Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 31, 30 July 1897 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXVI.

 

@oolaha Lolo.

 

W. R. KAKELA.

Loio a he kokua ma ke ka@awai

HE LUNA HOOIAIO PALAALA.

2370

 

LYLE A. DICKEY.

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

Alanui kaahumanu. Helu 14. Tel. 682.

Iloko o ke Keena o ka Loio Kuhina mamua, a he Loio Hoopii ma ka Aha Apapna o Honolulu.

E hookoia na hana pili kanawai apua mai na Mokupuni mai.

O. A. F. Tavares, Kakauolelo a Maheleoleolo. 1yr.

 

@oolaha Kumau.

PAPA! PAPA

Aia Ma Kahi O

Lewers & Cooke

(Lui Ma)

Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.

E LOAANO NA

PAPA NOUAIKI

O kel@ a me keia ano.

Na Pani Puka, na Puka Aniani, na Olepelepe, na Pou, na O'a, na Papa Hele, na Papu Ku, me na Papa Moe he nui loa

NV PILI HALE O NA ANO A PA@

A me na

WAI HOOHINUHINU NANI

o na ano a pau loa.

Na Balaki o na Ano he Nui Wai.

Ke hai is aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukoa keia mau makamaka o oukou @ hooiawa aku ma na mea a pau @@@ ana ma ka laua oihana no ka Uku Haahaa Loa, E Uke me ka mea @ holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai. Hele Mai e Wao no Oukou Iho 9296-q

 

Helu 31.  HONOLULU, POALIMA, IULAI 30, 1897 NA HELU APAU 2661

Wela Ka hoa i ke Kuhina Nui o Hawaii.

Hawaii kue ia Iapana.

Ke Koi Hookolokolo Aha Uwao.

