Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 43, 22 October 1897 — KA MEA HUNA POHIHIHI [ARTICLE]

KA MEA HUNA POHIHIHI

V*%kīia < « ar -- A"i /*>?- 4f."a o i- /.<3V', Hs'ir'.;u " MOKl'N'A XXVi. Ka Hale o ke Aloha ole—Ka Po Mahina Walohia—Ka Kaina&a i ka Welelau Makani — Ke Aloha Ua Hiki mai. I ka hoea ana'ku o ke kaa o ua Haku Tereveliana i kahi hooluhi kaa ahi, ue hele koke aku la ka Haku Aūelo i ke keena oihana kaa-ahi P no ka hoopaa ana i kona inoa, ma ke ano oia kekahi ohua, e hu hoi aku ana i Ladana ma ia po, oiai hoi ka elemakule Terevellana i hele aku ai mawaena o na puuiu kanaka e huli ai no Alamira, ua komo aku la nohoi oia iloko o ke keena oihana o e ninaninau ai, a pela nohoi iloko o ka hale-hotele, eia nae, ua hooneieia mai oia mai ka ike ana'ku i ka ōiwi o kana mea e huli ana, me ka naau mokumokuahua o ke aloha, a nele pu nohoi oia i ka ike ana i kahi e loaa ai oia iaia; no ia mea. ua hoopili kaumaha loa mai la kona noonoo, a kulu iho la kona mau waimaka ma kona papalina. Mahope iho o kona hele hoomanawanui ana i o a ia nei, e hou hele ana ma kela ame keia wahi ana i manao wale ai, oia kahi e halawai ai a e loaa ai paha kana moopuna hanai aloha, ua hoi ae la ia a ku pu iho la me Adelo ma kahi kokoke i ke kaa-ahi. Ma nei wahi, haawi aku la oia i ka naua ana me ka makaala loa maluna o kela ame keia kino kanaka e maalo ae ana mamua ona. Oiai hoi oia e ku ana, olelo aku la oia ia Adelo: "Maanei au e ku ai a hiki i ka holo ana'ku o keia kaa, malia hoi o hoea mai no oia mamua o ka holo ana'ku o ke kaa. Aia paha oia i keia wa maloko o na alanui o ke kulanakauhale nei kahi i holoholo ai. A ina aole ana ia e ioaa ia'u maanei, alaila, e huli pono loa aku ana au iaia ma ke alanui, ma ko'u wa e hoi aku ai no Tereveliana Pa." I keia wa pane mai la ua "haukae nui nei o Ladana" me ka maalea nui:

"Malia paha, ua hoi aku nei no oia no ka hale. Me he mea la, ua ike mai nei oia i ko'u hele pu ana mai nei me oe, nolaila, hoi aku la oia no kona rumi. Manao au. e lialawai aku ana no oe, e kuu Haku, me ia ke hoea aku oe i ka hale."

I kela wa kani mai la ke oeoe o ke kaa-ahi, a o ka wa ia o ua Adelo nei i lulu lima pu iho ai me ka Haku Tereveliana, a kau aku la iluna o ke kaa, a holo aku la hoi ke kaa. 0 ka Haku Tereveliana keia. ua ku iho la oia me ka pono ole loa o kona noonoo. A hala kekahi mau minute pokole o kona ku ana, huli ae la ia a heie aku la no kahi e ku ana kona kaa. E kuu makamaka heluhelu, maanei kaua e waiho; ai i ke kamailio ana no ka Haku Tereveliana naau ehaeha e huli hoi la no kona hale kakela, a e nana ae kaua ia Adelo e huli hoi la no Ladana me ka naau hauoli. I ka hoea ana'ku o ke kaa-ahi no kahi hoolulu kaa mua, ua telegarapa koke aku la ua Adelo nei ia Rush, ka makai kiu, e halawai pu ae me ia ma kahi hoolulu kaa ma Ladana. Kau hou maluna o ke kaa, o Ladana ka pahu hopu. 1 ka hoea ana aku o ke kaa ma kahi hoolulu Ladana, i na hora omamaka mua o ka wanaao. ua halawai aku la ua Adelo nei me ka makai kiu: alaila, kau ae la laua maluna o kekahi kaa-pio a holo aku la no ka hale hotele i noho ai o Adelo. I ko laua hoea ana'ku ilaila, ua pii loa aku la laua no ko Adelo rumi. Maanei i noho iho ai ka liaku hana, oia hoi o Adelo, ame ke kauwa hana, oia hoi o Rush (Hukamakani). A haia kekahi mau sekona o ko laua mau kike oleio ana, ma na mea e pili ana I ko Adelo noho ana ma Tereveliana Pa, ua pane mai la o Hukamakani (Rush) ka makai kiu: il Ēa, e kuu haku, aole au i ike i kekahi wahlne kupaianaha nui wale elike me ka Lede Beatirisia o Hansetona Kakela. He keu keia o ka wahine akamai nui wale. Aole loa au i halawai me kekahi wahlne a kane nohoi. iloko o ko'n wa e lawelawe nei i keia oihana nmkai kiu, i llke ke akamai. ka noeau. ame ka makaala elike me keia wahine. Aole loa ona lua a'u i ike ai/* "Eia nae hoi," wahi a Adeio i pane aku ai. me ka hoomau ana'ku nohoi i ke kamailio ana. " ua telegarapa ae nei oe ia'u ma Tereveiiana Pa, ua hookoloia e oe oa Lede Beatirisia la a hoea i kona lua huna?" "Pela no Ua ikeaia e a'u kona lua huna. Ma ka auina l& o nehlnei ua ike au i&U e haalele ana i ka Haie Kakela Hamelona, me kekahi pahn lole uuku axne kekahi eke, a holo aku la oia maluna o ke kaa no kahi hooiuiu kaa-ahi. me he mea ia e holo ana oia no kahi o ka ohaoa Kaleiona, ma oa kua aku nei o Ladana. Ua kau ae la nohoi au maluna o ko'u kaa a uhai aku ia mahope ona a ho«a i kahi hooinlu kaa. Ike aku la au i ke kau asa aku o m nei iluna o ke kaji. a kau aku ia oohol au ma kekahi kaa helu elua e pili koke ana no i ke kaa

