Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 39, 24 September 1897 — Ka Mana Hana Kuikahi. [ARTICLE]

Ka Mana Hana Kuikahi.

i Ma ka holuholu nna i na kuni'ik.'i- | nawai like o)e S kau iho maluna <> ki | lahui Hawali. mai ka wa mua loa mal i i loaa al ia mea hc kumukanawai 1 k iI j kauia, e ikeia ai aia ka mana hana k::!kahi Aupunl—ma ke ano kalopa a h»hui Aupuni paha, a ano e ae paha— iloko o ka Moi arae kekahi lala o k\ Mana Hooko a Ahaolelo i hoakakiii ma ke Kumukanawai. 0 ka mana hana kuikahi Aupuni. i he mana kumukanawai ia i pili pu 1 ka Moi, a i ke Poo Kiekle paha o Aupuni. Ma ke Kumukanawai o Kamehameha III. ma ka makahiki 1*40. na ikeia na olelo eiike me k<*f.v "Nani no (oia hoi. na ke Alii) e hana i ni kuikahi me na 'lii o na Aupun! * apau." Ma ia Kumukanawai. ua hoiko la. o ke alil "lea iaea maluna o na kxnaka apau, ame na v iH apau. Nona. no ke Anpnnl." Ma ke Kumukanawai mai o ka M. H. 1852. ua hoikeia no penei: "0 ka Mol, oia ke Alii nui malus% o na 141 ame na ka&aka «pau. Nona no ke Aapuni. ♦ • • Na ke Alii no. e kukakuka pu ana me kona Ahakukakuia Malu. e hana i na kuikahl. e-.e.' O ka Ahakuk&kaka o ka Mof, he no ia i wae ponoi maoll ia e ke A'ii. a hoonohoia i mau hoa ooloko oia 0 keia poe la I UIo i poe hoa k'iki iio ke Alii, ma na mea pill i ke kaikih! a ke AIU e makemake al e hanaia. paha he knikahi hoohul Aapuni u a ano e ae paha. o lakou no kekahi o kona po* makaaieana i hilinaiia o kona Aupuni. a ola poe kakaikahi i waela e ke Poo Noi o k<? Aupunl, m* ka nana ole ia o ka mana koho ba: y.x laala o ka hapaeni o na makaainaiia, o lakou Iho la ka mana hana kuikalii Aupuni pu me ko na aina e. Ma!al > o ka mana o keia Kumukaaawai I law*>lawHa ai ko kuikahl hooeul Aupu:ii mawaena o Hawail nei ame Amenka Huila e Kamehameha III ma ka V. H. im. Ma ke Kuamkanawai hol o Kamefcimeha V. ma ka Pankō 39 o «a Kum«kaaawal la» oa hoikeia:

4, Na ka Moi ka mana e hana ina kuikahi. 0 na kuikahi e hoololi ana i na dne maluna o ka waiwai o na aina e mai. a e hoololi ana paha i kekahi kanawai. e hoikeia imua o ka Hale Ahaol*lo no ka ae ana." Ma ko makou manao. malalo o keia pauku. aia ka mana hookahi wale no lloko o ka Moi ma ka hana ana i kuikahi hoohui Aupuni me kekahi Aupuni t aku. ke makemake oia e hana peia: aka. o na kuikahi pili i na dute kuloko o ka aina nei. elike me ke Kuikahi Panailike o 1575, he mea pono ke loaa ke apono ana mai o ka Ahaolelo. Nolaila, ma ke au o Kamehameha V, ua pupu kahi ia iloko o kona mau lima ka mana o ka hana kuikahi Aupuni, a nele ka leo o na makaainana koho baiota o Hawaii, ua hooleia ka mana ma keia hana, e ke Kumukana•wai o Kamehameha V. Ma ke Kumukanawa! hoi o 1887, aia no keia mana hana kuikahi iloko o ka Moi; a ma ke Kumukanawai o ka Repuhalika e ku nei, ua hoakaka pono loa ia keia mana hana kuikahi iloko o ka Peresidena, ka Aha Kuhina ame ka Aha Senate. Nolaila, o ka mana hana kulkahi Aupuni, aia no ia iloko o ke Poo Kiekie o ke Aupuni ame ka Aha Kuhina, me ke apono ana o ka Ahaolelo Senate. Mai mua loa mai o ka hoopaaia ana o keia mana hana kuikahi Aupuni iloko o ke Poo Kiekie o ke Aupuni—elike la me na Moi o Hawaii nei—a hoea iho la i keia wa, aole i ike iki ia ma na Kumukanawai i hoikeia ae la, he wahi kuleana kekahi o na makaainana koho balota e koi ai na lakou e apono loa i ka hooholoia ana o kekahi kuikahi Aupuni a ka Moi e hana ai, mamuli o ke koho balota laula ana. A ke manao nei makou, he koi kuhihewa loak eia ma ka aoao o ka lahui koho balota o I ka wa i hala. !