Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 36, 3 September 1897 — HE KANAWAI KUE KUMUKANAWAI. Ke Kanawai Auhau Loaa Makahiki. [ARTICLE]

HE KANAWAI KUE KUMUKANAWAI.

Ke Kanawai Auhau Loaa Makahiki.

Mu ka Poaha aku nei o kela pule i hoopuka mai ai ka Aha Kieki'e i ka olelo hooholo aia Aha. e hoike ana he Kanawai kue Kumukanawai ke Kanawai Auhau LoaA Makakiki. Na Lunakanawai Kiekie Kauka i hoopuka i ka olelo hooholo a ka Aha, a ua apono hoi o Lunakanawai Whiting ia olelo hooholo, oiai hol o Lunakanawai Frear 1 lokahi pu ole ai me ia olelo hooholo. He elua mau aoao na laua i walhō i keia ninau ano nui imua o ka Ahn. oia o Kiino Kamaheia, ma kona kulana ktoo kanaka hookahi iho. ame ka Hui Hana Hao o Honolulu. ma ke ano Ahs- - Nolaila, i ka puka anao ka oielo hooholo a ka Aha. ma keia mau hoopii elua, ua piU like ia i ke kanaka hookaa auhau hookahi, he loaa makahiki kona, ame ka Ahahul imi walwai iloko nei o ka alna. Mahopo iho o ko ka Aha houluulu ana i na manao hoakaka a na mea hoopii, ame ke Kanawai i hookahuala ai ka mana o ka Luna Auhau e helu auhau no na loaa makahiki o ke kanaka ame ka ahohui, ua hoike mal la ka Aha i ka manao o na loio o na mea hoopii no ka P&uku 11 o ke Kumukanawai. oia hoi. ma ia Pauku. ua hiki ke kanaka ke auhauia maluna o kona loaa makahikl. ma ke ana ratio like me ko na loaa makahiki o na poe hoo kaa auhau e ae. A ua koi hoi ka aoao hoopiiia, ua loaa 1 ke Aupuni ka mana hookau i ka helu auhau mahina o na mea apau» oiai aohe pauku maloko o ke Kumukanawai e hoakaka ana he mea pono ke heluia ka auhau ma ke ano like a moe»kaht. Aka. uā hoole lea Aha 1 keia manao hoakaka. A ua olelo ka Aha, oiai he mana plli paa iloko o kela ame keia Aupuni ke kaiu ana ) na auhau maulunn o na kanaka, aka. aole nae e h(kt i k& Ahaolelo ke aku i keU mana mawaho aku o ke alahele I hoikeia mai e ke kanawai alakai, i hlki ! kela kanaka kela kanaka ke uku i kona auhau mailoko mai o ka "mahele kupono o kona waiwal. M

Ca olelo ka Aiiau o ke kaaawai auhau nialuaa o na ioaa makaiiiki o ke kaeaka. aoie ia i hookuu i na loaa tnakāhiki ap&u maluaa ,iku o k& huina o 12,000, aka t ua auhauia aka la ke kanaka he i keneta ao ka makahiki hookahi maluna o kela ame kela «iala. Ina ua bf akn kona ioaa mamua e £4,000, oiai nae o ke kanaka i loaa he $2,000 ka ioaa makahiki. e auhau oie ia ami ia; aia hol kona auhauia, aia a loaa iaJa he loaa makahikī e oi ana

maiuna o ka li.Ow a e einī iki ana hoi ma!afo iho o ka $4,<>00. He mea. oiaio, ua loaa ka maoa i ka Ahaolelo e hoonohonoho ai i na poe ame na waiwai i ku e kauia iho ona auhau; aka, ua hooholoia nohoi, aole hiki i ka Ahaolelo ke wae ae mailoko mai o ka huina papa hookahi o na mea i manaoia ua kupono ke auhauia, a kapae aku hoi i kekahi hapa o loko oia papa hookahi. aole e auhauia. Nolaila, o ka manao o keia pauku o ke kanawki, oia ka hooili ana i ke ko'iko'i o ka auamo ana i ka auhau maluna o ka poe i ioaa na loaa makahiki maiuna aku o £4,000, a oia poe nae, he kakaikahi loa ia. Ua olelo ka Aha, aole ona mana e wawahi kaawale ai i keia pauku o ke kanawai auhau, ma ka olelo ana, ua kue oie i ke Kumukanawai ka auhauia ana o na loaa makahiki apau, me ke kapae ana'ku hoi i na mahele loaa makahiki i hookuuia mai ka auhau aku, ua like loa ia me ka hana hou ana he kanawai hou, a ua neie hoi ka Aha ia mana. A o ka olelo hope a ka Aha, oia keia: "D ka manao maopopo maoli o ka Ahaolelo, oia ke kukulu ana he kulana auhau akea me ke kau ana he auhau maluna o na loaa makahiki o kela ame keia ina paha he loaa makahiki ia no na kanaka a no na ahahui paha. A oiai o ka hookaawaleia ana o na kumu auhau o loko o ka papa like hookahi, ua kue maopopo loa ia i ka rula alakai o ke Kumukanawai, e olelo ana e ratio like ka auhau, nolaila, ke kukala nei makou, ua kue Kumukanawai ke kanawai holookoa a ua mana ole hloi."