Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 39, 24 September 1897 — NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NU HOU HAWAII

la David Keliipio ka awal haiolelo o Kawaiahao i kela ahiahl Sabati aku nel.

Ke hookualau mai noi na omaka wai mua o ke kau hooilo ma Honolulu nei i keia mau la.

He manuwa Farani ko Honolulu nei i keia wa. He Beritania nohoi kekahi, a he elua Amerika.

Ke hele la ka maemae o ke alanui o Waialae a kokoke loa i Waialae ponoi. Aia no na paahao o ke Aupjpxi ma ia alanui kahi i hana ai.

Ma ka po Poakolu nei i hoohuiia ae al o Mr. J. A. Thompson (Aukai), kekahi o na o ka Aha Kiekie, nia ka hipuu hauoli o ka materemonio me Emalaina H. Kaia,

He "keaka nika" ko ka po o ka la apopo maloko o ka Hale Mele Hou. Na ka poe "manuwa" Pelekane keia mau hana hoolealea.

Ua lohe wale ia mai o na moho holo balota Lunamakaainana ikaika loa ma Kohala, Kona ame Kau, oia o G. P. Kamauoha ame W. C. Aehi. He mau ulu keia 1 paki kepau.

Hookahi wale no a kakou moolelo e puka aku nei i keia la, oia o Lede Isahela. Aia a keia pule ae, ike hou oe i Vo mea huna pohihihi. Hoomanawanui.

Ke upu wale ia nei e malamaia ana ona heihei waapa mawaena o na lede o ka Hu) Matala me ka Hui Leilani me Healanl paha. O ka mahiki ka hoi o ka hoe ka mea mlnamina.

Ma ka Poakahi, Sepatemaba 7, e paniia ai ke Alanui Pali o Nuuanu, a o ke alanui hele wawae wale no ke aeia e hele mahope aku ola wa. Hookahi mahina e paniia ai.

Ma ka Poakahl nel i loaa ao al la Lunakanawal Wilikoki o ka Aha Apana o Honoluiu naJ he 890 palapaia hoopii no ka poe i hookaa ole i ko lakou mau auhau. Ua lohela mai, aole no 1 laua aku ka nui o na palapala o kela •00.

