Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 41, 8 October 1897 — Halawai Makaainana Oni i ka lu! Ke Kakaolelo Morgan Imua o na Oiwi o Hawaii Laulima pu na Repubalika me na Roialiti. Amerika ke Kumu o ko Hawaii Kuokoa ana. Like na Pono Kivila e Loaa i na Hawaii Maoli me na Amerika. KE HOOHUI IA O HAWAII. [ARTICLE]

Halawai Makaainana Oni i ka lu!

Ke Kakaolelo Morgan Imua o na Oiwi o Hawaii

Laulima pu na Repubalika me na Roialiti.

Amerika ke Kumu o ko Hawaii Kuokoa ana.

Like na Pono Kivila e Loaa i na Hawaii Maoli me na Amerika.

KE HOOHUI IA O HAWAII.

Elike me ka makou i hoike aku ai, nia ko makou pepa o kela pule aku nei, no ka malamaia ana o kekahi Halawai Makaainana Nui maloko o ka luakini o Kawaihao, ma ka po Poaha, Sept. 30, pela no i hoea mai ai ia Halawai me ka ulumahiehie nui, a hookoia ae la na hana ma ia po me ka maikai ame ka hololea loa.

?.? rrr.ua ae o ka hoea ana aku i ka hon. 7 30 p. m.. ka wa i alanaia no ka haioUio a ke Kakaolelo Morgan o Alabama. mamuli o ke noi a kekahi poe Hawaii maeli. elike nohoi me ia a makou i hoike aku ai ma ko makou pepa o kela pule aku nei, aia hoi ua ikeia aku la ke kaheawai ana ae o na kanaka o kela ame keia ano lahui noloko o ka luakini me ka ulumahiehie nui. A i ka hele ana a hoea pono ka manawa i ka hora 7:30, ua paa pono na noho o ka luakini mai mua a hiki i hope, ma na aoao apau, a hoea i na noho luna ae o ka luakini, ma na aoao elua, mauka a makai.

-0 ke Komite nana i kahea i keia halawai, oia o D. L. Naone, J. Kalua Kahookano, J, M. Poepoe, James K. Kaulia, John Lota Kaulukou, R. W. Wilcox ame S. M. Kaaukai. 0 keia poe apau ua akoakoa ae no lakou maloko oia halawai. 0 na poe hookipa ma ia po. oia o Charles Wilcox, Lunakanawai Kahookano. D. L. Keliipio, D. L. Naone, a o J. M. Poepoe ka mea hookipa i na poe kakau nupepa o loko nei o ke kulanakauhale. Ua hookaawaleia elua pakaukau no na poe kakau nupepa. Ma ka aoao mauka, ko na nupepa "namn;" a ma ka aoao makai. ko na nupepa Hawaii. Ma ka aoao o na nupepa "haole," ua hoea ae ka mea kakau pokole o ka nupepa P. C. Advertiser, ka lunahooponopono o ka nupepa Buletina. mea kakau o ka nupepa lndependent o ka Halepal Ka Makaainana, ame ka mea knkau o ka nupepa Hoku. Ma ka aoao hoi o na nupepa Hawali: R J. Testa o ka nupepa Ka Makaalnana, ame S. K, Ka-noa o ka nupepa Ke Aioha Alna. ame ka lunahooponopono nohoi o kela pepa. Mawaena hoi o ka heluaa nui o na kanaka Hawali I akoakoa ae ma la halawal, e hoomaka mua ana hoi ka makou hea inoa ana ma ka poai o na "RoialiU,' f e loaa ana kela poe. penel: J. K. Kaunamano, Mrs. J. Kaae, Lot Jotm Lane, E. K. Llke, D. M. P. Kalauokalani, Geo. Pooloa, S. L. Aholo, J. Kanui, G. W. Kualaku, C. B. Maile. Ahraham Fernandeat, H. W. Palau. Mrs, Junius Kaae, D. W. Kamaliikane. D. Kalauokalani (mawaho no o ka luaklni kahi i ku ai), John Broad. T. P. Sp<yaeer. Kamakaia ame John i Ena, G. W. Beeklejr. A. Rosa. Rev. Ekela, a K. Ka-ne, J. H. S. Kaiwi. S. M. Kanakanui, S- H. Oni, G, W. E. Lahilahi, Maiopili. J. K. Newa. C, Opnnui, J. Morse, Frank Archer, J. M.

