Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 39, 24 September 1897 — HE MOOLELO NO KA LEDE ISABELA, KA MEA I KAPAIA Ka Anela Kani o ka Malamalama. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE ISABELA, KA MEA I KAPAIA Ka Anela Kani o ka Malamalama.

: • Alalia. ua piepiele mai !a fceia ma--1 kua i kana kaikamahine uo ke (iaia. ! Ina oia ka mea oiaio. alaila, he mea : oiaio, e iike me ka oīaio owau keia e < kamaiiio nel imua oa e kuo kalkunane, I he wa no e ino ai o ko olua noho ana : ma keia mua aku, ke oiaio nae, ua liaa- ! wi mai kela ui nohea i kona kino ia : oe no ka manao o oe ka mea. i pakele ai o ko laua mau w&iwai mai k& lilo i ana aku ia hai. A īiia pela io, alaila, ; eia wale no ka'u ao ia oe e kuu kaii kunane a'u 1 aloha nui ai. He mea | pono e nonoi koke aku oe e wehe ia ; kela aelike hoopalau mawaena o olua, f a e ano no e noho wahine ole oe, ma- | maao ko'u ike ana aku ia oe iloko o | na m&nao kaumaha m& keia mua aku. i Oiai, ua ike no oe aohe ou hemahema > iki ma ka'u mau hoomakaukau &n& no kou mau pono kino, a ke olg no paha au e kuhlhewa, ua oi aku no ka'u mau lawelawe an& mamua o kekahi poe wahine a kekahi poe kane—aole anei pela?" "He mea oiaio e kuu kaikuahine, he nui ko'u haaheo nou & me k&u mau hana maikai ia'n. Ua maopopo no hoi ia'u, he nui ka hemahema o kekahi poe kane mamuli o ka hemahema o ka malama ana & ka iakou poe wahine mamua o'u ka mea wahine ole. Ke ole nae au e kuhihewa, aole paha i makemake mai o Isabela ia'u mamuli o ko'u hookaa ana i ko laua mau aie, aka. i ko'u nana aku, ua maJtemake maoli mai no oia ia'u ma o o'u ponoi la no. Ua nui hoi kona haaheo ana no u. oiai ma kekahi po a maua i hele ai ma ka ahaaina a kaHaku Harisona, I maloko o kona kakela nani, ua papahi | ia mai au me na hoolianobano ana he nui mai ia Haku Abedina mai, ke Ku- j hina Nui o ke aupuni, a me na lunakanawai kiekie ioa o ka aha kiekie j ame ke kaulike oke aupuni. Oia hoi kekahi mea nana i hooi loa ae i ka makemake iloko o ko Lede Isabei& puuwai no'u. Ua hai mai ka Lede Harisona ia'u i kela mea me k& i ana, ua hai aku ka o īsabel& iaia, akahi no a ike oia i keia mea he aloha oiaio i ke kane." "Ina oia ka mea oiaio, alaiia, aolie o'u hopohopo i koe nou e*kun kaikunane, a ina pela, he mea pono e haawi aku oe i kau ae ana me ke kanalua

ole." Me ia mau huaolelo, ua puliki aku la o Helena ma ka a-i o kona kaikunane, a me kona mau onohi maka e nana pono ae ana me ka piha, i na hiohiona o ke aloha, ua kulou iho la kona kaikunane, a honi iho la ma na papalina 0 kona kaikuahine. Me he la, e i ae ana ko Helena mau noonoo: "He wahine ka mea nana e puili a e honi aku ana i kou mau lehelehe ma keia hope aku! Ua hoohalaia kela mau la e ke kaikuane ame ke kaikuahine me ka oluolu ame ka maikai. Ua hoomaemae hou ia hoi ko laua home, oia hoi ke pena hou ia ana o ka hale ame ka pakui hou ia ana he 01010 hou me ka nani ma ka aoao hikina o ka hale. 1 ka nana aku ua nani maoli no ka home okeia mau opio, ame he la, he kakela maoli no. Oiai keia mau mau hoomakaukau ana no ka home nani o ke keiki loea kanawai a lalawai hoi o Uwesa Lina, aia no hoi kela Francis Levisona ke hana la i kana mau hana maalea iwaena o ka poe ana i maopopo ai he hilinai ka Haku Vine. E hoomanao oe e ka mea heluhelu, elike me ka mea i hoikeia maloko o na helu i hala, no ka hoomaka ana o ua Levisona la e hoino i ko Karaile kulana imua o ka Haku Abedina. "Mai manao oe e Sir Francis Levisona he malihini au i ko Mr. Karaiie kulana—aole loa! He opio oia a Enelani holookoa nei e pono ai e haaheo me ka naau hauoli, a he mea oiaio, e hoea mai ana no ka la