli o keia aloha kupouli iloko o ko'u naau nona, ua lele makapo aku la au iloko o keia kawa a'u e mihi mau nei a hiki wale no paha i ka uhi ana o ka lepo maluna o keia kino mainoino. Iloko hoi o keia paulele makapo, ua ae aku la au i kana mau mea apau e olelo mai ai. a e nonoi mai ai hoi. Nolaila, ua haawi aku la au i ko'u kino mailuna a lalo iaia. He ekolu mahina mahope mai. ua ike iho la au ua hapaiia au, a no ia mea, a i mea hoi e uhiia, ai keia hewa, ua nonoi aku la au iaia f he mea pono e mareia maua me ka hoohakalia hou ole aleu, oiai ua hapaiia au. I kona lohe ana i kela mau olelo a'u, oiai na waimaka e hiolo ana ma. ko'u mau papalina, ua pane mai la oia me keia mau olelo: 'Aole loa au e mare me kekahi wahine i hapai mua i ke keiki! Aole au i ike aku malia na kekahi wahi lapuwale paha kena keiki'/ Auwe, i kela wa, akahi no au a ike i ke ano maoli o kela kanaka, me kona ike no oia ka mea mua loa nana i hoopoino\ia'u, a iaia* hoi au i ike ai i keia mea o "ka hewa maoli ma ke kino, a oia wale no, a ua maopopo no iaia oia no ka makuakane o kela keiki ;a iloko hoi o ko'u ehaeha ame ke kaumaha ua pane mai la oia ia'u me he la he wahine au i loaa iaia. maloko o na hale hookamakama. "I na la nae ana e hooikaika ana e hoowalewale ia'u, he aku ka pahee a me ke kohu waimeli o kana mau mapuna olelo! 0! e kuu lede maikai, e lawe oe i keia mau huaolelo a'u a hoomaiiao iho ma ke ano he leo keia no ka minamina ame ka makee ia oe. Nolaila, mai punihei iki oe i kela kepolo nui! "Aole loa au e haalele iki i ka hookol ana mahope o kona meheu a hiki i ke kaulaiia ana o na hana lapuwle a kela kanaka imu o ke akea! Mamuli o na lede opiopio o Ladana nei, he mea pono e hoomaikeikeia ke ano oiaio maoli o Francis Levisona imua o ke akea i mea e pakele ai lakou mai na maiuu ooi mai o kela nahesa ino! "E kala mai oe e kuu lede maikai ia'u no keia mau olelo a'u ia oe, oiai e hoomanao oe e ka lede hanohano aole he flfea lealea na ko'u naau ka hele ana mai imua o kou alo a kamailio aku i keia mau huaolelo, aka, mamuli nae o ka pono ame ka maluhia o ko'u mau hoa o ka aoao nawaliwali, he mea pono e hoakaka aku au i kela mau mea. "He mau la lōihi i hala ae nei, ua kiai mau mai au I na hana hoowalewale a kela Francis Levisona ia oe. He mea oiaio, ua nui ko'u mahalo ia oe e ka lede maikai no kou kupaa mai na hana hoowalewale ino a kela kanaka lapuwale. A ua lohe au he kaikunane hanauna oia nou e ka lede, aka, aole lao nae oia e| hooka'ulua iki ana mai ka hoohaumiā ana ia oe ina he mea hiki ke loaa oe iaia, E kala mai nae oe ia'u no kekahi mea hou a'u e kamailio aku ai ia oe i keia va ano, a mai huhu hoi oe ia'u, no ka mea, o ka'u mau mea apau e kamaillo aku ai, no kou pono ame kou maluhia no ia> a ola hoi keia: "Ua maopopo no ia'u ua hoopihaia kou puuwai maemae me ke aloha no kela kanaka, ka mea hoi i kupono ole e holoi mai i kou mau kapuai wawae % kuu lede maikai! Mamull o kela haawina ! loaa la oe. ua ulu ma! ka hopohopo iloko o ko'u naau nou. He pinepine na po a'u i kiai mai ai i< oe, a ua ike hoi au i na po i pill ole ia e kou mau lihilihi maka no na manao uluku e hoohialaai ana i kou mau noonoo. No ia hopohopo o*u i hoomanawanui ai 1 ka hele ana mai e hookaakaa ae i kou mau maka i mea nou e ike ai i ke ano maoli o ua kaikunane la ou" He mea e ke kahaha o ko Lede Isabela naau 1 keia mau huaolelo ana e lohe nei mai na lehelehe mai o keia wahine malihini. I kekahi wa na manao iho la oia he mau imihala wale no keia a ka wahine, aka, iaia nae e nana pono ana ma na maka o ka wahine mlihini. da hoike mai na hiohiona apau he oialo a be oiaio wale no oa mea &

