Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 39, 24 September 1897 — La 18 Sepatemaba 1897. La Hiu-wai o ke Aupuni Repubalika. Kimokeo ka Niuhi Hawai Hauoli like na Repubalika me na Roialiti. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

La 18 Sepatemaba 1897.

La Hiu-wai o ke Aupuni Repubalika.

Kimokeo ka Niuhi Hawai

Hauoli like na Repubalika me na Roialiti.

Ma ka Poaono aku la o ka pule i hala i malamaia ai ma Honolulu nei na lealea "hiu-wai" oikelakela i ikeia ma ke awa ae nei o Kou no kahi wa i hala ae nei. 0 ka Ia 18 ia o Sepatemaba nei i kukalaia ai e ka Ahaolelo o 1896 aku nei he La "Kiulaia" ia no ka lahui e hoomaluia nei e ke Aupuni Repubalika J 0 Hawaii. 0 na kilihune ua i haule iho i ke kakahiaka, a pela nohoi me ko ka auina la ae, aole no ia i lilo i kumu akeakea 1 ko ka lehulehu nee ana ae ma na uwapo ame ka hoopiha ana'ku hoi ia luna o na moku me na manao ohohia holhoi no na hana oia la. Ua lehau ! pono na pi-pa uwapo i ka poe makaikai o kela ame keia ano—na kanaka maoli, na haole ame na ano lahui e ae e noho nei maloko o keia kulanakauhale. 0 ka Bana Puhi Ohe Aupuni, ua hoonohoia ma ka uwapo mokuahi o ka Laina Mokuahi Pakipika, a e malama maikai «titt iu j na ho-uheuhene leo mele ana i kela ame keia manawa. O na lunakanawai o ka la. oia o C. B. \Vilson, Kapena Campbell me William Mclnerny. O na mea malama manawa, oia o Kapena Griffith o ka moku kiapa Albert ame Frank Kruger. | Kakauolelo o ke ala heihei: T. P. Cummins. Kokua Kakauolelo: Kapena Parker o ka mokuahi Kaena. Kakauolelo Nui: Mr. Wright. A o ke Ivomite Heihei: C. S. Crane, C. B. Gray ame Cupid Kalanianaole. Ma ka hora 9:55 minute i kani ai ka pu mua loa no ka nee ana q ka heihei moku mua loa, oia na mokn o ka papa ekahi. HEIHEI I—MOKU PAPA EKAHI. Eia na moku i komo ma keia heihei ana.: Hawaii, Bonnie Dundee, Waapa Pailata Helu 2. E hookeleia ana ka mua e W. L. Wilikoki, ka lua iho e Peresidena Dole, a o ke kolu e Kapena Macauley. Ua eo keia heihei ia Peresidena Dole iloko o ka manawa holo o 5 hora, 42 minute me 46 sekona. Hoomaka ka holo ana ma ka hora 9:55 minuie a oi. Hoea i ka pahu eo hora 3 paha a oi. HEIHEI 2—WAAPA EONO HOE, NOHO ONT-PALUA. Elua no waapa i komo ma keia heihei. No ka Matala a no ka Healani. Ela na poe hoe: Lyle, hoe manawa: L. Scott, G. Martin, S. Johnson, C. Crane, S. Lyle. a o Lansing ka "botia" no ka Hui Matala» F. Damon. hoe manawa: C. Rhodes. L. Tracy. Atkinson, J. Waterhouse, p. Jarrett. a o Giles ka w botla» no ka Hui HealanL Eo keia heih«i 1 ka Maiala, aaaoawa holo 13 minoie xn« 56 3«kona. Man&wa holo o ka Healani 13 minute me 19 sekona.

HEIHEI a—MOKU PAPA ELUA. Na moku i komo ma kela heihel, oia ke Clytie, Pokii, Comblnatlon. Edith L. Abble M. ame Bennington. Ua pau waie keia heihei mamuli o ke kukala ana a ke Komite. HEIHEI 4—WAAPA O UMI HOE. PELEKANE KUE AMERIKA. He heihei keia mawaena o na "luiaa*' o ka mokukaua Beritaata "Comue" ame na "laina" o ka mokukaua amerika 44 Baotnetoaa. >J Ua nui ke ohohiaia o keia haih«4. oiai be paio mawaeaa o na keiki Peiekane a«e aa keikl Amardta. I ka hoomaka aaa « holo ua IHa ka aiaa lau» ana i na ka&l Pelekane.a»# kananft aku I k» Mftoa o ka lakea maa iawe«ft mapuoa hoe,

