Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 30, 23 July 1897 — Ko ke Ao nei Papa Huli Honua. [ARTICLE]

Ko ke Ao nei Papa Huli Honua.

I ko kakou kiei a halo ana aku ma o a maanei o ko kakou poepoe honua nei, e nee ana mai ka welau akau a hoea i ka welau hema, a mai ka hikina mai hoi a hoea i ke komohana, a ma na aoao nohoi apau o keia hoku-hele a kakou e noho ne'i, e ike ana kakou i ka Papa Huli Honua holookoa o ke ao nei e waiho mai ana imua o kakou me ka maopopo. A oiai hoi kakou e nana ana i keia papa kamahao o ko ka honua nei noho * ana, aole paha he mahele hana oi loa aku o ka waiwai nui no kakou iho ke nanaia aku mawaena o na hana ano nui apau e maalo nei ma ka papalina o keia papa huli honua. o ke ao nei elike me ke kulana liana i komo ai, e komo nei nohoi a e komo aku ai nohoi o H&waii maloko o ka poai o na hana kalai Aupuni kuwaho. Ma ka hapa poepoe komohana nei, iloko hoi o ka Moana Pakipika, ua lilo o Hawaii uuku i kumu hoonioni pili Aupuni kuwaho, a hoalealeia la nakupikipikio ame na hu'e hanupanupa ana a na ooloku ale o na aumeume pili Aupuni mawaena o Hawaii ame lapana, a e kakaa loa ana hoi keia mau ooloku a hapapa i na aekai o Amerika Huiia. 0 ka hapa komohana keia mai ka aina puni ole mai o AmerHta. Ke huli aku hoi kakou ma ka Moana Atelanika, ma ka hikina aku o ua aina puni ole la o Amerika, e ike ana no kakou i keia ooloku hookahi e hanupanupa ana ma Cuha, me ka hoaleale ana ae nohoi ma na aekai hikina o Amerika, oiai o Sepania e hooulu mai ana 1 kana mau hoouhi kal hoee ana mai Europa mai. Ke nana aku kakou maloko o Europa ponoi, aia no o Tureke ame na mana Aupuni e ae oia aina puni ole, ke kuehu la i na hoolele olelo pili Aupuni ana mawaena o lakou iho no na mea e pili ana i na palena aina o Tesalia. I ka houluulu ana i kela mau mea apau a akoakoa i kahi hookahl, a i ole ia i ka nana ana%u i keia mau hiohioita apau e uluaoa nei ma ka papa huli honua o ko ke ao nei noho ana, ma ka mahele pili kalai Aupuni, ua hiki ia kakou ke Ike lho eia na aoao apau o ka poepoe honua ke pioo nei iloko o ua uluaoa kuio. Ma Europa nae, ua nininiia ke kiaha o ka inaina mawaena 0 Helene ame Tureke, a ke hooulukuia la hoi ke kiaha o ko Europa nohona maluhia e fee Su!etana o Tureke. Nolaila. o ka hanini ame ka hanini ole ana oia kiaha oia ka ko ke ao nei e 1 kali nei me ke pihoihoi nui. Hookahi | nae mea maopopo ma keia kaua 1 hu~ | iuaaia ae mawaena o na Aupuni o Tu- | reke ame Heiene, oia keia, aole loa i lele na Aupuni e ae o Europa me ka limaikaika e kokua rae ia ikaika hookahi nohoi i kekahi o na Aiipuni paio, oiai nae he piiikana a pilikoko pili kokoke !oa ka Moi o Heiene ame ko laila mau aliiwahine no na ppo kalaunu nai o na aina poni ole ia. Aka, ua kaohi

keia ame keia o iakou i ko lakou mau Hma iho. a puiii ae la ma ko lakou mau uiuauma, nie ka. hookuu aua ī ko lakou ®au tec piU Anpuni e kapinai ho-oolo-ka ma o a maanei o ka pspa huii honua o ko ke ao nei neho ana. Ia lakou hoī \ hoi hou mai ai a nana i ka hapa peepoe hoaua koniohaua uei. ke ike nei kakou aia o Hawaii ame lapana ke owiliia nei e kekahi wiiiau kalai Aupuni e hoea aku ai iaua i ka J ninini ana i ke kiaha o ka inaina. ke ole e hoomauia ko laua alakai ana i } keia kulana kaiai Aupuni maluna o ke j alahele a na kanawai kuloko o ka aiea I nei.'pela hoi na kanawai lahui ame na

