Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 37, 10 September 1897 — HE MoOLELO NO KA LEDE ISABELA, KA MEA I KAPAIA Ka Anela Kani o ka Malamalama. [ARTICLE]

HE MoOLELO NO KA LEDE ISABELA, KA MEA I KAPAIA Ka Anela Kani o ka Malamalama.

He wa pokole ua laulaka ae !a aa hana koa a aaauao a ke koa opio ma na. welau ap&u o Ene!ani. A ma kekaht uiau la mai, maiiope iho o ka paa plo ana o na kipi apau. ua pouiia ibo la ke aliikoa opio e ka Moi ma ke ano he haku alii kiekie no Isa Line ame Uwesa Line (Line Hikina a me Line Kemohana) ma ka inoa alii o ka Haku AIH Kiekie Vine. Mai kela wa mai, ua lilo oia he alihikaua nui no ke aupuni, a mamuli o ka makemake o ka Moi f ua hoomare ia oia me ke kaikamahine kamakahi a ke Duke o Senabolo. Pela iho la i hoea mai ai ke kulana alii o ke koko e holo ana iloko o na aa koko oka Lede Isabela. Ma ka aoao o kona kupunakane kualua, ua loaa mai mamuli o kona koa ame kona wiwo ole, a ma o kona kupunawahine kulana hoi, he alii kiekie maoii mai ka po mai. B hoomanao iho e ka makamaka heluhelu, pela iho la i loaa mai ai ka waiwai a me ka hanohano i ka lalani alii oka ohana alii Vine. Aole vrale nohoi keia o ka waiwai o ka ohana alii Vine. he nui a palahalaha na aina ma kekahi mau wahi e aku, na kula hanai holoholona. na aina mahiai me na lua eli lanahu, eia nae, i ko laua wa i pio ai. ua pau loa mai kela waiwai maluna o ke koa opio Vine, a pela no hoi i ili hele mai ai a hoea i keia haku ka luaui makuakane o ka kakou hiwahiwa. Elike hoi me ka mea i hoike mua ia ma ka kakou moolelo. mai lawe na lima o na mano nahu aina, e ole wale no ke komo ana mai o keia opio puuwai hamama nui wale Karaile. Nolaila, iloko o keia wa, ua maopopo lea ia Lede Isabela, ina aole keia loio opio he mea maopopo, he wahine ilihune oia iloko o kela manawa. Maanei, e haalele kaua no ke kamailio ana no ka Lede Isabela a me kona makuakane. a e huli ae kaua a nana aku ma ka meheu o ka opio, iaia i hoi aku ai no kona home ponoi ma Wesa Lina. Oiai ua hala Akihola Karaile he mau la ma ke kulanakauhale o Isa Lina, ua lilo kona hoi ana aku i mea hoohauoli i ka naau o kona poe hoaloha. He nui kona poe hoaloha ma kona wahi ponoi, a he mea nui hoi oia iwaena o kona poe hoa lawelawe oihana. Ua hookipa mai la kona kaikuahine iaia me ka pumehana o ke aloha oiaio. Oiai ua make mua ko laua mau makua, ua noho keia mau keiki me ka maikai a me ka lokahi iloko o ke apo 0 ke aloha oiaio. I kona kaikuahine ka hooponopono ana o ko laua noho ana ma, ke ano oia ke poo o ka hale. He wahine maiau a hoopono o Miss Karaile, a aole hoi ana mea aloha e ae ma keia ao o kona kaikunane wale no. A.ole loa i komo iki kekahi lihi manao iloko o kona naau no ka raare 1 ke kane, a oiai ua maopopo no iaia ua lawa no ka waiwai iaia iho mamuli 0 ka mahele dala i loaa iaia mai ko laua mau makua mai, a me ka uku panee o kana