Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 33, 13 August 1897 — Na Hekau Manaolana Poho. [ARTICLE]

Na Hekau Manaolana Poho.

Ma keia mau ia e nee nei, ua ikea ka laulaha ioa £na o na manaoiana mawaena o ka poe ' Hoialiii" o loko nei o ka aina. ma ka manao ana, aia i "Pelekane" ko lakou pono, a mailaila ae a hoea i Farani Repubalika, a hoea i Geremanla, hookui pn aka la i Ru&ia, a ma ka olelo pokole ana ae hoi, aia ke "ola" i na Aapuni Moi apan o Europa; a e hui lokahi ae ana lakou apan me lapana no ke kue ana i ko Hawaii nei hoohuiia ana aku me Amerika Huiia. He mea oiaio, ke makemake loa nei o lapana e hoomauia aku ko Hawaii nei kn ana ma ke ano Aupuni kuokoa,

eUKe !ae td i ku ai maialo o ke Aj: Moaakia" i pa« ioa akn a rr boi e ku nei ! keia wa. ma ke \ .. puni Rop«baiika. ke Aupun: h- v . . ;; ~ waii net i ikeia e na mar.a n i:. ao n«, oia ke Aupuoi nan ie r •. ke "Statu quo" \fce ku!.\n.i > k-- \ .. puni e fen nei> \ keia wa ai.i li, i nei. Aole i komo ma ka palA t vi: >. , v & lapana no keīa hoohui Aup*.:n; .■ vraii RepubaHk:i me Amonka. l> . ■. ana e hoihoi o Amerika Huiu . paaia ana anie ka noho nian.-t oke * 4 Statu quo" iloko oka !;n;.i VAupuni "Monakia" a lapana ;k :: \ wale mai ai, aole i hele nui; n> ; mokukaua ikaika ona e hoiho; : lua Aupuni "Monakia" hi ek : : I kona kulana mua. ke Aupuni h>t r i | e paa ana ke "3tatu quo" o Ha-Aa- | mamua aku o ka Ulo ana ae oU k r i hana a paa iloko o ka Uma o kt\ \ ; Kuikawa (Provisional Goveraiv. : mai iaila mai hoi. Ulo maloko o k- \ : puni Kepuhalika o Hawaii. Nv. ...i, !o ka hekau ana ona manaohu.i v... | poai "Roialiti" o Hawaii net n\ v . o lapana nana e hoihoi mai a-..; .. Aupuni "Monakia," eiike me Ka : •.v. • : e upu nei. ke kapa nei niakou i.i > lana hookaukolo manao ana. !>> : .. hekau manaolana poho ana i.i Aole loa o lapana e aa e ka ui ! Amerika Huiia no ke kukulu hou | i ke Aupuni Monakia (Moi) o Haw | nei. i hoohioloia e ka hemaheni.i |o na poe na lakou e kiai ana ke ; i quo" o ke Aupuni a liio i ke ! Kuikawa. E mauna anei o lapana • k-> I ola o kona poe kanaka, pela pu L >. | me kona mau miiiona dala. ame s :u | mau aumoku kaua no ka paio au.i ;;.•■ I Amenka Huiia, i mea e hoihoi i.\ :v.a; ai ke Aupuni Monakia (Moi) olike :r- -: ka na Roialiti e hooiuoemoe-a •;. • ! Aia ko Rusia mau maka ke >v.\ka pololei mai la maluna o liipan:-. i k-.x \va: aia nohi ko Kina man m.ik.i kkiei piha inaina mai la maluna > . i: o ka loaa ana he hoa paio ikaika • e ho-opaha a e hoonawaliwali maoli i ko lapana kulana ikaika i keia wn. u mea ia na laua e hauoli ai: a h» m a maopopo loa e hana ana laua i na apau e hoomahuahuaia aku ai ko ' ipana nawaliwali a e loaa ai hoi k;\ iU.iika i kona hoa-paio? Aka; ma. ka m.inaoio nae o ka poe Roiaiiti f ua ei Ui aku ko lapana minamina i ke A .p > . "Monakia" (Moi) o Hawaii nei. kona haule ana, mamua o kona k;?! n Aupuni Imeperiela e ku nei i l-eia w.i iwaena o na okooko alii o kui i n ;v: enemi ma ka hapa poepoe komul.ana (mai Hawaii aku nei): a e kHI.i ; .na