kuikan», no ka hooponoponoia ana me ka maikai ame ka maaiahi. Aka. oia: nae e hoopioo ia aua ka huina aouli o ke Hawaii nei noho Aupuni ana e lapana r ka mea iako pono i na mokukaua apau o ka ikaika. aia no ka waa Aupuni o Hawaii nei ke kaalo !a iloko o ka moana kai hanupanupa i hooniia e lapana, malaio o na hoomalu ana a na eheu o ka "Aeto," ka manu hookahi 0 ke ao nei i oleloia, oia ka mea nana e pani i ka maka o ka la. A ua oleloia ae, ina e hoopaakiki ioa ana o Amerika 1 ka hoohui ana'ku ia Hawaii nei me ia, aiaila, e hoomau ana o lapana i kana kue ana ia hana a hoike maopopo ia ka puana oiaio oia hana iioko o ka uwahi poepoe o ka pu, ame ka oi o ka pahikaua. Ua wawaia mai nohoi, e huliamahi ae ana ko Europa mau Aupuni e kakoo ia lapana ma keia hana. Ina he oiaio keia, alaila. ua kaikaiia mai la ka papa hana o ka wawahiia ana o ka "hue" o ko ke &o nei maluhia mai Helene mai a hoea i Hawaii nei, a pela nohoi mai Cuba mai a hoea ia nei. a oia ano hookahi nohoi mai Kina mai (ma kona wa i kaua ai me lapana) a hoea ia nei. Pela io anei? E haawi mai ana anei o Enelani i kona mau koko makamae no ke kokua ana i na lapana koko kaokoa loa mai ko kana mau keiki oiwi iho? Aole anei i oi aku ka hookokoke pilikana i loaa i ka Moi'o Helene i keia la i ke Aupuni o Enelani i ko lapana? īna ua kunana wale o Enelani aole i kokua i ke Aupuni Kristiano o Heiene e paio ana me ke Aupuni Mahomeda o Tureke, alaila, e kokua ana anei oia i ke Aupuni o lapana i ano iike ioa ke kulana hoomana o ko laila lahui me ko ka poe Tureke, a paio ae ia Amerika "Karistiano?" He kanalua nui loa ko makou i ka haawi ana i na hooia "Ae" no keia ninau. Nolaila, o ke ana a makou i kaupaona ae la ia Enelani o ka makou kumu alakai hookahi no ia e hoopiii aku nei i na Aupuni e ae o Europa, Aole loa lakou e hele mai ana e kokua ia lapana ina e hooulu ana o lapana i ka hana "hoaleale a ka ua ukiu" me Amerika Huiia. Aole —aole loa no. Ole i keia la, ole no i ka la apopo, a ole mau loa aku no. A ina e haawi ae ana na Aupuni o Europa i ka lakou mau kakoo ana i na kue a lapana, alaila, heaha ka hopena e ikeia ana ma ia hana ana? Ma ko makou manao, eia ua hopena la: E onouia ana o lapana e na Aupuni e ae e wawahi iaia iho mamuli o kona hooku'i pu ana me na kakai pali o "Mauna Pohaku" ma Amerika, oiai ua ike na Aupuni nui o Europa o ko lapana ku ana he Aupuni mana nui ma ka nu'a komohana o ka moana Pakipika, elike me ko Enelani ku ana he Aupuni mana ma ka nu'a kai hikina o ka moana Atelanika mai Amerika aku, he pohaku hoohihia loa ia e kuia ai lakou ma ka moana Pakipika nei. Nolaila, ke manao wale nei makou, o ko lapana komohia ana iioko o kekahi hakoko oolea maoli me kekahi mana Aupuni i oi aku ka ikaika mamua o Hawaii, he "0-u ana ia i ka maka o ka wauke oi opiopio." Nolaila, ke ku nei ko ke Ao nei Papa Huli Honua elike ae la me ka makou mau hoikeike. Oka hope oia keia: E ko ana ka hoohui Aupuni a Hawaii e koi nei i keia la. Aole iloko o ka uwahi o ka pu ame ka oi o ka pahikaua, aka, iloko no o ka hoonee ana me ka maluhia maikai.