pan a ka wahine malihini i hoopuka mai ai. I ka hooki ana iho o ka wahine malihini i kana kamaiiio ana, ua pane koke aka la o Lede l^ahela: '"E ae mai oe e kuu le<le malihini ia'u e pahola aku i ka'u mau hoomaikai ia oe no kou lawe ana e hooluhi ia oe iho ma ka hele ana mai e haawi mai i na oleloao maikai no ka h;X)pakele ana ia'u mai ka haule ana iloko o ka nenelu o ka punihei mahope o na manao aloha haumia. Ke iawe nei au i kau mau ao niaikai a hiipol me ka puiama mailani m ko'u naau i na la apau o ko*u oia anau Nolaila. ma keia hope aku e hoomanao oe, ua hamama mau ko'u puuwai nou, a pela hoi me ka ipuka o ko*u home ia oe, I na wa apau au e makemake a! e heie mai e ike ia'u, mai kanalua oe no ka hele ana mai. "He mea oiaio, ua hoopihaia ko'u puuwai me ke aloha uou, a noia mea e hele mai oe io'u nei." Ia lede Isabela e kamaiUo ana, ua hiol mai la na waimaka ma na lihilihi maka loloa o ka wahine malihinl. a kiheahea iho la hoi ma kona mau papalina loloa. e holke ana ua hoopihaia kona puuwai i na mapuna leo oluolu a waipahe o ka Lede Isabeia. Me ka leo ano haalulu ka lede malihini i panai aku ai ma kona aoao no ka leo lioomaikai a poloai pumehana a ka lede opio waipahe. "Ua.nele au i na huaolelo kupono e hiki ai ia'u ke pahola aku i kou mau manao hoomaikai no kou lokomaikai kiekie loa eka lede hanohano. No kau poloai ana mai nei ia'u no ka hele ana mai ma kou home nani nei. he mea pono e hoike aku au ia oe, aole au he nfea kupono no ke komo ana aku maloko o na paia eehia o kou home nani. no kamea. he wahine au i kehiaheaia me na paumaele o ka hewa; a aole loa o'u makemake iki e hoohaahaaia kou kulana kiekie a hanohano e kekahi wahine o ko'u kulana paumaele. Aka, he mea hiki no nae ia'u ke hele mai e ike ia oe maloko nel o kou kihapai pua nani nei ma na hora o ka po, no ka hooikeike mau aku ia oe i na mea kupono au e hiki ai ke kapae loa i kela kanaka. Nolaila, e akahele oe, a mai hoao hou oe, e kuu lede maikai, e hiipoi i na hiohiona o kela Francis Levisona ma kou puuwai maemae. Me keia mau wahi huaolelo ao haahaa, ke hoi nei au no ko'u wahi noho, oiai ua loihi loa au, a malia paha ua ala kuu wahi pepe mai kona hiamoe ae." I.kela wa, a me ka palanehe ilike ke ano me ke ano o na kinowailua, ua oloio aku la ka lede o ka aahu eleele maloko aku o na hihipea o na mea kanu o ke kihapai pua, a iloko o na sekona pokole nalohia aku la oia mai ka ike a na maka o ka Leele Isabela. I ka hala ana'ku o ka lede malihini. ua noho iho la ka Lede Isabela me ka nalu ana o kona naau no keia halawai kupaiaiiaha ana me keia lede malihini ame kana mau oleloao, ka mea hoi nana i hookaakaa ae i kona niau maka a ike i ke kulana oiaio maoli o Franeis Levisona. He mea e hol ka eu o kona ili ame ka naka o kona kino holookoa i kona hoomanao ana ae i kona laki mai kona haule ana iloko o ka hewa me kela kanaka. Hoomanao ae la oia i na huaolelo hoowalewale a Levisona ame kona aneane ana e haawi iaia iho iloko o na lima o kela kanaka hoowalewale. laia no nae e nalu ana i keia mau mea, ua hoopuiwaia oia i kona ike ana aku e ku mai ana o Francis Levisona ma kona kua me ka mino-aka ma kona mau papalina. Me ka pane leo ole o ua Levisona la, ua apo koke ihola kona mau lima ma ka puhaka o Isabela, a mamua o ka hiki ana ia Isabela ke hoomaopopo ae i ka mea e hanaia mai ana maluna ona ua honi iho la ua Francis Levisona la ma na lehelehe palupalu a laahia o ka lede nohenohea. Me ka puiwa nui o»lsabela ! ku ino ae ai, a me ka leo kuoo o ke kulana lede oiaio, ua huli ino mai la oia. me kona kino maloeloe, a me kona mau onoh! maka e huila la me he mau hoku la o ka po pouli kalae, ua pane mai la oia: ."E Francis Levisona! He ol ko'u kahaha nou ame keia mau hana hilahila ole au. E hoomanao oe, he kulana ko'u o ka lede, aole hoi au he mea ulupa wale nau. 0 keia mau hana au i hana iho la maluna o'a. ua hoike mai ia i ke ano maoli o kou kulana. Oiai. ina he manao oiaio maoll kou ia'u ma ke ano he mea nau i aloha io ai me ka manao maikai, aole loa oe e aa iki ana e hana elike me kau ! hana iho la. Ua manao anei oe he ipukuha an 1 ke kuha wale ia ! kela ame keia *a au e makemake ai. Nolalla. i keia wa ano, e hoolohe mai oe ia'u. no ka mea, he mau wahi huaolelo pokole ka'u e makemake nei e hoike aku ia oe: 'He mea oiaio, akahi no au a kamaIlio ia oe me ka moakaka lea. Ma keia wa aku, ke hai aku nel au ia oe, mai heie hou mai oe e ike ia'u ma ke ano au i hoomaamaa ai, no ka mea, ano. i keia wa t ke kapae loa nei aa ! na noonoo ana ia oe mai ko'u puuwai aku. E hele huii oe a puni ke ao nei. aole k» e loaa ia oe kekahl laau !apaau elTke me ka Kamalena Laau Ola no ke Nahu, Kotera ame ka Hi no na ma'i oka opu. He oluolu a palekana ka Ina ana, a he hikt aobot ke hilinai ia. E kuaiia ana e na poe kuai laau iapaau apau. Benson, Smith & Co.. na Agena ma Ko Hawaii Pae Aina. *