lai keia kulana kilakila i loaa iaui

waena o na Aupuni mana nui o k.i nua nei, noka hoomoepuu ana uiai :i:.i iho no ka pomaikai o ka "nohoahi' <> Hawaii i hoohaulehia ia e kona heni.ihema kuloko iho? Ona mokuk.nn o lapana e pau ana i ka hoopiholoi 1. .1 o kona poe kanaka e pau ana i ka nuike, kona mau aekai e kipoka pahu ;;i ana e na aumokukaua Amerika. hou ae ke Aupuni Monakia o Haw.iii nei, a oia ke kahu malama i ke • Stat:i quo" o ke aupuni ma Hawail nei, mahope iho o ko lapana lanakila ana- k>> lanakiia hoi —maluna o Amerika H iiia— nawai e uku i kela mau poho <> lapana? He ninau kaiaiaina kupouo keia e ninaula ai e kakou apau i nv i e hiki ai ia kakou ke ike pono i ka hiki io ame ka hiki ole ia lapana ke ae o haawi iaia iho iioko o ke okooko o k-» ahi ame ka auwaha manaonao o ka hookahe koko weliweli no ka o na "Roialiti" o Hawaii nei.

Pehea la; eia i keia wa, ua !oaa n lapana he launa kalepa maikai loa Amerika Huiia, i oi pakela loa aku 1 ka pomaikai kalepa i loaa iaia me H-i--waii nei; alaila, e ae anei oia e kioi.i i keia pomaikai kalepa laupai a ohah:i i loaa iaia mai a Amerika mal nu V: a pono o na "Koiaiiii" kunana wale ma Hawaii nei? Nolaila, aole anei he m» «■ maopopo, o ka hekau ana o ka mana-;-lana o na Roialiti o Hawaii nei .r.x ia lapana ko lakou pono, he manaolana poho ia?

Ke kaukai aku nei o lapana i n i mana nul o Europa elike me Enelani. Geremania, Farani ame Ru9ia e koku i mai iaia ma kana kue ia Aznerika Haiia no kela hana hoohui Aupuni, aka, ua ano kuhau ka hapaoui o keia raa-; Aupunl no ka ae ana e Hlo o "lapana ' i rnea kahea Aha Kuka pili Aupuol no ke kue ana aku ia Amerika Ang!i> Sakona."

Mamuli o na haawe kaumaha a En*> lani e auamo nei maluna o kona hokua ponoi ma na mea e pill ana ia iene ame na uiuku pioo maloko o kooa mau panaiaau iho, ua ku kakanal'.u oia i keia wa. no kona haawi ana mai i na kakoo ana e huipu me lapana. no k' kaua aku la Amerika, ina e hoea ica: ana ia wa. Malia paha; e ae ana no Enelani e kakoo ae ia lapana ma keia kue palapaia ana <proiest): aka. ina e hoohui io aku ana o Aiserika Hulia ia Hawaii nei, eiike me ka Huwaii nei koi aku. ao!e hoi mamuii o ka Amerika Huiia koi ana mai e aa anei 0 Enelani e kokua ae ia lapana e kaua ia Amerika Huiia, i mea e hoomaiielieia ai ke kuakoko o ke kanaka Asia; a 1 mea hol e loaa ai he hauoll ana i na Hoiaiiti o Hawaii nei? O ka hoohekau ana i ka maoaoiana ilaila, ke oleio nei no makou, he hooheno manaoiana poho no ia*