No kekahi wa loihi i hala ae nei i ake ai makou e loaa mai na hoike pili Aupuni no ka mea e pili ana i ka NInau Iapana e noonoo nui ia nei i keia mau la mawaena o Hawaii nei ame ke Aupuni Imperiela o Iapana, a hoea mai la nae mahina, aia hoi, ua hookoia mai la ka lini @i hookaukoloia ai e makou, mamuli o ka hoolaha akea ia ana ae o ka hoike a ke kuhina Nui o Hawaii, oia o Kupa, no na mea e pili ana i na launa palapala i hanai mawaena ona, ma ka aoao o ke Aupuni Hawaii.  ame Kuhina Shimamura, ma ka aoao o ke Aupuni o Iapana. No-laila, e lilo ana na mea a makou e hoolaha aku nei ma ko makou pepa o keia la i waiwai nui no ka poe apau e heluhelu ana i ke Kuokoa, a o ka oi loa aku nae, no ka poe i lilo i poe lawe mau i keia pepa. Make kakahiaka Poakolu, Iulai 21, ua hoike mai la ke Kuhina i na poe kakau nupepa o loko nei o ke kulana-kauhale (na poe nupepa haole) e ha-lawai pu aku me ia ma kona keena oihana ma ka hora 11 oia la, a mamuli o keia kauoha. ua hoea aku malaila kekahi mea kakau o na nupepa "haole" e hoopukaia nei e ko makou halepai nei. Ma keia kukai kamalilo ana a ke Kuhina me na poe kaku nupepa, ua hoike mua mai la ke Kuhina ma ka hoakaka ana mai penei:  "Ua hoomaka mua ia na launa pala-pala ana ma o kekahi palapala kue la i waihoia mai e ke kuhina Noho o ke Alii, ka Emepera o Iapana, oia hoi o Kuhina Shimamura, no ka hoole ana o ke Aupuni Hawaii i kekahi poe ee-moku i hoea mai ai  ia nei ma ke Shin-shiu Maru. Ma ka oiaio maoli, me he mea laua pili wale no na launa pala-pala ana i lawelaweia no keia moku hookahi, eia no nae hoi ua kamailio iki ia no no na moku e ae, oiai ua ano like loa no na mea apau e pili ana i keia poe moku apau.  "Ua hoea mai imua o'u ke kae pili oihana a kuhina Shimamura ma ka la 20 o Maraki, a ua puka mai keia ma-muli o ka hoike ana'ku o ke Kapena o ka Shinshin Maru iaia e hoihoi hou ia aku ana na eemoku maluna o kona moku. Ua kukulula ke kue a ke Kuhina maluna o ka aelike kuikahi mawaena o na Aupuni elua. Mahope iho o na kukai palapala hoakaka mua ana, au pane maoli aku la au i kana palapala o ka la 2 o Aperila. "Ma keia palapala ua koike aku la au i ke kulana i ku ai ke Aupuni, a hoike aku la iaia i na kumu i ae ole ia ai na eemoku o ke Shinshiu Maru ame ka Sakura Maru e lele mai i uka nei.  E hoomamao oukou, he ekolu ma-hele o keia poe eemoku: Ka mua, ka poe i loaa na aelike i kakaula me na hui hoopae-limahana no ka hana ana ma keia aina a i nele hoi i ke dala ma ko lakou paa ana.  "Ka elua: Ola ka poe i loaa he ai-like me ka Hui Hoopaelimahana o Ko-be, ka Hui Hoopaelimahana Hiroshi-mo, a o ka Hui Hoopaelimahana Mo-rioka hoi.  "Ekolu: O ka poe i hele mai ma ke ano kuokoa loa, alole malalo o kekahi papa hoopaelimahana." "No ka mea hoi e pili ana i ka papa mua," wahi a Kuhina Kupa, "mamua o ka noea ana mai o ka moku Shinshiu Maru, ua hele mai la ia nei o W. J. Gallagher, kai hoike mai he hoa hui oia no ka Hui Hoopaelimahana o Kobe a hoike mai la aole I hookola na keehina maa mau i pili i ka pae ana mai o na eeemoku, a nonoi mai e aeia aku nohoi na poe eemoku e lele mai i uka nei o ka aina. Ua hooleia aku nae keia noi, oial aole lakou i hele mai malalo o na olelo o ka Pauku I o ke Kanawai 66 o na Kanawai o ke Au-puni Kuikawa.  