Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 29, 16 July 1897 — Ka Hana a ka Lahui Repubalika o Hawaii Heaha ia ia? [ARTICLE]

Ka Hana a ka Lahui Repubalika o Hawaii Heaha ia ia?

C>:ai ui ikeia, ir,anraU o n i iono fcope i i o aa rsai nei ia kakou. ua hoopaneeia ka noonoo ana o ka Aba Senate o Amerīka Huiia i k.e Kuikahi Hoohui Aueuni mawaena o Hawaii nei ame Anierika Huiia a hoea i ke kau mau o ka Aaaoielo Nui. e aoho ana ma ka malama o Dekemaba ae nei. noiaiia, mai keia *ra aku a*hoea ia wa, he mea pono ia makou, ma feo makou ano, he kiai no na pono lahui ma ka aoao o*na Hawaii maoli apau i haawi i ka lakou mau pulama ana a makee ana hoi i ke kulana Aupuni o Hawaii e ku nei i keia I }a t ke ninau i keia ninau: "Ka Hana a ka Lahui Repubalika o Hawaii Heaha la ia?" He kumu kupono ko makou o ka hooulu ana ae i keia ninau i | fceia wa, oiai, mamuli o ke kakoo ana o ua poe la i Keia Aupuni, nana e kiai a e hooponopono nei i ko lakou mau pono kiviia, ame ko ka lahui "Roialiti nohoi, ua ili iho ke koikoi maluna o iakou ma ka auamo pu ana, hana like ana, a hooikaika ana hoi me ka lokahi me na aiakai ame na hoaloha no apau o ke Aupuni i mea e hooholo mua ia ai kekahi kumuhana pili Aupuni ano uui | loa, elike la me ka ninau Hoohui Aupuni e ku nei i keia wa me ke ola iloko 0 ke Komite o ko na Aina E o ka Aha Senate o Amerika. A oiai nohoi, he kumuhana keia e lilo ana, ma kona wa e hooholoia ai, i alahele e kamoe ana ia kakou e hoea pono aku o Hawaii aloha ame kona lahuikanaka oiwi i mamina nui ia, ma ke kiekiena o kekahi kulana Aupuni, a makou e koho nei i keia wa me ka manaoio paa he Aupuni ia no ka lehulehu, a malalo o na koho balota ana a ka lehulehu i loaa na pono koho balota e rulaia ai na hookeleia ana o ua Aupuni la, aole hoi elike me ko keia wa e ku nei, a me ko ka nohoi e ku ana ke Aupuni "AUi." ko ka wa nohoi e ku ana 'ke Aupuni "Alii," nolaila keia hoolale ana e ku kakou me ke kuio i keia wa. He mau mamala olelo moakaka pono keia a makou e hoopuka aku nei, e hiki ole ai i kahi mea ke hoohuoi iho 1 kahi i ikeia ai "ka puana a ka moe." Ua maopopo loa, aia he hana ma ka aoao o na Repubalika o Hawaii nei e pono ai ia lakou ke auamo ae i keia wa a hana aku. no ke kokua ana i ka hana a Hawaii Aupuni Repubalika i onou aku nei a ku ma ka papahele o ko Amerika Ahaolelo Lahui*. a "Heaha la ia hana?" Eia: E kukulu paa hou ia na Ahahui Kalaiaina Hoohui Aupuni i waiho hoopalalehaia iho nei i keia mau wa i kaa hope ae nei, ma na apana i hoala mua ia ai ua mau Ahahui la. Pela no hoi, e hoalaia he mau Ahahui oia ano ma na wahi i nele. E lawelawe pu na Hawaii, na hapa Hawaii me na hoaloha "haole" e kakoo nui ana i keia kumuhana. Ma na wahi i loaa ai he poe Hawaii maoli i lawa na makaukau 110 ke alakai ana i na Ahahul ma ke ano ua hiki no ia lakou ke hooliloia i mau alakai no na Ahahui, ke kohoia a aponoia e ka hapanui o loko o kela ame keia Ahahui. A ma na wahi hoi i ikeia ai ua ku na Ahaliui hoohui Aupuni malalo o ke alakai ana a na "haole," 'ne mea pono loa, a oia maoli no ka hana oi aku o ka maikai, no na Hawaii maoli, e hui lokahi aku me ia mau Ahahui, a lilo i poe lala no ia mau Ahahui. Ma ka wa e paa ai a e ku ai keia mau Ahahui, a makaukau pono no kahana, oia