me he mea la ( e haaleie loa ia ana ka Amenka i ka hope waa. Aia hoi na keiki "Maleka" ke iliki pau la i na kiina hoe "a huahuai i ka wai-mapu-na," a loaa aku !a na keiki Pelekane ia lakou e au-ku pu ana me kahi ,4 Boe Ma'i Apiki." alaila. hiu ae Ia na keiki Amerika i ka "wili Ilikini" ma ua "boe" la a huli hoi mai la no ke awa nei. Ilaila alapine na kiina hoe a na keiki Amerika. Eo keia heihei i ka waapa o ka Beninetona. Manawa holo. 29 minute, 29 sekona. Manaw r a holo o ke Comus. he 31 minute me 16 sekona. HEIHEI S—HEIHEI TABU. Hookahi wale no mea i komo ma keia heihei oia o John K. Ua haawiia ke kauoha iaia e holo oia maiuna o kona tabu a hoea i ka pahu eo iloko o 3 minute. Ua lilo iaia ka makana o $5.00 no kona hiki ana i ka pahu eo iloko o 5 minute. Ua ioaa iaia he $1 no ka minuie hana hookahi.

HEIHEI 6—HEIHEI AU. j Kekahi heihei keia i makemake nui ia. Ekolu,poe i komo ma keia heihei. Arthur Harris, D, B. Reaner, he haole ; Kaleponi keia, a he moho heihei au ! no nā kapakai komohana o Amerika, ■ ame Kimokeo, he keiki Hawaii. He ; heihei au keia no 100 i-a. j i

Ke keiki Hawail i eo ai o ka moho hookelakela o ke ao nei D. Renear, ma ka heihei au o 100 IwileL

Aoie i kana mai ks hiaai nui o na poe makikai no keia helhei, oiai he paio keia mawaena o ka Hawaii "aho loa" ame ka "ioea atmu kai" o Kaleponi. Ua hoomaka kela heihei ma ke poo aku o ka uwapo o Alauui Papu. Oiai ua poe moho nei ekoiu e lana aaa me ka makaafa, ua haiima mai la ka le<o haaoha i moho "80!** O ka wa la oitt ae aJ o Klisroiceo aiai loko w o 1« kai m* he **Naftf" la, a nee aku la no mua me he la, Aole no nae I iiuliu ua pIH aku hr na iU-keokao mahope ons, a hoea aku 14 lakou I ke kauliiē an* a na umauma* O ka w*pu|kaika loa keia o k» aume*

ume mawaena o na moho ekolu. aoie ' hiki ke ikeia owai la o lakou ke puka ; mua ana. ) Aole hoi i liuliu keia haele like ana i o lakou, ua loaa ae la o Harris i ka umii ma na 010010 wawae, a anuu aku la oia no hope, nolaila. ua hookauia aku ta oia no luna o ka waapa e Kapena Parker of ka mokuahi Kafena ame Daniel Logan o ka nupepa Buletina. Ua hoomati aku la hoi o Kimokeo me ka "moho Kaleponi." I kahi wa ua aneane hookui loa laua i kahi ame kahi; N a i kekahi wa hoi ua oi ka "haolo" mamua o ke kanaka Hawaii, a i kahi wa ua oi aku Ia ka Hawaii maniua o kona hoapaonioni. 0 ke ano o ka au ana a ka haole, he au ana ia me he kope ana la a ka huila, a o ka au ana hoi a Kimokeo he au ana ia me ka lele pu o ke kino imua me he oiliili ana la a ka "naia." I ka hoea ana i ka pahu eo, ua eo ia Kimokeo.