Ma ka po Poaono aku nei. na hopuia o Robert Smith f Nigel Jackson ame illiam Lane no ka loaa ole o ka laikini mai ke Aupuni mai e ae ana e malamaia ona anaina hoikeike no na hana ku'iku'i puupuu. La huli hoi aku ka mokuahi Ausiralia no Kapalakiko ma ka Poakoiu nei, s a lia aha * P« aku oia i ko makou aloha i no Oeeilia Keaioha Poepoe e noho mai !a i San Jo~e. Resource, Screven Co. ( Ga.—Ua loaa aa i ka Ma'i Nahu Kumu Lena no na makahiki he nui. 0 ka laau maopopo hookahi o ke ola, oia ka Kamalena Laau Ola no ke Nahu, Kolera ame ka HL He kamahao kana hoola ana. Hookahi no inu ana, loaa ke ola, oiai nae e paI hu*a ana na laau e ae. —G. D. Sharp. E kuaiia ana e na poe kuai laau apau. 0 Benson, Smith & Co., na Agena no' ko Hawaii Pae Aina. * —. — i Ma kela Sabati aku nei, ua hele aku i la o Senatoa Morgan, i ukaliia e ke Kuhina Amerika Sewall, i ka nana Kula Sabati ma Kawaiahao, a ua haiolelo nohoi oia imua o na haumana oia kula, me ka mahalo nui ia. Ma ka holo ana'ku o ka mokuahi Australia ma ka Poakolu nei no Kapalakiko i kau aku ai o Lunakanawai Foster o Honolulu nei mamua, a e huli hoi hou mai ana no paha ia uo Hawaii nei, a hookuene pono ioa iho. Ua hele ae na lunamakaainana Amerika, i hoi aku nei ma ka mokuahi Australla o ka Poakolu nei, e makaikai 1 ka "Halewai," a na Uamuku Brown lakou i hoomakaikai aku ma na wahi apau oia hale. Ma ka po Poakahi aku nei i haawi ae ai ke Kuhina Amerika Sewall ame Mrs. Sewall he anaina hookipa laula no Senatoa Morgan ame na Lunamakaainana Amerika eha, ma ko laua home noho ma Waikiki. Ma ia anaina i malamaia ua ikea aku no kekahi mau Hawaii koikoi o loko nei o ke kulanakauhale, a ua laulima pu no me Senatoa Morgan ame na Lunamakaainana Amerika. Ua hoike ia mai ia makou, ua nui loa ka makemake o Senatoa Morgan i ke kamailio pu me na Hawaii i hoea aku malaila. Ma ka Poakolu nei, ua holo aku no luna o ka mokukaua Farani Trouin o Kuhina Kupa me Damon, ame ke Komisina>Farani Voisson, a loaa mai no ia lakou na kipu aloha ana. 0 ka Epikepo kekahi o Panopolis i holo aku no luna oia moku. a pela hoi me Makua Leonoro. Aia keia keikialii lapana i keia wa raa Amerika kahi i hele makaikal ai ma na wahi kapili moku ame na wahi hoolulu mokukaua o Amerika. He keiki hoahanau keia no ka Emepera o lapana. He 35 ona mau makahiki i keia wa. 0 kona inoa piha, oia o TakehUo Arisugawa. I Ma ka Poalima o ka pule i hala i haawi ae ai o Mrs. Nawahi he ahaaina luau nui, ma kona home, ma Kukuau, e kokoke ana i Hllo, no ka pomaikai o na Lunamakaainana Amerika i hoea aku ai ilaila. Ua olelo ae ka Loio Kuhina Kamika, oia kekahi o na ahaaiua HawaM helu ekahi i loaa ai iaia ka 'iaki" o ka ai ana. Aia ma ke kulanakauhale o Wasinetona kahl i noho ai o Mr. Wallaee Farrlngton, iunahooponopono mua iho nei o ka nupepa "Advertiser." A wahi ana i kakau mai ai i kekahi makamaka ona maanei, e hooholo loa ia ana ke kuikahi hoohui Aupuni o Hawaii nei ma keia noho ana mai o ka Ahaolelo Nui iloko o Dekemaba ae nei, 0 na paahana Asia i hoea hope mai nei ia nei maluna mai o na mokuahi Klna ame lapana, ua hoounaia aku la lakou penei: Hui Mahiko o Maui, 26 Pake; Hui o Paauhau, he 49 kane me 8 wahine (poe lapana); Hui o Hutchison, 59 kane me 9 wahine (lapana); Hui o Olowalu, 13 kane, 3 wahine me 2 keiki (lapana); Wili o Hamakua, 20 kane ame 6 wahine (lapana). Ma ka aulna la Poakolu nei, oiai o Chin On, he wahi Pake holoi, e holo ana maluna o kona wahi kaa lawe lole holoi, mft. Alanui Moi, me ka piha i ka lole. ua hopuia aku la oia e Charles Chillingworth, kekahi o na makai kiu eleu o Honolulu nei, a lawela aku la i ka halewai. I ka huliia ana iho, ua loaa iho la he 20 tini opluma Iloko o kekahi o na puolo lole holoi. Ua hookuuia o Chin On malalo o ka bela o $600. Ma ka Poalua o kela pule aku nel, ma ka wa a ka mokuahi eiauline i holo aku ai me na Lunamakaainana Amerika no Hilo. ua aihueia aku la mai loko aku o ka rumi o kekahi o lakou he huina o $400 iloko o kekahi eke dala. Mahope iho o ka huliia ana e na luna o ka moku, ua loaa aku la ua dala nei maloko o kekahi pokaa kaula mamoa loa o ka ihu o ka moku, ma kahi o na luina. Eia keia hana ma ka lima o ka makal kiu David Kaapa. Ke huliia nei ke kolohe nana i hana i keia hookalakupua.

L~a ku mai ka mokua&i Mariposa. | ma ka ia i nehīnei mai Kapalakiko J mai. 1 l l a uku aku ka Hui Alahao o Oaiiu - 1 koi poho a Mr. k\ Feek eo ka | nuina o $6.000. 1 \ } Ma ka ia apopo e paaai ai ka Hui ? Hoku me ka Hui Saaa Lui, ma ke ka- I hua kini popo o Makiki. La wehe ae nei o Messers. Kupihea ame MeCandless he halepai kii no iaua ma Alauui Beritaaia, kokoke i Alauui Papu, Eia i Ha*vaii nei ka mea kakau o ka nupepa Xew York Sun, aona ka inoa W. R. Gardener. Ua hele pu mai no ia ine kana wahine. Mai poina oukou i ka hele ana ae e pai i ko oukou mau kii ma ka hale pai kii vi Aloha," ma ke aianui Nuuanu. He eleu na hana.