dala a kona kaikunane 1 hoopukapuka ai me ke akahele ma ka hoaie ana, a oiai no hoi, aohe hookahi keneta ana e hoolilo ai mai kona waihona ae. 110 ka mea, aole loa he ae 0 kona kaikunane iaia e hoolilo wale 1 kana dala ponoi iho, oiai ua hoolawa mau aku kona kaikunane iaia me ke dala a pau ana e m'akemake ai. Nolaila, he mea maopopo, o Miss Karaile kekahi o na wahine waiwai loa maloko o ia kulanakauhale. He nui a lehulehu na kane i upu mai e loaa ia lakou kela wahine waiwai. eia nae, he okoa loa ka manao o keia lede opio. I na la mua o ko Karaile hoi ana aku, ua hoopiha nui loa ia kona manawa me na hana o kona keena loio. Oiai, iwaena o na loio, o Karaile paha ka mea nui loa o na hihīa, no ka mea, ua hilinai a paulele na poe mea hihia a pau maluna ona. Iloko o kana mau kakauolelo he elima, ua aneane hiki ole ia lakou ke hooko koke aku i ka makemake o na poe mea hana, nolaila, i ka hapa nui o na manawa e hana kino maoli aku ana no ka loio opio ma ka hoomakaukau ana i na palapala pili kanawai o kela a me keia hihia. No ia kumu, ua hoopiha nui ia na hora o ka la a me ka hapanui o ka po iloko oia mau Ia o kona hoi ana mai me na hana o kona keena, a hiki ole hoi iala ke lawe ae i kekahi mau hora oia mau la no ka noonoo ana no ka mea a kona uhane i aloha nui ai. Aole no hoi he wa kupono ana e kuka pu ai me kona kaikuahine no ia mea e like hoi me kana i manao mua ai—ua manao oia e hoakaka piha aku i kona kaikuahine i na mea e pili ana no kona manao ana e lawe mai i. kela pua oi kelakela a hoonoho iho ma ka noho kalaunu o kona home ma ke ano he wahine, a kaikoeke hoi no Miss Helena Karaile. Aole hoi i maopopo iala e hauoli ana paha kona kaikuahine no ia mea a i ole, e huhu ana paha. Ua maopopo no nae iaia he aloha loa kona kalkuhine iaia, a i kahi wa, he ano lili no o Helena iaia l na wa a kekahi poe lede e hoopiplii mai ai iaia. Ua maopopo hoi kela mea iaia mamuli o kekahi mea i ulu ae i na la i hala ae. oiai na mahina i kaa hope ae. ua ano hoopipiii mai la kekahi lede opio ia Karaile, oia hoi ke kipa pinepine mau ana mai ma ko laua home ma na nhiahi. a ma ia wa, ua hoomaopopo o Karaile i ke ano hoihoi ole o Helena no kela kipa pinepine ana mai 0 kela lede ui opīo. lede hoi o Heleaa o ke kulana kiekie a maikai, oia hoi ke kaikamahine & k& lunakanawai o k& apana o Uwesa Lina, a ua hoonaauao ia oia me ka maikai. He kaik&m&hine ui a kuhina lede oiaio. He puuwai waipahe a me ka oluolu, he kaikamahine hoi 1 amhaio aui ia e kona poe hoaioha a me kona mau hoalauna. He hoaloha maikai loa oia no Helena Kaniile mai ko laua man !a opiopio m&i, aka, i ko Helena Karaiie hoomaopopo ana nae, ua komo ka makemake iioko o ko Eahaxa (oia ka inoa o na kaikamahiee la) m ano e koke ola iHeleoa Karaile) ia Babara—aole oia i pane maoli aku i kona manao, aka, ua hoUie mai nae koea maa hiohio&a I ka hoihoi ole o kona oaau.