l'iuiiahele. Sam Maey. J. W. Kamana, Manoha, J. Xaiua. Kalua-u. Jeo. Morris. Hoii. Aki Akau. D. Nahooiewa, Kiliona, Master Kahapuia Beckley, Mr. anel Mrs. Nakuina. Mr. Spencer, Chamberiain. Kaona. Akakani. Charles Ka-

kalia. Kaaua, Haumea, Kekawewe, Pohakupaa, Naukana, Correa. Kamanouiu, Mokulehua. Nohunohu. Kaili, Puahi, Gardner, Kaleikini, Maiopili, Jr M John Kamanoulu, S. Wailaee, Kamaka, Joe Rickard, A. O.K. Kahualii, Halelau, Waipa, Silva, Kawaiaea, Pineha-

ka, Bisha\v, Spinner. James K. Keola, Kawai, Moau. Alfred Kane. Keanini, D. W. Aiwohi, Peahi, Kaiana, N. Fernandez, Geo. Keohokii, C. Luc<is, Geo. Morris, Kahikina Kelekona, J. Manase. A. Manase, W: Keo, Ed. Monakaniale, A. Kekai, J. T. Kalakiela, J. W. Kamila, William Aylett. John Barenaba. S. Kaululaau. W. S. Cox. W. J. Kawelo, A. Kauhi. C. L. Hopkins, Kawahahonu, A. McGunn, Naipo, Kaaona, D. Kanuha, J. K. Kanepuu, G. L,

Desha, Leleo, J. Mauae, A. G. Pelekane, Liwai losepa ame na poe e aku he lehulehu wale. Aole i heluia na haole i hoea ae malaila. Pela kekahi poe haumana kula o ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao ame kekahi poe keikikane o ke Kula Kamehameha. i Ma ka makou hoomaopopo aku,* ke huiia na poe apau i akoakoa maloko o ka luakini ame ka poe e muia mai ana mawaho o ka luakini, ua hoea aku ka huina i ka 1000 a oi. A ma ka wa i aui iki ae ai ka hapalua hora 7, oia ahiahi, ua hoea mai la o Senatoa Morgan, a ua kii aku la ke komite hookipa, oia o Hon. J. L. Kaulukou, Messrs. J. K. Kaulia, ame D. L. Naone, a hookipa mai la iaia. Na Hon. Kaulukou i kuiee mai i ua Senatoa nei. mai ka pukT komo mai a hoea i ka awai. oia ke kahua haiolelo. A e hele pu ana hoi me laua o Mr. Luther Wilcox, ka Lunakanawai Apana o Honolulu nei, ma ke ano oia ka mea maheleolelo oia po. Ma keia wa e hookaukoo ana ke Senatoa no ka awai haiolelo. ua haawi iho la ke anaina i na hehihehi wawae ana ame na pa'ipa'i lima ohohia ana.

I ka hoea ana o ka mea haiolelo ma kona kahna hana. ua haawi mai la oia i ka haawina hana i moliaia ai oia no ia po. » Eia iho/knna haiolelo i nnuhiia mai e ka mea unuhi olelo Aupuni i keia wa, oia ko makou makamaka Mr. John Sheldon (Kahikina Kelekona): E na lede ame na keonimana: —Me he mea la, ma ko'u hoomaopopo iho, aole loa i loaa i kekahi Luna Senatoa Amerlka kekahi hana oi aku o ke ano nui mamua o ka mea i kau mal maluna o*u. Mai ko'u hiki ana mai i Hawaii nei, ua hoomaopopo iho au, me he mea la aia no au maloko o na palena o Amerika ma kekahi mau wahi hoi i hele a ikemaka ole ia e a'u mamua. He aina Amerika keia ma kona

mau hiona apau r aole hoi he aina Europa, He Amerika keia aina, a ke hoea mai ka hoohui aina o ka hoi ana aku no ia o ko onei lahuikanaka iloko o ke apo hookahi o ko iakou ohana ponoi.