Makawa i ku mai ai mele hoi lakaou i kahi dala.  "Ua hookeia nae keia poe aole e noho no uka nei o ka aina, oiai aole i apo-noia ko lakou mau palapaia aelike (kepa) e ka Papa Hoopae Limahana. Mailoko mai o ka heluna apau o na eemoku he 37 wale no ka nui o ka poe i aeia e noho i aka nei o ka aina, oiai he mau palapala aelike ko lakou i aponoia.  "No ka mea noi e pili ana i ka poe o ka papa elua, he 317 poe eemoku iluna o ka moku i loaa he $50 pakahi, aka nae, ua hooleia no ko lakou lele ana a noho i uka nei o ka aina, oia@ ua @hiia mai lakou e na hui hoopae-limahana ia lakou iho. ma o ko lakou mau luna-hoohana la maanei. e imi lakou i hana na keia poe eemoku ma ka wa e hoea mai ai lakou i keia aina.  O ka mea i hooholoia no keia mea, ola keia. he hana kue kanawai keia ma ka aoao o na hui hoopaelimahana, a peia nohoi na poe eemoku, ua kue maoli no lakou i na olelo o ka pauku 1 o ke kanawai 17 o 1895. Eia nae, ua kapaeia mawaho aku o na paa ana a ke kanawai na poe i noho ia nei mamua, a pela boi me na wahine i hoea mai he mau ohana ko lakou maanei.  "No ka poe hoi o ka papa ekolu, oia ka poe i hele mai mawaho ae o kekahi hui hoopaelimahana, a i loaa hoi na makaukau a pau a ke kanawai i ho-akaka mai ai no ka hookupono ana i ka lele ana i uka nei o ka aina, ua aeia akuno ia poe.  No ka mea hoi e pili aua i ke Sakura maru, aia he 163 poe eemoku i loaa na palapala aelike me ke. Hui Hoopaelimahana Morioka i ka mokuahi, ua ikeia he kili ole ke lawelawe pono ia ka hana o ka nana pono ana i na poe eemoku maluna o ka mokuahi, nolaila ua hooleleia na poe eemoku ma ke Kahua Hoomalu.  "Ma ia wa i ikeia ai he 146 poe ee-moku i loaa na palapala aelike no ka hana ana maloko nei o ka aina, a ua kakauinoaia hoi ia mau aelike mamua o ko lakou haalele ana ku ia Iapana.  Ua ike pu ia nohoi ua hookaa e la no na uku moku o keia poe e ka hui, a ua like loa no me na aelike o ka poe i koea mai ma ka Shinshiu Maru, a ua hoopukaia no ka olelo hooholo no keia poe elike la no me ko ka poe mua, me ka hookuuia ana noho'i o kekahi poe elike me ko ka poe mua. O ke keehina hana a keia Aupuni au hoomauia no ia ma ke alahele i hoike mua ia aku ai i na luna Aupuni mai kou Aupuni mai.  "Ua hoala aku au i ka noonoo ana iloko ona no kekahi palapala i hoounaia aku i ke Kuhina mamua aku o Kuhina Shimamura, oia hoi o Mr. Shimizu.  moloko oia palapala i oleloia ai 'ua noa no i keia Aupuni i na wa apau e kaupalena a e kaohi i ka oihana hoo-paelimahana. o ka oi aku nae o na hoopaelimahana i lawelaweia e kekahi poe kuikawa.  Aole keia mea i hanaia mamuli o ka manao makaewaewa i na makaainana Iapana, aka, i kulike ai ia me ka iini o keia Aupuni e loaa iaia ka mana o ka hooponopono ana i ke komo nui ana mai o na eemoku e hoohanaia aku ana ma ke ano he poe lima-hana.  "He mau la mahope mai, manao au, o ka la 6 ia o Aperila, ua pane mai ke Kuhina Shimamura, a mahope iho o na olelo maa mau o na launa pala-pala ana, olelo mai la oia:  "Ma ka Iapana lawelawe hana ana apau me Hawaii. oiai nohoi he wahi Aupuni uuku ia, ua, lawelawela no ia a e hoomauia aku ana no hoi ia ma ke kulanan pookela o na hana a me ka oluolu. elike no me ka Iapana lawe-lawe hana me na Aupuni oi aku o ka ikaika." A hoike mai la nohoi ke Ku-hina ma la palapala, e waiho aku ana oia i keia ninau no ka noonoola ana e kona Aupuni, me kona hoomau ana mai no nae i ke kuhikuhi ana mai no kahi o ke kuikahi ana i manao ai au uhaiia. oiai au olelo mai la la: "No ka mae e pili ana i na poe eemoku o ka papa mua. Oiai peha i hooko pili pololei ole ai lakou me na mea i kauoha ia e ka Papa Hoopaelimahana eia nae ma ka manao ano nui o ke kanawai au hooko no lakou. "Ma ka noonoo akea maoli ana hoi." i hoomau mai ai o kuhina Shimamura. 'aole anei he oi loa aku ka pono aole e hookau aku i ka pilikia maluna o keia poe kanaka naaupo, mahope iho o ko lakou wawahi ana ae i ko lakou nohona home a kuai lilo aku la hoi i ko lakou mau wahi lako, a hoea mai la ia ia nei ua hooleia aku la lakou, no ke kumu, aole lakou i hooko i na kauoha apau a ka Papa Hoopaelima-hana? Ua alakai hewa ai oe, wahi a ke Kuhina (Iapana) i hoomau mai ai. 'no ka mea e pili ana i na poe eemoku o ka papa elua, no ke ano maoli o kela oleio aelike. Oia iho la ka mea i hoohloia e na kanawai laulana o ke Aupuni o Iapana no ka mea e pili ana i na poe eemoku apau mai Iapana mai, i mea hoi e kaupaleia aku ai na no-none popilikia e loohia ana paha i na poe eemoku Iapana ma keia aina.  He pono e aponoia keia hooponopono ana e kou Aupuni, oiai e kokua ana keia rula hooponopono  no ka hoolako ana i ke kanaka eemoku i mea e loaa ai he ola nona mahope iho o kona hiki ana mai ia nei. Ua hoea mai keia poe ia nei.  Ua hoea mai keia poe ia nei, aole ma ke ano he poe kepa, aka, ma ke ano he poe eemoku kuokoa loa. A oiai lakou na haawi mai i ka huina o $50 elike me ke kuikahi, he mea pono lakou ke aeia e pae mai i uka nei o ka aina."'Aole au i ike." i hoomau mai ai no o Kuhina Shimamura iloko o keia palapala hookai no, he mea pono ke hookaawaleia mawaena o na Iapana i noho mua ma keia ainu ame ka poe i moho mua ole.' "Mahope iho o keia mau hoakaka ana." wahi a Kuhina Kupa, "ua kamailio mai la oia (ke Kuhina Iapana) no ka mea e pili ana i ka hookaulua ana i ka hoopaelimahana e lawelaweia ana i ka hoopaelimahana e lawelaweia ana e na poe kuikawa. Ua olelo mai la ia, aole i loaa ke kulana i ke Aupuni e kaupale a e hoololi paha, aia wale no a hoololiia ke kuikahi. "Ua loaa mai la hoi ia'u, mai ka lima mai nohoi o ke Kuhina Shimamura. he palapala i kakauia ma Tokio, Aperila 19, e Kauna Okuma, ke Kuhina Iapana no ko na Aina E, a maloko o laila i hoike mai ai oia i na mea e pili ana i na eemoku maluna mai o ke Shinshiu Maru o ka la 3 o Aperila. Ma keia palapala i hoike mai ai o Kauna Okuma i kela Aupuni ua noonoo pono oia i na ninau apau i pili. a oia i nae i haawiia ai na mano makamaka apau no ka hoomama ana ae i ke koikoi o ka hana i hanai ua manao no nae ke Aupuni o na hana makamaka ole i hoopiiia mai, au kue loa ia i na pono kuikahi o na makaainana Iapana. "Malalo ponoi hoi o ke kuikahi o 1871 a mamuli hoi o ka hoopili ana mai i ka rula alakai i pili i ka lahui i pulama loa la (most favored nation) i ikela ma na kuikahi e paa nei i keia wa mawaena o Hawaii am na Aupuni e ae, ua loaa i na makaainana Iapana, elike la nohoi me na kupa o Hawaii, ka pono kuokoa ame ke keakea ole ia e komo me ko lakou mau moku ame na