Ua huu hoi mai nei ke "Alii" Wilimana ame kana aliiwahine no Honolulu nei, iqaluna mai o ka mokuahi Mariposa o ka Poaha nei. Ua halawai pu o Mr. Samuel Parker me ke "Alii" Liliuokalani ma Port Costa, oiai ka ke Alii huakai e nee mai ana no Kapalakiko. 0 ka nui o na dala e ukuia aku ai ia Tureke no ke kaua mai nei mawaena ona ame Helene, he 1,000,000 paona «lala Pelekane) ua like ia me $5,00,000. Ua huii hoi mai nei o Mr. H. Laws, ka Luna Hooia Nui o ke Aupuni, mahope iho o ka hala ana he ekolu mahina o kona hoomaha ana ma na Aina e. Ua manaoia, ma keia huli hoi ana aku a ka mokukaua Piledelepia no Amerika no ka hoomaemae hou ana iaia, e piha ana paha ka makahiki hooka'ni e hoomaemaeia ai kona mau palapu. Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Mariposa i hoea hou mai ai o Rev. T. D. Garvin ame kana wahine, mai Kaleponi mai. 0 keia ke kahunapule nana i kukulu i ka halepule e ku nei ma e kihi o na lanui Moi ame Alakea, aoao Waikiki. He halawai ke malamaia ana ma ke ahiahi Poalima, Sepetemaba 24, maioko o ka luakini o Kawaiahao, a ma ia lialawai e hoike mai ai na elele o ka Hui Hooikaika Karistiano i hoounaia ai mai Hawaii aku nei a i Kapalakiko. He lialawai waiwai nui keia. Ua ikeia mai ka mokuahi Australia e ka mokuahi Mariposa ma ka hora 10:30 minute o ka Poakolu nei, e oni ana ma ke alahele moana no Kapalakiko. oiai hoi, o Mariposa e kamoe mai ana uo Hawaii nei a hala aku la no ka Hema. Oiai kekahi puulu kamalii e hele ana nia ke awawa o Waikahalulu ae nei, ma ka Poakolu nei, ua loaa aku la ia lakou ke kino o kekahi Pake e lewalewa ana mai luna mai o kekahi kumulaau.- Me he mea la tie 10 la o ke knu ana oia kino malaila. He wahi i mehameha loa kahi i loaa aku ai ke j kino make o keia Pake. Ua loheia mai ka hoounaia ana o kekahi mau palapala mawaena o na kanaka Hawaii, no ke kakauinoaia e lakou, o ke poo nae, e lilo i mau lala no ka Hui Kalaiaina, a ma ka wa i paa ai na inoa, ua hoihoiia mai la a ka poe na lakou ia palapala, alaila, weheia ae la ia poo, a hookomo ia iho la he poo hou, oia hoi he kue i ka hoohui Aupuni. Mamuli o kekahi auwaha i eliia ai e ka luna alanui o Ewa ma kekahi aina ma Waiau, Bwa ae nei, a ma ia auwaha hoi i kahe ai kekahi wai kahe nui, ua hoopoino nui ia ka aina mahiai o ka mea nona ia kuleana aina e hoo- , limalimaia ana e kekahi Pake. Ua eliia kela auwaha \rai malalo o ke kauoha a ka luna alanui me ka ae ole o ka poe apau he kuleana ko lakou malaila. O kela wahi haole i noho kumukula ai no ke kula Beritania o Kaiihi mamua oia o Mr. Carson Kenyon, ua manao wale ia, ua hala aku oia ao Enelani, uo ke koi ana i ke Aupuni Pelekane, e nana i kana koi poho i ke Aupuni Hawaii nel, no kona pakele mahunehune ana mai ka hoopaahao kumu ole ia ana i ka wa okaikai aku nei o kakou. "Ua hoi mai ka*u keiki mai ke kula mai i kekahi la me kona Uma i hele a mokumoku inoino a e kahe ana ke koko, me ka uwe ana hoi i ka eha," wahi a Mr. E. J, SchaJl, e noho nei me Meyer Bros. Drog Co., St Louis, Mo. ,a Ua hoomaemae iho la au ina palapu, a hamo aku 1a hoi i ka Laau Ola a Kamalena. Ua pau ae la ka eha. A Uoko o ka wa pokole loa ua ola ae la me ka linalina ole. No na eha palapu, na ma-ui, pehu ame ka rumatika> aole au i ike i kekahi laau elike me kela. Manao au he laau kupono loa keia no ka home. E kuaiia ana e na poe kuai laan apau. O Benson, Smlth & Co., na Afena no ko Hawaii pae Alna. *