0 'M nei i kan aku ai. O ke kuaia o ka poiolei o ka'u uhai ana mahrfpe oaa. na kekahl kaoaka lawelawe 0 Hametona Kakela i lioike raa; ia'a eo kahi a ua Leiie aes e be!e ana. Holo aku la hoi niakou a hoea i PaUon. be aneane 50 mile mai Ladana aku n-l. ilaila lek iho la ua Betulrisia nei, oiai hoi au i holo loa aku ai uo ka helu elua o na wahi heoiulu kaa mai laila aku. Ua hana au penei i mea no ua L<de Beatirisia nei e hoohuoi oie ai ia'u. Xoho Iki au ma keia wahi a hiki i ka ho«?a ana mai o kekahi kaa e hoE ana no Liidana nei. o ko'u kaxi mai la no ia ma ia kaa a hoi mai la. 1 keia hoi ana mai o'u, ike bou mai la au i ua Lede Beatirisia nei me ka aahu ano hou loa, eia nae, ua hoomaopopo aku la no au iaia. Kau mai !a oia maluna o ke kaa, a holo mai la makou a hiki i kahi hoolulu kaa ma Limela. ilaila lele aku la oia a holo loa mai la au no kahi hoolulu kaa maanei iki mai. Hookahi hora mahope iho, kau au maluna o ke kaa mai Ladana ae nei, a hoi hou aku la au i hope 110 Limela. I ko'u hoea ana'ku ilaila, aole ka Lede Beatirisia malaila. Ninau aku la hoi au i ke kanaka malama kaa-ahi oia wahi no kekahi wahine a'u i makemake ai e ike, a hoakaka pu aku la au iaia i ke ano o ua wahine la. I kela wa, hai mai la oia ia'u, ma ka hoike ana mai, ua ike oia i kekahi wahine oia ano, aka, ua haalele nae oia ia wahi, a ua holo aku oia no ka hale iioho o Senor Arevalo. 0 keia kanaka 0 Senor Arevalo, he Kauna Sepania ia, a o kona wahi i noho ai. aia ma Evergreen Home. Na ke kaa lio o ua Kauna Sepania nei i lawe aku i ua lede nei. Mamuli o keia mau olelo hoakaka a ua kanaka nei, ua ike iho la au, he mea pono ia'u ke hookolo aku ma ke alahele e hoea aku ai au i ka Evergreen Home; nolaila, haawi aku la au 1 ka'u mau hoomaikai ana i ua kanaka la, a kamoe aku'la ko'u mau kapuai ma ke alahele e hiki aku ai i ua wahi la. He mea oiaio hoi, ua hoea aku la au i ua wahi la. He wahi keia i hoopuniia me kekahi pa pohaku kiekie, a ua kiia kona puka pa a paa. Ma keia puka pa i ku iho ai au a hoohana aku la i kekahi 0 na hana maa mau loa ia makou na makai kiu, oia hoi ka lawe ana mai i ke kii 0 ka iaka e paa ana ma ka puka. A ua hoi mai la au ia nei. a hoomakaukau iho la i ki e hemo ai kela laka, a ua manao au i keia la au e hele aku ai ilaila a wehe i kela puka pa. a oiai nae ua huli hoi mai la no oe. e kuu haku, nolaila, e aho no au e haawi aku ia oe i ua ki la."

