Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 30, 23 July 1897 — Page 1
| This text was transcribed by: | Olivia Azevedo |
| This work is dedicated to: | the family of Olivia Azevedo |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXXVI. HELU 30. HONOLULU. POALIMA, IUALI 23, 1897 NA HELU APAU 266
@oolaha Loio.
W. R. Kakela.
Loio he Koukua ma ke Kanawau
HE LUNA HOOIAIO PALAAPLA.
2870
LYLE A. DICKEY.
Loio a he Kokus ma ke Kanawai.
Alanui Kaahumanu, Helu 14, Tel.682
Iloko o ke Keena o ka Loio Kuhina mamua, a he Loio Hoopii ma ka Aha Apana o Honolulu.
E hookoia na hana pili kanawai apau mai na Mokupuni mai.
O.A.F. Tavares, Kakauolelo a Maheleoleo. 1yr.
@oolaha @uman
PAPA! PAPA
AIA MA KAHIO
Lewers & Cooke
(LUI MA)
Ma ke kahuna hema o Alanui Papo me Moi.
E LOAA NO NA
PAPA NOUAIKI
O kei a me keia ano.
Na Pani Puka, na Puka Aniani, na Olepelepe, na Pou, na O’a, na Papa Hele, na Papu Ku, me na Papa Moe he nui i a
NV PILI HALE O NA ANO A PAU
A me na
WAI HOOHINUHINU NAN@
O na ano a pau loa
Na Balakio na Ano he Nui Wai.
Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua mākaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e ili ana ma ka laua Oihana no ka
Uku Haahaa Loa,
E like me ka mea a holo ana @ o Laua a me ka Mea @
Hele Mai a Wae no Oukou @
Na Lono Hoohui Aupuni
Kokoke e Kani ka Moa Kuakolu.
He Olowaluae Koe o ka Moa.
Lili Loa Hawaii ia Amerika.
O ke Ao ka Hoi Keia.
Wasinetona, Iulai 8. –Ma ka la apopo e hāpai ai ke Komite o ko na Aina E i ka noonoo ana no ke kuikahi hoohui Aupuni o Hawaii, a e waiho aku ana lākou i kekahi hoike holopono no ia mea iloko o keia mau ia iho. Aole nae paha e hooikaikaia ana e onouia aku u a kuikahi la no ka hooholo loa ia ana i keia kau makalii. Ua makemake loa ia e lilo ka hoike no ka mea e pili ana i ke kuikahi Hawaii i hoike piha ma na ano apau, a e paiia hoi ia no ka pomaikai o na Luna Senate i makemake e ike i na kumu nui i ake loa ai ka Aha Kuhina e hooholoia ka hoohui Aupuni i keia wa. Ua manaoia no hoi e komo ana ilol o keia hoike na manao hoakaka o Kuhina Nui Sherman ame ko na hoa apau o ka Aha Kuhina, a e lilo ana keia i kahua nui no na haiolelo pili hoohui Aupuni i keia kau Ahaolelo ae.
Ke manaolana nei na hoaloha o ke kuikahi hoohui Aupuni, maloko o ke Komite o ko na Aina E, e hoounaia ana lakou e hoike aku i olelo hooholo e apono ana i ke kuikahi, ke akoakoa hou ka lakou halawai ma keia Pokolu ae, aka, aole nae maopopo pono I keia wa e holo koke ana paha ia manao.
Ua hoike aku hoi o Kuhina Haki imua o Day, ke Kokua Kuhina Nui, mamuli o ke kauoha a kona Aupuni, he manaolana kona e ponoia ana no ke kuikahi hoohui Aupuni.
AOLE I NOONOOIA KE KUIKAHI.
(Unuhila mai ka nupepa Independent mai o Honolulu nei. 20.)
Wasinetona, Iulai 9.-Aole i loaa ke koramu (quorum) ma ka wa i akoakoa ai ke Komite o ko na Aina E o ka Aha Senate, ma ko lakou akoakoa ana ma ka hora 11 o keia la, no ka noonoo ana I ka ninau Hawaii, a ua hoopauneeia a hoea i keia auina la.
No ka make ana ame ka hoolewa ana ia Luna Senate Isham G Harris. ame ka noonoo hou ia ana o ka Bila Kanawai Dute, ua noho hou ole la halawai.