ka wa e hoala mai ai i na ninau ame na hana i kupono ke noonooia e kela ame keia Ahahui. A ma ia wa hookahi.hoi e hoomanao pn ia he mau Ahahui Lala wale no na Ahahui apau oia ano i kukuluia mawaho aku o Honolulu nei, no ka Ahahui Nui a Kuwaena ma Honolulu nei. I mea hoi e maopopo ai ke ano nui o ke Kumukanawai e kukuluia ai na Ahahui Lala, ke hoolaha hou aku nei makou i ke Kumukanaw r ai o ka Ahahui Nui o Honolulu nei, elike me ka mea i hoopukaia aku e makou ma ka Helu 50 o keia pepa, la 11 o Dekemaba, 1896: JKE KUMUKANAWAI 0 KA AHAHUI HOOHUI AUPUNI 0 KA REPUBALIKA O HAWAII. 1. Ka Hana:—o ka hana hookahi a ka Hui oia no ka hooholomua ana ame ke kakoo ana i ka hoohui ana ia Hawaii ia Amerika Huiia, no keia ho-, pena, e kakauinoa ai na kane kanakamakua 4pau e noho ana ma ka Repubalika o Hawaii i poe lala, me ka nana ole i ke ano o ka hui kalaiaina a lakou i noho ai. ka poe hoi i manao he mea i makemake nui ia ua hoohui Aupuni la, a he poe oiwi paha lakou no Hawaii, poe Amerlka, Peiekane a Europa paha ma ka hanau ana. a o ko lakou mau makua paha. 2. Laia:—Ua hiki no i kela ame keia mea i hoikeia ma ka Pauku 1 ke lilo i iala, ma o ke kakauinoa ana ma ke Kumukanawai. | 3. Na Luna:—E kohoia no na Luna o keia Hui ma ka wa e aponoia ai keia Kumukanawai, a o na poe luna 'la, he Peresidena no ia ame eha hope Peresidena. he Kakauolelo hoopaa mooieio a he Puuku, he Kakauolelo Waiwai, a I he Komite Kakaoinoa o ehiku Jala» a | o keia poe iuna ap&u he poe iaia iakou | no ka Hui, e kohoia" no iakou i keia ame keia makahiki no ka paa ana i ka lakou mau oihaoa & hiki i ka wa e koho

•a 12. ko lakou mau panihakahaka a uiwe hei : k;i oiii;ina. E hoopīhaia no k'-la ame keia hakahaka e na Lt?na, nia ke!a ame keia halawai ana a lakouE h!o no oa Luna apau i KomUe Hooko no ka H-.il E hiki no i na Luaa ke koho i poe hope Komi;e mawaena o lakou iho. 4. Na Halawai:— E'haiawai no ka Hui ma Honolulu ma ka Poaiua mua o kela ame keia malama. ame ka Polua mua o lune. i kela ame keia makahiki no ke keho ana i na luna ame ka hana ana i na hana e ae, e hoea pono mai ana inuia o ka Hui. a ma na manawa e ae hoi e hooholoia ana e ka Papa o na Luna, a i ole ia f ma o ke noi la i kakauia e na laia i emi ole iho malalo o ka 20. 5. Ka Huina e Paa ai ka Halawai (Quorum): —O ka huina e paa ai kekahi halawai ana (oia hoi ke Koramu) a ka Hui, oia no na luna o ka Hui, na lakou i kahea ia halawai ana. ame na hoa i emi ole iho malalo o ke 30. O ke koramu hoi o ka halawai a na luaa, oia no ka luna nana i kahea i ka halav ai ame na luna e ae, e loaa ai he heluna oi aku i ko na iuna apau. 6. Na Hui Lala: —E hiki no ke kukuluia na Hui Lala maloko o na Apana i koho balota lehulehu, e kekahi poe ka- j naka. i emi ole iho o ko lakou heluna malaloo ka 25 i kupono e lilo i lala. a o kela ame keia oia mau ano hui e hiki no ke koho mai loko mai o kona mau lala ponoi iho i Peresidena. elua hope Peresidena, i Kakauoleio, Komile kakauinoa o ekolu lala. E hoike koke mai ke kakauolelo o ua hui la i na inoa 0 kona mau luna ame kona mau hoa 1 ke kakauolelo o keia hui, a nana hoi e hoike aku i ka loho i ke kakauolelo o ua hui lala 'la i ka heiuna oia hui i ku ai ame na ha?!a a keia Hui ame kona mau luna ma Honolulu nei.