Ma kela kuniu, ua hoomaaao wale m&i ?a no o Karatie. maiia paha o huhu no pA2ia ua. kaikuahine ia so > k-;.i hoopaiau ana ona m*:- kela ui oi Aka. ua haupu ae la nae o K2rai!«,m3lia paha ina e ike maka ana o Helena i na helehelena a me na hiohiona waipahe o ka Isab«?l3. aole paha e nele kona makemake i keia; kaikoeke. Aole hoi o kona ui ame ka : nani wale no. aka, o keia koko aiii s kiekie a kaulana o ka aiaa kekahi ; mea nui.. Maiia paha he mea ia no ; ua Helena la e haaheo ai. Ua mao- ; popo no ia KaraiJe. he kaikuahine nihi- i nihi loa kona. a he makee loa i ka i inoa maikai o konai ohana. I ka !awe ana o ka loio opio i keia mau mea a kaana iike ma ka papa konane o kona noonoo, ua hooholo iho la oia aoie paha e nele ka mai o kona j kaikuahine iaia e iawe mai ia l.ede | Isabela i wahine nana me ka hauoii o kona puuwai. I kekahi po. ia Karaile ame kona kaikuahine e u nanea ana mawaho o ka lanai o ko laua home nani, oiai ka mahina o ka po lailai o Mahealani e j kiola pau mai ana i kona malamalama me ka nani lua ole, ua hele aku la ka laua mau kuka ana mai na mea e pili ana i ko laua kulana nohona maluhia a ke ano o na hana e paio nui ia ana maloko o ka hale kau kanawai a hoea loa i na mea e pili ana i kekahi hihia pepehi kanaka i hana ia iloko o na makahiki ekolu i hala ae maloko no 0 ko lakou wahi kulanakauhale. O keia hoi kekahi o na hihia nana i hoouluhua nui i ka noonoo o ka loio opio Karaile. Ua hookolokolo ia aua ahewa ia ka mea i hoopiiia, a ua kau ka olelo hoopai a ka aha hookolokolo—• oia hoi—"e li ia oe ma kou a-i a hiki 1 kou make ana!" aka, ua nalowale nae kela 'lawehala.a aohe loaa iki mai kona wa i mahuka ai a hik: wale i Keia wa. He kanaka opio kulana hanohano, a i hanau mailoko mai o kekahi ohana kiekie o ke kulanakauhale ka mea i ahewaia ma ke ano he limo koko. a puuwai eleele, aka, no Karaile uae. aole loa ona manao iki ua hewa kela opio. Ua maopopo no iaia aole loa i kau kekahi kiko eleele o ke karaima maluna o ke kanaka opio. No kela mea. ua lilo ia i hana.nui na kona noonoo e hana mau ai i na wa a pau. I kela wa hoi, mahope iho o ka pau ana o ka laua mau kamailio ana no ua hihia la, ua hou mai la ka mageneti o na hoomanao ana no kela ui nohea ana i haalele aku ai i na la pokole i hala ae, oia hoi na kahoaka o ka Ui Isabela ma kona mau wailiona 1 noonoo, a no ia mea, ua huli pono aku i la kona alo imua o kona kaikuahine, i a me ka lalau ana aku i na lima o kona kaikuahine. ua hapai ae la oia I a me ke kulou haahaa ana iho. ua hooi pa iho la kona mau lehelehe ma ka lima aiai palupalu o Helena. a me ka leo i like me ko ke keiki e hoomaikai aku ana i kona makuahine aloha, pela I keia kaikunane maikai nui wale i pane i aku ai i kona pokii kaikuahine: ! "E kun kaikuahine. ke makemake nei au e hoakaka aku imua ou i kekahi mea, a e nhonui mai oe ma ka hoolohe arn mfi ia'u no kekahi mau minute pokole." Nana pololei aku la o Helena maluna o na helehelena o kona kaikunane no kekahi mau sekona me ka nane leo r»le aku. oiai e nalu a.na oia iloko ibo ona—heaha lo keia