O ko makou alo ana ae no ia 1 na inea o ka pan ana iho hoi o kekahi kana nui me ko makou aina makna, oia hoi o Beritania Xui. i mea e malama a e hiipoiia ai na pono lanakila a kuokoa o ko makou lahui, a oia ka makamua o ko makou hoomaopopo ana ! kela mau Paemoku. elike loa hoi me ko lakou hoomaopopoia ana iioko oia mau !a ma ka inoa Sandwich Islands. Ua komo akn makou Hoko o kela kaua nui i mea e ioaa ai ka lanakila me ka hehma iahui ! em! iho maialo o 3.006,000. & i keia la ua heiu ia kela iahui hookahi ma kahi o ke 75,000.000L Aole ! pl! nui kela heluna ma~ muli wale iho no o na kumu ano mau. aka, mamuli o ke komo ana ma! o ko waho, ka poe hoi i ike a i hoomaopopo ua kamoe ia ke kumuhan» ame ke

ano o ko makou Kumukanawai maluna o ke kahua o ka lanakila ame ke kuokoa. I ka makamua. he 12 waie iho no ka heiuna o ko makou mau mokuaina, a elike hoi me ka'u i olelo ae nei, me ka emi iho o ka heluna lahui malalo o 3.000,000; aka, i keia manawa, ua loaa ia makou he 15 mau mokuaina ame kekahi mau panaiaau lehulehu e ae i makaukau e komo mai iloko o ka poai Huipuia. O na mokuaina o Amerika Hema, ua noho mamua aku nei maiaio o ka mana o Sepania, mahope mai nei o na kaua kipi kuioko me ka loaa eie o ka ianakila ia lakou, ua huli ae la a ukali mai la ma ko makou alahele a hoohalike me ka makou mau hana, a i keia la, he mau mana Aupuni Repuhalika kaokoa lakou e ku nei maluna o kahua paa o ka holomua ame ka pomaikai me ke kuokoa. O ka mea nui a makou e hoomaopopo nei a e kau nui nei no na Hawaii, oia hoi ko makou makemake ole e hoea ae kekahi kumu nana e kaualako aku ia iakou

i hope a hoea i ke kulana ano like a lakou e noho ana iloko o ke au he 100 makahiki i hala ae nei, mamua aku hoi o ka olino ana mai o ke kukuna lamaku o ka nohona Karistiano maluna o na aekai ame na kualono 0 neia mau mokupuni nani a kamahao. Aole makou i ake nui e lawe mai 1 ko oukou heluna lahui a pakui aku ia 50,000 a 60.000 paha o oukou i mea e hoopuipuiia ai ko makou mau koa. Aole makou i makemake a i makaleho wale mai i ko oukou mau aina; aka, ua makemake a ua ake nui wale no makou no kekahi mea hookahi, oia hoi —e kaupale a e malama ia oukou mai na komo wale ame na pakaha wale mai na mana Aupuni kuwaho mai. He nui no na Aupuni e mawaho ae 0 Hawaii i imi a i hooikaika e hoohuiia aku lakou me Anierika Huipuia, aka, ua liooleia lakou apau, koe hookahi wale iho no o Texas. Me keia mau kono hoohui ana n:ai a kela mau aina, he mea maopopo loa he mau okana waiwai nui lakou a he pomaikai nui hoi no Amerika ina e hoohuiia, aka, ua hoole aku makou i ka lakou mau onou a haawi ana mai ia lakou iho, no ka mea, ua manao makou ua hiki no ia lakou iho ke hookele a hooponopono ia lakou iho a loaa he kulana. No na mea e pili ana ia Texas, he aina ia i uhi paa ia e na kanaka Mekiko, ua pakeu loa aku ko iakou heluna 1 ko na ili keokeo. Ua ae ka lahui Amerika e auamo i na auhau pakui maluna iho o lakou i kumu e hiki ai ke okomo ia ae kela Repubalika opio iloko o ke apo o ka Hoohuiia, a mamuli oia mau kahua ame ia mau kumu . hookahi ua ae a ua makaukau ka lahui Amerika e lawe ae a e auamo i ko oukou huina aie lahui elike me ko laana o Kamehameha ka Nui i kekahi ame keia i ko Texas mau aie; me ka apo ana mai i ko oukou mau lima a alakai aku me ke kokua a hoea iiuna 0 ke kahua oi ae o ke kiekie ame ka maalahi ame ka palekana. (Ma keia wahi ua heluhelu mai o Senatoa Morgan he mau mahele ano nuS mailoko mai o ka buke moolelo a Alekanedero e pili ana i ke kakauinoa ana o Kamehameha ka Nui 1 kelahi olelo kuahaua e haawi ana ia Hawaii nei ia Beritania Nui mamuli la o Vanekoua.) Ua hoomau hou aku o Senatoa Morgan i kana kamailio ana penei: Ua aneane pau ioa na Paemoku o ka Moana Paklpika Hema i ka paaia maloko o na poholima o Kelemania, Farani ame Beritania Nui, a ma ko'u manao ponoi iho. hookahi waie no palekana no Hawaii, a o kona puuhonua wale no, oia kona hoohuiia aku me Amerfka Huipuia, Aole loa e ae ana kela 75,000,000 lahnikanaka o Amerika Huiia e komo wale mai kekahi mana kuwaho me k& Hmanui maloko o na palena aekai o Hawaii nei. Ua haawi mua ia no o Hawaii nei na Amerika no eha manawa, mamuii o na kono ame na nol a na Mol ame na 'Lii. aka, aole hiki a aole i manao o Amerika ia manawa he hana pono la. no ka mea. aol» 1 kuikahi na kulana hooponopono Aapaai, he Aupaai Moi ko Hawaii nel ia mau la, aole hoi he Kepuhalika elike me ko makou. nolaila, aole hiki ia makou ke apo aku a ke hoohui mai elike me na kono a ia mau noi lehulehu. Aoie hiki I ka Kapuhaiika o Amerika ke iawe mai a hoohul l mokuiaina a i panalaau paha nona i kekahi aina Moi