a na alii hanau 0 Enelani nei e kulou haahaa aku ai imua ona. Nolaila, mai manao oe e hiki ana ia oe ke hoikeike mal ia'u i kekahi mea maikai ole e pili ana no kela opio. Ua Hke oia me he momi makamae la imua o na maka apau o ua alakai aupuni o Enelani nei, a he ipukukui hoi no na aha hookolokolo o ka aina nei," wahi a ka Haku Abedina 1 kamailio aku ai ia Francis Levisona. He mea e ko Francis Levisona hoonaukiuki i kona lohe ana i kela mau huaolelo mahalo a ka Haku Abedina i kona enemi ino, aka, aole nae ia he mea a kona naau e hoopau ae ai no kana mau hana fno a ake hoino no Karaile. He mau la mahope mai o kela ahaaina nui, ua hele pinepine aku o Francis LeyiBona i ke kakela o ka Haku Vine. Aole nae oia i maopopo eia ke halawai mau nei ka Lede Isahela me Fanny Morse. ke kaikamahine a ua Levisona la i hoohaumia ai me ka puuwai lokoino, a kiola ae me he puu opala la. Mamuli o iia hoikeike a Fanny ia Isabela no ka Levisona hana. ua maopopo lea iho la iaia, he kanaka ino loa ka keia kaikunane hanauna ona. ka mea hoi ana i aneane ai e haawi i kona puuwai. Aole o Fanny Morse hookahi waie no ka Fraucis Levisona i hoopoino ai r aka. he nul a lehulehu na lede opio kulana maemae ana i hoopunlhei ai. a i ka lawa ana o kona mau ilni lapuwale, ua kapae ae oia ia lakou me he mea la he mea nana i walea wale a paku-a. 0 ka hapanui o kela poe kaikamahine he poe keiki mai loko mai o na ohana maikai a kuonoono, aka, mamuli hoi o ka poino ana (hapai i ke keiki), ua haaleie aku i ko lakon mau home me ka maopop ole i kahi mea aia la ihea kahi ī hele ai. t?a hoolahaia maloko o na nupepa e na makua o kela poe kaikamahlne, a ua hoolimaiimaia na maki kiu e huli, aka. aole !o& nae he ioaa ikl. Nolaila, he lehulehu na makua mea keiki i kanikau no ka iakou mau kaikam&hine me ka manao na make. a Ua lawe aihue ia paha e kekahi poe o u& puaii hana ke&ka. No ka mea, o keia poe kaikamahine i nalowaie he poe ui a nani maoli wale no ko lakou kulana. He niea ehaeha nae, oiai na makua « kanikau ana. eia no kela poe kaikamahine ke noho pee nei mamuii o ka hilahila ame ke kaumaha o ko iakou mau naau. T?a kuhl nae kekahi o keia poe kaikamahine oia tife no kela e auamo nel i keia puolo a»e ka mnuo

ole ae he mea e ae no kekahi i loohia i keia poino mamuli o ka hana a kela j kanaka hookahi. v * Pela o Fanny Morse i manao ai oia hookahi wale no la ka Franeis Levisona i hoowalewale ai a poino, aka, iaia nae e ku ana ma ka puka aniani o kona keena moe, ua ike aku la oia i kekahi kaikamahine ui palena ole me na onohi maka uiiuli lipolipo e hekauia ana e na hiohiona o ke kaumaha ma ka lanai o ka hale e | ku mai ana ma ke kua mai o ko' Fanny hale e noho ana, 'a ma kona uha e hii ana he wahi pepe me he mea la aole paha i anahulu na la iwaho. I ko Fanny ike ana i keia mea, ua haupu wale ae la no oia malia paha ua like ka haawina i loaa i kela wahine opiopio elike me ka haawina i loaa iaia. Ua hoomaopopo koke aku la no oia he kulana kaumaha ko kela lede opio, oiai aole loa kekahi kahoaka o ka hauoii ma kona helehelena; nolaila, ua ake nui loa iho la ko Fanny naau e launa oia me kela wahine opio. Nolaila, ma ia ahiahi, ua hoohele holoholo aku la o Fanny maloko o ke kihapai mea. kanu mahope o kona hale e noho ana, oiai ua pili kokoke loa mai ka hale o ua wahine opio la e noho ana me ka pa mahope o ko ia nei wahi e noho ana. Ia Fanny e holoholo ana, aia hoi, ua oili mai la ua wahine opio la me ka hii pu no i kana pepe a noho iho la raa kekahi noho ma ka lanai. I ko Fanny kokoke loa ana aku. ua ike aku la oia he oi loa aku keia o ka wahine ui. I kela wa ua ea ae la na maka