manno o kona kaikunnne. a oiai aole i hoike iki mai na hPlehelena o kaikunar> P i keknhi vin>>'nna o ke nihoihoi a ann e hoi. ua hiki ole i?ia ke koho aku i ke kaona r* Von?» manao. nolaila. me ka leo olunlu o ano o na kaikuahine « *»Mhn io i kona kaikunane, pela o Helena i pane aku al: Vuu katkitnar»p a'u i aloha ai me kn'u nnuwai a me kn'u «hnne a on". ua. maonono no ia oe. aohe n'u hpuoli e mn Ve\a ao e la me Va, i leo a me kou nnn umnnma hamama! Nolaila. ei* au ke hoolohe aku nei in oe, a inn he

mea e T>r>r>o Pi. a e hanoli ai. e loaa r>u no fn kana )rela hmioli. o Von V»pnoTi a Tr>*»fckou Vn lei alil n kn'u manao. * he n->r»ale mahir»le hoi ia "O ko'u lunaikehMa. ila, e kamailio ni»i oe me ka hookoe nlo *Vu i VeVnhi men." <«K>n—u" r>on<?i ia mpi e k& T3!ln VHpH > V»ne n«.kfnn. kaiknmnVi?r»p. ks> T c »hpla. V-> -r»?>TiAr>on n wphinp «i m<*loko rei o Firtelani." xtaV>? a AVlhoT« TTj*rf»iie. Wo ke »kj>heie i pj*ne akn ai ke kaiku*»hine. kun kaik«nai>e. e nnne mai i kPia T>ir»on «>'n me ka •noioloi* I r n knmo %»pei ko makemnl?e iloko o kon puuwai nona?" "Ua oi aku mamua o ka makemake, he mea maopopo, ua aloha au iaia me kuu uhane a pau." "Ke mahalo nui nei au no ia pane au e kuu kaikunane aloha. Alaiia, aole no kona kulana kiekie a hanohano kou makemake ana, &ka. no kona kino ponoi kou aloha ana, ea?" "Ae, ina no paha ola kekahi o na wahine ilihune loa a haahaa. he mea maopopo, e like ana no ko'u makemake iala a oi ae no paha; aole loa au i iiana no kona waiwal a me kona koko alii, aka, no kona kino a me kana mau hana. E kun kalknahine: i ka wa mua loa a ko'u mau onohl maka i kau aka ai maluna o kona hlohlona nani i like paha me ka mea a'u ! lohe mau ai: "Ka Anela o ka Malamalama," ua hoopiha koke la ko*u puuwai me ke aloha nona." wahi a Karaile i kona kaiknahine. ' E kuu kaikunane, he hookahi waie n» a'u mea kanaloa, a oia keia—Ua like anei ka makemake iloko o ka naau 0 kela lede la oe e llke me kou makemake iaia?" wahi a ke kaikuahine i ninau aku al M He mea maopopo ole kela la'u, aka. u» ae mai nae oia me ka laelae, a ma o'u waie la no ke ano kanalua, oiai aole au i haawi aku i ko'u ae piha ana no ka mea, ua makemake au e hoi mua mai e ninau i kou maaao." wahi a Ksraile. "Alaila, ke ike nei au ua oi aku no kou hilinai ia'o mamua o kou hiilnai 1 kou maa manao pouoi iho. Kolaiia, ke haawi aku nel au i ko*u hoomaikai ana ia oe. Ke ike nes hoi au. aole paha he kalkanane e aku ma Enelani nei e like !a me oe e kuu hanan moa. Pehea, e hoike mai oe ia"u i ke kumu nana ! hoohuli hiklwawe i ka maoao o kela Haku aiii e lawe ia oe l hunona nana?" "K* elh au e ku|»ihewa e kuu kaikuahine, no ko*a kokua ana ia laua ma

ka aua l ko ls.ua mau aie ke kuaa," waht & Kara;!e. I ka lahe aaa o i kela. sia; kona Aaikimane mai, kulou iho la oia Uak> a liuliu. ua ea ae la eiau a nie haka ;x>r,o ana a k«>na mau m.vk3 eaaiuna o kona kaikunaneo. me ke aao h.Ukea pu .ma. ae o kona mau papalina, ua pane mai ia oia me he Li aia kona mau eoonoo iloko o kekahi kumuhana kuliu ioa kaht i hana ai. «Aole i pau).