SEPANIA AME IAPANA NO KE KUE HOOKUI AUPUNI.
Nu Ioka, Iulai 10.-Penei ka olelo a kekahi lono mai Wasinetona mau a @ ka nupepa Hereald: He nui na kumu ikaika e hoohanaia nei i keia wa no no ke apono ana i ke kuikahi hoohui Aupuni o Hawaii. O ka pane kue hou a ke Aupuni o Iapana i waiho mai nei i ke Keena Kuhina i keia la. hui pu hoi me na lono hope loa mai nei mai Hawaii o hana auanei o Iapana i kekahi hana e hoopuhiliia ai ke kumuhana hoohui Aupuni, ua lilo keia i mau mea nui loa e kamailio nui ia ai e na poe kokua i ke kuikahi. Eia lakou ke lawe mai nei i na onou ikaika ana. o kēia ame keia ano, maiu na o ka poe Senate i mea e aponoia ai ke kuikahi i keia kau Ahaolelo e noho nei.
O kekahi kumu nui e onouia aku nei imua o na Senate e pono e hanala keia hana, ola ka manaolo loa la ana ela o Sepania ame Iapana ke hana nei i kekahi kuikahi malu no ka hoopuhili ana ia Amerika Huiia ma ka mea e pili ana ia Hawaii ame Cubba. Ua manaoio lo a no nae na Luna Senate lehulehu loa ame kekahi mau luna Aupuni kuwaho maanei, ua paa ka aelike i keia wa mawaena o Sepania ame Iapana no ka lāua mau mea e hana ai no keia mau kumuhana.
Ua hoike ae kekahi poe i makemake e awiwiia ka hooholo mua ia ana’ku o keia hana, ina aole e aponoia ana ke kuikahi Hawaii e ka Aha Senate, e hoea aku auanei ka Aha Kuhina iloko o kekahi hauhili a hihia nui maloko o ka moana Pakipika, ma ka wa o Amerika e koiia ai e ku oia me ke oolea ma ka mea e pili ana i ka ninau o Cuba, oia hoi aole auanei e hiki ana ia Amerika ke hoopuipui aku i kana mau hoikeike mokukaua ana ke kauohaia mai e Kuhina Woodford.
Ka Leo ame ka Lima Hoomalu o Amerika.
Maluna o Hawaii Republika.
“Iloko o ka Aha Senate o Amerika Huiia.
Wasinetona, Mei 31, 1893.
“Hoojoloia: O ka pono io maoli aia no ke kuleana kaokoa i ka Lahui o ko Hawaii Pae Aina e kukulu a e hoomau aku i ko lakou ano Aupuni ame na kahua hana Alakai Kuloko; aole loa ma kekahi ano e komo aku ai o Amerika e keakea malaila, a o na hokaiia ana aku o na hooponopono pili aupuni o kela mau Mokupuni e kekahi aupuni e ae, e manaoia he hana makamaka ole ia ia Amerika Huiia”
@
KA MOKUKAUA OREGONA O AMERIKA HUIIA.
Ua manaoioia nohoi, ua aelike o Sepania amea Iapana e kupaa o Sepania me ke kuemi hope ole ma ka mea e pili ana ia Cuba. oiai hoi o Iapana e hooulu hoopaapaa ai ka Amerika Huiia hooko koke ana’ku i keia mau kumuhana elua.
Ke koi nei na hoaloha o Cubba amea Hawaii, o ka hana maikai loa e hoopuhiliia ai ka hui kuikahi maoli ana mawaena o Sepania ame Iapana, oia ke apono koke ana i ke kuikahi Hawaii.
O kekahi kumu i hooiaio loa ia mai ai keia manao hoohuoi no ko Iapana ame Sepania aneane ana e hana kuikahi, oia ka lono i loaa mai Maderia mai, e hoike ana, ua heluhelu aku la o La Vos de Guipuzcoa o Sana Sebastiano i ka palapala kue a Amerika no ka hoohui ana mai ia Hawaii, a kauoha aku la i na kanaka e haawi lakou I na leo huro mahalo no ka Elele Kuhina Iapana ma Wasinetona i mea e hoike ae ai i ka manao aloha o na kanaka Sepania no ka lahuikanaka e ae ole ana e hoohaaia lakou a i loaa hoi ka makaukau e hakoko pu me ka poe Ianake (Yankees), na enemi mau loa o Sepania.