ukana ma na wahi apau. na awa ame na muliwai maloko o Hawaii i weheia no ke kalepa ana me ko na aina e. "2. He kuleana ko lakou e hele ai, e kalepa ai, e noho ai a e lawelawe ai i kela ame keia oihana ma na wahi apau o Hawaii." "3. Ua kuleanan lakou i ka hoomalu mau ia ana e ke Aupuni Hawaii. ma ko lakou mau kino ame ka waiwai, a pela pu hoi me ko lakou mau pono kiwila." "4. Ua kuleana nohoi lakou ma ka hele keakea ole ia ana imua o na ahah hookolokolo o Hawaii no ka hoopii ana a no ke pale ana no ko lakou mau pono. ma na keehina apau o ka mana hookolokolo i hoonohoia e na kanawai a" "5. Ua noa hoi ia lakou. malalo o na kumu apau, e koho a e hoolimalima i poe lolo. poe kokua a poe agena paha mai waena mai o ka poe a lakou i ike ai he kupono ke hoemana aku e hana no lakou a ma ko lakou inoa paha." "Mamuli o ke kapaela ana o keia kau pono." i kakau mai ai o Kauna Okuma. 'au kipaka hoomaewaewa maoli ia mailoko aku o ka aina he @@ poe makaainana Iapana. mahope iho nae o ko lakou hoopaaia ana no kekahi wa loihi. a me ka hoopuka ole ia ana hoi o ka olelo hooholo kanawai. me ko lakou ae ole ia ana e ku imua o na aha hookolokolo. me ka ae ole ia ana hoi e kuka pu me ko makou luna Aupuni mlaila." "Aole nae i hoikeia mai aole loa e haolaia mai ana na keehina hana oia ano. i na kupa o Hawaii malalo o kekahi mau kumu. O ka mea oiaio nae. ua hookahuaia keia hana maluna o ka hoomaopopoia ana o nae poe i komo ma keia hana he poe lakou no ko na aina e. a mamuli o ka manao kanawai, aia no lakou mawaho aku o na palena o Hawaii.  "Ua olelo mai nohoi o Kauna Okuma au manao loa kona Aupuni o ke Kanawai 17 o 1895 ame ke Kanawai 66 o ka makahiki mamua aku. ina o na hoakaka pololei ia ana ola mau kanawai elike me ka na luna Aupuni Hawaii i hana ai, alaila, au kue loa ia i ke kuikahi e ku nei i keia wa mawaena o na Aupuni elua. O ka hooponopono pololei ia ana o ka hana hoopaelimahana. wahi ana i ae mai ai, oia no ka hoohana kupono ia ana o ka mana hoomalu (police power) o ke Aupuni. a o na kanawai kupono ma ia mea. e hooko kupono ia ana hoi aole ia he mea e hoala aku ana i ke kue ana mai Iapana mai. Ma keia hihia e ku nei ua hooko kapakahi maoli ia na kanawa'i i lilo i mau mea kue i na rula maa mau, a o na lawelawe hana ana a na mana hookolokolo kuikawa o na luna Aupuni Hawaii aole ia i paa, a o ka hooleia ana mai o ka aha i hoohalahalaia aku ai i mea e lona mai ai kana kokua ana, he hoole ana ia i ka pono hookolokolo. Nolaila, o ka manao hope o keia, oia ka manao ana o ke Aupuni o Iapana e ike aku ana keia Aupuni i ka loina pili i ka uku poho, a o kekahi, ua nonoi mai lakou no kekahi hooia ana aku, aole loa e hana hou ia na hana o keia ano. "'O na hoakaka e pili ana i ka huina nui o ke koi, wahi a kaua Okuma i kakau mai ai, e lilo ana ia i kumuhana no kekahi palapala hou aku, aka, ke olelo aku nei nae au maanei, aole i loaa mai ia palapala i keia wa."  