a Emepera paha. no ka inea, aia waie no kena kulana ma ke ano Kepui>alika mai kekahi huii a i kekahi huli o ka aina, aole ioa e hikī ke okomo a hoopiii wale ia aku kekahi ano kuiana pili Aupuni poo kaiaunu a ano e ae pi\ha. He mea hiki ole loa i ka iahui Amerika ke uoho mana ia, a aoie no hoi e ae aku aua i kekahi mana Moi maloko o na paiena o ko lakou aina nui. tMa keia wahi, ua heiuhelu hou mai ia ua Senatoa nei i kekahi m.iu mahele o ka huke mooielo a Prof. Aiekanedero e piii ana i na hoaoia ana e pakaha ia ka pono o Hawaii nei ame kela olelo kuahaua kaulana a keia luna Aupuni kaulana kahiko o Amerika, oia o Daniel Websier, e kue ana i ka hoohuiia o Hawaii nei ia Beriiania Nui.)

A ua hoomau hou aku la oia i ke kamailio ana penei: v

E hoomaopopo iho ana oukou ma keia mau hoopakeie ana a Amerika ame neia mau kokua ia Hawaii nei no ka mau o kona kulana iloko oia mau la, i ka hiipoi aine ka makee nui o ka lahuikanaka Amerika i keia mea he kulana kuokoa aine ka nohona lanakila kaokoa. Aoie loa makou e ae e haalele aku i ka lepo o ko makou aina no ka heie mai e pakaha wale i ko oukou mau kaiaulu nei, aka, e hele mai no makou me ke aloha a e haawi i na kuhikuhi ame na olelo ao, no ka mea, he Repubaiika oukou i keia manawa, aoie loa nae makou e hele mai ma ke ano e kailiku ae a e pakaha lima nui paha i ko oukou mau pono. Mamuli 0 ka hoea ana mai o kela mokukaua o Amerika, oia ka Bosetona, i kona ku ana malsko o ke awa'nei o Honoluiu, 1 ka makahiki 1543, oia hookahi \va!o iho no ka puupale nana i hoopakele ae ia Hawaii nei ia au mai ka paa ana malalo o ka mana o Enelani mamuli o ka lawe pio a pakaha maoii ia. Na ka puali o na aliimoku o kela manuwa Amerika i ku aku a kukala i ko lakou kue ikaika i na hana i lawelaweia a i hoaoia e hooko ma ko Beritania aoao e kona mau luna maanei. a o ka panina ia o ka mokuna elua o na manawa i hoaoia ai e kaiii ia Hawaii ame kona pakele ana. Ua hoomaka ka mokuna ekolu me ka hoao hou ia ana e hoohui, mamuii o na kono ame na noi a na Moi ame na Alii ia Amerika e lawe aku a e hoohui la Hawaii; he manao hoi i hoouluia mamuli o na hana ino ame na hookaumaha wale a Farani i ka iahuikanaka Hawaii. Ua uluhua a ua nui loa ka pilihua o ka Moi mamuli o neia mau hnna hookaumaha wale a Enelani ame 'iani, nolaila. ua kakau iho la oia palapala e hoolilo ana i keia Paeku, a ua paa a ua m&kaukau. a ua ' • iho la oia, a ua silaia. Ua aku la keia palapala hoolilo r,i>a e ka Moi ma ka lima o ke KuWna Ame r ;ka me ka heluheluia aku i.iia. airc olelo paa aku o ka Moi penei: "Aia i kou manawa e ike ai 1 ka hukiia ana o ka hae Amerika a kau maluna o ka hae Hawaii. e hoomaopopo iho oe. no Amerlka Huipuia keia Paemoku."