N-o Rusia hoi. o fco lapana enpmi * r-1 alaila. <? &e anei oia e kokua a? f i k f-nemi ma keia hana? .Manao ; k loa makou no ka hiki laia ke ; ;•••• i i" ke:a koi a iapaoa. E aho j o Geremania; aka. ke honianaoia, j - >:a j>omaikai n«i a lapana e koi nei. j . kokua mai o Geremania, aia no ia 1 i ka lahui lapana. oiai o lakou na limamanuunuu o loko nei o ka aina. Nolaila. ke manao nei makou o ka hookaukolo sna e na manaolana o na I Eoialki i Gereraania e kokua ae ia lapana ma ka hoihoi ana mai i ke Aupuni "Monakia" ma Hawaii nei, he.maiiaolana poho no ia. 0 ka mea maopopo ma ka wa e ae o Amerika Huiia e hooholo a e apono i ka Hawali kumuhana no ka hoohui Aupuni me ia; o ka wa no ia e eml liilii aku ai ka lapana mau koi kue ana ia Amenka Huiia a hlki I ka nalowale !oa ana. Aka; eninau ia mai paha auanei makou: Heaha iho !a ka hoi ka v,aiwai o ka lapana hooulu okalakala nna ma keia kue hoohui Aupuni, a mae hoomau i ke kulana Aupuni kuokoa o Hawaii nei, elike me ia e ku nei i keia wa? Eha haina maopopo a makou i ike ai no keia nliuiu: (1) Oia kona hookaulana piii Aupuni ana | iaia iho imua o ko ke ao nei, ma ke ano kaiai Aupuni kuwaho, o ke ano j "diplomatique." Ua hoolilo oia iaia j iho i hoa kalaiolelo a kuka pu me na , Aupuni e ae o ke ao nei ma na ninau I piil Aupuni koikoi apau e ulu ana ma- i waena o kela ame keia Aupuni. A me he mea la o kona (o ko lapana) iini nui. oia keia, e nana mai na Aupuni 0 Europa ame Amerika Huiia, o lapana kekahi Aupuni leo mana ma na ninau plli Aupuni o ke ao nei; (2) He keehina ano hoohaahaa paha keia kue a lapana ia Amerika. ma ka mea e pUI ana i na hana hoohui Aupuni a Enelani e hana nei maloko nei o ka moana Pakipika. Me he mea la e olelo aku ana o lapana ia Enelani, he hana hewa loa ia ana i hana ai; oiai, oia hana hewa hookahi no ka'u e kue nei la Amerlka Huiia. nokamea, he makemake au e mau ke kuokoa ana o ke Aupuni o Hawaii nana e malama nei 1 ke "Statu quo" ma Hawaii; (3) Ua holke o lapana 1 kona kulana ano nawaliwali nin ka noonoo kaullke a hoo-> iHino nna ma keia mahele o ke kanawai hooponpono lahui; a oia keia. Ua ike o īapana ua paa ma ko Hawaii nei Kumukan:awai.'he-olelo maopop no ko Hawaii nei ae ana e hool\ui iaia iho me Am#*rika Huiia; a ke noho nei ke "Statu nuo" o Hawaii nei me ke apoia e ia rula kumu. 0 ke Aupuni Repubal!ka o Hawali nei ! keia wa'he kahu (guardian) malama oia i ke "Statu quo" o Hawaii nei, e komo pu ana hoi malaila. ko Hawaii hoohui ana aku me AmeHka. lTa ike o lapana i keia mea. ua maopopo iaia ia mea. TTa ike 0 lapana. he Aupuni Repubalika ko Hawaii nei. e ku ana no ka manawa malalo o ke Kumuknnawai. a hoea aku 1 ka wa e hoohuiia ai o Hawaii ame Amerika Huiia. Ua naa ka Hawaii eelike kanawai ma keia mea, a o ko lapana ike ana mai i ke Aupuni o Hawnii. oiai ia e ku ana maluna o keia kumuhana (do11cv) oia lro lanana ne ana i uo kumuhana la a Hawaii, e hiki ole ai iaia ke kue. A o ka. lapana olelo ana aku ia ,Amerika Huiia, ma o kana hookaukolo ana aku imua ona, aole oia e hoopa ia Hayaii ua like ia me kona olelo ana aku ia Amerika. "E waiho malie oe ia Hawaii pela," a ma ka wa e ae ai o Amerika i keia leo o ke Aupuni o lapana, ua ku o Amerika ma ke kulana o ka hohe wale imua okoke ao nei apau. Aole i lanakiia o Eenelani (Beritania) kahiko maluna o Amerika kahiko; alaila, e ho-he wale anei o Amerika holomua o keia la i ka "EnelanP' lapana hoomaka'uka'u e oni nei i keia wa? Aole; (4) Ua ae maopopo o lapana o ke Aupuni Repuabalika o Hawaii nel. ola ke Aupiinl mana hookahi ma ko Hawaii Pae Aina nei; a oia Aupuni kana i ae ai e hoomau loa ia aku kona ku ana, O ka lapana koi hoopaakiki i keia la ia Amerika. oia ka ae ia ana e Amerika e hoomauia ko Hawaii ku ana he Aununi kuokoa ma ka moana Pakipika nei. me he mea la elike me ke ano o Samoa. ka noho kiaila e kekahi mau mana nul o ke ao nel. Aole o keia koi a lapnna, no ka pomalkai ia o ke Au-! puni Monakia Hawaii nei, ellke naha me na m>u amo na lia ana a na RolalIH. Nolaila. he manaotani> noho ka hekau ana I ka aina oka Pua Laniuma.