7. Na Hoololi: —E hiki no ke hoololiia keia Kumukanawai e ke koho ana a ka poe lala i haule ole ko lakou heluna nui malalo o ka elua hapakolu o na hoa apau i akoakoa mai ma kekahi halawai ana a keia Hui i kaheaia no ka noonoo ana i kahi hoololi Kumukanaw T ai i manaoia, ua haawi mua ia aku nae he hoolaha no ia halawai ana i na lala, a i ole; ma ka hoolaha ana paha maloko o kekahi nupepa puka la ma Honolulu, e emi ole ana malalo o ekolu la. * 8. NaOlelo Hooholo:—Aole e apono ia kekah; olelo hooholo i kue i keia Kumukanawai, aole nohoi e aponoia kekahi olelo hooholo e pili ana i ke kahua a o ke ku ana paha o keia Hui, aia wale no a aponoia maloko o kekahi halawai ana a ka Hui i kahea ia no ia hana, me ka hoolaha ana nohoi imua o na lala elike me ka mea i hoikeia inaloko o ka Pauku 7 no na Hoololi. E na Hawaii liepuhalika oiaio o ka aina aloha.' E hoomaeao, o ka kakou i paio ai i ka wa i hala ae nei, malalo o keia ninau, a e paio nei nohoi i keia la, a e paio mau aku ana ma keia mau mua aku, a hoea i ka lanakila loa ana o keia kumuhana, he liakoko ia, aole no ko kakou pono wale iho no, oiai ko kakou mau la e ola nei, me ka noonoo ole no na pono o ka kakou mau pua ame na mamo aloha a kakou mahope aku nei o kakou; aka, ke hoopaa nei kakou i keia wa i ka pohaku kihi o ka "halau hale Aupuni" e hiki ai i ka kakou mau pua ma keia hope aku ke ku ae maloko o na paia o ua "heiau hoano" nei a kakou i hookumu ai, a huli mai i hope nei, a puana ae me ka haaheo: "Eia makou ano ke noho nei iloko o ka home a ko makou mau kupuna ame ko makou mau makua i kukulu ai 9 ka home o ke kanaka kuokoa, kahi a makou e heihei ai me ko ke ao nei apau ma ka paio ana no ka pono o ka nO|LO lanakila ana ma ka mana o ke koho balota laulaha ma na hana ko'lko'i apau o loko o keia home. Oiai e loaa ana £ na keiki o ka ili aiai mal na aina mai o ka Olelo Beritania i kuleana pu me makou ma na noho ana o keia home, e olelo ae —Ma o ae ke ku ana o kela pakaukau—-pela nohoi ke kulana like i loaa ia makou ma o ka mana la o ke koho balota ana, e olelo ae ma ia wa hookahi—o ka haku auanei o ka papa ahaaina a kakou, he keiki ia no ko makou one hanau. A Q na pono keia i loaa mai ia makou i keia la mai ko makou mau kupnna mai." Ae—ke haaheo nei na mamo ana kanakā"Amerika i hakoko no ka pono o ka noho kuokoa ana maloko o na paia o )ta Hale Aupuni Koho Balota Laulaha, no na Oihana Aupuni apau o ka Aina, a ke kaena ku nei ia poe aia lakou ma ka Aina o ke Kuokoa. Aka, e ninaula: Heaha la ka hana ako lakou mau kupuna i hana ai i kela mau ia okikilo loa i hala e aku, i hiki ai ia lakou ke keha i kela wa no ko lakou noho ana iloko o na haawina oikelakela o ka nohona pono koho balota laulaha? O ka hana no a kakoa, e na Hawaii Repuhalika, e hana nei i kefa Ia; aka, me ke koko i hookaheia o na kupuna o na mamo Amenka i keia la i hoonohoia ai ka pohaku kihl o ko lakou hale Aupuni kuokoa; a o ko kakou hoi. ko na oiwi ponol o ka aina nel, ke hoonoho nel kakoo I ka pohaku kihi o ko kakou c, halau hale Aupuni" t\6ko o na hoohenehteneia mai a holnoia mai e ko kakou poe hoahanau ponoL Aka. e hiki mai ana no nae ka la e tiraiawlu pu ia ai kakou iloko o ka lokahL