Ua hoike ae ke keikialii ame kona poe ukaii, ia lakou i haalele aku ai ia hauoli no ka hookipa aloha i paholaia mai imua o lajou, ame ka loaa ana he manao maopopo mawaena o Sepania ame Iapana.
Ua hoole ikaika loa na hoa o ka Aha Kuhina ma ke ano aole i nemaia ko Amerika Huiia kulana e hana nei mea e pili ana ia Hawaii.
Nu Ioka, Iulai 12.-Ua telegaarapa mai nei ka mea kakau o ka nupepa La (Sun) mai Wasinetona mai nei, penei: Mamuli o ko ka Mana Hooko hoomaopopo ana i ko Iapana kulana kekeue i ka Hoohui Apuni Hawaii, ua hooholo ka Aha Kuhina e hoouna aku i ka mokukaua “pukonakona” Oregona no Honolulu, ma kahi o ka mokukaua Mariona, e ku nei malaila i keia wa, oiai oia mau moku a elua, ua kupono loa no ka hoomaemae hou ia ana i keia wa. I keia la i hoopukaia ai ke kauoha e ka Oihana Aumoku Kaua.
E huli hoi koke mai ana ka mokukaua Mariona, oiai ma ka mokuahi e haalele iho ana ia Kapalakiko ma ka la 13 no Honolulu, e loaa aku ai na kauoha Aupuni i ka mokukawau Mariona. Oiai hoi, he mea pono loa i ka Piledelepia ke hoomaemae koke ia, e kaulua iki aku ana nae ia ma Honolulu a hiki i ka wa e ku aku ai ka Oregona no laila, a malia e liuliu aku ana no paha kona ku ana malaila a hoi mai.
Ua manao nohoi ka Oihana Aumoku Kaua i kahi wa i hala ae nei e hoouna aku i ka mokukaua Baitimore no Hawaii, aka, mamuli o ka hakalia loa o kona hoomaemaeia ana, aole oia e makaukau ana i keia wa a hoea i ka malama o Okaioha.
Aka, o keia hiki ole ana nae o ka mokukaua Baitimore i keia wa, ua loaa he kumu kupono no ka Oihana Aumoku Kaua e hoouna ai i ka Oregona, kekahi o na mokukaua oolea loa o Amerika i keia wa, me ka lilo ole ana hoi oia hana ana i mea e hooulu aku ai iloko o Iapana i ka manao, o keia hana ana a Amerika pela he hoike ana ia i ka manao makamaka ole ma ka aoao o Amerika Huiia.
Mamuli o ka unuhiia ana mai o na mokukawa Piledelepia ame Mariona aole ia he mea e nawaliwali ai ke kulana o na lawelawe ana a ka Oihana Aumoku Kaua, oiai ua oi aku ke oolea ame ka ikaika o ka mokukaua Oregona mamua oia mau moku elua, a ua lawa loa kona ikaika ame kona oolea e paio me kekahi moku ikaika loa o na mokukaua Iapana. He oi loa aku kona nui ame kona lawa pono i na mea paahana hakaka mamua o ka mokukaua Naniwa, a he mea waiwai ole ka hoohalikelike ana ae ia laua.
Ke apo pono aku nei ka Mana Hooko o ke Aupuni ia Iapana ma ke kulana e ku nei ia, ma ka aoao kue i ke kumuhana hoohui Aupuni. O keia hoouna ana i ka mokukaua nui loa i makaukau i keia wa i Hawaii, he hoike ia ke makemake nei keia Aupuni. O keia hoouna ana i ka mokukaua nui loa i makaukau i keia wa i Hawaii, he hoike ia ke makemake nei keia Aupuni e hoomakaukau iaia iho no ka wa e ala mai ai ka pilikia, oiai hoi e noonoo a e hooponoponoia ana ke koi a na Iapana ia Hawaii ame ke apono loa ia ana hoi o ke kuikahi hoohui Aupuni.
Pehea la jo Iapana manao no keia hounaia ana’ku o ka Oregona i na kai o Hawaii, he mea ia e nanaia aku ana: aka he mea oiaio nae, ina e hoounaia mai ana kekahi mau moku no ke kokua ana i ka Naniwa, e hoike aku ana no o Amerika Huiia i kana keehina hana maopopo loa, e akaka ai me ke kanalua ole ko Amerika manao paa e kakoo i kana leo kukala Aupuni i kalahea mua loa ai i na Aupuni e ae o ke ao nei, aole lakou e hoka’e wale ia Hawaii.