uliuli poniponi o ua wahine la a nana mai la ia Fanny me ka mino-aka pu ana iho. Na kela mino-aka i hoopau loa ae i ko Fanny hopohopo, a me ke kakali hou ole, ua pane aku la oia: "E kala mai ia'u e ka lede maikai, he nawaliwali anei kau pepe?" "Ae, he ano omaimai oia iloko o keia mau la," wahi a ua lede opio la i pane mai ai me ka mino-aka pu ana mai. Uoko o kela mau wahi huaolelo kakaikahi a ua wahine malihini la i pane mai ai ia Fanny Morse, ua hoopiha koke ia ko Fanny puuwai me ka make ame ka hoohihi no keia lede malihini; nolaila, ua pane hou aku Ia o Fanny: "He kauka no nae paha ko ka pepe nana e lapaau nei?" "Ae, aka, ua olelo mai nae oia ia'u he pomaikai paha ke ola. Aole no nae he ano paupauaho a ehaeha o ka pepe, aka', o ke anp emi mau mai o ka ikaika i kela wa keia wa„ a ke hoomaopopo nei nae au e oiaio ana no paha ka ke kauka olelo," i pane mai ai ka leāe opio malihini. Na keia mau olelo a ka lede malihini i hoopau loa ae l ko mau manao kanalua, a hoomaopopo koke iho la oia he lede oiaio keia, aohe hot i like iki me ke ano i maa mau i ko na wahine oia wahi. Hoomaopopo pu iho la no hoi oia„ aole keia wahine he kamaaina no keia mau wahi, aka, he malihini oia elike me kona ano he malihini. e pee ana mamull o ka laau hoopai a ke satana hoowalewale. Mahope mai o kela wa ua halawai pinepine ua mau lede opio la i kela a me kela la, a i kekahi kakahiaka nui, ua hoohikileleia kō Fanny noonoo mamuli o ka ike ole ana aku o kona mau maka i ka holoholo mai o kona hoalauna ma ka lanai o kona hale. Nolaila, ua hele kino aku la oia ma ka hale o ka lede malihini. a i kona ninau ana aku i kekahi poe malaiia, ua liaiia mai la aia no ka lede opio maloko o kona keena moe. oiai ua loohia ia oia me kekah] haawina kaumaha loa, oia hoi, ua make la kana wahi pepe. I keia lohe aha o Fanny i keia mea, ua komo koke oia iloko o ka hale, a hele aku la uo k& rumi o ka lede i hookaumahaia, oiai ua hoopiha ia kona. naau me ke aloha no kon» hoalauna oia mau ]& pokole. I ka fke ana mai o ka lede opio ia Fanny, ua hookipa mai la oia iaia nei me ka pumehana. oiai no na kahoeka o ka Inuluu e hekau ana maluna o kona cr«tu maka, a me ka leo nawaliwali ua pane maf la ola ia Fanny Morse: ; mea oiaio. ke ike nei au l ka lokomaikai o na lani. ,, | "O ka lokomaikai asei ia o ka lawe aku } kau mea hookahi i aloha nui ai?" i ninau aku ai o Fannjr. "Ina oe e kmi hoaioha maikai e !ohe ana. a e hoomaopopo ana i ko'u moolek>,- aole e neie ana kou olelo mal elike me ka'u i puana ae n*i," wahi a ua iede ia. tr Pela lo paha; aka„ he keo nae a ka mea hoehaeha naan o keia kaillla ana akn o kau mea ! aloha ai mai kou poli aku." wahi a Fanny. "He oiaio keia» aka, ina nae kaua e nana pono aiia me ka naau «kahele e Ike no kaua ca hana ke Akua 1 kana nau mea apao e ku ai no ka p<mo o kekahi mea. Noiaila, nmaoa o ko kaoa

hoomii wale ana i keia mau kamailio ana iloko o ka pouliuli o kou uaau no ko"u kulaua, he mea pono e hoomalamalama iki aku au ia no na mea e pili ana ia'u. a oia eia: He keiki au na na makua kuonoono a hanohano 110 hoi o ka aina. a hanai ia au iue ke akahele ame-na hoonaauao maikai ia ana. He hookahi wale no au a ko'u mau makua, a oia ko'u mea i kaumaha loa. ai, oiai ua like ka'u mea i hana ai me ke oki ana ae i na a-i o ko'u mau makua. no ka mea, ua*maopopo no ia'u. ua oi aku ko laua aloha ia'u mamua o ko laua manao no laua Iho. "Nolaila, ia'u i ulu ae ai a nui me ka hookipa mau ia ma na wahi o na makamaka maikai, ua komo aku la au iwaena o na anaina lealea o kela ame keia ano ma ua lealea maikai. oia hoi na anaina hulahula, a pela wale aku, a iwaena oia mau