E hoomanaoia, eia he elua mau manawa kaokoa a ka Moi o Hawali nei i haawi mai ai i keia mau Paemoku ia Amerika Huipuia, a iioko oia mau manawa a i elua, ua haalele a hoole mai la o Amerika ia mea. Aia i ka manawa e noho Kuhina Nui ana o Mr. Marsay no Amerika Huipuia, ua hoohoio iho la ka Moi ame kona Aha Kuhina ame ke Kuhina Amerika maanei no kekahi Kuikahi Hoohui Aina, a ua makaukau a ua hooponoponoia na mea apau. a o ke kumu wale no i mana ole ai ia kuikahi mamuli no ia o ka make e ana o ka Moi Kamehameha 111. mamua ae o ka loaa ana iaia he manawa e kakau iho ai i kona inoa. (B nana ae ma ka pepa o keia la i ua kuikahi ia.)

Me kela mau hoike maopopo no na manao maikai ame he aloha la o ka lahui Hawaii, e hiki ana no anei i ke> kahi kanaka noonoo maikai ke oleio he mau kamu pakaha a imi waiwai kekahi a Amerika Huipuia e hoohana nei mamuli o ka hoohui ana aku i keia Paemoku? I ka manawa i ui ae ai ka makemake o ko oukou Moi Kalakaua e holo no Amerlka. ua paholaia mnf ia na manao maikai o Amerika nona mamuii o ka hoounaia ana mai o kekahi 0 ko makou mau mokukaua nui a kilakila no ka lawe maaiahi aku iaia me ka hanohano a hikl La alna. a ua hookipaia me ka hoohiwahiwa i ike ole la ma ia aina mamua; a I kona hoi ana mai. ua hiiia mai oia e kekah! o na mokukaoa nui o Ameiika a hoea hou 1 kona mau kapakai. Me ka maika! a me ka hilpoiia oia i malamaia ai. A pela no 1 ka manawa i kaa ae a! ka Moiwahine Liliuokalani iluna o ka nohoaiii. ua ike mai o Amerika i kona kuiana ame kona mana Moi. & ua hooholo pn ia maiuna o na kahua o kela kuikahi panaiiike, ua ae a ua haawi mat o Amerika ia pono nui, me ke kau aku ! ka huina nui o aneane ke poho maluna iho ona mamuii o!a hana ana, a hoolilo ae la ia ookou t lahui waiwai.

Me ka hoomaopopo iho ! kela matt mea apau, e hlki ana anei ke oieMa mai he mau hana kauiike oie a he mau hana poioiei a ewaewa oie ka Amerika ! laweiawe ai ma na ano a p*n? I ka manawa 1 hekau iho al ka

p.u'i nawaliwali nuiluna o ka Moi Ka»akiui:i oi.u oia aia KapaUkiko. ua imi nui ia na mea apiiu o laaa ai ka palekana Saia; a i Kona make ana ua kemohia makou iioko o ke kaumaha a :ia kekahi o ko Anurika mau mokukana nui i hii hele mai mo ka maluhia ame ke eehia i kona kino make a waiho ihma o ka lepo o kona aina hanau. E hoomaopopo iho oukou ma krla ? ka nui o ko makou m*iu manao maikai no ko oukou Moi i make. A pehea. e ow aku ana ane-i ka oukou mau me;i e hana ai nona mamua o ka makou?

Aole; o manao anei oukou owau nei, ma ke ano he kanaka Amenka a ho Senaioa paha ru» Amerika Huipuia e emi iho ana ko'u mau nuiuao maikal no oukou mamua o na manao maikai 1 hoikeia aku no ko oukou Moi oiai ua make oia? Ma Da!la> ko'u wahi noho. maloko o Alahama. he mokuaina i oi ae ka nui mamua o Oahu ame Hawaii ke huiia laua, me ka hehma kanaka o 50.000, a iloko oia heluna he I.o<>o wale no poe ili keokeo. he poe paele aku ka nui. He koho balota no iakou eliko me ko'u koho haio?a. a ua loaa ia lakou na pono apau i iike me na mea i loaa ia'u, a ua hilinaiia a ua manao nuiikai ia me ka mahaleia e ka lehulehu o ka poe a lakou e noho pu ana elike me ka maikai ame ke kulana i

loaa i kela ame keia mamuli o kana mau hana.