Alaila, hoomau mai la o Mr. Kupa i kana kamailio ana: "E hoomaopopo oukou, o ka'u palapala mua aole ia ma ke kulana paio a olelo pale aku paha. He palapala hoakaka wale no la no na mea maoli i ikeia ma keia moohihia. Mamuli nae o na palapala mahope mai i puka mai ai he makumu e ae, a i keia wa ua hoahewaia mai la keia Aupuni no kona hoololiloli wale ana i kana keehina hana i mea e kupono ai i ka wa i makemakeia ai e hana pela. "Ua pane aku au i keia palapala ma ka la 24 o Mei, a o ka'u pane no ke kumu mua i loko o kana palapala, o ka ninaninauia ana o na eemoku imua no ia o kekahi aha ku i ke kanawai, a o ka olelo hooholo a ka Aha Kiekie, e kakoo ana i na luna o ka Oihana Dute, ua kukuluia na maluna o na rula alakai maopopo i kukulu paa ia, a o ka hopena i hooholoia he hooia lawa loa ia no ka hoole ana, aole i loaa ka pono i loaa ia lakou ma o ke kuikahi la. O na kanawai i hoikeia ae nei he mau hooponopono ia no ka pulama ana i na kanaka o keia aina mai ka poe eemoku i kupono ole, a o ka paa ana oia mau kanawai aole hiki hololea ke kue ia mamuli o ke kumu ua kue ia mau kanawai i ke kuikahi, oiai aole i pili wale no na kaupale ana a keia mau kanawai i na makaainana Iapana wale no, a koe na kanaka o kahi mau aina e ae. O na olelo o ka Pauku 1. Kanawai 66 o na Kanawai o 1894, aia pono no ia maloko o ka hoohana kupono ana o ka mana hoomalu o ke Aupuni, a ua Kupono hoi ia mau kanawai no ka maluhia ame ka nohona oluolu o kekahi lahui. O ke kuleana e hooholo ai ia mau kanawai, he pono pili paa ia a ku nohoi i ke kanawai.  Ua koi aku au, he kuleana ko kela Aupuni elike nohoi me ko na lahui koukoa e ae, e malama iaia iho mai na hopena ino mai apau e hoea mai ana mamuli o ke komo kaupalena ole ana mai o na poe eemoku, e hoopilikiala ei hoi ka aina ma kona kulana noho pono, kulana ola ame kona mau pomaiki kalai waiwai kuloko, a mai kekahi hoopaelimahana mai hoi i hoeueuia a oi wal aku ka heluna nui i ka mea maa mau mamuli o na lawelaweia ana o kekahi poe kanaka a poe ahahui hoi mamuli o ka manao imi pomaikai, a o ke kumu nohoi oia o ka hoopaelimahana, he mea hoi ia e hoohihiala ai ke kulana oihana paahana maanei a no ka mea hoi kekahi e pili ana i ke kulana maluhia o ke lehulehu, a mamuli o ka loaa ana o keia mana hoomalu kuloko, e hoohanaia aku ana ia no ka malu ame ka palekana, ua hoaahuia hoi me ka mana e hooholo ai no ka wa pono e hoohanaia aku ai ia mana." (Aole i pau.) He mea pono i kela ame keia ohana ke loaa ona iaau lapaau mama no na ma'i o ka opu. I laau lapaau puhill ole no ka "Moku ino loa o ka lepo" (Diarhea) Nahu, Umil, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai elike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (Pain Killer). Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he kanalima, a ke hana mau ia nei i keia ame keia la. ma na aina apau o ka honua nei. O ka Hui Kuai Laau Lapaau o Hollister, ka Agena. NA MOHO HOLO BALOTA.  Aia ma ka Helu 29 o ke Kuokoa, la 16 o July.  ua ikeia ka papainoa o na lunamakaainana mai Kau a Kohaia aohe hilinai i keia inoa maluna ae. Aka hoi, i keia mau la iho la, ua lohe wale ia e holo balota ana o Jacob oiaio kela, alaila, ua man@o ka mea Cooper no keia Apana. A ina he mea Akua. Ae: he mea pono i ka poe i lona ka mana koho balota e nana i ka mea kupono a lakou e koho ai. No Kau i ka Ua Haeo, ua kupono oukou e lokahi ka manao ia J.S.H. Martin i wahaolelo no oukou no ke Kau Ahaolelo e hiki mai ana, no ka mea, he keonimana kupono no eia, a he keiki napa hoi no ka aina. Imua a lanakila e Kau kua makani. No Kona Hema hoi, ke manao nei keia makaainana Repubalika. mai hilihewa ka manao ana e koho i ka mea e, eia iho no i ke alo ka ulu i paki kepau, koho pono ana ia Hon. George P. Kamauoha, mai koho i ka mea okoa.  