Port Angeles (Wash.), Iulai 12.-He elua ae la i kali uluhua ai na aliimou o ka mokukaua Oregona no ka hoea mai o ka lanahu mai Comox mai. I keia kakahiaka nae I hoea mai ai ka lanahu, a ua kauohaia na luna o ka Oihana Dute e nana koke i ua lanahu la me ka hikiwawe loa e loaa ana ia lakou. He 300 tona lanahu i hoea mai i keia kakahiaka a he 500 e manaoia nei e hiki hou mai ana. Okeia paha ka mea e kaulua iki ai kona holo ana aku mamua o ka Poaha ae nei (Iulai 15).
Port Angeles (Wash.), Iulai 10. –Ua ku mai nei ia nei ka mokukaua Oregona mai Seattle mai. Mamua o kona hoomaamaa ki-poka ana me kona mau pu o 6 ame 8 iniha anawaena. Eia no ka mokukaua Concord iloko nei o ke awa.
HE KAUOHA ANO NUI LOA IA ADIMARLA BEARDSLEE.
Nu Ioka, Iulai 12.-E olelo ana ka mea kakau o ka nupepa Herald mai Wasinetona mai: Mahope iho o ka loaa ana mai Hawaii mai nei i manao ai na poo Aupuni o onei he mea pono ka hoopuka ana i mau kauoka maopopo i ke Kuhina Amerika ma Hawaii no ka mea e pili ana i ka hana e lawelawe aku ai ma ka wa e ulu mai ai he pilikia.
O keia mau lono i loaa mai ai. ua lilo ia i kumu e malamaia ai he halaway kukakuka mawaena o na luna Aupuni o ka Oihana Kuhina Nui ame na luna Aupuni o ka Pihana Aumokukaua, a o ka mea i hooholoia e lakou, oia ka hoouna ana i na kauoha e hooleleia na koa marina i uka o ka aina ame ka uu ana i ka hae Amerika maluna o na hale oihana Aupuni ma Honolulu, ma ka hana akeakea a kekahi mana Aupuni e.
Oiai e manaoio ole ia ana na lono e pili ana i na hana a Iapana, e hoea aku ana ia ma ke kulana kupilikil, ua manao no nae na luna Aupuni maanei he mea pono no ke hoaahuia na luna Aupuni Amerika ma Hawaii me na mana apau i lawa no ka hana koke ana’ku ma ka ikaika ke hoea mai hoi ka wa e hanaia ai he hana oia ano. Aole manaoio iki o na poo Aupuni maanei i keia wa, oiai ua ike maopopo loa o Iapana i ka manao paa o Amerika Huiia e hoohui mai i na Pae Aina o Hawaii, aole o Iapana e hana ana i mea e hoopuhili maoli ia ai keia kumuhana, aka, e hookupakaki wale ana no o Iapana ma ke ano kalai Aupuni pili kuwaho a o ka pau no ia. E hoolakoia aku ana o Ria Adimarala Beardslee me kakahi anmokukaua lawa pono o ka maukaukau no ka hooko ana’ku i kekahi papa-hana e onouia aku ana maluna ona.
KA OLELO A KEKAHI LUNA AUPUNI KIEKIE O IAPANA,
Ladana, Iulai 12.-Penel ka olelo a ka mea kakau o ka nupepa Daily Mail mai Berelina mai: Ua hooia mai nei ke Kuhina Iapana maanei imua o’u, o ka manaoia ana aia o Iapana ma ka aoao kue maoli aku i ko Amerika hoohui ana mai ia Hawaii me ia. he hupo loa ia.
KA PANE OOLEA A KA NUPEPA NEW YORK HERALD
Nu Ioka, Iulai 12.-He mau makahiki kakaikahi i haia ae nei, aole i loaa i na hoaloha o ka hoohui Aupuni Hawaii he hoa paio oolea elike la me ka New York Herald. (Aka, e nanala iho nae keia manao i laweia mai noloko mai o kona manao pepa o keia kakahiaka Poakahi.)