Ma Amerika Huipuia he ISO ka nui o na ano lahui like ilikini. mai ke ano hupo a ahiu loa a hiki i ke ano i loaa ke kulana naauao. Aia kekahi o keia poe ke noho nei maloko o na kulanakauhale a maloko no hoi o na Terotore. Ua kuai aku kekahi poe o lakou l ko lakou mau aina a lilo i ke Aupuni; a o kekahi poe. mawaho ae o ko lakou mau eka aina he 320 eka pakahi, ua hiki aku ka huina waiwai o ke kanaka hookahi ma ka heluna o $30.000 0 ka makahikti«oia ka huina waiwal avelike no kela ame keia kane. wahine ame keiki. Ua loaa ka pono koho balota i kela ame keia kanaka ma Amerika, a aole loa e hiki ke kailiia mai iaia aku. Ma kekahi mau mokuaina lehulehu. ua loaa ka mana koho 1 na wahine, a ma kekahi aole loaa ka mana koho. aia wale no a ike i ka heiuhelu ame ke kakau. Ma kekahi mau mokuaina aole e hiki i kekahi ke koho balota aia wale no a he huina waiwai kona elike me ka mea i kaupalenaia.

Maloko o Amerika Huipuia he 45 ka nui o na mokuaina i keia mana; he Repubalika kuokoa kela ame keia noaa iho i hoohuiia maloko o ke apo bookahi lakou apau i kumu e kaupale aku al a e loaa ai he puuhonua ia lakou mai ke komo a kue wale mal a na enerai kuwaho; no ka lawe awiwi ana i na leta ame ka hoonee ana i ko lakou mana kaua aina ma na wahi apau i makemakeia ke ulu ae he kumu no ia mea. He Repubalika kuokoa kela ame keia mokuaina nona iho. i apo lokahl ia nae e ke Kuinukanawai kumu i kai>a ia ke Kumukanawai o Amerika Huipuia. No oukou iho, ina oukou e komo aku ana ma ke ano mokuaina a Terctore paha, e komo ae ana no oukou ma ke ano Repubailka ku kaawale. Aole a oukou lawe hoohiki. koe walo ibo no keia, e ae ana oukou e līlo i mau kupa Amerika.

Aole loa e hiki i na Pake ko koho ba!ota maloko o kekahi o na moknalna 0 Amerika Huipuia. No ke aha? So ka mea, aole loa e hikl lakou ke hooliloia i mau kupa Amerika. E hiki ana 1 na Hawaii ke koho balota maloko o kela ame kela mokuaina a Tere(ore paha. No ke aha? Xo ka mea. na ka hoohui aina e hoolilo ia lakou i mau kupa AmeHka. Aole anei i komo ka noonoo iloko o oukou he pono a he pomaikai no oukou e lilo i mau kupa Amerika? O ko'u manao iho, aole loa he kanaka i loaa iaia kokahi kuum e haaheo ai mamua o ke kanaka kupa o Amerika Huipuia.

He 20 a ol ae nei o'u mau makahiki o ka noho Senatoa ana, a mai ko'a noho ana ma ia kuiana ua lehulehu na manawa a'u i noho pu ai ma ka aoao ona Nekelo ma ia kulana—he poe kanaka maikai a kulana e haaheo ai. i Aole au i noho pu ma ka aoao o na | Illkini plha ma ia wahi, no ka mea, aole lakou i kohoia mai e ko lakou j maa mokuaina. aka. ua noho pu no | nae au me na kaaaka koko ilikinK ao!«i I nae maloko o ka Aha Senate. Aole loa ! he mana a he kumu keakea iloko o ke ; Kumv r anawai o AmeHka Huipula e hiki 010 al I ke kanaka Hawai! ke UIo 1 Peresidena no Amerika Huipuia; aia wale no ia maiuna o kona kupono co ia kulana. Ina paha eia kekahi kanaka maioko o kela analna e ae ana e kuapo i keia mau pomaikai ame keia maa pono a e holo aku oia i Kina a i lap&na paha e kuioo a e hoomana ai i ko laila mau akua iaau. ke makemake nei aa e ku ae ola i nana aku ai aa iaia. O ka hanee mai o kekahi pali klekie a uhlpaa iho i oa home o ookou, aa like !a poioo me na hopena 0 kekahi olai nui. He mea ole nae ke ano oia poino iea paha mamuli 0 ke olai a mamuli paha o ke kaheawai a na iahul Asia a piiip* ouko«, no ka mea. ola Hke ana no. he poino ka hopeea. Ua maopopo no ia oujkott elike me ka maopopo ia'n 1 oa mea e hanaia nei a e oni nei ma Hawali nei Hookahi mea maopopo ka—• ina e hoole ana keia lahui l ka apo ana aku ! keia haawlna maikai a komo a lilo i mao ktrpa AmeHka. alalla, o ka poino m Uio i mea oI«? iioko o ka nalohia loa ka h««pena maopopo.