Me ka helehelena hauoli lalau aku la ua Adelo nei i ke ki a ka makai kiu i haawi mai ai iaia, a pane aku Ia nohoi: "Ua holopono kau hana. E loaa ana ia oe he uku mahuahua. A ma ko'u aoao lioi. e hai aku au ia oe, ua hoopomaikai nui ia nohoi au, oiai ko'u mau la ma Tereveliana Pa aku nei, eia au ke paa nei i keia wa i kekahi mea hoike maopopo loa e pau ai ke pohihihi o keia mea. huna a kaua e hookolo nei. A ke manao nei au, o keia Kauna Arevalo au i hoike mai nei, aole ia he kanaka Sepania, aka, he kanaka Pelekane no ia. elike me oe ame a'u. Pehea la. ua ninaninau wale aku anei oe i na kanaka oia wahi no ka hana a keia kanaka, e oleloia nei he Kauna Sepania?" "Ae; ua ninau au i ka poe halekuai. He kakaikahi loa ka poe i ike iaia. He paa mau loa oia iloko o ka hale, aohe ona hele iwaho. O kana hana he kakau buke moolelo, a no na nupepa nohoi. 0 kana wahine! wahi a ka lakou hoike mai ia*u, he wahine hana keaka ia maloko o kekahi o na hale hana keaka kaulana loa o Ladana nei, a he wahine himeni nohoi. Ua oleloia, he alii Sepania maoli keia. a ua kipakuia nae oia mai Sepania mai. 0 keia ka'u mea i lohe no ua kanaka la. Eia nae, ua hooj)uiwa loa ia mai ko'u noonoo i kou hoike ana mai nei, he kanaka Pelekane no oia elike me kaua nei, wahi a kou noonoo." "Pela ko'u manao koho wale," wahi a Adelo i pane aku ai ia Hukamakani, aka, no ka mea e pili ana i keia wahine hana keaka. a himeni paha. manao no an, aole ia hP wahine e ae, aka, o ka Lede Beatirisia no ia o Hamelona Kakela.''

"Aoie hiki ia'u, e kuu haku, ke "hooia aku imua ou no ia mea; aka, ua hiki nae ia oe ke hoomaopopo iho, elua hale e loaa ai ka Lede Beatirisia ma ka Hale Kakela o Hametona a ma kela hale o ke Kauna Sepania a'u i hai aku la ia oe. Ua hai mai nohol ke kanaka lawelawe o Hameiona Hale ia'u. e hala ana he hookahi puie okoa o ua Lede ia e noho ai i kuaaina. ola hoi keia wahi a'u i hookolo ai iaia; nolalla. na lawa loa ka manawa nou. e kuu haku, e hele kino aku al a halawal me ia ma keia haie, ke manao oe e hana peia* mahope iho hoi o kou maha pono ?oa ana mai keia huakai mai ia au mal Tereveliana Pa mai. Noiaila, e kun haku. pehea ia; ua pau ae ia paha ka'u hana, a i ole, e hooohau aku ana no paha au i ka hana ana?"

'No keia va, manao au ua paa k&u hana a*u i hoouuauna aku ai ia oe, a i hookoia ai hoi e oe me ka hoiopono; aKa. raajla no paba e makemake hou aku ana no au ia oe. Ko kela wa, ua lawa na mea l ikeia e oe i mau mea na'u e paahana aku ai. elike rne ko'u makemake, KoiaHa, eia mai kau uku;

& iīi:i noeoi « aiikemake hou aaa xn vā c-i\ e feot y s.< ak'.i eo 2:1 ta ©*. 1 oo t;i <? noho mau no o: m? k.i maXiu • sau." Haawi skt; U ua Ad»?!o nei ; k.i aja-k"'-i kiu i kek.\bi Mla daU i bik: aka sa heiuEA i ke%ah! pir.i \>ML. e 'aauoli zi k& «> ua auilu*. »;iu rs *a i ku ;vc at ya ae; a huli aoi ia v.o xcna hom?>la kak:Ahi.iki?. boloekc<a apaa, h« wa no Adtr?o t hi&nie* ai. A ma Bca auina ia oīa !a, mahap--' iho o *sona kor::o : kapa aoa tne X->r.A kahīko ana iai» iho I a "maeeia* ka pua o ka haU t ke kai." ua hoio aku la o-ia no Haaieeona Ha!e. e ikt? ai i ka Haku Hameiona. 1 ka hai ana mai hoi a ka, Haku Hameiona i&ia ; aohe ka be*le Beatirisia o ka hale. ua i paee hoonaloaalo wale aku la 110 ia. ■ no kona kaumaha no ka lialawai pu I ole ana me ka Lede Beatirlsia. 1 ka [ hiki ana i ka hors I_. ua hele aku ia | ia e paina i kona aina awakea raa kona ! hale hui. i kapa mau ia. fce kalabu. | lka pau ana o kana paina ana. ua [ kau ae la ia maluna o kekahi kaa. a i holo aku Ia no kahi hoolulu kaa-ahi i roa Vitoria. Hoopaa aku ia oia i kona inoa e hofo ana oia i Limeia. Aole hoi i liuliu kana kaii ana, a hoea mai la ke kaa-ahi a hoio aku la ia, ma ke alaheie hookoio e loaa aku ai ka Mea Huna Pohihihi o Hametona Kakela. (Aole i pau.)