| Manawa i au ia e Kimokeo, 100 i-a, he 1 minute me 25 sekona. Oia ka wa hookahi no i auia ai e ia i ka heihei ana i kela makahiki aku nei, he 2 | minute me 13 sQkona me ka hapa, O ka i manawa holo loa i ikeia ma ko Reaner ! aoao no 100 i-a, he 1 minute me 5 ; sekona. I Ua hoao na hoaloha o Reaner e ! paonlonl i keia eo ana ia Kimokeo, ! aka, ua pau wale nae. j HEIHEI 7 —WAA EONO HOE. | Na waa i komo, oia o Kakaako-, HoJ nuakaha, Pakaka Nalu ame Kauahej ahe. Ma keia heihei, ua ikeaia ke "kupopou" ana o na hoe waa apau. Olapa | ke kai i na mapuna hoe, pahee hoi t | ka ili-kai na waa hookeiakela. I ka ; hoea ana i ka pahu hopu. ua eo ae la i iā Hohuakaha. Manawa holo, 6 minute me 20 sekona. Kakaako ka helu elua. | Manawa holo, 6 minute me 21 sekona. | ; Kauaheahe ka helu ekolu. ; HEIHEI B—WAAPA LAWAIA A NA lAPANA. He ekolu mau waapa lapana i komo ! ma keia heihei. Naiiiwa, Fuji ame lokohama. Ua kahikoia na lapana hoe o ; kela' ame keia waapa me na aahu lapana. He mau papale puolo ulaula a , "bolu" ma ko lakou mau poo, me na j kahakahana lipine oia ano waihooluu | hookahi ma ko lakou mau iima. Hoo- : kahi hoi kanaka kokua hoe o keia ame ' kela waapa, oia hoi ma ka wa © ma- ! loeloe ai kekahi o na poe hoe, o kona wa ia e komo aku aL Ua penaia boi r& < waapa apau me na hooluu makamaka ! bOU. \ Ma keia heihei ua eo ia lokohama. | Manawa holo. 8 minuW me 51 sekona. | Ukali aku ka waapa Fuii. Maaawa l bolo, 8 mfnute me 54 aekona. f lte heilmi ano hou keia, akahl no a ileia I kela makahikl Mabo»a U>o o keia heihei ua hoomaha na ban&, Malope Iho o ka boomafcft ana uft b«oI maka bou na hana. HEIHEI £~49K3MUMfc WLXBk HOE. Na waapa I lbel, oia

o Honolulu, Minnie. Everv Time ame : Adimarala. He heihei kela i make- | make nui ole ia. Ua eo nae ia Minnie. 5 Manawa holo. S minute me 2S sekona. HEIHEI 10— HOOKUKU LUU. | 0 na poe i komo ma keia hookuku j luu, oia o E. Sanstrom. O. J. White- 1 head, Kona Boy ame Kina. Ua eo keia i hookuku i ke keiki o Koua. Ua luuia e ia he 100 kapuai ka hohonu, a o Kina he S0 kapuai. Manawa iloko o ke kai o ke keiki o Kona, he 39 sekona. HEIHEI 11—WAAPA EONO HOE. Na waapa i komo, oia o Kapiolani, Beninetona ame Kanoelani e hoeia ana e na luina Pelekane, I ka hoomaka ana e holo ua puka mua aku la ka Beninetona. Ua 1110 ka eo o keia ia Kapiolani e hoeia ana e na makai malaio o Kapena Parker. Manawa holo. 27 minute me 13 sekona. Comus, 27 minute me 56 sekona. HEIHEI 12—HEIHEI AU, HAPALUA MILE. Na poe i komo ma keia helhei: Chas. Oillman, Joseph Robello, W. Jones, C. Mayne, J. .Marshall, E. Florell, E. Duerden, Peter, S. Houghten ame N. Jackson. O kahi i auia e keia poe, mai kahi