Ke loii oei ke kuiar.a o k.? oīiko*: aina. Ma ko'ui he!e ana ma na kiuaina ua !ke au ua naio aku na kauhri!e mai k.a hoohoio a apono mai o Amerika Huiia. Ke noi aku nei au !a oukou e kone aku i na nupepa c> ouke- e pa'i a a hooiaaa ae i keia knikahi x hik; ai i keia ame keia kane. waijine a keiki ke heluheiu iho a hoomaopopo pono. Ma ko'u manao. ike iho aea oukeu. o keia kekahi o na kumuhana aao nui a kelakeia loa i hanaia no ka loaa ana o ka pono ame na pomaikai i ka iahu;kanaka—aole no ke Aupuni—aka, no ka iahuikauaka.

l*a makaukau a ua hiki ia Amerika ke iawelawe a hooko i na apana hana apau ana e ae a e hoohoio kuikahi ai. a e hana aku ana no oia. He mau haawina pomaikai paa a mau keia no na kanaka o Hawaii nei. Ke hoi aku au a hoike aku i ko'u mau hoa o ka Aha Senate i kau mau mea apau i ikemaka iho nei a e ikemaka nej ma ko oukou aina, ko oukou naauao. ke kulana ikaika ame ka maikai o na kanaka maoli, e piha ana no lakou i ke kahaha ame ke ohohia elike no me ko'u hoopihaia i ke kahaha ame ke ohohia.

l'a loaa ia oukou. ma ka'u mau hoomaopopo aku. he kluana a he kahua Aupuni i kulike kona maikai me ko na Aupuni maikai e ae o ko honua uei, 0 ka olelo ae na ka heluna o 50.000 o na kanaka ma ko oukou aina nei e hoololi ae a e hooikaika paha i ke kulana o keia 50.000,000 kanaka ma Amerika ke hoohuiia aku oukou. he mau olelo lalau a ano ole loa ia. Ina e pau ia mau wahi a ua nee ae iloko o na poai o ke kulanakauhale. Ta nee lakou ilaila, no ka mea. aia ilaila na hoailona ame na hana o ke au holomua o ka naau. kahi hoi o na kula e hoonaauaoia ai na opio i kulike me ke au hou e nee nei imua, aoie hoi e ku 1 kahi o ke kulana o kela au i hala me kona mau ano o ka nohona, aka, i kahi ame ke kulana o ke au hoū. ke au oi ae o ke kiekie o ke kuiana.