anaina ame na lealea 0 kela ame keia, ua launa aku la au me kekahi kanaka opio nona na helehelena a'u e hiki ole ai ke hoohalike ae i ka ui; aka, i keia wa nae ua like me ko -ka nahesa hueloawa, a ua lilo oia i hoa lealea no'u ma na wahi apau a'u e hele ai r a e loaa ana no hoi oia ia'u ma ia mau wahi. Pela aku a pela aku ko maua launa ana a hiki wale i ko'u ike ana iho ua lilo au mai ko'u poo a hoea i ko'u mau wawe i kauwa* na ke aloha, oia hoi, ua aloha au me ko'u uhane apau i ua opio la. Aole loa nae au i hoike aku iaia i kela mea, a ma ka'u hoomaopopo aku no hoi. me he mea la ua ike au oia no hoi kekahi 1 aloha la'u; aka, he mau kuhihewa wale no nae kela o'u, no ka mea. he kawa kela na iala i lele a kamaaina, oiai o kana hana ia o ka hoowaiewale i na poe elike me ko'u ano. "He mau mahina mahope mai. ua haawi aku la au ia'u iho ma ke ano he wahine hoopalau na ua aloha la a'u. Nolaila, mai ia wa mai ua hele mau au me ia ma kela ame keia wahi ana e makemake ai e lawe ia'u. Ua hoohauoii ia na naau o ko'u mau makua, a ua pau ko laua hopohopo no'u ke hele pu me ua ipo la a'u. I ka hala ana o kekahi mau pule mahope mai, a mamuii no hoi o ko'u paulele palena ole i ua ipo la a'u, a mamuli no hoi o kona koi pinepine mai, aole e hiki iaia ke kakali a hiki i ko maua wa e mareia ai, ua ae aku ia au i kana koi, a o ka hopena oia ua ike iho la ua hapai ia au i ke keiki. "Ia wa no hoi ua hoea aku la i ka wa i hooholoia 'al no ko maua wa e mareia ai, aka. ua aonoi mai la nae ua kane la a'u e hoopanee i ka mare ana no hookahi mahina, oiai aole oia i makaukau pono. A i mea hoi no maua e mare koke ia ai, ua manao iho la au he mea pono e hoike aku au iaia i ka mea oiaio, oia hol ua hapaiia au. a i mea hoi no maua e hilahila ole ai. he mea pono e mare koke ia maua, i ole ai e loaa fea mea a kekahi poe e kamallio ai mahope aku no ka loaa koke o ke keiki iloko o na mahina pokoie loa o ka noho mare ana. Noiaila, ma kekahi ahiahi, ua hele aku la maua a noho malalo o ka malu o kekahi kumulaau oka nui, a malaila ua hoike aku la au iaia. "1 kona lohe ana i kela mea. ua pii ae la ka haikea ma kona mau p&palina. a me na maka f llke me ko ka ili(rfiae ua ku ae la oia iluna a huii mai la me ka naiia pololei ana ia'o, ame ka leo i ano like me ko ka- hekiii, ua pane mai la oia: "12 manao ana anel oe e mare aku &na au me oe e ka wahine moekolohe?" I ko'u lohe ana i keia mau haaolelo ua hooiia ,ae la ko'u inaina, oiai owai aku auanei ka'u i moekolohe al, kai no ho! oia wale no; nolaila, ua pane aku la au me ka wiwo ole: "Aole a'u mea © aku I ko!obe ai o oe **ale no, a pehea 1« oe i kapa mai ai fa'u he wahine moekolohe?" ka wahine! Mai kela la aku, mai kapa hoa oe ia'u he kane nau! Aoie loa au e ae iki aua e mare me kekahi wahine i ae i kona kino e hoohaumia mua ia e kekahi kane mamua o ka hoopaala ana malaio o ka berita o ka >a*re ia »aa elike me ke kanawal o 'ta aina. Hoiaiia. h# wahine moekoioho oe imua o ko'u mau maka. a imua o a& maka o kekahi poe. e ae. a o ke keiki e loaa mai ana mai a oe mai T he hua ia no hana moekoiohe. Aole 0 *o'u ae ana"kn e raare ia oe oia Iho ia kou immn e a# walt» mai ai l ka'u koi. He hoao kela a'» ia oe i ike ai au 1 kou kupaa asne kou oie. Noiaiia, i kou wa I haawi mai ai i kou kino ia J n ua iike pu ioa no hoi ia me kou haawi hoa ana aku i kou kino ! kahi ine* okoa aku mahope iho o ko mar« ia ana. N'olaila. o ka mm oiaio. he xaakemake maoii no oe i kela ha*a o ka moekolohe? E nana oe. Mahopo tivU o kehi wa. o oe no ka mea oiloa o ka »0»iBak« i kti* bmnl KoWi*. m*i kela la aku * p*u a&a koa ikoaaa ia'u a pela hol au U ocl m