Ka mea i eo ai o ka ftelhei au hapalua mile. mai ia e ku ana na lanakanawa) o ka la ma ka aoao Ewa o he atra, a hoea i na haie waapa ma Waikiki o ke awa, a huli hoi. Ua lilo ka eo o keia heihei ia Mayne. Manawa: 14 minut« me 37 sekona; Giiiman kona hope akn. Manawa: 15 minuie me 57 sekooa. HEIHĒI 13—WAAPA MOKUAHI. He efia waapa i komo ma keia heihei ana. Kinau, Mokolii, Kilauea Hou ame Helene. IJa lilo ka eo o keia heihei i ka waapa o ka mokuahi Helene. Manawa holo: 17 minute me 48 sekona. Ka waapa o Kinau, he 18 ona minute me 26 sekona. HEIHEI 14—WAAPA LAWAIA O NA PAKE. Eia na waapa i komo: Haka, Poakee an» Yu Ko». Aole Uke ka ulnmahiehie maikai o keia poe, ma ke a&e o ko lakou mau aahu ame ke kuhina, elike la me ko na lapana. Ua eo kela heihei i ka waapa * hookeieia ana e Ah Sam. Maaawa boto: 6 minute me O k» waapa e hookeieia aoa e Lum Kee ka ukali aku: HEIHK! 15—WAAPA EHA HOE. NOHO PAHEE. O na waapa i komo n» aeia heihei, oia no waapa o ka Healani, Leiiani me ka MaMUa. Ka "kolu," o ka Heaiaai: Spencer, hoe alakai; Rhodes, F. Damon, Wllliaa»s, a o L*nsiag ka "iK>da." Na "kolu" o ka Leilani: Kalaniaaaole, hoe alakai; Tayior, Wood, a he wahi kelki Hawail ka "tootia." Na "kolu" o ka Mataia: Scott f hoē alakal; Llsh*aw» Qiles, Czane, a o GUes ka "botia," H* hkeia i piholhoi anl la e na mea apau. oiai he poe> kaeaea wml« no k«fa e nee w* ma ke> kahua o ka kaaa. Ua eo keia helh«i i ka Lelhuai. HEIHEI 16 —WAAPA HUELO BOTI, f ELIMA HOE. Elua no waapa 1 komo ma keia heihei. Kahila' e hoeia ana e na makai kuiaau, aa»e fta waapa Paiiata Heiu 2, e aa» e aa maenwa Pelekane. Fa mmĒāaā* o aa Mki hoe o ke PaHa- > la 180 aaa i po* paonioei no na "ft#tk»/' aOm. malaH» o kekaltt kinna maopopo o)e, ua peki hope iak»ti s na k«ife a*m*srewft nō ka fioosilto ana i *efit Wim* Mui

I HEIHEI 17—WAA PE'A: l Eia na waa i konio nui keia ! Kakaako. Honuakaha. Moanalua (bal ; ke au>. Kahauiki 4hemo ka umoki), : Phila. Kauahoaho. AoU» no i bmw«m | loa ua hana o keia heihei. maninli o 1 ka nele i ka makani. Nolaila. } ka huU ] hoi ana mai o na waa i ka pahu eo, na hoe maoli kekahi poe i ko lakou maa waa a hoea i ka j>ahu eo. aka. ua nele lakou i ka makana. oiai. aole ia he heihei hoe. O Kakaako ame Kauah«ahe o laua na waa i paa i ka mla o ka heihei. ua hookuu iaua na ka makani e hoopae ia laua i ka pahu eo. Lilo ka lanakila ia Kakaako. Manawa holo, 28 minute me 9 sekona. HEIHEI 17 —WAAPA EONO HOE. NOHO PAHEE. He heihei keia mawaena o elua hoi waapa o Honolulu nei. oia ka Leilani ame ka Matala. He ekolu nae waapa 1 komo ma keia heihei. Eiua waapa m»i ka Matala mai a o ko ka Leilani nohoL O ka hope loa kela o na heihel o keia la, a oia nohoi ka helu ekahi o na heihei i paahanaia ma ia la, no ka plha uwila o na poe hoe ma ka hooneo ana i na waapa m ke alahele heiheL I ka hoomaka ana e hoe, ua oili e na kolu helu ekahi o ka Matala, a mahope aku ka Leilani ame ka waapa helu 2 o | ka Matala. Ua maikai fca hele ana o na waapa a hoea i ka "boe ma'i apiki." ua huii mua mai la ka waapa mua o ka Matala, a o ka Leilani aku. Ma ia wa ua hooku'i aku la ka waapa helu i o ka Matala ia hope o ka Leilani, a pilikia ae la kona hoeuli. I ka hoea ana o na waapa i ka pahu hopu. ua kukala na lunakanawai, mahope iho oka lohe aua i na olelo hoakaka a na aoao elua. aohe heihei. Nolaila, ua hoolale hou la na waapa mua—ka Leilanl ame ka Matala, me ka tfaihoia o ka waapa helu 2 o ka uiin loaa mawaeha o ua mau waapa la, ua hoopauia ka heihei āna; a ua kauoha ( na lunakanawai e heihei hou laua ma ka Poakolu.

O ke kii ae keia o ke Kuhina Noho lapana ma Wasinetona. Oia nel ka mea nana i Kue i ka hoohui Aupuni mawaena o Hawaii nei ame Amerika. He 46 makahiki o keia kānaka, He loea kalai Aupuni makaukau. Ua iioonaāuaoia oia ma Enelani ame Amerika.

CLIFFORD MAYNE.

KIMOKEO HOINO.