Ua ike a ua hoomaopopo oukou i ke ano o kela mea he kanawai; a ua loaa hoi ia oukou ke kuleana nohona karistiano, aole nae pela ka Pake. Aole ona hoomaopopo ia mau mea, a he paakiki ioa ka okomo aku i ka ike iloko ona. Ua loaa ia oukou na haawina o keia ola ana elike no me ka mea i loaa ia'u i ko'u hoomaka mua ana. a he ilihune loa no hoi au i kinohi. Aia no ko oukou mau pomaikai mamuli no o oukou iho. mamuli o ka oukou hana ponoi a loaa na kulana kupono a maikai. B ae ana anei oukou i kekahi kane a wahine paha i lei mua ole i ke kalaunu e noho mai inaluna o oukou ma ke ano poo no oukou ame ko oukou aina? Aole anei e hiki ia oukou ke wae ae i kekahi mea kupono o ko oukou lahui ponoi i alakai Aupuni mamuii o ka imi ana aku ma ko na aina e? Heaha kumu hiki ole ia oukou ke wae ac i kanaka a oukou i manao ai ua poniia oia e ka mana hemolele e noho alii a e noho poo iho maluna o oukou? Eia ke kumu: Aole loa e hiki ia oukou ke manaoio iho ua hana niai ke Akua i ke kanaka e noho ma ia ano; aka, ua hanaia ke kanaka e noho nona iho me ka lanakila ame ke kuokoa, me ka like o na mea apau. 0 ka like ole o ke kulana Aupuni Repuhalika mai ko na ano Aupuni okoa ae, oia keia: Ma na Aupuni i noho poo ia e na Moi a Emepera paha, ua manaoia aia mai na poo mai o ke Aupuni ka mana, aia wale no iloko o ko lakou mau poho lima kahi o ka mana a mai laila inai e loaa iho ai i na makaainana a lakou e wae ai. «ika, o ke Aupuni Repuhalika. aole loa pela, aia kona mana iloko o ka poho lima o na makaainana, a mai a lakou mai e loaa ai i ka poe i hilinaiia a i kohoia e lawelawe ia mana; elike me ke kumulaau mai lalo ae o kona mau aa kokolo iloko o ka lepo e pii ae ai kona ikaika a holo iloko o na lala.

Aole o inakou hilinai a he kue makou i ka manao ua poniia kekahi kanaka e ke Akūa e noho haku iho maluna o kona mau hoakanaka elike me na Aupuni Moi. O ko makou manao a 0 ko makou kahua oia keia: Ua loaa 1 kela ame keia kanaka he kuleana e komo a e lawelawe pu ma na hana e pili ana i ka hookele a hooponoponoia ana o kona aina. Mahope iho o ka wawahi a puhiia ana o ko oukou mau kii akua i ka wa kahiko o ko oukou aina, ua hiki mai he elua mau misionari mai Amerika mai, a aole loa au i lohe i kekahi mau olelo ua hana ino a hoopoino waie aku laua i kekahi mea. Eia ke paa nei ma ko'u lima he kope 0 ke kuikahi hoohui aina i kakauinoa ia ma ka aoao o ko oukou no ana na kanaka apau loa o Howoii nei 1 ka make i keia po, aole loa ia he kumu e hoano e a e hoololiia ai pahake kulana ikaika o Amerika Huipuia ma kekahi ano. O ko makou minamina ame na manao maikai no oukou aole ia mamuli o ka manao iho he kulana ikaika ko oukou, a aoie loa hoi mamuli o ka manao he kumu waiwai ko oukou e pomaikai ai makou, aka, mamuli o ka ike aku i ko oukou hakoko me ka ikaika me na kuia ma ke ala o ka holomua, ko oukou hoomanawan'Ui e pii ae a e kau iluna o ka papahele kuiana oiaio o ka nohona naauao, nolaila makou e ake nei e haawi mai i ka lima o ke aloha e kokua a e hapaiaeiaoukou a e malama ia oukou ma ke kaupale ana aku i na komo pakaha wale ana mai a na lahui kuwaho a hoolapuwale a hoilihune ia oukou.

E hoopihaia aua au me ka hauoli nui ma ka hoike ana ako i ko'u mau hoa Senatoa maloko oia Aha i ka'u mau mea apau i ike ai maanei, i ka momona o ka lepo o keia mau Paemoku. ka naauao ame ka maloeloe ikaika o na kino o ka lahui ame na hooia maopopo no ko lakou akenui e hoomau aku i ko lakou nee mua ana ma ke aia o ko holomua, ka naauao ame ke kuoooono, a e hooi ioa ia aku ana hoi ko'u hauoli ke hoike aku imua o iakou no ka manawa e hiki ai ia makou ke pullki mai i ko oukou mau iima ma ke ano be mau hoahanau o ka ohana lahui Hke no keUi aina nui kamahao. ko makou alna oi*l hoi; aka, he mea nae nana e haehae ae i ko*o puuwai, ina mahope iho o keia mau hoo~ ikaika ame na hoomanawanui ana a pau e loaa ka pomaikai kamahao, aiail, e a* oukou ia oukou Iho a huli hope hou a e paiaiewa waie ia iloko o ka pouii ame ka nalohia o ka hopena o ka poino. E &e anei oukou ia haawlna e kau mai maluna o oukoy? Aioha oukou apan.