“Ina e hoopaakiki loa mai ana o Iapana i ke kukulu ana mai i kona kulana haakei kue ia Amerika Huiia, he mea pono loa ke hoohuiia mai o Hawaii me unuhiia mai ai mailoko mai o ke anapuni o ka hoopaapaa ana. O ke keehina kalai Aupuni a Amerika Huiia, oia no ka lilo ole ana o na Pae Aina o Hawaii e noho mana ia e kekahi mana Aupuni e ae, a ua hoomaopopo nohoi kela ame keia Aupuni o Europa i ka pololei o keia keehina kalai Aupuni. Ke manao nei anei o Iapana e koi i na mokupuni (o Hawaii) no na Monogolia?
“Ina e kaua ana kakou me kekahi mea, nokeaha aole kakou kaua me Iapana ina mau mai ko Iapana hoopaakiki ana mai ia mea, a oia nohoi kana iho i hoonoho mai ai ma ke alahele o ke ahewaia? Manao haakei anei o Iapana, mamuli o ka hiki ana iaia ke poluku ia Kina e hiki ana iaia ke hoeha i ko ke ao nei apau? Na ke aumokukaua o Amerika i wehe hamama ae i na awa ku-moku apau o Iapana no ke ano naauao nei. Ina hoomano loa o Iapana e hakaka me kakou, e ike auanei ia, o ke ki nana oia i wehe a haumama i ko ke ao nei, oia no auanei ke ki nana oia e hoopaa hou aku. Ia loaa mai na Pae Aina o Hawaii i na Amerika no ka pomaikai o ke kulana hoonaauao o ka hapa poepoe komohana, a he mea pono ke paaia kela mau mokupuni no ka pomaikai o ka oihana kalepa Amerika maloko o ka Pakipika.
“He mea pono ia Iapana ke hoomaopopo he kulana hakaka okoa loaa ka ke aumokukaua Amerika e hoonee aku ai imuaona. Ina kanaluna oia i keia mea, a lele kaua ae oia ia Hawaii, e lohe no auanei kakou i ka lono mai ko kakou mau aumokukaua mai, ua haawi aku la lakou ia Iapana he haawina poina ole.”
AOLE AE O IAPANA E NOONOOIA KANA KOI IA HAWAII IMUA O KA AHA UWAO.
Wasinetona, Iulai 11.-Ua hoike aku nei o Hawaii i kona manao e noonooia ka ninau hoopae-limahana e hoopaapaaia nei me Iapana imua o kekahi Aha Uwao, eia nae ua hooie loa ke Aupuni o Iapana i keia manao. Mamuli o na iono telegarapa i loaa mai i ke Keena Kuhina Nui maanei. ua maopopo loa ua hoole o Iapana i kanoonoo ia ana o keia ninau ima o ka Aha Uwao. Ua waiho maoli ia aku keia ninau e Kuhina Kupa maloko o kana pane i ka palapala hope a ke Kuhina Iapana Shimamura, ka palapala hoy e hoakaka ana he mea pono ia Hawaii ke au mai i ke koi poho a Iapana no na poe limahana Iapana i hooleia ai e ke Aupuni Hawaii.
Aole nohoi manao iki ke Aupuni o Hawaii e ae ana o Iapana i keia kulana hana. O ka mea oiaio, mamua o ko Kuhina Shimamura hoomaka ana e launa palapala me Kuhina Kupa maluna o keia kumuhana ua olelo ae oia, aole loa ia e ae ana e hanaia keia hana e ka Aha Uwao. Ma ia manawa, aole ia i manao iki, a pela nohoi kona Aupuni, e hoopuni koke ia aku ana ka Pae Aina o Hawaii e na lima hoomalu o Amerika Huiia: a mamuli o keia kulana ike ole o Iapana, wahi a na luna Aupuni o ke Keena Kuhina Nui o onei i olelo ae ai, i ku ae ai o Iapana ma ke kulana okalakala.
Aole hoy o Kuhina Kupa i hoole wale aku no i ka ae ana’ku i ke koi poho a Iapana, aka, ua olelo oia, aole makemake iki ke Aupuni o Iapana e komo maoli ma ka noii pono ana i ke kumu manao ko Iapana e hana pela, ina he manao ko Iapana e hana pela, ina us ae oia e waihoia keia ninau e noonooia e kekahi Aha Uwao.
(E nana ma ka aoao4.)