No Kona Akua hoi, o Mr. Scott ka inoa i hoikeia ae ma ke akea, aka, no ka mea kakau a me kekahi poe e ae, koho balota e aho keia inoa i ka inoa mua ae nei. Ina ola ka moho holo balota, manao au ola ka inoa o ka apana. No ka mea, he haole keia e nana mai ana i kou pono e ke kanaka Hawaii. Aole no hoi ana mau hana ewaewa iwaena o na kanaka o kahi ana e noho nei a he hana no oia i ka mea pololei. A ke hoomanao ae nei au oiai kona mau la o ka noho maalihini ana mai ia Kona nei, a he malama halekuai kana hana mua loa ma Holualoa-uka, a o ka hopena o keia hana ana i hana ai, ua puka ma ke eke a Hagai a ua auamo oia i na ehaeha o ka poe a pau i aie aku ma ua halekuai ia ma Holualoa-uka. He oiaio, ua noho o Jacob Cooper malalo o ka banekarupa no na, manawa loihi i hala ae nei ai keia nei au o na kanaka o Holualoa a me na wahi a pau i ai a ono ka puu i na mea o loko o ua halekuai la, o lakou na hoike no keia mau hana a Jacob Cooper.  Oia ka mua loa o kana mau hana aloha i na kanaka Hawaii. A pela au i manao ai e hana ana no ia i ka mea e pono ai o kona mau haku makaainana.  Aka hoi, ina he kanaka Hawaii kupono a ae kekahi e manao ana e holo balota, elike la me ino. Kaelemakule, alaila, oia auanei ka kou mea kakau e haawi ai i kona mau hooikaiku ana a pau no ka hapai ana i ke kanaka Hawaii.  A ina aole keia inoa, alaila, e aho no paha o Jacob Cooper, kapae loa aku ia M. F. Scott, a mai lawe mai a noonoo nona.  No Kohala i ka Ua Apaapaa. He inoa kupono loa kela no ka aina haaheo, aole paha he mea e kamailio nui ia ai no ia inoa, oial ua ikeia no ke kulana o ke kanaka a me kana mau hana. He mea pono no ia Kohala-nui a me Kohala-iki e hpu like me ka lokahi ia J. K. Kahookano, i moho heihei no ke kahua kaua o kou mau pono kiwila o keia noho ana. Nolaila, ia oukou e na apana koho a i ekolu, mai Kau a Kohala Akau, e pono la kakou a pau e hooikaika i ka kakou mea i manao ai e puka, a ina e kau ka hae o ka lanakila ia Kau i ka Ua Haao, ua haki no: a ina hoi i na keiki o ka pali kapu o Keoua, ua lai no; a i kaa ke eo i na keiki o ka poho na-u, e uweae auanei oe; a i heo loa aku hoi ka pahu hopu o ka lanakila ia Ka Ua Apaapaa, auwe hehene, heahu ia ia, haaheo no o Kohala. O ka'u wale no-- "I hookai, kahi ka manao, I hookai, kahi ke aloha, Ma keia hana maikai" Me ke mahalo. Kona Akau, Hawaii, July 22, 1897.  Ma ka mokuahi Australia o ka Poakolu nei i kau aku ai ke "Alii" Wilimana no na aina e. Ma ke ahiahi o ka la apopo e malama ai ka hukihuki kaula mawaena o na keiki o ka hale hana hao o "Ulakoheo" ae nei ame na keiki o Potugala.   "I kela kau makalii aku nei, loohia ia iho la kekahi o ka maua poe moopuna i ka ma'i, he nahu ikaika loa ma ka opu," wahi a Mrs. E. G. Gregory o Frederickstown, Mo. "Puhili na laau a ko maua poe kauka, alaila, hoao iho la maua i ka Kamalena Laau Ola no ke Nahu, Kolera ame ka HI, a o ke ola koke no ia. E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau. Benson, Smith & Co., na @gena ma Ko Hawaii Pae Aina.